Þjóðviljinn - 14.03.1965, Qupperneq 4

4 SIÐA
ÞIÖÐVIUINN
Sunnudagur 14. marz 1965
Otgefandi: Sameinlngarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb), Magnús KJartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Ritstjóri Sunnudags: Jón Bjamason.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastjóri: Þorvaldur Jóhannesson.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja, Skólavörðust. 19.
Simi 17-500 (5 linur). Áskriftarverð kr. 90.00 á mánuði.
Námslmma er þörf
porsætisráðherrann Bjami Benediktsson taldi það
viðeigandi á Alþingi á dögunum að mótmæla
algerlega kröfu Einars Olgeirssonar um námslaun
handa stúdentum við Háskóla íslands og taldi
ráðherrann að hér væri svo vel' gert við lækna-
s’túdenta og aðra stúdenta með opinberum styrkj-
um og námslánum að betur myndi vart gert ann-
ars staðar í heiminum, og væri stúdentum vork-
unnarlaust að vinna sér inn að sumri til það sem
á vantaði að þeir gætu staðið undir kostnaði við
nám sitt. Þessi framkoma forsætisráðherrans er
óvenju skýrt dæmi um þekkingarleysi og hroka.
Og álíka söng í menntamálaráðherranum.
Jsjtjórn Félags læknanema hefur lagf staðreyndir
málsins fram, og sagt um það álit sitt í prúð-
mannlegri og rökfastri álitsgerð, sem öll blöðin
hafa birt. Það sem þar kemur fram sannar eins
og bezt verður á kosið þörfina fyrir þá ráðstöf-
un, að stúdentar eigi kost á námslaunum við
starf sitt í Háskólanum, eins og tíðkast nú þegar
í sósíalistaríkjunum. Stjóm Félags læknastúd-
enta telur að sjö ára nám læknastúdents kosti
varlega reiknað 525 þúsund krónur. Námslán sem
þeir eigi nú kost á geti numið um 160 þúsund
krónum þessi sjö ár. Eftir sé því upphæð sem svar-
ar 365 þúsund krónum sem stúdenti'nn verði sjálf-
ur að afla sér, og auk þess þurfi námslánin að
greiðast síðar meir. Þegar við þetta bætist skyldu-
vinna stúdenta í námi á sjúkrahúsum og síþyngt
námsefni læknadeildar, þrengist mjög möguleikar
stúdenta til óskyldrar vinnu að sumarlagi, og tel-
ur stjórn Félags læknanema hana nær útilokaða
með þeim ströngu tímatakmörkunum sem nú eru
um að ljúka námi, eigi að gera náminu sómasam-
leg skil.
gtjórn Félags læknanema segir að stúdentamir
muni flestir sammála um nauðsyn einhverra
tímatakmarka í námi og jafnvel núverandi tíma-
takmörkum, „væri um leið fullnægt tveimur
grundvallaratriðum, annars vegar nægri kennslu,
hins vegar fjárþörf stúdenta“. Hér er einungis
ymprað á fyrra atriðinu en um hitt segja lækna-
nemar að þeir hafi sýnt fram á hve langt sé frá
að fjárþörfinni sé fullnægt. Hins vegar telja þeir
prófkröfur ekki of miklar né námsefnið of þungt.
^ugljóst er af þeim rökum sem stjórn Fél. lækna-
stúdenta flytur í athugasemd sinni hve mikið
er ógert á því sviði að létta íslenzkum ungmenn-
um þá erfiðu námsbraut sem næknanámið er, og
á það að sjálfsögðu einnig við í fleiri greinum, þó
kastljós almennrar athygli hafi beinzt að lækna-
náminu, vegna hins alvarlega útlits með lækna-
skort á íslandi. Þar dugar ekki að einblína á er-
lendar fyrirmyndir, íslenzkt þjóðfélag er um margt
svo sérstætt, að íslendingar verða oft að fara aðr-
ar leiðir en grannb-in^íroar. Og námslaun til handa
stúdentum og öðrum nemendum í framhaldsskól-
um landsins hlýtur að verða ein þeirra leiða, sem
íslendingar fara til þess að tryggja þjóðinni næga
sérmenntaða menn í framtíðinni. /— s.
UGLAR A ENGLAND
„Eins og að ínrum lætur,"
sagði Páll Tegg prófessor, „er
rannsóknarlögreglan miklu
færari um að upplýsa glæp,
en nokkur leikmaður. Til þess
hefur hún fengið menntun og
þjálfun sem jafna má við
menntun vísindamanns. Og
reyndar eru aðferðimar sem
hafðar eru við vísindarann-
sóknir og grundvallaratriðin
í starfsaðferðum rannsóknar-
lögreglunnar þvi nær hin
sömu. Og þegar ég stend nú
með nokkur leirbrot í hönd-
um, og þau hafa nægt mér
til að lesa af þeim röð at-
burða sem áttu sér stað í
Memfis fyrir þrjú þúsund ár-
um, þá get ég ekki nefnt
þetta öðru nafni en vísinda-
lega rökleiðslu."
„Sjáðu, sko, Burke lögreglu-
stjóri er einn af æskuvinum
mínum, — við erum báðir frá
Hampton Hill — og þegar
hvorki rak né gekk hjá lög-
reglunni í Hyde Park-morð-
inu, fórum við að tala saman
um það hérna eitt kvöldið.
Ég hafði reyndar sérstakan á-
huga á málinu, því ég var
málkunnugur bankastjóranum
sem myrtur var og mér þótti
vænt um hann. Ég skýrði
Burke frá tilgátu minni, og
hún reyndist vera rétt. En
samt var ég ekki einn um það
að uppgötva glæpinn, og vafa-
samt er, að mér hefði tekizt
það án hjálpar lögreglunnar.
Blöðunum fanrist matur í því
að ég skyldi reynast vera
annar Sherlock Holmes, og
létu mig njóta meiri sæmdar
af málinu en mér bar.“
Þetta var í fyrsta skipti,
sem mér hafði tekizt að fá
Tegg prófessor til þess að
tala um tilraunir sínar til að
ljóstra upp glæpum, ef undan
er skilin Sagan af egypzka
kettinum, en hana sagði hann
mér fyrir langalöngu, þegar
ég var nýorðinn magister, —
hafði ég þó ‘ oft leitazt eftir
að hann segði mér eitthvað
um þetta. Ég hafði verið
nokkurskonar einkaritari hjá
þessum fræga vísindamanni í
tvo mánuði, og unnið að því
að skrásetja safn bóka um
fomfræði, eem Tegg prófess-
or, sem var ágætur bókasafn-
ari, hafði keypt á uppboði
eftir annan fomfræðing. 1
þetta vorum við niðursokknir
um tíma.
Það kom reyndar í ljós, að
safnið var verðmætara en við
höfðum ætlað í fyrstu. M. a.
var þarna brot úr papyrus-
handriti því, sem kallast Eg-
ypzka guðspjallið, og skrifað
var árið 100 eða þar um bil.
Þá fyrst, er við höfðum grand-
skoðað þetta koptiska handrit,
leyfðum við okkur að setjast
að okkar venjulegu miðnætur-
drykkju hjá arninum.
„Fæstir lögreglumenn,"
sagði Tegg, „hafa til að bera
nokkuð, gem okkur vísinda-
mönnum er gefið — og það
stafar af því, hve vel þeir
eru að sér í sinni mennt: Þeir
þekkja ekki tortryggnina. Að
óreyndu ætla þeir hverjum
þeim gott sem ekki er kominn
á svartan lista, og einmitt
þess vegna ganga nú margir
menn lausir, sem hafa unnið
til þess bæði frá lagalegu og
siðferðislegu sjónarmiði, að fá
að sitja bak við járngrindur
Mundir þú t.d. trúa því. .. . “
1 þessu hringdi síminn og
Tegg varð að bregða sér frá,
inn í næsta herbergi.
Ég skildi ekki hver gat ver-
ið að hringja klukkan tíu að
kvöldi, því Tegg umgekkst
fóik ákaflega lítið og stund-
um liðu dagar svo að aldrei
var hringt. Ég fór að hlera.
Ég heyrði rödd prófessors-
ins mjög óglöggt gegnum lok-
aðar dymar, en þó heyrði ég
hann nefna nafnið Burke og
síðustu orðin: „Já, komdu
fyrir hvem mun. Hér er eng-
inn nema aðstoðarmaður minn
og þið hafið víst aldrei sézt.“
Svo kom Tegg inn aftur.
„Það var kunningi okkar
Burke lögreglustjóri, sem
hringdi," sagði Tegg. „Hann
kemur rétt bráðum hingað.
Elf þú vilt, máttu gjarnan
vera kyrr og hlusta á það
sem hann hefur fram að færa.
Ég hef reyndar komizt að því
að þú hefur dulda ást á leyni-
lögreglufræðum, og ég gizka
á að þér þyki gaman að sjá
hve halloka ég fer fyrir hon-
um.“
,JIalIoka? Hvað áttu við,“
sagði ég.
„Já, sjáðu til, við Burke
erum vægast sagt ekki á sama
máli, hvað áhrærir sálarlíf
glæpamanna," svaraði Tegg.
„Ég fyrir mitt leyti fullyrði,
að lögreglumönnum hætti til
að vanmeta vitsmuni glæpa-
manna, en Burke stendur á
]>vi . fastara en. fótunum, að
þessi sérvitringur, sem hann
kallar mig, vilji láta svo
heita, að. hverskyns smáglæp-
ir, hnupl og þessháttar, beri
vott um afburðagáfur eins
og t.d. hjá dr. Nicola og pró-
fessor Moriarty. Og nú segir
Burke, að hann hafi fengið
afbragðsvitnisburð um það
hve nautheimskir glæpamenn
séu.
Burke lögreglustjóri var
varla setztur að viskíblönd-
unni sinni þegar hann tók til
máls sigri hrósandi:
„Nú eiga gómför að vera
orðin ónýt plögg til að koma
upp um glæpamenn, fyrst all-
ir geta fengið vitneskju um
málið í hverju glæpariti."
„Aldrei hef ég talað með
lítilsvirðingu um aið ágæta
kerfi Sir Edwards Henrys,“
sagði Tegg varlega. „Ég hef
aðeins haldið því fram, að ó-
líklegt sé að glæpamaður, sem
hefur verið sakfelldur á vitn-
isburði gómfara sinna, láti
það henda sig í annað sinn,
að skilja eftir sig gómför þar
sem þau geta orðið til þess
að setja blett á mannorð
hans.“
„Já, en það er ekki liðinn
klukkutími síðan ég fékk
fagran vitnisburð um hið
gagnstæða," sagði Burke og
sauð í honum kætin.
„Þá held ég sakamaðurinn
sé ekki með réttu ráði,“ sagði
Tegg.
„Hann hefur verið hjá lækni
til geðrannsóknar hvað eftir
annað. Hann er raunar sál-
siúkur og einn af þeim, sem
Jmfur séð fífil sinn fegri. En
nú skal ég segja þér alla sög-
una, og geturðu þá sjálfur
dæmt um hvað satt kann að
vera. — Þekkir þ . Anthony
Blenkinson ?“
„Áttu við bókasafnarann ?“
spurði Tegg.
„Já, listaverkasafnarann
bókamanninn og smrtlistar-
manninn Anthony Blenkin-
son.“
„Svartlistarmanninn? Já, ég
man það núna, að ég hef séð
eitthvað af tréskurðarmynd-
um hjá honum í Covent Gar-
den listasafni, þetta eru ákaf-
lega vandlega gerðar, en al-
gerlega ólistrænar myndir,“
sagði Tegg.
„Nú, það er ekki víst að
það komi málinu mikið við
hvort maðurinn er mikill eða
lítill listamaður," sagði Burke.
„Aðalatriðið í þessu sambandi
er það, að hann er vellríkur,
og á — eða réttara sagt átti
— dýrmætt safn af handrit-
um Dickens."
„Það er mér kunnugt um,"
sagði Tegg. „Ég las um þetta
grein fyrir ári, og það var
enginn vafi á því, að þetta
voru ómetanlegir dýrgripir."
„Þeim var stolið í kvöld,
og hálftíma síðar vorum við
búnir að ná í sökudólginn,“
Burke reyndi árangurslaust
að láta líta svo út sem hann
væri ekkert montinn af þessu.
„Leyfðu okkur að heyra
nánar um þetta," sagði Tegg.
„Já, fyrir hálfu öðru ári
réð ÍBlenkinson mann að nafni
William Carter í þjónustu
sína, launaði hann vel og lét
hann eiga góða daga, þó, að
•hann ‘‘ vissi að þrjótnum hefði
verið hegnt fyrir að stela
úr ljósmyndastofunni þar sem
hann vann áður. Enda leið
ekki nema hálfur mánuðuhr
. ekki nema hálfur mánuður
þar til Blenkinson fór að
sakna ýmissa verðmætra
hluta, og þá sneri hann sér
til okkar. Við fundum gómför
Williams Carters hingað og
þangað í stofum Blenkinsons,
og síðan fundum við þýfið
þar sem hann hafði falið það.
Fyrir þetta fékk William
Carter fjórtán mánaða fang-
elsi, og má það ekki kallast
harður dómur með tilliti til
þess að þetta var ekki fyrsta
refsing, en dómaranum
fannst sem hann hefði verið
í mikilli freistni, þar sem
hann hafði óhindrað aðgang
að húsinu, en ekkert af því,
sem hann hafði tekið, hafði
hann falið í læstri hirzlu.“
„Manstu hvað það var sem
hann tók?‘ spurði Tegg.
„Ekki fyrir víst,“ svaraði
Burke. „Það voru víst fáein-
ar silfurskeiðar, nokkrar flík-
ur og ýmsir smáhlutir — ekki
neitt af verðmætum dýrgrip-
um, en ef þú vilt, skal ég
finna listann yfir þetta.“
Hann þagnaði snöggvast, og
bætti svo við: „Segðu mér nú
satt, heldurðu að einhver dul-
arfullur „herra X“ hafi verið
við þetta riðinn, og að Willi-
am Carter sé saklaus maður,
sem er hafður fyrir rangri
sök? Því er til að svara, að
í hið fyrra sinn, er hann var
gripinn, þá sást til hans, en
hann var þá að brjótast inn
í Charing Cross Road, þar
sem hann vann.“
„Engin gómför í það skipt-
ið?"
„Nei, ekki þá, en í næsta
skipti, og næst þar á eft:r.“
„Og þú heldiir því fram að
William Carter sé með fullu
viti ?“
„Ég held ekkert um það, en
hinsvegar er engin leið að
telja hann vanvita.“
„Já, er það ekki auðséð,
fyrst maðurinn skilur eftir
gómför hvar sem því verður
við komið,“ sagði Tegg.
„Er það nú ekki orðum
aukið, að hann hafi skilið þau
eftir hvar sem því varð við
komið, en raunar fundum við
ágætt far af þumalfingri á
fægðu mahóníborðplötunni á
skrifborði Blenkinsons. Anth-
ony Blenkinson kom heim rétt
áður en klukkan var átta, og
varð þá undir eins var við
þjófnaðinn, og við sáum þeg-
ar í stað, að Carter, sem átti
heima örskammt frá, háfði
komizt inn með því að brjóta
rúðu í hurðinni út að garð-
inum, og síðan farið rakleitt
inn í skrifstofu Blenkinsons,
háttum kunnugur — síðan
braut hann upp skrifborð hús-
ráðanda, og tók þaðan öll
handrit, frumútgáfuna af
Dickens, „Tales“ eftir Poe,
tvær raderingar eftir Rem-
brandt, og líklega fleiri hluti,
sem við áttum okkur betur á
þegar Blenkinson er búinn að
fara gegnum skrá sína yfir
bækur og muni.“
„Þið funduð þá ekki þýfið
hjá William Carter?“ spurði
Tegg.
„Nei, auðvitað hafði hann
vit á að fela það,“ svaraði
Burke, „en það getur ekki
liðið á löngu fyrr en hann
segir til þess, eða þá að við
leitum sjálfir.“
„Gaman þætti mér að fá að •
kynnast Anthony Blenkin-
son,“ sagði Tegg.
„Það ætti ekki að vera
vandi,“ sagði Burke. „Okkur
talaðist svo til að hann kæmi
á lögreglustöðina klukkan
hálf tólf með listann yfir það
sem stolið var. Ef við finnum
þetta ekki næstu daga verður
vátryggingarfélagið að koma
til aðstoðar.“
„Hvenær áttuð þið að hitt-
ast?“ spurði Tegg.
„Já, hvað er nú klukkan?“
spurði Burke. „Korter yfir
ellefu. Hann hélt. að hann
gæti komið klukkan tólf. Það
tekur tíma að fara yfir þessa
löngu skrá. Og við verðum að
vinna verkið gaumgæfilega,
því listinn á að koma í Lög-
birtingablaðinu, þó að þetta
séu gripir, sem enginn kaup-
ir nema þá þjófsnautar á
meginlandinu, auk þess sem
svo kann að vera að þetta
megi selja í Bandaríkjunum.“
„Þá höfum við nægan tíma,“
sagði Tegg. „Ég sting upp á
því að við hringjum til Blen-
kinson, og biðjum hann um
að mega koma til hans í stað
þess að hann komi hingað.
Ég vil heldur tala við hann
þar sem hann er öllum hnút-
um kunnugur."
„Þú ert þó ekki smeykur
um að hann hafi ekki hreint
mjöl í pokanum? Æ, alltaf
skaltu þurfa að reyna að
heimfæra allt upp á heimspek-
ina þína um sálarlíf glæpa-
manna,“ sagði Burke hálf ön-
ugur.
„Ja, allur er varinn góður,“
sagði Tegg. „Hefurðu annars
gefið þér nokkurn tíma til að
athuga hvernig fjárreiðum
hans er háttað?"
„Jú, eins vel og möguleiki
er á svona um hánótt. Ég
held þetta sé allt í lagi, en
þó fékk hann revqdar mikla
hækkun á núna á dög-
Framhald á 9. síðu.
SMÁSAGA EFTIR
TAGE LA COUR