Þjóðviljinn - 14.03.1965, Side 6

r
SlÐA
MÖÐVILIINN
Sunnudagur 14. marz 1963
VID SKULUM GEFA BORNUNUM
ÞAD BEZTA
Eftir Þórunni Magnúsdóttur
Undanfarið hafa af og til
birzt í „Þjddviljanum” allgust-
miklar greinar um ýms vand-
kvseði í uppeldis- og menning-
armálum þjóðarinnar. Þessar
greinar hafa vakið athygli og
umtal, ekki sízt vegna þess,
að höfundur þeirra kona;
Guðrún Helgadóttir.
Ritgerðum þessum hef ég oft
verið fegin og ekki hugsað til
andmaela, þrátt fyrir bað, að
ég hef önnur sjónarmið í ýms-
um málum.
Sunnud. 28. febrúar birtist
grein Guðrúnar „Um starfsval
og stöðutákn” og víkur hún þar
að erindum Hannesar Jónsson-
ar, sem hann hefur flutt í
Ríkisútvarpinu. Þá brá mér i
brún. Lýsing Guðrúnar á við-
brögðum fólks, við ágætum er-
indum Hannesar gæti allt eins
átt við þær undirtektir, sem
greinar hennar hafa fengið
manna á meðal. Ekki alls fyrir
löngu var ég stödd í Reykja-
vík og þá var ég þráspurð:
þekkir þú þessa Guðrúnu
Helgadóttur? „Það er heldur en
ekki gúll á henni” eða „Hún
kann vist ráð við flestu". . . .
Þessum athugasemdum fylgdi
oft „vikuloka-hlátur”.
Við skulum ræða
málin
Þær leiðarstjörnur, sem lýsa
bömum og foreldrum, eru þá
önnur tveggja: starfshneigð
bamsins — raunveruleg eða
misskilin. Og á hinn bóginn
sóknin til auðs og metorða.
Nú vil ég spyrja: Er nokkur
brýn þörf á, að bömin velji
milli „bóknáms" og „verk-
náms” fimmtán ára gömul?
Menn eða
vinnuvélar
Hvert er aðalhlutverk ís-
lenzkra skóla og menntastofn-
ana? Er æskilegt, að skólamir
hefji þegar á unglinga-fræðslu-
stiginu flokkun og byrjunar-
þjálfun sérhæfðs vinnuafls?
Mér virðist þörfin á því, að
hver maður læri að læra, vera
einna brýnust. Hvar í stétt eða
stöðu sem menn standa, þurfa
þeir að geta tileinkað sér aukna
þekkingu og að fylgjast með
nýjungum, bæði almennum og
á sínu verksviði.
Með vaxandi vélvæðingu og
örum breytingum á tækjum og

Vélarnar og tækin vekja jafnan, athygli drcngjanna.
Snúum okkur þá að grein
Guðrúnar. í sambandi við
gagnf ræðaskólana "segir hún:
„Þeir nemendur, sem ekki hafa
haft greind til þess að hugsa
til langskólanáms, þ.e. mennta-
skólanáms, hafa verið van-
ræktir algjörlega a.m.k. i
skólinn, að beita nýjustu tækj-
um og margvíslegum aðferðum
til þess að mennta bömin, svo
þau nái öllum þeim þroska,
sem vonir standa til. Að
skyldufræðslu lokinni og þó
ekki fyrr en unglingurinn er
sextán til átján ára, getur orð-
unn, þá blasir við okkur íram-
tíðarhugmynd brezka skáldsins:
maður framleiddur í tilrauna-
glasi, ýmist til andlegra eða
verklegra starfa. — Klæddur
kyrtli, hver með sínum starfs-
lit, gulum, grænum og vinnu-
bláum?
Starfsval unglinga og menn-
ingarieg framvinda íslenzku
þjóðannnar eru engin hégóma-
mál. Ég vil því sýna lit á þvi,
sem maður og móðir, að ræða
þessi mál í alvöru.
Starfsval unglinga hér á
Iandi er afar miklum erfiðleik-
um bundið, ekki sízt vegna
skipulagsleysis f atvinnumálum
þjóðarinnar. Metnaður foreldr-
anna getur haft áhrif. en ekki
síður gróðabralls siðleysið. Ég
hygg. að pilfum verði oft fyrst
fyrir. að athuga hvað hægt er
„að hafa upp úr því’.
Foreldrar og börn verða að
vita hvort þau vilja leggja rík-
ari áherzlu á: starf sem gefur
af sér góðar tekjur, eða hvort
verkhneigð barnsins á að ráða.
Aður en lengra er haldið vii
ég t.aka bað fram. að ég vísa
á bug. ásökunum um eigingjöm
siónarmið foreldra. Slfkt tel ég
til undantekninga
Nú hagar svo- til hjá okkur,
að bömin verða að taka af-
stöðu til starfsvalsins aðeins
fjórtán til fimmtán ára gömul.
örfáir unglingar hafa broska
og bekkingu til bess. að ákveða
framt.íðarstöðu slna. þegar á
þessum aldri. Foreldramir
verða að koma unglingnum til
aðstoðar. enda þekkja þau oft
gáfnafar og skanferli bamanna
betur og eru dómbærari um
það. en bamið siálft.
Hvað höfum við svo að veg-
vfsi á þessum krossgötum?
Greindamróf eru hér á frum-
stigi og óvfða framkvæmd.
önnur hæfnispróf er vart um
að ræða utan siónpróf. sem
framkvæmd eru í sambandi
við inntökupróf f stöku sér-
skóla Viðfangsefnin f harna os
unglineaskóhtm sefa ekki nægi-
lega glöggar bendingar. enda er
námið ekki við bað miðað Á
almertnan vinnumarkað er
ung—ngufnn heldtir ekki kom-
inn og bó svo væri. tfma og
tíma. eru bað viss störf sem
tmelingum eru einkum ætluð
Hér ber bví allt að sama
brunni. Hvorki bömin. né
foreldrarnir hafa skilyrði til
þess að taka afstöðu tff starfs-
valsins á besstim tfmamótum
Hér er rennt blint í sjóinn.
Huglei^énqar í tilefni af grein GUÐRÚNAR
HELGADÓTTUR „Um starfsval og stöðutákn"
vinnuaðferðum, verða þau störf
sífellt færri, sem ekki krefjast
talsverðar bóklegrar þekking-
ar. Með þessum skilgreiningum
hef ég að nokkru leyti svarað
ofangreindum spurningum. Sg
vil þó taka af öll tvfmæli:
Skólinn á að vera almennur
bóknámsskóli, sem börnin séu
f til sextán eða jafnvel átján
ára aldurs. Hins ber að gæta að
skilin milli hins bóklega og
verklega eru oft heldur óglögg.
Fram á sautjánda- átjánda
ár eru unglingamir, að vaxa
og þroskast, andlega og líkam-
lega. Það er þeim ærið erfiði,
að samhæfa sína eigin eðiis-
þætti og verða hlutgengir bátt-
takendur í sfnum hópi.
Hlutverk hins almenna skóla
er því það, að byggja upp
mann, sem er félagsvera og
vitsmunavera.
Þjóðfélagið gerir sfnar kröf-
ur, en það á einnig að vera
veitandi. Sérhverjum unglingi á
að veita hlutdeild í menning-
arverðmætum þjóðarinnar.
Tunga þjóðarinnar á að skipa
veglegan sess í skólum lands-
ins. Bókmenntir. atvinnusaga
og st.jómskipun eru hluti af h'fi
og starfi hvers manns í fortíð
og nútíð.
Stærðfræði og eðlisfræði eru
lykili að ótai levndardómum
og ef forvitnin er einu sinni
vakin. bá gæti ég trúað, að
efnafræði væri bæði óvænt
ævintýri og nokkuð. sem hand-
fastir menn hefðu gaman af
að breifa á.
Leikbörfin og sköpunarþráin
eru oft bæld og þrúguð af því
hagnýta. Þetta spillir geðheilsu
okkar og sljófgar tilfinninga-
lffið.
Skólinn barf. að opna börn-
unum dýrðardyr fagurra list.a
og hvetia þau t.il bess. að tjð
sig f einhveriu formi Nokkur
undirstöðuatriði í tónlist.
skáldskap og myndlist þarf að
kynna börnunum. Perlur f tón-
um og töluðu orði á að flytja
heim á aðgengilegan hátt. Þet.ta
finnst ykkur e.t.v. leikur að
loftmyndum og látum svo vera.
I'órunn Magnúsdóttir
mörgum skólum”. Brögð munu
að þessu Hins vegar vil ég
draga aðrar ályktanir af þessu
ástandi, en mér virðist greinar-
höfundur gera.
Mér er minnisstætt, að þeg-
ar rætt var um kennara nokk-
urn, sagði Margrét Sigurðar-
dóttir: „Það kalla ég ekki
merkiskennara. þó hann geti
kennt þeim stærðfræði, sem
liggur hún í augum uppi. En
að kenna hinum — það er
vandinn” Nemendum á mis-
munandi greindar- og þroska-
stigum hæfa ekki sömu
kennsluaðferðir. Næmir ungl-
lingar sem hafa tileinkað sér
skipulegar námsaðferðir þurfa
að vísu á leiðsögn og leiðrétt-
ingum að halda. En þeir eru
ekki jafn háðir beinni kennslu
og hinir. sem ekki er eins létt
um. Sú aukna vinna og til-
kostnaður, sem börn með lak-
ari námsgáfur skapa skólunum,
gefur okkur engan rétt til
bess, að svifta þau skólagöngu.
Allt, sem þjóðfélagið hefur
bezt að bjóða, eigum við að
veita kynsklðinni, sem á að
miðla barnabörnum okkar
bekkingu um heiminn og þau
sjálf. En þekkingin verður þurr
og köld. ef hiartað hefur ekki
slegið á þorra og skerplu í lífi
þessarar þjóðar.
A stigi fræðslushvldunn ar á
ið um rökstutt starfsval að
ræða.
Sjálfum okkur
samkvæm?
Annað atriði vil ég gera nokk-
uð að umræðuefni. Guðrún
segir: „fslendingum mætti að
skaðlausu fara að lærast að
bera virðingu fyrir kunnáttu”,
og enn fremur. „Hann var mað-
ur hagur á tré og járn, segir
í gömlum bókum. Þarna er
borin virðing fyrir kunnáttunni
sjálfri”. Hvers er að vænta,
ef menn skipast f störf og stöð-
ur samkvæmt greindarmati,
sem byggist á bóknámsárangri
og prófum? Og ef við drögum
þær ályktanir af prófunum. að
til fræðiiðkana og forystustarfa
veljist þeir, sem náðu góðu ung-
lingaprófi, en verkleg störf séu
fyrir þá sem fengu lakari eink-
Áðurgreind ummæli virðast
mér stangast nokkuð á við
annað dæmi Guðrúnar: „Við
skulum taka sem dæmi, að
unglingur geti lokið tveggja ára
námi í almennum hásetastörf-
um á togara í stað þess að
sitja þessa tvo vetur og grauta
í lexíum, sem hann botnar ekk-
ert í og leiðist einungis, ef
hann býður þá ekki tjón á sálu
sinni”. Þetta minnir mig á frá-
sögn Þórbergs af því „fallega
strandvori”, þegar þrenn trú-
lofunarpör í Suðursveit gengu
í hjónaband. Kvenkosturinn
Guðleif á Hala giftist Þórarni,
en þá grét Bjöm á Reynivöll-
um og kveinaði: „Nú er auðséð,
að mér er ætlaður sveitarmat-
urinn”.
Nú rennur mér blóðið til
skyldunnar. Ég er af sjómönn-
um komin í fleiri ættliði og
hef þó aldrei heyrt, að þeir
færu til sjós vegna þess að
þeim væri annars vamað.
Togarar eru atvinnutæki, en
ekki skóli. Þeir eru einnig erf-
iðustu og hættulegustu vinnu-
staðimir. Unglingar eiga því
ekkert erindi um borð, fyrr
en þeir hafa verið á sjóvinnu-
námskeiði og eru fullvaxnir.
Okkur er það ekki skamm-
laust, að eiga enn ekkert skóla-
skip, þó afkoma þjóðarinnar
byggist á sjávarafla- Það mál
væri ástæða til að ræða nánar.
Áður en ég hverf frá grein
Guðrúnar, vil ég segja eins og
er, að ég hnaut um dálitla
klausu rétt í greinarlokin. Ég
er að vona, að þessum pipar-
komum með kaffinu, sé fleygt
þama 1 gáska og til þess að
vekja deilur um efni greinar-
innar. Þess þarf ekki. Efni og
gerð þessarar greinar er at-
hyglisvert í sjálfu sér. Ég vísa
svo til ágætra greina Önnu
Sigurðardóttur til frekari skiln-
ings á þvi fyrirbæri, að við ís-
lenzkar bamakonur erum flest-
ar húsmæður.
Hvers er þörf?
Islenzk börn eiga rétt á al-
hliöa og vandaðri menntun.
Við megum ekkert til spara,
að allir geti notið þessa réttar,
án tillits til næmis, efnahags
eða búsetu foreldranna.
Skólann þarf að lengja,
þannig að sumarleyfi verði ekki
lengra en tveir til þrír mánuð-
ir. Æskilegt væri að bömin
ættu rétt á skólagöngu til sex-
tán eða átján ára aldurs.
Við megum ekki þvinga fram
starfsval, hjá unglingum, sem
ekki hafa þroska til þess að
taka svo bindandi ákvörðun.
Til þess að starfsvalið sé á
rökum reist, þurfa að vera fyr-
ir hendi:
1) Niðurstöður rannsókna á
þörfum þjóðarbúsins fyrir
starfskrafta.
2) Áætlanir um nývirki og
ný starfssvið og áætlanir um
þarfir þeirra fyrir starfslið.
3) Starfsmat og launakerfi
þarf að endurskoða m.a. með
það fyrir augum, að' greitt sé
fyrir vinnuna samkvæmt raun-
verulegu verðmæti hennar.
Lokaorð
Trúað gæti ég því, að ís-
lenzka þjóðin og íslenzkar kon-
ur, bæru eigi svo „hallt höfuð-
ið” ef hjálmur þeirra próf-
manna, sem nú eru króna þessa
lands, væri okkur ekki yfrið
þungur.
Við skulum engri rýrð kasta
á manninn sem vinnur hörð-
um höndum, því hans er land-
ið og framtíðin.
Ólafsvík, á miðgóu,
Þórunn Magnúsdóttir.
342 félagar í verkíræBinga-
félaginu, 42 starfandi ytra
Aáalfundur' Verkfræðingafé-
lags íslands var haldinn 25.
febrúar 1965. Úr stjórn gengu
að þessu sinni Geir Arnesen,
efnaverkfræðingur, Guðmundur
Björnsson, vélaverkfr. og vara-
maður Páll Flygering, bygg-
ingaverkfr. í þeirra stað voru
kjörnir í stjórnina til 2 ára
Agnar Norland, skipaverkfr,.
Baldur Líndal, cfnaverkfr. og
varamaður Gunnar Ólason.
efnaverkfr. Fyrir í stjórn voru
Einar B. Pálsson, bygginga-
verkfr., formaður, Egill Skúli
Ingibergsson, rafmagnsverkfr..
ir Gunnar Sigurðsson bygg.
ingaverkfr., og varamaður
líkarður Steinbergsson, bygg-
ingaverkfr., allir til eins árs.
1 byrjun starfsársin3 var fé-
lagatalan 334 en er nú 342. f
félagið hafa gengið 9 verkfræð-
ingar. Skiptast þeir eftir sér-
greinum þannig:
Byggingaverkfræðingar 4
Efnaverkfræðingar 3
Mælingaverkfræðingar 1
Rafmagnsverkfræðingar 1
Vélaverkfræðingar 0
Nöfn hinna nýju félagsmanna
fara hér á eftir í þeirri röð,
sem þeir gengu í félagið:
1. -— Hallgrímur Egill Sand-
holt, byggingaverkfr. frá D.T.H,
í Kaupmannahöfn.
2. — Vilhjálmur Lúðvíksson.
B.Sc. efnaverkfr. frá University
of Kansas, Bandar.
3. — Arníinnur Bertelsson,
byggingaverkfr. frá E.T.H.
Zúrich.
4. — Guðni Kristinn Gunn-
arsson, M.Eng. efnaverkfr. frá
McGill University, Montreal,
Kanada.
5. — Guðmundur Magnús
Bjömsson, mælingaverkfr. frá
T.H. Karlsruhe.
6. — Bergur Jónsson, raf-
magnsverkfr. frá T.H. Munc-
hen.
7- — Haraldur Sveinbjöms-
son, byggingaverkfr. frá T. H.
Karlsruhe
8. — Ólafur Gíslasqn, bygg-
ingaverkfr. frá D.T.H. í Khöfn.
9 — Guðmundur Ólafs Guð-
mundsson, efnaverkfr. og dr.
rer. nat. frá T.H. Stuttgart.
Einn félagsmaður, Sigv-aldi
Framhald i 5. siðu.
I
I
h
<
*