Þjóðviljinn - 28.03.1965, Blaðsíða 3

Sunnudagur 28. marz 1965
ÞIÓÐVILJINN
SlÐA 3
MANNRÉTTINDAVIKA ÆSÍ
Leiðin til frelsis liggur um
Mér hefur verið vikið úr
stöðu minni — höfðingja
Abase-Makolweni kynþáttarins
í Groutville. íbúar Groutville
kusu mig í þessa stöðu á lýð-
ræðislegan hátt árið 1935,
kosningarnar voru löglegar og
landstjórinn setti mig í stöðu
mína. ,
Hófsemi
Áður en ég varð höfðingi
var ég kennari í næstum
sautján ár. í u. þ. b. 30 ár hef
ég með ákveðni og þolinmæði
lagt mig allan fram um að
efla þróun og velferð þjóðar
minnar og samvinnu við aðra
kynþætti í suðurafríkönsku
þjóðfélagi. í þessari viðleitni
hef ég ætíð fylgt stefnu, sem
frjálslynt fólk hefur réttilega
talið hófsama.
, Hver getur neitað því að ég
hef í 30 ár reynt að ná borg-
aralegum réttindum og fram-
förum fyrir Afríkumemn með
því að knýja dyra árangurs-
laust; með þolinmæði og hóf-
semi knýja dyra sem eru lok-
aðar og læstar.
Hver er svo árangurinn af
margra ára hófsemi minni?
Hefur ríkisstjórnin sýnt
nokkra gagnkvæma þolinmæði
eða hófsemi, hvort heldur
Þjóðernissinnar eða United
Party? Nei. Þvert á móti höf-
um við síðastliðin 30 ár verið
hneppt í fjölmargar lagagrein-
ar sem skerða réttindi okkar
og frelsi, þar til við höfum nú
á dögum engin réttindi lengur
bókstaflega: Ekki nægilega
jörð til að búa á, færra og
færra af kvikfénaði, sem er
KROSSINN
□ Eftir að ríkisstjórn Suður-Afríku hafði svipt
Albert Luthuli höfðingjatign í nóvember 1952
gaf hann út eftirfarandi yfirlýsingu.
einasta eign okkar; við búum
ekki við neitt öryggi á heimil-
um okkar, höfum enga reglu-
lega vinnu með almennilegum
launum, ferðafrelsi okkar hef-
ur verið skert með ákvörðun-
um um passa, útgöngubönnum,
eftirliti með búferlum.
í stuttu máli: Á þessum ár-
um höfum við verið kúgaðri
og kúgaðri til þess að yfirráð
hvítra manna yrðu betur
tryggð og varðveitt.
Nýr andi
Það er af þessum orsökum
að ég hef í samráði við Af-
ríska þjóðþingsflokkinn tekið
mér stöðu með þjóð minni í
þeim nýja anda sem hvetur
hana nú til dáða; í þeim anda
er risið djarflega gegn órétt-
lætinu, við látum óskir okkar
ákveðið í ljós en beitum ekki
valdi.
Vegna samvinnu minnar við
Afríska þjóðþingsflokkinn í
þessum nýja anda, sem er
heppilega og löglega túlkaður
í friðsamlegri andstöðuhreyf-
ingu fékk ég úrslitakosti frá
ráðherra, sem sér um málefni
innfæddra, og veitti hann mér
tveggja vikna frest til að velja
á milli Afríska þjóðþings-
flokksins og höfðingjastöðunn-
ar í Groutville.
Hann hélt því fram, að sam-
vinna mín við Þjóðþingsflokk-
inn í friðsamlegri andstöðu
spillti þegnskap mínum gagn-
vart ríkinu. Eg var þessu ekki
og er ekki sammála.
Þar sem ég taldi friðsamlega
andstöðu án valdbeitingar ekki
vera byltingarsinnaða og því
tvímælalaust löglega og milda
aðferð til áhrifa á stjórnmál
fyrir þjóð, sem er svipt öllum
stjórnarskrárréttindum og
möguleikum til að fullnægja
óskum sínum, þá gat ég ekki
séð að það væru nokkrar and-
stæður milli þessara tveggja
máta sem ég var fyrir þjóð
minni: höfðingi ættflokksins
og stjórnmálaleiðtogi í Þjóð-
þingsflokknum.
Þjónn þjóðarinnar
Ég sá enga ástæðu til að
hætta að gegna öðru hvoru
starfinu. Fjölmargir frjálslynd-
ir og hófsamir Evrópumenn og
aðrir, sem ég hef átt samvinnu
við um fjölda ára og sem ég
vona að geta enn unnið með,
telja kannski þessi sjónarmið,
sem urðu til þess að mér varð
vikið úr stöðu höfðingja, valda
sér vonbrigðum og vera
heimskuleg.
Þetta táknar ekki, að ég fari
nú aðrar leiðir, en ég hef
„kastað mér út í dýpra vatn“.
Ég býð þeim að ganga til sam-
starfs við okkur um ótvíræða
viljayfirlýsingu okkar um öll
lögmæt afrísk málefni og ó-
sveigjanlega afstöðu okkar
gegn óréttlæti og kúgun.
Ég kæri mig ekki að ræða
um réttmæti brottvikningar
minnar, en vil þó leggja til,
að ríkisstjórnin skilgreini stöðu
höfðingja, skyldur og réttindi
nokkru ljósar en nú er og
sjá um að útbreiða þann skiln-
ing.
Það hefur verið sjónarmið
mitt og er, að höfðingi sé
fyrst og fremst þjónn þjóðar
sinnar. Hann er fulltrúi þjóð-
arinnar. Gagnstætt eftirlits-
manni um málefni innfæddra
er hann hluti af sjálfum kyn-
þættinum en ekki héraðsfull-
trúi ríkisstjórnarinnar. í
ramma laganna getur hann
stutt kröfur þjóðar sinnar þó
að þær séu ekki ríkisstjórninni
að skapi. Hann getur notað
alla löglega möguleika til að
fá þessum kröfum framgengt.
Það er óhugsandi að höfðingj-
ar geti unnið kynþáttum sín-
um raunverulegt gagn án þess
að eiga samvinnu við leiðtoga
annarra kynþátta, bæði hina
fæddu leiðtoga (höfðingja)
Framhald á 2. s£ðu
9 9
S r*1 » 6 t? 8

ALYKTUN AS1 UM KJARAMAL
Hér fer á eftir ályktun Kjararáðstefnu ASÍ:
„Kjaramálaráðstefna Alþýðusambands íslands hald-
in í Reykjavík 26.—27. marz 1965 telur að meginvið-
fangsefni verkalýðssamtakanna í sambandi við kjara-
samninga á komandi sumri sé það að tryggja verulega
aukningu rauntekna á tímaeiningu frá því sem verið
hefur, samfara samræmingu og styttingu vinnudags-
ins. Er það skoðun ráðstefnunnar að mikill árlegur
vöxtur þjóðarframleiðslu, mjög batnandi viðskipta-
kjör og tækniframfarir réttlæti fullkomlega slíkar
raunhæfar kjarabætur og telur hún einnig að þær
séu mögulegar án verðbólguþróunar, enda eru að-
gerðir til stöðvunar verðbólgu óhjákvæmilegt skilyrði
þess að nýir kjarasamningar í framangreinda átt nái
tilgangi sínum.
f samræmi við þetta álit sitt lýsir ráðstefnan yfir
því, að hún telur óhjákvæmilegt að samningagrund-
völlur við atvinnurekendur verði byggður á sameig-
inlegum kröfum verkalýðsfélaganna um:
1. Almenna kauphækkun og samræmingu kauptaxta.
2. Styttingu vinnuvikunnar í 44 klst.
3. Vandleg athugun fari fram á aukinni ákvæðis-
vinnu og verði henni komið á þar sem hagkvæmt
telst. Jafnframt verði tryggt að aukin ákvæðisvinna
leiði ekki til óeðlilegs vinnuálags á verkafólk m.a.
með því að gengið verði frá heildarsamningum um
framkvæmd vinnurannsókna og tryggt að verka-
fólk njóti réttmætrar hlutdeildar í framleiðniaukn-
ingu.
Jafnframt verði teknar upp samningaviðræður við
ríkisstjórnina um eftirfarandi:
1. Lækkun útsvara og skatta af lágtekjum og miðl-
ungstekjum þannig að þurftartekjur séu almennt
útsvars- og skattfrjálsar, skattþrepum verði fjÖlg-
að og skattar og útsvör innheimt jafnóðum og
tekjur falla til. Jafnframt verði skattar og útsvör
á gróðarekstur hækkaðir og ströngu skattaeftirliti
framfylgt.
2. Aðgerðir til lækkunar húsnæðiskostnaðar, til að
auðvelda fólki að eignast nýjar íbúðir á kostnað-
arverði, svo sem aukning bygginga á félagslegum
grundvelli, hækkun lána, lenging lánstíma og
vaxtalækkun og aðgerðir, sem hindrað gætu hið
stórfellda brask, sem nú viðgengst með nýtt hús-
næði.
3. Tafarlausar aðgerðir vegna atvinnuleysis, sem ríkt
hefur að undanförnu í einstökum landshlutum.
4. Breytingar á lögum um orlof, sem tryggi verkafólki
fjögurra vikna orlof og ennfremur breytingar á
framkvæmdaákvæðum orlofslaganna sem tryggi
raunverulega framkvæmd þeirra.
5. Hverjar þær aðgerðir aðrar, sem þjóna mættu
þeim tilgangi að sporna við verðbólguþróun og
tryggja betur gildi þeirra kjarasamninga, sem
gerðir verða við atvinnurekendur.
Ráðstefnan telur rétt að verkalýðsfélögin undirbúi
sem fyrst samningageröir sínar en fresti um sinn
ákvörðun um hverjar kröfur skulu gerðar um hækk-
un kaups að krónutölu, meðan ekki verður séð hversu
samningar takast við ríkisstjómina um framangreind
málefni, né ráðið verður í, hverjar aðrar aðgerðir hún
fyrirhugar í efnahagsmálum, sem kynnu að hafa úr-
slitaáhrif á kaupkröfur samtakanna.
Ráðstefnan telur nauðsynlegt að sameiginleg nefnd
allrar verkalýðshreyfingarinnar annist samningavið-
ræður við ríkisstjómina og semþykkir því að kjósa
14 menn til þess starfa. Jafnframt er nefndinni falið
það verkefni að vera tengiliður milli starfsgreina-
sambandanna og annarra hugsanlegra samninga-
hópa verkalýðsfélaganna í væntanlegum samningum
og aðgerðum öllum er að þeim lúta, þ. á m. að sam-
ræma kaupkröfur þegar það telst tímabært sam-
kvæmt framansögðu.“
Lagasetning í
Suður-Afríku
Markmið allrar lagasetningar í Suður-Afríku hefur annars
vegar verið að koma í veg fyrir hvcrs konar blöndun, sem
gseti Ieitt til þess að til yrði bjóð, þar sem allir nytu sömu
réttinda án tillits til kynþáttar, og hins vegar að halda við
aðskilnaði hinna mismunandí kynþátta og þjóðabrota. Þjóð-
ernissinnastjórndn gengur að því með oddi og egg að sundra
hinum 16 miljónum íbúa til þess að geta setí á stofn stétta-
þjóðfélag af gamalkunnugri gerð. Efnahags-, félags-, og menn-
ingarlega á þjóðfélagið að verða eins og píramídi, þar sem
þeir hvítu tróna efst, Asíumenn í miðjunni og blökkumenn
neðst. Hóparnir eiga aldrei að eiga nokkur skipti saman á
sviði stjórnmála eða félagsmála, þeir eru skildir hver frá
öðrum með lögum og hefðum.
Hér er yfirlit yfir nokkur eftirtektarverðustu lögin, sem
hafa verið sett síðan 1948:
1 Indverjar fá ekki fulltrúa á þing. Hert er á á-
I kvæðum um kosningarétt þeldökkra íbúa.
1 QÆQ Giftingar milli hvítra og ekki-hvítra eru bannað-
■ * ” " ar. Ef stofnað er til slíks hjónabands erlendis
verður það ógilt ef hjónin setjast að í Suður-Afríku. Atvinnu-
leysisbætur eru aðeins greiddar þeim sem hafa meira en 182
sterlingspund í tekjur á ári.
1 QCAj öllum er skylt að bera passa, þar sem m.a. er
I B skráð af hvaða stofni þeir séu. Kommúnista-
flokkurinn er bannaður. Náin samskipti hvítra og þeldökkra
bönnuð. Komið er upp sérstökum svæðum, þar sem eingöngu
sérstakir hópar íbúanna eiga að búa.
195T
Þeldökkt fólk er tekið af manntalinu og sett á
sérstaka lista, en fólk á þeim fær ekki að kjósa
nema hvita fulltrúa. 1 Bantufylki stjórna skipuð yfirvöld en
ekki kjörin.
>■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■1
1952 Hýðingar leiddar í lög. Blökkumenn hafa ekki
* " rétt til að dvelja lengur en 72 klst. í borgum,
ef þeir eru ekki fæddir þar eða hafa fasta vinnu.
H Q h M Blökkumenn sviptir verkfallsrétti. Mótstaða eða
B # barátta gegn lögum varðar nú allt að fimm ára
fangelsi eða 60 þúsund kr. sekt.
J OkA Enginn, „sem talinn er kommúnisti” er kjörgeng-
ur hvorki á þing né í fylkisstjómir.
I pCC Innanríkisráðherrann getur hvenær sem er svipt
fólk vegabréfi og þannig hindrað, að það komist
úr landi. Apartheid er komið á í samgöngutækjum. Lögreglu
er heimilað að drepa þá sem þrjózkast við handtöku eða
reyna að flýja úr landi.
| Verkalýðshreyfingunni er skipt í verkalýðsfélög
» ff hvítra og þeldökkra_
1957 llökkumönnum er bannaður aðgangur að „hvítum”
. kirkjum. Vissum kjmþáttum er neitað um aðgang
að kvikmyndahúsum, skemmtistöðum og veitingahúsum. Hjúkr-
unarkonur verða fyrir barðinu á apartheid.
1958 Dauðarefsing tekin upp fyrir innbrot, þjófnað og
ólöglega eign vopna.
1 939 Þeldökkum er vísað úr háskólum, sem höfðu til
þessa verið öllum opnir. Sérstakir skólar eru
stofnaðir fynr þeldökka. 1 stað þess að blökkumenn hafi full-
trúa á þingi er „sjálfstjóm” komið á í héruðum þeirra.
1 verksmiðjum á hver kynþáttur að ganga inn
um sérstakar dyr, nota sérstakar stimpilklukkur,
hafa sérútborgun, sér sjúkrahhjálp, sér vinnufatnað og sér
vinnuherbergi. Apartheid er sett á baðströndum.
1961 Hægt er að skipa hverjum sem er að flytja frá
heimkynnum sínum ef þjóðin lendir í styrjöld
eða hætta er á styrjöld. Varalögreglulið er ráðið. Ákærur gegn
ríkisvaldinu eða starfsmönnum þess ekki teknar til greina fyr-
ir nokkrum dómstóli.
| 9qí? Skemmdarverkalögin sett. Lágmarksrefsing fyrir
skemmdarstörf er fimm ára fangelsi og dauða-
refsing kemur til greina. Einnig er hægt að dæma fólk í
stofufangelsi, dæma það tií að vera undir eftirliti eða ganga
úr ákveðnum samtökum og enginn af þessum svonefndu bann-
lýstu fbúum hefur rétt til þess að láta skoðanir sínar opinber-
lega í Ijósi. Sex mánaða fangelsi liggur við því að mála slagorð.
1963 Hægt er að kveðja herinn á vettvang til að að-
stoða lögregluna ef til óeirða dregur. Hægt er að
handtaka hvem sem er án dómsúrskurðar, ef komizt verður
að því að viðkomandi sé eitthvað viðriðinn kommúnismann.
Þeir sem hafa frá 1950 unnið gegn ríkisstjóminni og fyrir
breytingum í landinu eiga yfir höfði sér refsingu sem getur
verið frá fimm ára fangelsi og allt upp í dauðadóm. Komið
er á eftirliti með blöðum, bókum, kvikmyndum, leikhúsum og
sýningum.