Þjóðviljinn - 28.03.1965, Blaðsíða 9

Sunnudagur 28. marz 1965
ÞJðÐVILTINN
SÍÐA
Þættir úr 800 ára sögu Kaupstefnunnar
Framhald af 7. síðu.
Sú dýrð stóð þó ekki lengi, og
ollu því vinslit Frakka og
Rússa. Kaupstefnan í Leipzig
rétti þó fljótt við eftir þreng-
ingar Napóleonsstyrjaldanna
og þegar kemur fram á 19.
öldina fer þeim kaupsýslu-
mönnum úr öðrum heimsálfum
sem leggja þangað leið sína
ört fjölgahdi. má þar nefna
kaupsýslumenn frá Indlandi,
Bandaríkjunum, Brasilíu . og
;víðar að. Árið 1840 var tala
kaupstefnugesta 23 þúsund en
íbúatala borgarinnar var þá
aðeins rösklega tvöfalt hærri.
Vörusýning í stað
markaðar
A 19. öld breytir Kaupstefn-
an í Leipzig smám saman um
eðli og svip. Fram að þeim
tíma hafði hún fyrst og fremst
verið markaður, þ.e.a.s. kaup-
mennimir sem komu erlendis
.frá fluttii. með sér vörur sínar
og seldu þær á staðnum. Eftir
því • sem viðskiptin jukust
varð þetta óþægilegra í fram-
kvæmd og urðu enskir kaup-
menn einna fyrstir til þess að
taka upp nýja stefnu. 1 stað
þess að koma með allar vöru-
.birgðimar komu þeir aðeins
' með sýnishom og sömdu siðan
á kaupstefnunni við viðskipta-
vini sína um kaup og sölu.
Tóku aðrir kaupmenn þetta
fljótlega upp eftir þeim og á
þennan hátt þróaðist Kaup-
stefnan smátt og smátt yfir í
það að verða hrein vörusýning
eins og hún er nú. Þessi þróun
olli miklum breytingum og
.talsverðri upplausn Kaupstefn-
unnar á síðari hluta 19. ald-
arinnar en hún stóð þá storma
allá af sér. Á síðasta áratug
^aldarinnar var Kaupstefnan
endurskipulögð, sýningartím-
anum var breytt og hann var
styttur og aðrar nauðsynlegar
breytingar gerðar í samræmi
við kröfur tímans. Þetta bar
tUíptlaðau, árangur og í páska-
kaupstefnunni árið 1900 tóku
Bónum bíla
Látið okkur bóna og
hreinsa bifreiðina.
Opið alla virka daga kl.
8—19.
BÓNSTÖÐIN
Tryggvagötu 22.
S í M I
24113
Sendibílastöðin
Borgartúni 21
Fleygið ekkl bókum.
KAÚPUM
íslenzkar bœkur,enskar,
danskar og norskar
vssaútgéfubœkur og
£sl. ekemmtirit.
"’orúbókaver.zlun
Kr. Kristjánssonar
H-/erfisg.26 Slmi 14179
TIL SÖLU:
Einbýlishús rvíbýlip-
hús oe fbúðiT af
vmsum stærðum i
Revkia'^'k Kónavegi
og nágrlnni
FASTEIGN AS4I.AN
Um ***
BANKAST’’ t
SÍMT 16637
þátt 2317 fyrirtæki í stað að-
eins 700 árið 1895.
Heimsstyrjöldin
fyrri
Heimsstyrjöldin 1914 — 1918
olli í fyrstu miklum samdrætti
í viðskiptum á Kaupstefnunni
í Leipzig. Þannig sýndu aðeins
1501 fyrirtæki vörur sínar á
haustsýningunni 1915 í stað
4253 árið áður, og af þeim voru
aðeins 5 utan Þýzkalands, Bæ-
heims, Austurríkis og Ung-
verjalands. Síðustu ár styr.i-
aldarinnar breyttist þetta þó
aftur í rétta átt.
Strax eftir styrjöldina fór
þátttaka erlendra kaupsýslu-
manna í Kaupstefnunni í Leip-
zig ört vaxandi og náði hún
hámarki á vorkaupstefnunni
1929 en þá voru þeir 1273 að
tölu. Tóku Sovétríkin í fyrsta
sinn þátt í Kaupstefnunni
..austið 1921. Á hinn bóginn
fór þýzkum fyrirtækjum sem
sýndu á Kaupstefpunni mjög
fækkandi síðari hluta áratugs-
ins 1920—1930. Fyrsta tækni-
sýningin var haldin árið 1920
og jókst umfang hennar mjög-
næstu árin.
Kaupstefnan og
nazistar
Fljótlega eftir valdatöku
nazista í Þýzkalandi tók á nýj-
an leik að draga mjög úr þátt-
töku erlendra kaupsýslumanna
í Kaupstefnunni í Leipzig. A
vorkaupstefnunni 1939 var tala
þeirra komin niður í 575 og
hafði þeim þannig fækkað um
meira en helming á 10 árum.
Sérstaklega var þá orðin lítil
þátttaka frá löndum Austur-
Evrópu. Enn sótti að vísu
margt manna Kaupstefnuna en
hún var ekki lengur tengilið-
ur viðskipta milli Austur- og
Vestur-Evrópu eins og hún
hafði áður verið. Og þegar
síðari heimsstyrjöldin brauzt
út voru dagar Kaupstefnunnar
f Leipzig fljótt taldir. Síðasta
kaupstefnan þar um nokkurra
ára skeið var haldin haustið
1941. Og nóttina milli 3. og 4.
desember 1943 eyðilögðust um
80% bygginga Kaupstefnunnar
í loftárásir á Leipzig. Kaup-
stefnan sem hafði staðið af sér
þrjátíu ára stríðið, Napóleóns-
styrjaldimar, fransk-prússn-
eska stríðið 1870—1871 og fyrri
heimsstyrjöldina 1914—1918
virtist liðin undir lok.
Endurreisnin krafta-
verk
Heimsstyrjöldinni síðari lauk
8. maí 1945. Nokkrir Leipzig-
búar snéru sér þegar í stað
til yfirmanns bandaríska hers-
ins í borginni og báðu hann
aðstoöar við að endurreisa
Kaupstefnuna en fengu litlar
undirtektir. Skömmu síðar tók
sovézki herinn við af banda-
ríska hemum og snéri Zeign-
er yfirborgarstjóri sér þá til
hinna nýju heryfirvalda og
bað um leyfi til þess að halda
kaupstefnu í borginni. Var það
leyfi þégar veitt.
Dagana 18.—23. október 1945
var haldin í Leipzig sýning á
framleiðsluvörum borgarinnar
í tveim sýningarhöllum. 751
fyrirtæki tók þátt í sýningunni
og hana sóttu um 90 þúsund
manns. Þetta var veikur vís-
ir að endurreisn Kaupstefn-
unnar.
Fyrsta alþjóðlega sýningin
eftir styrjöldina var haldin 8.
maí 1946. I sambandi við und-
irbúning hennar þurfti að yfir-
stíga afarmikla erfiðleika.
Sýningarhallir og skála þurfti
að endurreisa úr rústum.
Greiðfærar samgöngur við
borgina þurfti að tryggja og
kaupstefnugestum varð að sjá
fyrir fæði og húsnæði. Allt
var þetta miklum örðugleikum
háð á þessum tíma. En þetta
tókst. Fimm sýningarhús í mið-
borginni voru notuð undir sýn-
inguna og fjórar sýningarhallir
fyrir tæknisýninguna auk þess
sem sýnt var úti undir beru
lofti. Sýningarsvæðið var allt
rösklega 26 þúsund fermetrar.
Og það sem mest var um vert,
sýninguna sóttu gestir frá 16
löndum. Kaupstefnan í Leipzig
var aftur orðin alþjóðleg.
Alþjóðleg verzl’
unarmiðstöð
Hér skal farið fljótt yfir sögu
Kaupstefnunnar síðustu tvo
áratugina. Allt frá 1946 og þó
sérstaklega eftir stofnun Aust-
urþýzka alþýðulýðveldisins ár-
ið 1949 hefur hún vaxið hröð-
um skrefum ár frá ári og er
nú orðin að risavöxnu fyrir-
tæki. Fyrstu árin eftir styrj-
öldina var þátttaka í sýning-
unni einkum bundin við sósial-
istísku ríkin í Austur-Evrópu
er áttu Iangstærstu sýningar-
deildimar, og enn setja þau
mjög svip sinn á Kaupstefn-
una. En nú er svo komið að
ekki aðeins Vestur-Evrópu-
þjóðiroar heldur og fjölmarg-
ar þjóðir úr öllum heimsálfum
taka þátt í Kaupstefnunni og
fer hlutdeild þeirra ört vax-
andi. Leipzig er núorðið ekki
aðeins miðstöð viðskipta milli
Austurs og Vesturs heldur
gegnir hún mikilvægu hluf-
verki sem miðstöð heimsvið-
skiptanna. Að því efni komum
við betur er við fjöllum um
afmælissýninguna 28. febrúar
til 9. marz s.l. S.V.F.
Andhverfar hliðstæður
Framhald af 6. síðu.
þungt á hjarta. 1 Ríkisútvarp-
tnu eru stundum fluttir þættir
á því máli, sem koma skal með
áframhaldandi hersetu ef fyrir-
komið verður þeirri hættulegu
„ofvemdun” tungunnar, sem
enn tefur fyrir þeirri ákjósan-
legu þróun málsins. Vonandi
geta þessir þættir hresst upp
á sálina í þessum andlegu leið-
togum okkar, þyí þótt það mál
sem þessir þættir nota sé ekki
ennþá orðið almennt mál á
Islandi, þrátt fyrir aldarfjórð-
ungs hersetu, þá er þetta þó
lifandi mál nokkurs hluta ís-
lenzkrar æsku.
Einnig mættu þeir sér til
yndisauka hlusta á texta dæg-
urlaganna. T þeim flestum
fer saman misþyrming tung-
unnar og sú slióvgun hugsunar-
innar, sem vfirstéttir hafa ævin-
lega viliað1 að einkenndi ein-
staklinga undirstéttanna. „Hið
greiðasta skeið til að skríl-
menna biófl er skemmdir á
tungunni að vinna” Trúlega
eiga bes°í nvf\ ekki upp á pall-
borðiö bté bémermineu okkar
lengur Pr' =r vfst engin
hætta 4 u’'' ít,,°Tv»kri bró-
un tunP-”””” r-”’ði st.aðið fyr-
ir brifum með ofvemd. Slíkt
er ekki annað en vísvitandi
uppvakinn draugur, og aðal-
lega stefnt gegn þeim, sem enn
berjast fyrir því að halda lífi
í íslenzkri tungu, þrátt fyrir
allan þann óþverra, sem flæðir
yfir menningu okkar. Að bera
saman ofverndun bama og
fastheldni og rækt við tungu
feðranna hefði þótt hláleg
samlíking hjá ómenntuðum
verkamanni, vægast sagt.
Nei, Tíbetum verður ekki
tortimt, ekki meðan þjóðin
bregzt við hersetu erlends stór-
veldis á þann hátt, sem fyrir-
lesarinn lýsti í útvaroinu.
Skæruliðamir geta fallið fyrir
kúlum og sprengjum Kínverja,
en það verða hvorki byssur
né sprengjur, sem kveða upD
úrslitaorðið um það, hvort
bióð skal vera þjóð eða ekki,
maður maður eða ekki. Það
úrslitaorð kveður hver þjóð
sjálf, einnig hver einstakl-
ingur fyrir sig. Þess vegna
á þessi stutti báttur frá sjálf-
stæðisbaráttu Tfbeta sérstakt
erindi við okkur tslendinga.
Okkur er ekki boðið upp á
byssuna Yfirleitt hafa Amerí-
kanar ekki boðið okkur upp
á anna^ °n hað. sem okkur er
kieift eð afbakka. Hvað myndu
Tfbetar gera í okkar sporum?
Það er spumingin.
Rætt vi5 Karólínu
Framhald af 4. síðu.
in, keppnin og félagsskapurinn.
Það getur verið að ekki sé
lögð næg rækt við stúlkumar.
Verið gæti að sérstök kvenna-
námskeið fyrir ungar stúlkur
gætu lyft undir hinn nauðsyn-
lega áhuga. Á Hermannsmótinu
síðasta komu þó fram fimm j
stúlkur í keppni.
Námskeið í næstu viku
Núna eftir helgina er ætl-
unin að koma á námskeiði
fyrir alla þá sem áhuga hafa
á skíðaferðum og hafa allir
sem þess óska möguleika á að
gerast þátttakendur, hvaðan
sem er af landinu. Aðalkennari
verður Magnús Guðmundsson.
Hyggjum við gott til námskeiös
þessa, ef veður verður eins og
það hefur verið undanfarið,
stillt, sólskin og fegurð og von-
um við að svo haldist fram að
páskum en þá verður stóri við-
burðurinn í skíðaskálanum þar
sem skíðalandsmótið fer þá
fram í Hlíðarfjalli.
Kennaranámskeið um ára-
mótin
— Þá vil ég geta þess, hélt
Karólina áfram, að um áramót-
in gekkst Skfðasamband Is-
lands og íþróttakennaraskóli
íslands fyrir námskeiði fyrir
leiðbeinendur þama í Hlíðar-
fjalli. Var öllum skíðaráðum
skrifað og þau hvött til að
senda menn til námskeiðsins.
en ekkert svar kom utan Ak-
ureyrar nema frá Dalvík. Frá
Skíðaráði Akureyrar komu þó
tólf menn, og var þetta að mín-
um dómi mjög vel heppnað
námskeið. Mér finnst þó furðu-
legt að engir aðrir skyldu not-
færa sér þetta tækifæri. I Iok
námskeiðsins tóku þátttakendur
próf. Við lærðum hjálp í við-
lögum og Ölafur Jónsson flutti
fyrirlestur um snjóflóðahættur
og sýndi skuggamyndir til
skýringar. Var þetta ákaflega
skemmtilegt, fróðlegt og saen-
legt fyrir fólk, sem ferðast
um fannir og fjöll.
Tryggvi Þorsteinsson flutti
þama og ýmsa fræðsluþætti.
Aðalkennari var auðvitað
Magnús Guðmundssotn.
Vona ég að þetta verði end-
urtekið og að sem flestir komi
og notfæri sér það, alltaf vant-
ar leiðbeinendur fyrir unga
fólkið.
— Hvemig kannt þú svo við
þig þama og þið öll?
— Við kunnum mjög vel við
okkur, bömin una hag sínum
mjög vel og það virðist sem
elztu drengimir hafi fengið
fullan áhuga fyrir skíðaíþrótt-
inni, og eru þeir þegar famir
að taka þátt í keppni. Nú,
bóndi minn hefur . líka sín
hugðarefni, m.a. handknattleik-
inn, þar sem hann æfir bæði
karla- og kvennaflokk og farið
er að halda hér mót í hanu-
knattleik, bæði Norðurlands-
mót og Akureyrarmót og koma
þangað ótrúlega margir áhorf-
endur, en það hefur ekki skeð
áður.
Ég vil lika geta þess að sam-
starf við þá sem bak við hó-
telið standa er með miklum á-
gætum, enda þar margir góðir
og áhugasamir skíðaáhuga-
menn.
Ég vil einnig geta þess að
framkoma skólafólksins sem
gist hefur hótelið í vetur hefur
verið til hreinnar fyrirmyndar.
— Eins og þessi mál horfa
við f dag, segir Karólína og
brosir góðlátlega, — vildi ég
eignast lítið hús ekki fjarri
hótélinu og búa þar vetur og
sumar!
Að lokum vildi ég hvetja allt
fólk til að fara á fjöllin, það
sér aldrei eftir þeim stundum
sem það leggur f slíkar ferðir.
Þar hindrar naumast nokkurt
aldurstakmark, þar geta aldrað-
ir virðulegir öldungar og böm
fundið leikvöll við sitt hæfi, og
minnist ég þess er við sjáum
þama í Hlíðarfjalli hinn á-
gæta Akureyring Ólaf Jónsson
á skíðum, þar sem honum
hentar, hress og keikur brátt
fyrir 70 ár.
Frfmann.
Stúdentar athugið
Skólavist fyrir stúdent, sem vill læra sjúkraþjálf-
un, stendur til boða, á komandi hausti, við Institut
for Terapiassistenter, við háskóla í Árósum. —
Námið tekur þrjú ár, ekkert skólagjald.
Nánari upplýsingar í símum 30025 eða 33661 fyrir
15. apríl.
Félag íslenzkra sjúkraþjálfara.
Vélvirkjar—rennismiðir
Rafmagnsveitur ríkisins óska eftir að ráða vél-
virkja, rennismiði eða menn vana vélaviðgerðum,
til starfa ýmist á vélaverkstæði í Reykjavík eða til
viðgerðaferða út á land.
Upplýsingar á Raforkumálaskrifstofunni sími 17400.
Rafmagnsveitur ríkisins.
UTBOÐ
Tilboð óskast í smíði jámhandriða í borgarsjúkra-
húsið í Fossvogi.
Utboðsgögn eru afhent í skrifstofu vorri Vonar-
stræti 8, gegn 1.000,00 króna skilatryggingu.
Tilboð verða opnuð á sama stað fimmtudaginn 8.
apríl n.k. kl. 11.00.
Innkaupastofnun Reykjavíkurborgar.
BLADADREIFING
-Þjóðviljann vantar nú þegar olaðbera í
Seltjarnarnes I. Skúlagötu.
Tjamargötu. Skipholt.
ÞJÓÐVILJINN — Sími 17-500.
SKRIFSTOfUSTÚLKA
óskast.
H.f. Kol & Salt
Jarðarför bróður okkar
ÞÓRÐAR MAGNÚSSONAR,
Bergstaðastræti 7,
fer fram frá Dómkirkjunni þriðjudaginn 30. marz kl. 1.30.
Emilía Þorgeirsdóttir,
Magnús Þorgeirsson.
Jarðarför konu minnar og móður okkar
JÓNÍNU GUÐRÚNAR GUÐMUNDSDÓTTUR
Fálkaeötu 32,
fer fram frá Fossvogskirkju, þriðjudaginn 30. marz
kl. 1.30.
Emil Ásmundsson,
Emil Emils.
Helga Elmils.
■*'