Þjóðviljinn - 18.12.1966, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJTNN — Sunnudagur 1-3. desember 1966.
Otgeíandi: Samein) ngarf lokkur alþýðu — SósiaiistaflokJt-
urinn.
Ritstjórar: tvar H. Jónsson (áb). Magnús Kjartansson.
Siguróur Suðmundseon.
Préttaritstjóri: Sigui'óur V Frlðþjófsson.
Auglýsingastj.: Þorvaldur lóhannesson.
Sfmi 17-500 (5 línur). Askriftarverð kr. 105 00 á mánuði Lausa-
söluverð kr. 7.00.
Samnmgsbundnar kjarabætur
(^tjórnarfrumvarpinu um heimild til verðstöðv-
unar fylgdu þegar í greinargerð þær hótanir
í garð verkalýðshreyfingarinnar að ríkisstjórnin
myndi ekki nota heimildirnar ef breytingar yrðu
á kjarasamningum, sem gerðu verðstöðvun ófram-
kvæmanlega að mati ráðherranna. Við umræðu
málsins í efri deild svaraði Björn Jónsson þeim
hótunum m.a. á þessa leið:
„því fer fjarri að vterkalýðshreyfingin telji nú
efni til að falla að meira eða minna leyti frá
kröfum sínum um samningsbundnar kjarabætur.
Þvert á móti eru nú flestar aðstæður þannig vaxn-
ar að brýnni þörf en oftast áður er á því að breyta
kjarasamningunum og reyna með því að tryggja
hagsmuni vinnustéttanna, ekki sízt vegna þeirrar
óyissu og öngþveitis sem nú ríkir í efnahagsmál-
um. Enginn efi er á því að í þeim samningum sem
nú standa fyrir dyrum hlýtur það að verða ein
méginkrafa verkalýðssamtakanna að brúa að veru-
legu leyti það bil sem orðið er milli samningsbund-
inna launa og þeirra tekna sem verulegur hluti
vgrkálýðsstéttarihnar getur i núverandi ástandi
aflað sér með óhæfilegum Arinnutíma og ósamn-
ingsbundnum yfirborgunum) En. til þess að þetta
táldst þarf margt að koma til. Og þá ekkfsízt auk-
ið samstarf ríkisstjórnar, atvinnurekenda og verka-
lýðssamtaka um stórfellda styttingu vinnutímans
án kjaraskerðingar“. En Björn lagði áherzlu á að
loki ríkisstjórn og atvinnurekendur samningaleið-
um hljótj verkalýðshreyfingin að beita afli sam-
takanna til að knýja fram þær breytingar samn-
inga sem brýnust nauðsyn er til.
Samninga við póstmenn
Qngþveitið i póstmálunum i Reykjavík er óþol-
andi og virðist póstmeistari hafa misst allt úr
böndum með framkomu sinni í garð póstmanna
og því tiltæki að ætla að leysa vanda póstmál-
anna þessar vikur og daga, þegar óhemjumagn
jólapóstsins dynur yfir, með því að ráða til starfa
unglinga sem aldrei hafa nálægt þeim störfum
kómið. Kjaradeila póstmanna og viðbrögð þlutað-
eigandi embættismanna er orðin sterk röksemd
fýrir því að afnema hið fáránlega lagabann við
verkföllum opinberra starfsmanna.
/
póstinum heíur sannarlega ekki gengið of
vel undanfarin ár að fá nasgilegt starfs-
lið og halda því og ætti sízt allra stofnana að standa
í bjánalegu stríði við starfsmennina sem unnið
hafa og vilja vinna áfram að hinu mikilvæga póst-
mánnastarfi, verði þeim ekki gert það svo óljúft
með framkomu skilningslausra yfirvalda að þeir
leiti heldur annarrar atvinnu. Sæmileg fram-
kvæmd póstmála er brýn nauðsyn í nútímaþjóðfé-
lagi. Margir eiga mikið undir því að póstþjónust-
an sé greið og henni sé treystandi. Það hlýtur því
að vera krafa alls almennings að hlutaðeigandi yf-
irvöld semji tafarlaust við póstmennina og taki til
greina sanngjarnar kröfur þeirra um lagfæringu i
kjaramálum. — s.
Ný bók frá Ægisútgáfunni
Togararnir koma
til sögunnar
Ásgeir Jakobsson:
Kastað í Flóanum.
Ægisútgáfan.
Reykjavík 1966.
Hér hefur verið skrifuð sam-
an fróðleg bók og vel læsileg
um fyrstu tilburði og tilraunir
með togveiði á Islandsmiðum, að
því leyti sem beint snertir
landsmenn sjálfa og viðbrögð
þeirra. Höfundur er Ásgeir
Jakobsson, en hann sendi frá
sér bók í fyrra sem mörgum
þótti forvitnileg, Sigling fyrir
Núpa hét hún og var aðallega
um vestfirzka bátaútgerð og
sjósóknara; þar var líka smá-
saga úr sjómannalfi.
Um nýju bókina, Kastáð í
Flóanum, segir höfundur að
hún sé að meginefni unnin eft-
ir blöðunum frá þeim tíma sem
hún fjallar um, en heimilda-
skrá og bókin sjálf ber þess
merki að hann hefur leitað
miklu víðar fanga svo sem
eðlilegt er, ekki sízt í Ailþing-
istíðindi og minnisbaekur
manna frá þessum tímum.
Einnig hefur hnnn haft með^
höndum óprentaðar heijbildir,
svo sem ævisögu Þorvaldar á
Þorvaldseyri og minniskompur
Indriða Gottsveinssonar, fyrsta
íslenzka togaraskipstjórans, og
notar drjúgt undir bókarlokin.
Um uppistöðuna verða blöðia
Ásgeiri drýgst eins og hann
sjálfur segir; blöð geta verið ó-
trygg sagnfræðiheimild, en hitt
er rétt að leggja áherzlu á
hversu mikið heimildargildi
blaða er sagnfraeðingum 'sem
með þnu kunna að fara; og þau
eru ótæmandi náma rithöfund-
um, sem vilja kynna sér Uf
og svip liðins tma; margir
samtímahöfundar standa þannig
í stórri þakkarskuld við blöðog
blaðamenn og hafa furðu margt
af þeim lært og frá þeim feng-
ið.
Ásgeir Jakobsson ver . ,all-
miklu rúmi bókar sinnar til áð_
kynna sjálft veiðarfærið sem
orðið hefur svo afdrifaríkt
fyrir fiskveiðar tslendinga og
flestra annarra fiskveiðiþjóða á
tuttugustu öld. í bókarlok er
botnvörpu ýtarlega lýst með
teikningum og Ijósmyndum og
í fyrstu köflunum er minnt á
nokkur atriði um sögu botn-
vörpunnar erlcndis fram iil
þess tíma að Islendingar fara
að kvnnast henni.
Og þeim leizt fæstum á grip-
inn! Fordómarnir og fordærn-
ingin sem virðulegir alþingis-
menn og greinahöfundar hella
yfir botnvörpuna og botnvörpu-
veiðar gæti verið skoplegur
lestur ef ekki væri að baki
hörmulegar staðreyndir um
staðnað þjóðfélag, mergsogið af
margra alda nýlendustjórn, sem
tekur það úrræði í sjávarút-
vegsmálum að kaupa á annað
hundrað af gömlum segltogur-
um af Bretum, þegar þeir voru
að koma sér upp vélknúnum
togurum. Höfundi tekst vel að
bregða upp myndum afsinnu-
leysi, úrræðaleysi og fordóm-
um með þvf að vitna í sam-
tíma-heimildir. Raddir fram-
sýnna manna og stórhuga rödd
Einars Benediktssonar, Bjarna
Sæmundssonar og einstakra
framtaksrrfanna kveða þó
snemma við og fá smám saman
meiri hljómgrunn, erlendir
menn fara af stað með togara-
útgerð f samvinnu við íslend-
inga, en flest gengur þar á tré-
>■ /'
Ásgeir Jakobsson
fótum þar til fyrsti íslenzki
togarinn Coot, kemur til sög-
unnar með fslenzkan skipstjóra
og brátt alfslenzka áhöfn,
sumt sjómenn er unnið höfðu á
brezkum togurum og lært af
Bretanum listirnar. Kringum
aldamótin og fram á miðjan
fyrsta tug aildarinnar eru marg-
ar tílraunir gerðar ,með tog-
araútgerð, meira og minna á
vegum erlendra manna, sem
mistakast allar eða standa
skamman tíma, enda erfitt um
vik, j>eim tilraunum er lýstall-
rækilega í bók Ásgeirs. En úr
því verður þróunin hröð og Is-
lendingar eignast á skömmum
tíma togaraflota, sem átti eftir
að valda gerbreytingu í sjó-
sókn og aflamagni íslendinga.
og víðtækum þjóðfélagsbreyt-
ingum.
Saga þessa tíma og ekki sfzt
atvinnusaga er furðu óaðgengi-
leg, svo lítið hefur verið úr
henni unnið. Einmitt þessvegna
er gott að fá bók Ásgeirs Jak-
obssonar; þó höfundur hafi
sjálfsagt ekki hugsað sér að
semja viðamikið sagnfræðirit
heldur létt rit og auðlesið um
mikilvægt efni í gtvinnusögu
tuttugustu aldarinnar á Islandi,
hefur honum tekizt að ritastór-
fróðlega bók; þar er ymprað á
viðfangsefnum sem þyrftu nán-
ari sagnfræðilegrar" könnunar
og rannsókna við. Menn hafa t.d.
lftið haldið á lofti' frásögnum
um „tröllafiskinn". Það virðist
um skeið hafa verið hinn arð-
vænlegasti starfi, íslehzkra
manna að elta brézku togar-
ána, jafnvel inni íi íslenzkri
landhelginni, og þiggja hjá þeim
fisk sem þeir kærðu sig ekki
um Landhelgisnjósnir Islend-
inga fyrir erlenda veiðiþjófa
voru orðaðar í sambandi við
varðskipin.
Fróðlegt væri að fá sagn-
fræðilega könnun á fjármagns-
öflun, gróða og umsvifum tog-
arafélaganna, ekki- sízt sam-
böndum þeirra ýmislegum við
erlenda auðmenn og auðfélög.
Enn hljóta að vera tiltækar
heimildir, svo að segja innan
frá, úr útgerðarfélögunum og
hjá einstökum mönnum sem
veitt gætu mikilvægar upplýs-
ingar um togaraútgerðina á fs-
landi og þátt hennar í þjóðlíf-
inu. Sá þáttur hefur alltof lít-
ið verið kannaður og um hann
ritað. Mætti i framhjáhlaupi
spyrja hvar togarasaga Gils
Framhald á 8. síðu-
Kjólar, stór númer
Pils
Prjónakjólar á börn
Prjónaföt á böm
Peysur á böm
Töflur
Náttkjólar
Fóðurpils
Fóðurundirkjólar
Húfur, Treflar
Peysur á konur og karla
Handklæði
Adam Hoffritz á Selfossi er fœdcíur og uppalinn í Danmörky, en kom
hingað rúmlega tvítugur, sem órsmaður á búi Dags Brynjúlfssonar
í Gaulverjabœ. Hann gerir hér grein fyrir því, hvernig honum kom
ísland og Islendingar fyrir sjónir og hverníg það mótti verðá, að
landið og fólkið tók hann þeim tökum, að hann ókvað að setjast her að.
Adam er gœddur einstœðri herkju og seiglu og hónum var það íþrótt
og jafnframt lífsnautn að etja kapp við hörkufrostbylji og ncéstum
ofurmannlegt erfiði^ og hann vildi sjó og reyna flest á sjó og landi.
Hann er gœddur glaðri og karlmonnlegri lund og hefur skopskyn
í svo ríkum mceli, að óvenjulegt er, enda hefur hann aflað sér
mikilla og almennra vinsœlda þeirra, sem honum hafa kjfnnst.
• ’ * ' j < ' '
Sprelllifandi og sérsfœS bók um skemmtilegan húmorista og óvenju-
legan persónuleika. SKUGGSJÁ