Þjóðviljinn - 12.03.1967, Blaðsíða 9

Sunnudagur 12. marz 1967 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA J
Ástand heilbrigðismála
Framhald af 5. sídu
um örlar hvergi á heildarstióm,
er hafi frumkvaeði og forsögu
um þarfir og geri samraemdar
áætlanir um framkvæmdir.
Það er rétt að taka það fram
og raunar liggur það í hlutar-
ins eðli, að engin ein ríkis-
stjórn verður sökuð um allt,
sem aflaga fer í stjórn heil-
brigðismála. Áhugaleysið er
þeim öllum sameiginlegt og
enginn þeirra hefur getað kom-
ið auga á eða skilið vandamál-
ið, sem þó vex jafnt og þétt.
Þannig ber ríkisstjómin, er nú '
situr, ábyrgðina aðeins að sín-
um hluta og mun í þvi tilliti
almennt talað hvorki verri né
betri en fyrri ríkisstjómir. Þó
tel ég, að núverandi -ríkisstjórn
hafi nokkra sérstöðu,'* sérstöðu
sem leggur henni á herðar
aukna ábyrgð.
Vandi heilbrigðismálanna
hefur aldrei orðið meiri en
hann er nú og yaldhöfum hef-
ur aldrei verið jafn rækilega
bent á þennan vanda sem nú.
Sú stétt, sem bezt þekkir til
mála hefur risið upp, gagn-
rýnt og krafizt endurbóta. Fyrri
rikisstjómir fengu að sofa á
heilbrigðismálunum meira eða
minna í friði, en núverandi rikr
isstjóm fær ekki frið til þess.
Þetta er sérstaða hennar,
hvernig sem hún kann nú að
bregðast við.
Hún getur að sjálfsögðu tek-
ið þann kost að berjast til
þrautar fyrir óbreyttu ástandi,
eða valið þá leið að fylgja
ho'llum ábendingum um nýskip-
an þjóðinni til gagns og sjálfri
sér til vegsauka. Hún á tveggja
kosta völ, en hvorn ætlar hún
að taka? Ég verð að segja, þótt
mér þyki það leitt, að byrjun-
in lofar því miður ekki góðu.
Ríkisstjórnin rfs öndverð gegn
læknastéttinni, þegar hún krefst
aukinnar og endurbættrar heil-
brigðisþjónustu. Hún úthrópar
lækna meðal almennings, beit-
ir þá þvingun með lagaboði
og nærri tryllist, ef læknar fá
einhverju framgengt, samanber
áðurnefnda ræðu fjármálaráð-
herra. •
Slík hafa nú viðbrögð ríkis-
stjómarinnar verið til þessa og
þó er ótalið síðasta afrekið,
þegar hópur laekna var sviptur
málfrelsi. Það gerðist hinn
marz 1967 fyrir tilverknað
dóms-, kirkju- og heilbrigðis-
málaráðherra landsins. Er at-
burðurinn að mínu áliti sann-
arlega þess verður, að þing-
sagan geymi hann.
Stjórnandi útvarpsþáttar, er
nefnist Þjóðlíf, hafði gert sér
ferð í Slysavarðstofuna í Rvík
og átt þar tal við þrjá lækna.
Síðan hafði hann talað við tvo
lækna Landsspítalans, en sjötti
maðurinn í samtalsþættinum
var fulltrúi í Stjómarráðinu,
Gunnlaugur Þórðarson dr. jur-
is. Þátturinn var hljóðritaður
og skyldi fluttur í ríkisútvarp-
inu að kvöldi hins 2. marz, en
það fór á aðra leið. Dómsmála-
ráðherra skarst í leikinn og
fékk því til vegar komið, að
meiri híúti útvarpsráðs lagði
blátt bann við flutningi þátt-
arins.
Ástæðan til þessa einkenni-
lega uppátækis ráðherrans
virðist vera röng hugmynd
hans um viðræðuefnið, og er
það von mín sannarlega að
annað verra hafi ekki legið að
baki.
Samkvæmt greinargerð ráð-
herrans í Morgunblaðinu t.
marz. frétti hann á skotspón-
um, að ræða ætti í útvarpinu
■um kjaramál lækna. Og hann
bætir við orðrétt: „Ég var
strax þeirrar skoðunar að
kjaramál lækna væru við-
kvæmari erí svo, að þau eettu
að ræðast í slíkum útvarps-
þáttum.“ Ráðherrann tekur það
m.ö.o. þegar gilt, sem hann
fréttir á s’iotspónum, óstaðfest
lausafregn nægir honum til að
vama mönnum máls á opinber-
um vettvangi. Ekki sýnist það
bera vott um mikla virðingu
fyrir málfrelsi né ást á lýðræð-
inu.
Nú er skemmst af því að
segja að kjaramál, þ.e.a.s.
launamál, voru ekki á dagskrá
þessa þáttar nema hvað lög-
fræðidoktorinn, fulltrúinn úr
stjórnarráðinu spurðist fyrir
um laun lækna og fékk þau

CIA og stúdentarnir
en 1.826.000 dollurum. 1 raun
og veru verður ISC máttvana
sem alþjóðleg samtök ef fyrir
tekur stuðning FYSA, og þau
hafa ekki. getað fundið neinn
annan gullkálf sem um mun-
aði.
Framhald af 6. síðu
um og ekki óskar eftir neinni
auglýsingu,
Jafnlengi og menn muna hef-
ur mestur hluti starfsemi
NSA eriendis verið kostaður af
Æskulýðs- og stjómmálastofn-
un New Yorkborgar. Það skilur
á milli hennar (skammst. FY
SA) og Independencesjóðsins og
San Jacintostofnunarinnar, að
hún hefur raunverulegar bæki-
stöðvar, fastráðið starfslið og
stjóm sem i sitja mjög virð-
ingarverðir menn.
Á síðari árum hefur FYSA
dælt hundruðum þúsunda doll-
ara inn á reikninga NSA. Sam-
anlagður nam þessi styrkur frá
október 1965 til október 1966
292.753 dollurum. Stofnunin
hefur látið árlega í té 120 þús.
dollara styrk til reksturs stúd-
entasamtakanna og hún hefur
kostað tímarit NSA „The Am-
erican Student", auk þess boð
tií erlendra stúdenta til að taka
þátt i ráðstefnu NSA. FYSA
hefur og greitt gjöld NSA fyr-
ir aðild að a]J)jóðlegu stúdenta-
samtökunum, ISC. NSA gat
alltaf reitt sig á að FYSA
mundi greiða hugsanlegan halla
á fjárhagsáætlun samtakanna
og FYSA hefur einnig greitt
„námsstyrki" til fyrrvei-andi
starfsmanna NSA til náms í út-'
löndum.
FYSA hefur og verið helzti
milliliður fyrir bandarískar
greiðslur til þeirra érlendra
’ landssamtaka stúdenta sem
NSA hefur mætur á. Og FYSA
hefur í reynd verið eini er-
lendi styrkveitandi ISC. — ef
hin dularfuila San Jacinto-
stofnun er undanskilin. Á ár-
unum 1962-64 kostuðu þessar
tvær stofnanir um 90 prósent af
starfsemi ISC, samkvæmt
skýrslu ISC og FYSA þá mest-
an part. Og þessar upphæðir
nema hvorki moira né minna
Framkvæmdastjóri ‘FYSA er
Harry Lunn, langur náungi
og sköllóttur, nálægt fertugu.
Hann var áður forseti NSA og
er sem sagt nú formaður þeirr-
ar stofnunar sem hann áður
sendi beiðni um styrkveitingar
til. Lunn neitar harðlega að
stofnun hans kunni að vera
leppur CIA, en hann vill ekki
gera grein fyrir fjárhag stofn-
unarinnar.
Lunn var forseti NSA árin
1953—54 og ferðaðist síðan til
Suðaustur-Asíu sem fulltrúi
ISC. Eftir stutta herþjónustu
fékk hann stöðu við rannsókn-
arstörf í varnarmálaráðuneyt-
inu. Hann klifraði áfram upp
þjóðfélagsstigann um pólitíska
stöðu við bandaríska sendiráðið
í París og síðar til Alþjóð-
legu þróunarmálaskrifstofunn-
ar, en þar fékkst hann einkum
við svonefnt „Framfarabanda-
lag“ (Alliance for Progress). Úr
þeirri stöðu kom hann árið 1965
til FYSA. Lunn lagði einnig
sitt af mörkum til hinnar um-
deildu Frjálsu rannsóknarstofn-
unar í sambandi við æskulýðs-
mótið í Vín 1959, en þá var
hann en í tengslum við vamar-
málaráðuneylið. ,
Starfsferill Lunns er gott
dæmi um hið nána . samband
milli bandarísku stúdentasam-
takanna, alþjóðlegrar stúdenta-
pólitískur og kalda stríðsins.
Hann er raunveruleg fram-
kvæmd á slagorði sem lesa má
á vegg í gömlu bækistöðvum
NSA í Fíladelfíu:
„Stúdentaleiðtogar í dag eru
þjóðarleiðtogar á morgun“ ....
svör, að launin væm nú viðun-
anleg. Ekkert annað um þau
mál.
I gær, 7. marz, birtist í dag-
blöðunum yfirlýsing vegna
stöðvunar þáttarins Þjóðlífs 2.
marz, undirrituð af læknunum
5, þeim Árna Björrtssyni, Frosta
Sigurjónssyni, Helga Þ. Valdi-
marssyni, Snorra P. Snorra-
syní og Sverri Bergmann ásamt
stjórnarráðsfulltrúanum, Gunn-
laugi Þórðarsyni.
Vil ég nú með leyfi hæstv.
forséta lesa stutta kafla úr
þessari yfirlýsingu til skýring-
ar málstað læknanna, sem múl-
bpndnir vom, svo og til stuðn-
ings máli mínu í heild.
Læknar segja álit
sitt
I þessari yfirlýsingu segir
svo m.a. „1 þættinum lýstum
við á hlutlausan hátt því á-
standi, sem nú ríkir í heilbrigð-
ismálum þjóðarinnar. Hvaða
hættum það býður heim,
hversu áríðandi er, að úr verði
bætt tafarlaust og með hverj-
um hætti þáð skuli gert, Við
teljum okkur hafa nokkra
raunsanna þekkingu á þessum
málum, og ef staðreyndir þess-
ara mála em árásir á þá aðila,
sem áður em upp taldir, em
heiibrigðismál' þióðarinnar
greinilega og því miður í enn
alvarlegra ástandi en við höfð-
um þó haldið. Við lýstum við-
horfurri ungra lækna. Okkur er
legið á hálsi fyrir vanrækslu og
vanbakklæti gagnvart eigin
þjóð. Við lýstum á faglegan
hátt og með áróðurslausum
rökum þeim raunvemlegu á-
stæðum, er til þess liggja, að
ijngir læknar fást ekki heim,
vilja ekki fara út í héruð o.s.
frv’. Hér er ekki um óleýsan-
iegt vandamál að ræða og við
beritum. á lausn þess, sem
byggðist á aðstöðu lækna til að
nýta þekkingu sína og fylgi-
ast með hinum öm framfömm
á sviði læknisfræðinnar. Þetta
varðar alla þjóðina og er
hvcrki harkaleg gagnrýni né
árás. Andsvör yrðu væntanlega
fá af hálfu leikmanna, enda
óþörf og yrðu af vanþekkingu
einni framsett. Við fómm vitan-
lega ekki dult með það, að ein-
hver hlyti að vera ábyrgur fyr-
ir því vandræðaástandi, sem
skapazt hefur. Við viljum ekki
líta svo á, að þjóðinni sé svo
vanstjórnað að enginn sé á-
byrgur. Við viljum vekja at'
hygli á því, að allir þeir aðilar,
sem við erum taldir gagnrýna
svo harkalega, hafa haft að-
stöðu til þess að koma sjónar-
miðum sínum í þessum málum
á framfæri á opinbemm vett-
vangi, og hafa gert það, og
hreint ekki hirt um, þó enginn
væri til andsvara af hálfu
lækna. Læknar hafa svo sann
arlega mátt þola óvægilegar yf-
irlýsingar og túlkanir af hálfu
þessara aðila og nægir þar nð
benda á síðustu fjárlagaræðu
fjármálaráðherra.
Fullyrðingar misstórra spá-
manna Um heilbrigðismál á
opinberum vettvangi em orðn
ar æði margar og sumar hæpn-
ar. Það er vanrækslusynd
læknanna að hafa ekki sjálfir
fyrir löngu tekið af skarið og
sagt frá hlutunum, eins og þeir
em, en þegar það gerðist er
skrúfað fyrir þá“.
Þetta segir í þessari yfirlýs-
ingu og — yfirlýsingu þeirra
sexmenninganna — og í henni
er einnig að vissu marki, farið
viðurkenningarorðum um núver-
andi heilbrigðismálaráðherra og
undir þau ummæli vildi ég
taka, þó að ég lesi þau ekki
upp héj*. En yfirlýsingunni lýk-
ur með þegsum orðum. En
þau orð vil ég um leið gera að
mínum lokaorðum að þessu
sinni.
Yfiriýsingunni lýkur þannig:
„Við emm ekki þeirrar skoðun-
ar, að alger þögn um heilbrigð-
ismálin, aðstöðu og viðhorf
muni hjálpa ráðamönnum bezt.
Miklu fremur mætti ætla, að
umræður þeirra, sem gerst
þekkja af eigin raun, yrði þeim
vopn í baráttunni. Við teljum
því, að frestun þáttarins, vegna
þess að enginn var til andsvara,
sé misskilinn greiái við þá, sem
verja átti og heilbrigðismálum
þjóðarinnar sízt til gagns.“
S Æ N G D R
Endurnýjum gömiu sæng-
urnar, eigum dún- og fið-
urheld ver og gæsadúns-
sængur og kodda aí ýms-
um stærðum
Dún- og
fiðurhreinsun
Vatnsstig 3. Sími 18740.
(örfá skref frá Laugavegi)
Kaupið
Minningarkort
Slysavarnafélags
íslands
HÖGNI JÓNSSON
Logfræði- og fasteignastofa
Skólavörðustíg 16.
Simi 13036.
heima 17739
m
SMURST.ÖÐIN
Kópavogshálsi
Sími 41991
Opin frá kl. 8—18.
A föstudögum kl. 8—20.
☆ ☆ ☆
HEFUR ALLAR
algengustu smurolíuteg-
undir fyrir diesel- og
benzfnvélar.
Jón Finnsson
hæstaréttarlögmaður
Splvhólsgötu 4.
(Sambandshúsinu III. hæð)
símar 23338 og 12343
Skólavör&ustíg 36
sími 23970.
INNHglMTA
LÖGFXÆVt'STðOrr
Viðgerðir
á skinn- og
rúskinnsfatnaði.
lóð þjónusta.
Leðurverkstæði
Úlfars Atlasonar.
Bröttugötu 3 B
Simi 24-6-78.
Hamborgarar
Franskar kartóflur
Bacon og egg
Smurt hrauð og
snittur
SMÁRAKAFFI
Laugavegi 178.
Sími 34780.
Griilsteikfir
KJÚKUNGAR
SMARAKAFFI
Laugavegi 178.
Sími 34780.
Gerið við bílana
ykkar sjálf
- Við sköpum aðstöðuna
Bílaþjónustan
Auðbrek'- 53. Sími 40145.
(Cópavogi.
SERVIETTU-
PRENTUN
SÍMl 32-101.
TRU'LOFUNAP '
HRINGI
Halldór Kristinsson
gullsmiður, Óðinsgötu 4
Sími 16979-
StMASTÓLL
Fallegur - vandaður
Húsgagnaverzlun
AXELS
EYJÓLFSSONAR
Skipholti 7 Sim: 10117
Auglýsið í
Þjóðviijanum
Sængurfatnaður
— Hvítur og mislitur —
ÆÐARDÚNSSÆNGUR
GÆSADÚNSSÆNGUR
DRALONSÆNGUR
+ ,
SÆNGURVER
LÖK
. KODDAVER
biðim
Skólavörðustig 21.
Laugavegi 38.
Skólavörðustíg 13
Snorrabraut 38.
Þýzku kven- og
unglingabuxurnar
marg eftirspurðu
eru komnar.
Stærðir 36—44
*
Mjög vönduð og
falleg vara.
BRIDGESTONE'
HJÓLBARÐAR
Síaukin sala
sannar-gæðin.
BRI DGESTONE
veitir aukið
öryggi í akstfi.
BRI DGESTONE
ávallt fyrirliggiandi.
GÓÐ ÞJÓNUSTÁ
Verzlun og viðgerðir
Gúmmbarðinn h.f.
Brautarholti 8
Sími 17-9-84
FRAMLEIÐUM
ÁKLÆÐI
a allar tegundir bfla.
OTUR
Hringbraut 12L
Sími 10659.
VB