Þjóðviljinn - 04.02.1968, Blaðsíða 6

/
£ SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN — Sunnwdagur 4. febrúar 1968.
Varla er sú tegund afbrota til,
stórra eða smárra, að ekki hafi verið
beitt í kosningabaráttu á ýmsum
tímum til þess að klekkja á ' and-
stæðingnum eða tryggja sér at-
kvæði — eru um þetta margar bæk-
ur og ýmsar merkar. Hér kemur
lýsing, sem sögð er furðu raunsæ, á
, hrakförum fra»mbjóðanda í banda-
rískri kosningabaráttu á ofanverðri
öldinni sem leið eftir Mark Twain,
s
þann þekkta háðfugl. Innan tíðar fer
af stað enn ein kosningabarátta í
Bandaríkjunum — en það er ekki í
því sambandi að frásögnin er birt,
við getum sagt það sé af tilviljun.
Kosningabardtta
Eftir MARK TWAIN
P
rlr nokkrum mánuðum
var ég boðinn ifram
við ríkisstjórakjör í New York
ríki af lista óiháðra. Mótfram-
bjóðendur mfnir voru þeir
John T. Smith og Blank J.
Blank.
Mér fannst ég endilega hafa
eitt fram yfir bessa herra-
menn: nefnilega nokkumveg-
ínn óflékkað mannorð. Það
kom greinilega fram i blöðum.
að hafi þessir heiðursmenn
nokkru sinni vitað, hvað það
var að eiga sér gott mannorð
þá var sá tími löngu liðinn.
Það fór ekki á milli mála, að
á síðustu árum höfu þeir tengzt
við allar tegundir lágkúrulegra
afbrota. Þó var það eitt sem
kom í veg fyrir, að ég gæti
notið þeirra yfirburða sem ég
hafði yfir þá hina. Það sitr-
aði eins og fúill lækur um hið
bjarta dýpi hamingju minnar:
það var hugsunin um að nú
yrði nafn mitt hrópað út um
allar þorpagrundir ásamt með
nöfnum hinna tveggja. Mér
gazt æ verr að þessari hugsun
og að lokum skrifaði égömmu
minni um þetta. Svar hennar
kom skjótlega or var mjög
skýrt: — Þú hefur aldrei gert
neitt það sem þú þarft að
skammast þín fyrir. En taktu
blöðin og lestu og gerðu þér
grein fyrir hvers konar náung-
ar þessir herrpr, Smith og
Blank, eru. Sxðan getur þú gert
það upp við þig hvort þúvilj-
ir leggja í þann hórdóm að
taka þátt í opinberri kosninga-
baráttu ásamt með þeim“.
Það var einmitt þetta sem ég
hafði verið að hugsa um.
Mér kom ekki dúr á auga þá
nótt. En þegar öliu var á
botninn hvolft, var svo langt
komið að ég gat ekki lengur
, snúið við. Ég varð að ganga
á leiðarenda. Þegar ég fletti
bdöðunum lauslega við morg-
Mark Twain ásamt þjóni síhum.
unverðarborðið rakst ég á eft-
irfarandi athugasemd, og ég
verð að játa að ég hef áldrei
orðið jafn hissa:
ekki aðeins skyldugur til að
varpa Ijósi yfir þetta mal
vegna sjálfs sin heldur , og
vegna þeirra kjósenda sem
hann nú biðlar til. Ætlarhann
að gjöra það ...?
Ég var næstum spnjnginn í
loft upp af undrun. Var hægt
að ímynda sér viðbjóðslegri á-
sökun? Og ég sem hafði ekki
einu sinni séð Cochin China.
Aldrei heyrt minnzt á Waka-
wak. Ég þekkti ekki banana
frá kengúra. Hvað átti ég að
gera? Ég var fokillur en unl
leið gat ég ekkert tekið til
bragðs. Ég lét daginn líða án
þess að takast nokkuð fyrir
hendur. Næsta dag kom sama
blað með svofeBda klaxjsu:
Athyglisvert
Við biðjum lesendur aðtaka
eftir hinni sérkennilegu þögn
sem hr. Mark Twain kýs að
viðhafa um meinsæri sitt í
Cochin China málinxj. (Það
sem eftir var kosningabarátt-
unnair talaði þetta blað um
mig aöeins sem „hinn alræmda
meinsærismarm Mark Twain“).
Næsta blað sem lagði eitt-
hvað til raiála var Gaz-
ette. Það skrifaði:
Spurning

Meinsæri
Kannski vill hr. Mark Twa-
in nú, er hann hefur boðiðsig
fram til ríkisstjóraembættis,
láta svo lítið og útskýra það.
hverjir málavextiir vora, er 34
vitni afhjúpuðu hann sem
meinsærismann í Wakawak í
Cochin China. Þar sór hann
falskan eið í því skyni að hafa
af fátækri ekkju innfæddri
og hjálpai-vana fjölskyldu
hennar smáskika af banana-
landi. Þetta var þar að auki
það eina, sem þau höfðu til að
lifa af. Hr. Mark Twain er
Gæti hinn nýi framhjóðandi
til ríkisstjóraembættis ekki
látið svo lítið að skýra það
út fyrir samborgurum sínum
(þeim sem eru nógu miklir fá-
ráðlingar til að villja kjósa
han.n), hvernig á því stóð' að
nökkrir tjaldfélagar hans i
Montána söknuðu á sínum
tíma nokkurra verðmætra
gripa úr fórum sínum. Sagt er
að þessir gripir hafi alltaf
fundizt í „kafforti” (gömlu dag-
blaði sem hann geymdi ítusk-
ur si'nair) hans, Marks Twains.
Að lokum voru félagar hans
neyddir til að gefa honum smá-
áminningu með því að dýía
honum í tjöru og velta hon-
um upp úr fiðri, og síðan bára
þeir hann um tjaldbúðimar á
stöng áður en þeir mæltusttil
þess við hann að pláss hans í
búðunum stæði autt framveg-
' is. — Viltl hr. Mark Twain ekki
gefa einhverjár upplýsingar
um þetta mál?
Gat nú verið hægt að finna
upp á einhverju sem iníð-
ingslegra var en þetta? Ég
hafði aldrei á minni lx'fs-
fæddri ævi komið til Montana.
(Upp frá þessum degi kallaði
þetta blað mig venjulega Mont-
anaþjófinn Twain).
Ég tók að finna til óstyrks
gagnvart blöðunum, ég þorði
varla að taka þau upp, rétt
eins og maður hefði gran um
að það lægi gleraugnaslanga
%
Mark Twain
undir teppi sem maður þarf
að nota.
Dag nokkum rakst ég á eft-
irfarandi pistill:
Afhjúpaður lygari
Michael O’Flanagan Esq. frá
Five Points og hr. Snub Raff-
erty ásamt með hr. Catty
Malligan frá Water Street,
hafa nú staðfest með eiði, að
hin vesælmenuskulegu um-
mæli hr. Marks Twains ' um
að afi heiðraós frambjóðanda
vors, .hr. Blank J. Blanks, hg.fi
verið hengdur fyrir landráð,
enj helber uppspuni og lýgi
frá upphafi til enda. Það er
heiðvirðu fólki mikill hanns-
auki að sjá mann beita svo
auvirðuílegri hegðun sér til
pólitísks frama. Menn ata hina
dauðu auri í gröf þeirra og
reyna með þeim þokkalega
hætti að svqrta nafn þeirra.
Þegar menn hugsa til þeirrar
sorgar sem slíkur rógburður
bakar afkomendum saklausra
manna látinna, f,reistast mað-
ur til að hvetja það fólk, sem
þannig er hætt og svívirt, að
leita réttar síns án tillits til
lagabókstafs — en þó: við lát-
um hinn seka einan með sam-
vizkukvölum hans. (Gerist það
nú samt, að ástríðurnar taki
völdin af fóllki, svo það í
blindri heift valdi rógberan-
um líkamsmeiðingum þá leið-
iir það af sjálfu sér að enginn
dómstóHl mun < dæma það fyrir).
Hin magnaða lokasetning
varð til þess að ég var
fljótur að forða mér úr ból-
inu það kvöldið. Ég hljóp nið-
ur tröppumar bakdyramegin,
meðan „hæddir og svívirtir"
menn brutust ' inn um aðal-
dymar og brutu húsgögn og
rúður í réttlátri reiðd, um leið
og þeir höfðu á brott með sér
alllt lausafé, Og þó þori ég að
sverja að ég hef aldrei sagt
illt orð um afa hr. Blanks, já
ég hef yfirleitt ekki haft grun
um að slíkur maður væri tiL
Næsta grein sem vakti at-
hygli mína hljóðaði svo:
Þokkalegur
frambjóðandi
Hr. Mark Twain, sem átti
samkvæmt áætlun að halda
hvassyrta ræðu á fjöldaíundi
óháðra í gær, kom alls ekki
til fúndarins. I símskeyti frá
lækni hans var gefið til kynna,
að tveir fælnir hestar hefðu
hlaupið yfir hann, að honum
, liði mjög illa o.s.frv. — Igngt
mál með þvættingi í þessum
dúr, Flokkshræður hans reyndu
eftiir beztu getu að kingjaþess-
um vesælu undanbrögðum óg
láta sem þeir vissu ekki, hver
var hin raunverulega ástæða
fyrir því, að þessi maður, sem
þeir hafa kjörið fulltrúa sinn,
kom ekki á fundinn. I gær-
kvöldi mátti sjá dauðadrukk-
inn mann ráfa inn á hótel hr.
Twains. Óháðir geta ekki skot-
izt undan þeirri skyldu að
sanna að þessi skepna hafi
ekki verið hr. Twain sjálfur.
Nú höfum við þá loksins í
bóndabeygju, og þeim skal
ekiki takast að komast undan.
Rödd fólksins spyr meðþrumu-
raust: Hver var þessi maður?
Stutta stxind gat ég ómögu-
lega áttað mig á því, að
einmitt mitt nafn væri nefnt
Framhald af 6. siðu.
Idöpru ljósi hins síðasta
bókmenntahneykslis, sem
öllum mun í fersku minni
(þetta með hann Guðberg og
hestinn) vil ég nota tækifær-
ið til að mótmæla öðru bók-
menntahneyksli, sem er að
vísu miklu eldra, en engu að
síður þýðingarmikið. Ég á
við Egils sögu Skal'iagríms-
sonar og allt það oflof sem
borið hefur verið á þá bók
af voldugum menningarvit-
um um margar aldir.
Varla hefur að mínurh
dómi nokkur einstakur mað-
ur bakað íslenzkri menningu
og íslenzkri þjóð annað eins
tjón og einmitt höfundur
Eglu. Því hvað var það, ef
vel .er að gáð, sem hélt lífi í
Islendingum um aldir? Það
var hin forna drengskapar-
og hetjuhugsjón Islendinga-
sagna. Eins Og mörgum er
kunnugt ornuðu beir sér við
þessa hugsjón á iöngum út-
mánuðum kúgunaraldanna,
þegar skreiðin var uppétin
og kýrin geld. En að þessari
hugsjón vegur höfundur Eglu
með þeirri fágætu lævísi að
fáir hafa eftir tekið. Hann
dregur þessi verðmæti ofan
í svaðið af miskunnarlausri
hunzku og fullkomlega nei-
kvæðri afstöðu til viðfangs-
efna lífsins hér til forna og
þáverandi framtíð þjóðarinn-
ar, eins og nú skal sýnt fram
á.
hæð sína í loft upp i öllum
herklæðum, jafnt aftur á bak
sem éfram og upp í loft, þá
fær höfundur Egils sögu sig
til að velta sér upp úr ógeð-
felldum líkamlegum þörfum
neðan þíndar og lætur Egil
æla yfir gestgjafa sinn af
mikilli fúlmennsku. Þegar
aðrir höggva menn í herðar
niður, þá krækir Egill úr
En Egill sleikir sig með fleðu-
skap upp við versta óvinsinn
og níðhögg ættar sinnar, Eirík
blóðöx, af tómri lífhræðslu
(sbr. Höfuðlausn). Hinsvegar
notar hann hvert tækifæri til
að ginna fé út úr einkavini
sínum, Arinbirni, einfaldri og
góðri sál. Itógkúraleg ágimd
Egils er annars í ætt við bók-
menntaviðburði síðustu tíma:
lúalagi að gera gys að nátt-
úraleysi gamals manns (aft-
ur að velta sér á neðan-þindt-
ar-sviðinu!!) í stað þess að
leyfa persónu sinni að falla
með sæmd eða deyja hljóð-
látlega að Ioknum löngum
starfsdegi. Og þó era ekki
öll kurl komin til grafar. Til
að spilla hró^ : forns kveð-
GEGN BÓKMENNTA HNEYKSU!
Þegar íslenzk börn forn
efldust að menntum og
íþróttum þá fór Egill áfyill-
irí þriggja vetra gamall. Þeg-
ar aðrir fornmenn sækjahver
annan heim með , rausn og
skörungsskap, þá rekur Eg-
ill þann mann i gegn sem
ekki vildi styðja hann í alkó-
hólisma. Þegar Gunnar og
Kári og aðrir slíkir stukku
þeim augun hálfsofandi. Þeg-
ar göfgir menn bera harm
eftir ættingja sína, þá notar
Egill af fullkomnu pólitísku
ábyrgðarleysi sér fall bróður
síns til að kúga fé út úr Að-
alsteini konungi, sem var
víst valtur í sessi og mátti
ékki við miklu. Fomir
drengskaparmenn voru vinir
viná sinna og óvinir óvina.
skrúfaði ekki Tómas Jónsson
öryggin úr ljósatpflunni til
að, koma í veg fyrir að leigj-
endur hans gætu lesið á
kvöldin sér til .menningar-
auka? Sannast enn hið fom-
kveðna að saman níðdngar
skríða. Gegn héilbrigðum fs-
lenzkum metnaði.
Þá liggur höfundur Egils
sögu mjög í nútímastíl ábví
skapar íslenzks leggur hann
af ásettu ráði í munn Agli
(sem stundum gat ort sæmi-
lega að því er virðist) bölvað
þrugl og endileysu öðru
hvora, eins og t.d. vísu sem
byrjar þannig: Hann drógs-
eil, of eiga gat, sem hild-
ingur, heymar spanna — og
fræðimenn hafa ekki ráðið
enn, enda ekki von.
Mál er að linni, ségi ég, og
vonandi endurtekur þessi
Ijóta saga sig ekki. Eins og
fyrr segir, hafa fáir komið
auga á það hneyksli sem Eg-
ils saga er, nema þá ég og Jón
Grunnvíkingur, sem vildi ekki
að bók um „þursaskap og á-
girnd“_ væri þýdd á önnur
mál, íslendingum til smán-
ar og svívirðu. Þessi afstaða
hefur ekki hlotið stuðning
sem skyildi. En þó er nokkur
von til þess, að Islendingar
séu loks að vakna til skiln-
ings á því, að þótt við
verðum að þola það að land-
ar okkar skrifi um okkur
Ijótar bækur og andstyggi-
legar öðru hvoru á okkar
erfiðu sögu, þá er ekki þar
með sagt að við eigum að
þeysa þeim yfir heimsbyggð-
ina eins og Egill spýjunni.
Um það eru síðustu tíðindi
af framlagi okkar í' óbundnu
máli til bókmenntaráðs Norð-
urlanda fagur vottur.
— Skáði.
x

k