Þjóðviljinn - 25.02.1968, Blaðsíða 7

Snnnudagur 25. febrúar 1968 — ÞJÓÐVfLJINN — SlÐA 'jf
Skúli Guðjónsson á Ljótunnarstöðum skrifar um útvarpsdagskrána:
ÞAÐ ER KOMINN TÍMI TIL
né rak, og hlustendur voru
engu nær í leikslok.
Eysteinn mátti vél vita, að
Bjarni myndi aldrei meðganga,
að hafa sagt bjóðinni ósatt, sem
og hitt, að Bjami er allra
manna slyngastur i að segja
sannleikann hálfan.
En hálfsannleikur oftast er,
AÐ HUGSA FYRIR VORINU
Það var einn morgun, Senni-
lega um svipað leyti og Magn-
ús Torfi var tekinn út af dag-
skrá fyrirvaralaust.
Ég hafði lokið við að moka
flórinn og gefa kúnum. Ég
seildist niður í bartminn og
opnaði jítvarpið, þvi ég hugði
að klukkan færi að nálgast
hálfníu, og þá er ég vanur að
hlusta á fréttimar.
En þá var Valdimar Ömóifs-
son að enda við morguinleik-
fimina. Ég bjóst við að Jón
Múli myndi kynna eitthvert
skemmtilegt lag og hugði gott
tiL Svo reyndist þó' ekki, að
þessu sinrvi, heldur upphéfust,
án nokkumar kynningar, hin fer-
Magnús Toríi Ölafsson
Steingrimnr J. Þorsteinsson
legustu óhíjóð, eitthvert saim-
bland af öskri og söng.
í fyrstu hugði ég að einhver
vitlaus maður, eða ölöður, hefði
brotizt inn í útvarpið og tekið
hús á Jóni og hélt það raunar
enn, eftir að ég fékk greint,
hvað öskrað var, en það var
.eithvað á þessa leið: Hádagur,
hádagur, hádagur er 26. maí í
vor! og eittihvað var öskrað
fleira en mér fannst það allt
vera glórulaus vitleysa.
Síðan þetta geriðst hefi ég
forðazt edns og heitan eld að
opna útvarpið á þessum tíma,
en mér hefur verið sagt, að
öskrið heyrist oft á eftir leik-
fiminni á morgnana og jafnvel
einnig um miðjan daginn.
Nú skilst manni, að hægri-
handar uimferðin sé jafn óum-
flýjanlleg og sjálf örlögin, og
dauðinn.
En er það til of imiklls mælzt,
að biðja unl, að þetta hádegis-
öskur megi frá okkur víkja.
Skynsamlega og með góðri
greind,
Guð við þig ttúa vildi,
segir Ilaligrímur í sínum Pass-
íusálmum.
Er það kamnski til of mikils
mælzt, að þlógdráttarmenn hins
nýja siðar tali til lýðsins skyn-
samlega og með góðri greind og
láti af öllum fíflaskap.
Það er raunar furðulegt og
næsta hlólegt, að nú, mitt í
ö'llu volæðinu og fjórhagsþreng-
ingunum, skuli forráðamenn
þjóðarinnar telja hana hafa
efni á að bregða á leik og kasta
sér út í hægrihandarævintýrið.^
Nýr útvarpsstjóri
tekur við af VÞG
Sitthvað hefur gerzt á vegum
útvarpsins frá því fýrir síðustu
jól, sumt gott, annað minna gott,
eins og gengur, og skal þó fátt
eitt nefnt.
Vilhjálmtur í>. GÍslason lét af
stjóm stofnunarinnar um ára-
mótin fyrir aldurs sakir, eins
og það er kallað á fínu máli,
en á gamlárskvöld flutti hann
annál ársins og einn af þeim
allra beztu, sem hann hefur
flutt. Verður ef til vill vikið
nánar 'að honum síðar. Með
nýju ári kom svo nýr útivarps-
stjóri, Andrés Bjömsson, og
virðast allir vera sammála um
að þar hafi réttur maður lent
á réttum stað. -
Hann hefur til þessa haft
mjög hljótt um sig og minnist
ég þess ekki, að hafa heyrt
hann í útvarpinu eftir að hann
tók við stjóm þess, nema þegar
hann minntist Jóns heitins
Magnússonar fréttastj. á mjög
smekklegan og viðkunnanlegan
hátt. Hið sama verður ekki sagt
um formann útvarpsráðs, sem
tókst mjög ófimlega, og náði
aldrei endunum saman í sinni
minningarræðu, þrátt fyrir góð-
an vilja. Það kom blátt áfram
eins og köld vatnsgusa framan
í hlustendur, þegar hann hóf
mál sitt með því, að fyrir
hundrað árum hefðu Islending-
ar ekki frétt um lát kóngsins i
Kaupmannahöfn fyrr en eftir
hálft ár.
Við heyrum það stundum 1
morgunleiðurum Alþýðublaðs-
ins, að útvarpið sé orðið miklu
frjálslyndara en áöur var. Það
er orðið vettvangur fyrir rök-
ræður af öllu tagi, og allar
skoöanir og öll viðhorf eiga þar
■ formælendur.
Reyndar finnst okkur stund-
um, sem þeim Alþýðublaðs-
mönnum finnist að þeir eigi út-
varpið, svona með svipuðum
hætti og þeim hjá Morgunblað-
inu finnst að þeir eigi þjóðina.
En látum það gott heita. Sér
eignar smalinn féð, þótt enga
eigi hann kindina, segir mál-
tækið.
Skylt er þó að viðurkenna að
nokkuð hefur þokazt til réttrar
áttar um frjálslyndi útvarpsins
og væri' næstum því viðunandi,
hefði meirihluti útvarpsráðs
ekki þann slæma vana, að
hilaupa út undan sér nokkrum
sinnum á ári og gera sig að
viðundri frammd fyrir þjóðinni.
Meirihluta-
samþykkt
Svo heyrum við það f morg-
unleiðurum dagblaðanna, að
þáttur Magnúsar Torfa Ólafs-
sonar, Fljótt á litið, hafi verið
lagður niður samkvæmt ráðs-
ályktun meirihluta útvarpsráðs.
Ekki bar þó stjórnarblööun-
um saman um ástæðuna fyrir
brottfalli þáttarins. Alþýðublað-
ið sagði, að maðurinn, Magnús
Torfi, hafi þótt leiðinlegur, en
Morgunblaðið taldi, að hann
hefði haft uppi pólitíska hlut-
drægni, og var hvortveggja full-
yrðingin án rökstuðnings.
Guð náði útvarpið okar, ef
hver sá væri þaðan fjarlægður,
sem einhverjum kynni að þykja
leiðinlegur. Með hliðsjón af
því sem stendur í hlustenda-
bréfunum, gæti maður ímyndað
sér, að innan tíðar myndi Jón
Múli standa einn eftir.
Ég hefi dálítið velt því fyr-
ir mér, hvað Magnúsi Torfa
hafi oröið á í messunni, að
dómi þeirra Morgunblaðsmanna.
Mér er nær að halda, að sá
ágæti sálmur Heims um ból
hafi orðið honum að fótakefli.
Hann sagði frá því í síðasta
_þætti sínum, að velþekkt
bandarísk söngkona hafi verið
iátin dúsa í tukthúsi um síðast-
liðin jól, við frekör þröngan
kost, sökum þess að hún hafði
aðra skoðun á stríðinu í Viet-
nam, en þariend stjórnarvöld.
Þeim hjá Morgunblaðinu hef-
ur fundizt sem oft mætti satt
kyrrt liggja, og að íslenzka út-
varpshlustendur varðaði and-
skotann ekkert um, -þfitt þekkt
söngkona syngi Hcims um ból
á frekar óviðkunnanlegum stað
síðastliðin jóL
Nú heyrast Bandarikjamenn
að vísu gagnrýndir í útvarpirau,
eða þar er skýrt frá því að
einhverjir í útlandinH hafi
gagnrýnt aiihafnir þeirra, án
þess að slys hafi af hlotizt, eða
það hafi hlaupið fyrir brjóstið
á stjórnariiðinu í útvarpsráði.
Hins vegar virðist sem að þess-
ir ágæfcu menn geti með engu
móti sætt sig við, að Banda-
rfkjamönnum og Rússum sé
stillt upp sem hliðstæðum. Þá
er mælirinn troðinn, skekinn og
fleytifullur. En það gerði Magn-
ús Torfi. Hann virtist leggja
Sigurbjörn Einarsson
Vilhjálmur Þ. Gíslason
nokkuð að jöfnu dóminn yfir
konunnL sem söng Heims um
ból í tukthúsinu, og dómana,
sem felldir voru yfir rithöfund-
um fjórum austur 1 Rússíá,
um svipið leyti. Fram í rauð-
an dauðann verður að halda
fólkinu í þeirri trú, að þótt
Bandaríkjamenn kunni að vera
pínulítið breyskir,. séu þeir þó
snöggt um skárri en Rússar.
Misheppnaðar
orðræður
Það var einhverntíma í síð-
asta mánuði, að þeir Eysteinn
og Bjami leiddu saman hesta
sína í rökstólaþætti og ræddu
um forsendur stj órnarsk i pta.
Þetta reyndust mjög mis-
heppnaðar orðræður. Eysteinn
gerðist of veiðibráður og stað-
hæfði, þegar í öndverðu, að
stjómin ætti að fara frá, sökum
þess að hún hefði ekki sagt
þjóðinni satt um ástand þjóðar-
búsins fyrir kosningar og bví
komizt að á fölskum forsend-
um. Bjami staðhæfði hins veg-
ar, að hann og stuðningsflokk-
ar hans hefðu sagt heilagan
sannleikann. Þannig þæfðu þeir
fram og aftur, svo hvorki gekk
óhrekjandi lygi,
kveður Stephan G.
Ég held, að Eysteinn hefði átt
að sækja að Bjarna frá hlið,
hefja rökræður um málið al-
mennt frá fræðilegu sjónartmiði,
kryfja til mergjar allar hugs-
anlegar forsendur fyrir þvf að
ríkisstjóm ætti að segja af
sér, og koma þá í leiðmni að
því, hvort ríkisstjóm bæri sið-
ferðilegí skylda til að segja af
sér,‘ yrði hún uppvís að því að
hafa biekkt kjósendur fyrir
kosningar, eða farið með vís-
vitandi lygi í áróðri sínum. Það
hefði verið fróðlegt, að heyra
skoðarpr ^ forsætisráðherrans á
þvi viðhorfi.
Tvennskonar
lífsviðhorf
Svo skulum við, að lokum,
aðeins renna huganum til baka
til jólanna síðustu og áramót-
anna.
Við sleppum að bessu sinni
jólaauglýsingunum, jólahug-
leiðingum prestanna, jólaleik-
ritinu, áramótafuglum útvarps-
ins, forsætisráðherranum og
forsetanum.
Við skulum aðeins í örstuttu
máli minna á tvennskonar lífs-
viðhorf, næsta olík, er okkur
voru flutt um þessar hátíðir.
Annað þessara viðhorfa birt-
ist okkur í. ræðu biskupsins,
þeirri er hann flutti á jólanótt,
og í jóiahugvekju Gísla J. Ast-
þórssonar. En hitt koen fram
annarsvegar í áramótaþætti Vil-
hjálms Þ. Gíslasonar, fyrrver-
andi útvarpsstjóra, en hinsveg-
ar í ágætu erindi Steingríms J.
Þorsteinssonar um trúarskáld,
og þá í þeim hluta þess, er
fjallaði um trúarlíf Matthíasar
Jochumssonar.
Ef til viU finnst einhverjum
það fjarstæða, að setja þá bisk-
up og Gísla Ástþórsson niður á
sömu þóftuna. Aöt visu m£ tíl
sanns vegar færá, að menn
þessir eru svona nokkumveg-
inn eins ólikir og verða má sem
og málflutningur þeirra allur.
Þrátt fyrir það komaet þeir,
þótt eftir ölíkum leiðum sé, að
sömu niðurstöðu, sem sé að
maðurinn sé vondur og ger-
spilltur niður í tær.
Svo sem vænta má, bregð-
ast menn þesspr á mjög ólíkan
hátt við hinni samedginlegu
uppgötvun. Biskupinn kvelst
Framhald á 9. siðu.
Per Olof Sundman skrifar bók um Nobel
Hefur mest dálæti á Snorra
□ í eftirfarandí viðtal’i, sem birtist fyrir nokkrum
dögum í norska Dagblaðmu segir Per Olof Sundmah,
sem nú hefur tékið við bokmenntaverðlaunum Norður-
landaráðs, frá áfomum sínum um að skrifa bók um
Alfred Nobel, frá þeirri viðleitni sinni að skrifa að-
gengilegar og hlutlægar bækur — þar játar hann og
að Heimskringla Snorra Sturlusonar sé handbók sem
hann leiti oft tii.
skrifaði meira að segja bók,
en hún var. ékki nógu góð.
Hún var prentuð í örfáum
eintökum sem handrit.
Sundman er ekki enn byrj-
aður að skrifa um NobeL en
hann hefur dregiö saman mik-
ið efni um hann og er fús til
að segja margar sögur. Um
föður hans, um bræður Al-
freds, Robert og Ludvig, sem
einnig voru merkar persónur.
Ýmsir menn hafa þegar snú-
ið sér til hans og boðizt til
að hjálpa honum, segja frá.
Fróud og Snorri
— En hvað um smásagna-
Blaðamaðurinm spurði fyrst
af öllu hvort Sundman skrif-
aði um Alíred Nöbel í þvi
skyni að verða frambærilegri
til Nóbelsverðlauna.
— Nei, þvert á móti. Ég
held að maður loki einmitt
þeirri leið mcð því að skrifa
bók um þann sem stofnaði til
Nóbeisverðlaunanna. En hitt
er víst, að enginn veit neitt
um Nóbel, bara um verðlaun
hans og svo að hann fann upp
dýnamitið. Ekki að hann var
litrík persóna sem haíði mörg
áhugamál. Vissuö þér til
dæmis jað hann ætlaði sér að
gerast rithöfundur’ Hann
safnið, sem þér hafið gefið til
kynna að von væri á?
— Ég er mjög veikur fyrir
smásögunni — ég hef gaman
af að lesa smásögur ekki sízt
vegna þess hve það tekur
stuttan tíma. Það er líka
þakklátt verk að vinná að
smásögu — sé rnaður ekki á-
nægður er hægt að umskrifa
verkið eins oft og manni sýn-
ist. Þess vegna er smásagan
einatt betur unnin og full-
komnari en lengri verk. En
smásögur seljast ekki og rit-
höfundur verður að hafa eitt-
hvað til að lifa af. Væri það
ekki slæmur bisness mundi ég
varla skrifa annað en smá-
sögur.
— Sem rithöfundur hafið
þér sérstöðu í hinum sálfræði-
legu bókmenntum samtímans.
— Sá gamli skratti, Freud,
hann gengur aftur hjá mörg-
um. Sálfræði er þýðingarmik-
il, en ég held að Freud leiði
menn á viliigötur. Ég veit
ekki meira um mennina en
það sem’ ég sé, og metnaður
Sundman: skáldskapur og sveitarstjórnarmál
minn í bókmenntum er að
! lýsa þeim. Ég hef þá stefnu-
skrá að ná til sem flestra
með bókum mínum. Þess
vegna vcrð ég að sikrifa tungu-
mál, som fólkið skilur, og
velja mér efni sem er spenn-
andi og margir hafa áhuga á.
Ég vil gera bækur mfnar að-
gengilegur — það er ætlan
sem ég lít ekki á sem bók-
menntalegan skækjulifnað. ,
Það form sern ég nota er 1
nánum tengslum við munn-
legan flutning. Ég er líka
mjög hrifinn af þeim gömlu
norrænu sagnamönnum, fyrst
og fremst af Sporra. Heims-
kringla er handbök mín.
Oddviti
Per Olof Sundman er ekki
aðeins þekktur sem rithöf-
undur. Ef til vill tengja jafn-
margir nafn hans við sveitar-
stjórnarmál. Það leið ekki á
löngu áður en hann var orð-
inn oddviti í Frostvika, bæn-
um sem hann flutti til, til að
skrifa þegar hann var orðinn
leiður á Stokkhólmi. Hann
segist sjálfur hafa orðið for-
ystumaður í byggðarlaginu
vegna þess að hann var sá
eini sem átti ritvél!
Nú er hann aftur á kafi i
sveitarstjórnanmálum — bæj-
arstjómarmaður í Vaxholmog
landsþingmaður í Stokkhólms-
léni.
— Það er erfitt að losna
við eitrið úr búknum þegar
það er þangað komið. Ég fæst
einkum við störf sem lúta að
kennslu og skyldum málum.
Það er mjög forvitnilegt og
ég hef fengið mikinn áhuga
á þeim, sem eru ekki eins og
við hinir.
— Getum við búizt við
skáldsögu um þessa reynslu?
— Vafalaust mun ég skrifa
um þetta efni, og þegar ég
minntist á smásöguc er það
ef til viU i sambandi við
þetta. Að segja frá þeirri
átakanlegu reynslu sem mað-
ur verður fyrir í „stofnunum“.
Maður gleymir ekki þvi fólki
sem maður hefur hitt og er
skaddað á heila.
Sundiman veit ekki sjálfur
hvort níunda bók hans verður
um þetta efni eða um Nobel.
— En ailavega fæ ég um
stund starfsfrið með þessum
fimmtíu þúsund krónum (bók-
mentaverðlaununum), þótt á
mínu gamla húsd séu margar
sprungur sem þyrfti að fylla.
/

*
i
i