Þjóðviljinn - 03.04.1968, Qupperneq 7

Miðvifcudagur 3. ajxrfiL 1363 — ÞJÓÐVILJIN'N — SÍÐA J
Eru verkföll úrelt?
Eftir Guðmurrdu Gunnarsdóttur, formann Verka-
kvennafélagsins Snótar í Vestmannaeyjum
Eru verkföll úrelt? — >ess-
ari spuminigu vörpuðu frétta-
menn útvarpsins fram við
verkafólk á fömum vegd dagiran
áðuir en nýafstaðin vinnudeila
hófst.
Ekki virtist spumingin íram
komin af neinu sérstöku tilefni,
og þeir fen.gu allstaðar sama
svarið, afdráttarlaust neu
Verkafólkið taldi verkfallsrétt-
inn sína einu vörn þegar mik-
ið lægi við. Síðan hóíst hið
víðtækasta verkfall sem um
getrur á íslandi. Það hefur nú
fært alþýðusamtökunum eftir-
tektarverðan sigur, þrátt. fyrir
erfiðar aðstæður.
Flestir vita hvað í búfi var,
og óþarfi að orðlengja um
það.
Svar verkiafólksins heíur eít-
irminnilega verið áréttað. Eu
ríkisútvarpið sat við sinn keip
og var enn með spuminguna á
dagskrá, og nú í umiræðuformi.
Tókst svo „smekklega" til að
þætti þessum var útva.rpað að
kvöldi þess daigs er samndngar
höfðu verið undirritaðir.
Andstæð sjónarmið?
Umræðuiþáttur þessi átti víst
að túlka mismunandd sjónarmið
þátttakenda varðandd spuming-
una um gildi verkfalla, ag að
sumu leyti komu þau fram.
En betur mátti á málstað
verkalýðssamtakanna haldá h/aíi
það verið hlutverk Jóns Hanni-
balssonar í þessum umræðum.
Hann mun vera ungur mennta-
maður, kunnugri skólaibekkjum
og bóklegum fræðum en raun-
veruleika atvinmilíísins og
vandamálum vinnandi fólks.
íó hitti hann stundum í mark
með tilsvörum símim. Einnig
var samanbuxðuT hans á að-
stöðumun íslenzkra alþýðusam-
taka og hliðstæðra samtaka á
Norðurlöndum allrar athygli
verður, einkum hvað snert.ir
fræðsiumál á vegum samtaka
okkar, en þau hafa orðið of út-
undan vegna fjárskorts, og er
það ekki vanzalaust lengur.
Sá maður ann-ar sem fram
kom í þessum þætti var Sveinn
Björnsson framkvæmdastjóri
Iðnaðarmálastofnunar íslands.
Flutti hann ódulbúinn atvinnu-
rekendaáróðu-r um skerðin.gu
verkfallsréttarins. Þau sjónar-
mið eru ekki ný af nálinni,
þótt lítt séu samræmanleg
fjálgum orðum þess-ara manna
um athafnafrelsi á öllum svið
um. En að sjálfsögðu meina
þeir þá forréttindi sín til at-
hafnafrelsis.
Vinnulöggjöfin,
verkföll og verkbönn
Vinnulöggjöf okkar er að vísu
áfátt, og þó einkum þeim hlið-
um hennar sem að verkalýðs-
hreyfingunni snúa. Þ-arf þar
ekki lanigt að lesa til að sjá
á hvom aðilann hallast, enda
aðalhvatamaður þessarar lög-
gjafar litt við alþýðu kenndur,
heldur einn helzti forvígismað-
ur atvinnurekenda á sinni tið.
En þótt lög l>essi séu þann-
ig til komin og um þrír ára-
tugir liðnir frá setnin.gu þeirra.
gætir þó í þeim meira frjáls-
lyndis en vinnuveitendur nú á
dögum eiiga til að bera í sam-
skiptum við verkalýðshreyfing-
una, og er þá langt tál jafnað.
En vinmulöggjöfín býr yfir
fleiru en rétti launþeiía til
Guðmunda Gunnarsdóttir
vinnustöðvana. Þa.r er að finna
ákveðinn fyrirvara sem ætiað-
ur er til samningaumleita.na,
svo að eigi þurfí að kom,a til
slíkra stöðvana. Það er sann-
arlega tími til kominn að
vinmuveitendur notíæri sér þá
mögiuieika, svo að verkafólk sé
ekki neytt til verkíall9aðgerða,
hversu sjálfsagðar sem rétt-
indakröfur þess eru.
Enginn láir atvinnurekendum
)k>tt ] eir gíevii lu ekki sjálfum
sér við samningu þessara laga.
enda eiga þeir þar sinn „helga“
rétt. En hann er sjaldnar nefnd-
ur, nerma þá í hátíðlegum tón,
enda virðist það forgangsrétt-
ur með fínú nafini, og heitir
verkbann. Honum beita þeir
miskunnaTlaust hvenær sem
þeim sýnist, og þá er ekki
minnzt á fundahöld né at-
kvæðagreiðslur, heldur taka
„fámenniar klíkur" ákvörðun
um þau afdrifaríku mál. Jafn-
vel íorstjórar fyrirtækja án
nokkurs 9amráðs við félags-
menn þeirra. Þá er heldur ekki
.Tón B. Ilannibalsson
Sveimi Björnsson
hrópað um gerræði við atvinnu-
lífið og fjárhagsiafkomu þjóð-
arinnar.
Nei, fínu merunirnir hafia á-
kveðið að stöðva viwnuna og
hver dirfist að andmæla slíku?
Áhrifdn eru þau sörnu og af
verkfialli, atvinnulífið er lam-
að, fiskiskipm bunddn við
hrygigju og firystihúsunum lok-
að.
En þetta er þeirira réttux
til að ná fram kröfum sínum
um hærra fiskverð eða aukma
styrki í hina marglofuðu vinnu-
hagræðinigu sína, sem ég að
gefnu tilefni vik nánar að hér
á eftir.
,,Kveðja“ til verka-
fólks í Vestmanna-
eyjum
Verkaíólk hér í Eyjum. fékk
smá kveðju fná viðræðendum
fyrrnefinds útvairpsþáttar, og
hall-aðiist þar sannarlega ekki
á um vi'tneskju þeirra af gangi
mála hjá okkur. Reyndar mátrti
ætla af fleiru er fram kom,
að þeim væri ekki kunnugt
að lög verkalýðsfélaga eru í
fullu samraomi við vinmilög-
gjöfina hvað boðun vinnustöðv-
ana snertir, og verkalýðsfélög-
um liðist ekki að sndðganiga
þar neitt, þótt vinnuveitendum
líðist hvaðeina varðandj sín
verkbönn.
Engar athuga-semdir gerðu
þeir þó við vinnustöðvanir sem
ákvarðaðar voru víða um land
af trúnaðarmannaráðum við-
komandi félaga og tilkynntar
þar á félagsíundum eftirá,
enda slíkar aðgerðir fullkom-
lega lögmætar.
En hér töldu þeir hafa gerzt
vafasaman hlut, „að stöðva
heila verstöð með fárra at-
kvæða meiriihluta á fundi í
einu verkalýðsfélagi“.
Hér í Eyjum eru starfandi
tvö verkalýðsfólög, en ekki eitt.
Hið staDirra þeiirra, Verka-
kvennafélagið Snót, nær yfir
meirihluta af staríssvæði físk-
iðnaðairins. Þessi félög, sem
bafa með sér nána samvinnu,
ástunda ekki þann sið að bíða
álengdar meðan önnur verka-
lýðsfélög standa í kjarabar-
áttu, og koma svo ettir á til
að betla út úr vinnuveitendum
)>ann ávinning sem náðst hefur
með annairra fórnum. Svo varð
heldur ekkj núna. Aimennir
fólagsfundir ákváðu að gerðar
skyldu kröfur um verðtrygg-
ingu launa. og að sjálfsögðu að
fylgja þeim bröfum eftir með
vinniustöðvun eí með þyrfti.
Vel sóttur íumdur í Verkalýðs-
félaginu gerði um þetta sam-
þykkt með fyllilega lögmoetum
meiirihluta og Vorkakvennofó-
lagið Snót hélt stuttu siðar
mjög fjölmennan fund, þar sem
samhljóða samþykkt var gerð
með öllum greiddum atkvæðum
gegn fjórum. Þeim íundi
verkakvenna var ekki hampað
í málgögnum atvinnurekenda.
Þetr hafa ekkj vel)>ókniun á
slíkri samstöðu. En ]>edr laun-
þegar sem n.ú svikust undan
merkjum sinna samtaka eru svo
sem vel að hrósi atvirinurek-
enda komnir.
En hin almennu verkalýðsfé-
lög hljóta nú í fuUiri alvöru að
taka afstöðu gegn því að það
lið, sem á sínum tíma lét
daem® sig inn í Alþýðusam-
bandið á fölskum forsendum,
haldi áfram að krika þenn _
sköilaleák að sitjia þar við ■
sammimgaborð eiins og skrauit- ■
brúður og þykjiast yfir það haf- ■
ið að fylgja kröfum sínium effe- ■
ir, en ætlasrt. til, að verkafólk 5
r m
færi þvú allar kjarabætur a ■
silfurdiski. Það er mál til kom- ■
ið að þeir fínu menn sjái sjálf- ■
ir, en ætlast til, að verkafólk :
indi þeirra í Alþýðusamiband ■
ísiands var ekki að tafca bar ■
saamstöðu með öðrum launþeg- 5
um, svo sem niú hefur endan- j
lega sannazt.
■
■
■
Allsherjarat-
kvæðagreiðsla
f útvarpsþættinum hampaði j
Sveinn Bjömssan óskhyggju »t- :
vinnurekenda uui lögbindandd ■
alisherjaratkvæðagireiðisiur þeg- ■
ar verkalýðsfélög eiga í hlut, :
og að einnig þyríti að lögbinda ■
þann meirihluta sem þeim væri ■
skylt að haía bak við ákvarð- :
andr sínar. Einfaldur meirihluti :
í allsherjaratkvæðagreiðslu er ■
að bans dómi oí rnibið frjáls- ■
ræði fyrir verkaíólk.
Ég sé nú ekki að þessd „rétt- ;
lætishugsjón" hans nái tilgangi j
sinum nema að skylda um leið j
alla meðlimi viðkomandi íélaga *
til að mæta á kjörstað, hvort •
sem þeim líkar það betiur eða :
verr. En ekki er víst að öllurn :
þætrtu slíkar lagasetnimgar beint ■
í anda bins marglofaða lýð- :
ræðis, og trúlega teldu vinnu- ;
veitendur svona fyrirkomulag ;
fuH tafsaurt, því að samskon- j
ar atkvæðagreiðslur yrðu þá j
að marka afstöðu verkalýðsfé- •
laganna til nýrra samninga og j
afboðun vinnustöðvana. Alls- j
herj aratkvæðagrei ðsl-a er aftur j
á móti einia leið landsíélagenna •
tii að ná tái síns fólks. En á :
stöðum þar sem fólk á auðvelt j
með að sækja féJagstundi er j
siíkt fyrirkomiulag óþarft, enda •
félagsfiundir sá vettvangur, þar :
sem fyrst ber að meba öll mál j
er félögin varða.
Við í Verkakvennafélaginu ■
Snót reyndum eitt sinn alls- !
herjaratkvæðagreiðslu um á- j
kvörðun viunustöðvuuor, en j
íengum ekki eins góða þátttöku ■
og þá er félaigsfundir hafa oft :
sýnt, þegar slík mál eru tíl j
ákvörðunar.
En vimnuveitendiur ættu, áður •
en þeir halda lengra í draum- j
órum sínum um ný þvingum- S
arlög gegn verkalýðsfélögun- j
um, að lesa betur 15. gr. virmu- j
löggjafarinn.ar. Þar er þeim ■
einnig gert að skyldu, er þeir ;
aetla að stöðva vinwu í fyrir- j
tækjum sínum, að samþýkkja j
slíkt á sama hótt og verkalýð6- ■
félögum, er þau boða vinnu- •
stöðvun.
Það er því ekki úr vegi að j
minna á hvemig atvinnurek- •
endsur stóðu að þeim máium í ■
vetur, þegar þeir stöðvuðu flest j
frystíihúsin og lögðu bátaflat- j
anum í heilan mánuð, til að •
íylgja eftir kröfum sín.um um ;
aukna styrki í „tapreksturinn". j
Dæmin eru nærtæk héðan úr j
Eyjum, þar sem tvö af frysti- ■
húsunum sem lokað var eru :
eign hlutafélaga. Þá var ekki j
talað um neina fundi eða alls- j
herjaraatkvæðaigreiðslur félags- j
manna. Hluthafamir .voru ekki
spurðir um eitt eða neitt áð-
ur en forsljórarnir lokuðu fyr-
irtækjunum. Aðalfiundur aunars
hlutafélagsins var haldinn fyr-
ir áromót, en stjórn þess hiatfði
ekki fyrir að minnast þar á
hvað til stæði.
Trúlega hefðu slíkar aðfar-
ir þótt íréttaelni á síðum Morg-
unblaðsins ef verkalýðsfélögin
hefðu átt í hlut. Útvegsbænda-
félagið hélt þó fund um vænt-
anlegt róðrabann og ákvað þar
að engan bát mætti hreyfa tíl
fiskveiða íyær en útgerðarmömn-
um væri tryggt það fiskverð er
þeir kröfðust.
Enginn talaði um nauðsyn
allsherjaratkvæðagreiðslu með-
al þeirra um þessa ákvörðun,
sem þýddi þó stöðvun mest
alls atvinnulífs hér um óá-
kveðinn tíma.
Nei, það skulu aðeins verða
verkalýðsíélögin sem eiga að
lúta margföldu lagaboði eí þau
dirfast að verja réttindi sinna
meðlima; þetta er gamaH og
Framhald á 9. síðu.
f
Björn Einarsson
bóndi NeistastöÓum
26/5.1902 — 8/3.1968
Hann, sem yfír allna ævi rseður
einnig þekkir hag og kringumstasður
hefir komið hér.
Kvatt til fylgdar einn af okkar möimurr.
ættföður og hlífiskjöld með grönnum
haft á heim með sér.
Vantar nú í vaskra bænda röðum
vininn okkar; Bjöm á Neistastöðum
fyrir skildi skarð.
Hiklaus gekk til verks og vanda leysti
viðu alla góðum stoðum treysti
um sinn ættargarð.
Starfs af akri bjóst til brýnnar ferðar
beið ei þess að félli á þreyttar herðar
gleymska og hrímkalt haust.
Góðs manns aevi aldrei nemur staðar
áfram lífið sér um farveg hraðar
lætur ekkert laust.
Þekkti mun á myrkum degi og ljósum
maður sem ei alltaf gekk á rósum
um sitt æviskeið.
Miðlaði öðrum gleði, harm sinn hýsti.
hvar sem færi gafst til vegar lýsti,
benti bami leið.
Hljóðlát sorg um hugans farveg streymir
hver og einn með sér hið liðna geymir,
ung eru afaböm.
Áfram streymir lífsins mikla móða
minningar um allt hið liðna og góða
nefna nafn þitt: Bjöm.
Það skín aftur árdagssól í heiði
— yrkir lífið skógarblöð á meiði —
geislum stráir geim.
Fæðist einn og annar lífið kveður
ást og guðstrú sigra harmaveður.
Heiman farið heim.
Hér skal eigi rætt um rúmið auða.
Rökum beitt um tilgang lífs og dauða
— skyggni óljóst er.
Næmum fingrum strjúkum kveðjustrenginn
stöndum þögul, hörmum liðsmarm genginn.
Þökkum samfylgd þér.
Arnþór Árnason
frá Garði.