Þjóðviljinn - 24.09.1969, Blaðsíða 5

SfSðviiRrHd&gMr 24. septemlber 1969 — ÞJÓÐVHtJfNN — SÍÐA tj
Tékkóslóvakía, Morgunblaðið og Nato
3. grein
I
Q í þessari síðustu grein er fjallað um þá
kenningu sem oft er haldið fram í Morgunblað-.
inu og víðar — að nauðsynlegt sé að halda lífi
í NATO til þess að viðhalda valdajafnvæginu
milli blakkanna. Sýnt er fram á að kenningin
er haldlaus og einskær blekking, því að risaveld-
in hafa einmitt reyrt deilumálin í hnút með þeim
valdatækjum sem hernaðarbandalögin eru í
þeirra höndum.
Eftir LOFT GUTTORMSSON,
sagnfræðing
Polaris-flugskeyti skotið úr kafi.
■v<. V'
Sé gildi þessarar kenningar
metið í ljósi íenginnar reynslu,
kernUr eítirfarandi í ljós:
1) — Kenningin er í mót-
sögn við sjálfa sig. Viðhald
hern a ðarb andalagann a hindir ar
eitt út af fyrir siig að lausn fó-
ist á þeim deilumátum sem
lágu stofnun þeirra til grund-
vallar. Þetta á sérstakleiga við
um Þýzkalandsmálið: . Á því
fæst engin lausn innan ramma
núverandi hern aðarbl akka, og
má einu gildá hversu íagurlega
NATO-ráðherrar tala á mál-
þingum um viðleitni bandalags-
ins til að „draga úr spenn-
unni“ og „bæta sambúðina“.
Með inngöngu V-Þýzkalands í
NATO skv. Parísarsamningun-
um 1954 viðurkenndu öll að-
- ildarríkin vesturhlutann sem
hinn eina lögmæta fulltrúa
Þýzkalands. Þar af leiðandi
þræta þau enn þann daig í diag
íyrir tilveru ausfcur-þýzka rík-
, isins sem hef’ur þó sfcaðið í nær
fcvo áratuigi- Það segir sig sjálft,
að með slíkum stirútshætti.
verður engu áorkað í sam-
komulagsátt. NATO-stefnan
hefur reyrt Þý7.kalandsmálin í
svo fastan hmit að hann verð-
ur engan veginn leystur svo
lengi sem Parísarsamningarnir
frá 1954 halda gildi sínu.
Menn getá betuir áttað sig á
ógöngum N/\TO-s.tefnunnar
þegar þess er minnzt að Var-
sjárbanöalagið vár myndað
sem beint andsvar gegn þeirri
ákvörðun Adenauers og Dul-
lesar að endurhervæða V-
Þýzkaland og keyra það inn í
NATO á þeim forsendum sem
að framan greinir. í II. grein
Varsjársamningsins er tekið
fram, að samningurinn falli úr
gildi jafnskjótt og komið hafi
verið á sameiginlegu öryggis-
kerfi í Evrópu, með alhliða
samningi Evrópuríkja um slíkt
kerii. Nú hafa öll aðildarríki
beggja bandalaigainna fallizt í
orði kveðnu á hugmyndina um
slíkan alhliða öryggissamning,
milii Evrópuiríkjanna — að
einu undanskildu, nefnilega V-
Þýzkalandi. Það er hin gamla
krafa vestur-þýzkra ráða-
manna — og stuðnimgur NATO
við hana — um að V-Þýzka-
land verði eini fhllfcrúi sam-
einaðs þýzks ríkis (Alleinver-
tretungsamftassung) sem öðru
fremur girðir fyrir að þessi
hugmynd nái fram að ganga.
2) — Hugtakið valdajafn-
vægi, sem þessi kenning bygg-
ist á, er einskær blekking sem
er til þess eins fallin að veita
risaveldunum skálkaskjól til að
balda vígbúnaðarvélinni í
gangi. Það ætti að vera íull-
Ijóst, eftir það sem , á und'an
er gengið, að afvopnun verður
ekki grundvölluð á siíkri þlekk-
ingu, Eða hvenær hefur hið
svok allaða , .valda j af nvægi“
milli hernaðarbla'kkanna verið
fyrir hendi? Hafi það komizt á
með' stofnun NATO, þá hlýtur
það líka að hafa kollsteypzt
þegar Sovétríkin fengu vetnis-
sprengjuna í hendur árið 1953.
Og hafi það orðið að veruleika
1955. þá hlýtur það að hafa
snarazt um 1957. þegar spútn-
ikinn , kom til sögunnar. Og
hvernig skyldi hafa verið kom-
ið fyrir valdajafnvæginu tíu
árum síðar. Við lok hinnar svo-
nefndu Polarisáætlunar Banda-
ríkjanna? Þá höfðu Bandarík-
in. ýmisit á eiffin vegum eða
undir stjórn NATO (sem má
einu gilda), yfir að ráða 41
kiarnorkuknúnum kafbát sem
hver var búinn 16 Polariseld-
flaiugum með kjarnorkuhleðsl-
um þ.e. samtals 656 eldflau.gv
um er skjóta má með andiar-
taiks fyriirvara frá hinum si-
hreýfanlegu kaftátum sem
hringsóla að staðaldri í öllum
heimshöfum. Hver kafbátur
hefur meðferðis þrisvar sinn-
um meira sprengimagn en not-
nð var í allri siðari heims-
.styrjöldinni. öllum eldflaugun-
um sextán má hleypa af stokk-
unum neðansjávar á éinum'
stundarijórðungi. Svo er að
sjá sem Polarisáætlunin hafi
ekki trj'ggt valdiajafnvægið
sem skyldi. Sovétríkin eru sögð
vera komin áleiðis með eld-
flaugavarnir. Bandarikin hyggj-
ast mæta þeim með „Póiseidori'-
eldflaugum, sem geta flutt . 10
kjarnorkusprengjur þannig að
hver hæfi tiltekið skotmark!
Má ekkí Ijóst vera að hugfcak-
ið valdajafnvægi er sikálka-
skjól hentugt fyrir hergagna-
iðnaðinn. en að sama skapi
banvænt heimsfriðnum? Þáð er
fásiníia að gera sér vonir um.
að risaveldin komist að sam-
komulagi um gagnkvæma af-
vopnurj rpeðan fylgiríkin láta
þeim haldia'St uppi að togast á
um keisarans skegg.
1 3) — Allt frá 1952 hefur
afvopnunarnefnd á vegum SÞ
setið á rökstólum um „jafn-
hliða afvopnun undir eftir-
liti“. í raun og veru eru það
hernaðarþla'kkirniar sem ræðzt
hafa við. Eftir seytján ára
þref heíur enginn r'aiunhæfur
árangur náðst í afvopnunar-
■Wpjppiwnii
Með cndurhcrvæðingu Vestur-Þýzkalancls sem Iciddi af sér stotnun Varsjárbandalagshis var Evrópu
cndanlega skipt á niilli tveggja hcrnaðarblakka. — Myndin: Vcstur-þýzki herinn sýnir l'lugskcyti sín-
málunum. Hinn kunni banda-
ríski stjórnarerindreki og sagn-
fræðingur George F. Kennan
lagði svohljóðandi mat á af-
stöðu NATO til "þeirra mála
fyrir fimm árum (Foreign Af- ■
fairs, 1964): „Sannleikurinn er
sá, umbúðalaus, að vesturveld-
in hafa á undanförnum árum
gerzt æ andvígari öllum ráð-
stöfunum sem gætu dregið úr
hemaðarspennunni. Þau vísa
ekki aðeins á bug hugmynd-
inni um víðtæka heimkvaðn-
ingu erlendra hersveita frá
vesturhluta álfunnar (þ.e. Evr-
ópu) þótt hún héldist í hendur
við samsvarandi heimkvaðn-
ingu sovézkra hersveita, held-
ur virðast þau og firábverf
hverju einu sem mætti stuðla
að samkomulagi eða griðasátt-
mála milli' NATO og Varsjár-
band'alagsins. Þau taka fjand-
samlega afstöðu til allra samn-
inga um að fjarlægja kjarn-
orkuvopn frá Evrópu með
gagnkvæmum aðgerðum. Enn-
fremur hafa þau ekki gefið
neitt áþreifanlegt merki um að
þau séu á nokkurn hátt fús til
að reisa skorður við endurher-
væðingu Þýzkalands . .
Hið eftirtektarverðasta við
þessa raunasögu er að samtím-
is þrátefli hernaðarblakkanna
í Genf haía einstök fylgiríki
þeirra gert elnhliða ráðstafan-
ir til að „draga úr spennunni“.
Og að svo miklu leyti sem á
henni hefur slaknað í Evrópu
undanfarinn áratug, er það
frumkvæði þeirra að þakka.
Það er ekki siður eftirtektar-
vert að hlut.aðeigandi risaveldi
hefur sýnt slíkum frumkvæð-
um vanfcrú eða beina andúð.
Sovétstjórninni var síður en
svo gefið um það siálfstæða
frumkvæði sem Pól ver j ar
sýndu á sínum tíma með Rap-
acki- og Gómulkaáætlununum.
Þær náðu heldur ekki fram að
ganga með því að'vesturveld-
in vísuðu beim á bug. Rúmen-
um tókst betur tii, með þvi að
losa tengislin við Varsjárþanda-
lagið, og svipað gerðu Frakkar
gaignvart NATO. undir stjórn
de Gaullo. Bæði risaveldin litu
þessa þróun óhýru auga: en
dæmi Rúmena og Frakka eru
til vitnis um að hin smærri
ríki sætta sig illa við að vera
bundin á klafa annarrar blakk-
arinnar ef þau verða vör við
upplausnarmerki í hinni. Af
því leiðir að frumkvæði þeirra
er I raun og veru ekki ein-
hliða. heldur vekja sams kon-
ar viðbrögð innán andstæðr-
ar blakkar. Vissulega hefur
„slökuninni" miðað hægt með
þessu móti en mest er um það
vert að hún hefur verið að
veirki allan timann, meðan
reynt hefur verið árangurs-
laust í seytján ár að nota hern-
aðarblakkirnar sem tæki til
„að draga úr^ spennu“.
■ír ☆ ☆
|-jVÍ er ekki að neita, að leið
* hins einhliða frumkvæðis
eru einnig fcaikmörk sett. Tékkó-
slóvakar reyndu að rata hana,
fylgja sjálfstæðri stefnu í inn-
anríkismálum. en voru stöðv-
aðir af herjum risaveldisins.
Vilji menn draga lærdóm af
ógæfu þeirra, ber umfram allt
að varast að snúa faðirvorinu
upp á andskotann, eins og
Morgunblaðið hefur gert i heilt
ár. Hlutskipti Tékkóslóvaka
getur því aðeins verið röksemd
f.vrir viðhaldi NATO og áfram-
haldandj þátttöku fsa.ands í því
að menn vilji viðþalda status
ciiio, gera veg risaveldanna sem
mestan og svigrúm smáríkj-
anna sem minnst.
Það er því furðulegt að
Morgunblaðinu skuli haldast -
uppi að sarnhryggjast Tékkó-
slóvökum í einu orði. en lof-
syugja NA-TO í hinu, og reka
svo endaihnútinn á alla ósam-
kvæmnina með þvi að lýsa
samúð sinni -með grísku þjóð-
inni. ,
Fyrstu sovézku spútnikarnir sýndu ad Sovétríkin stóðu Bandaríkj-
unum fyllilega á sporði í framleiðslu flugskeyta. — Myndin er af
Spútnik II. sem skotið var á braut í nóvember 1957.
SECRET
X USCINCZVR OHWHR 16«.»
Civií. ATr/JRi
J. A* Xmtttmcf SOF wiil t»* cancl*lr4 priar 1«
ci* Initi*u*n t>f U tccordtns* «itk ísjloviaf cauntry
yrlarlUoot
Z^Graoc*.
iTnrkoy.
ikfant Carjnaojr.
s ?rút»,
2,N.Aor!»nJ».
£ BaljjUm.
£ LnximUmri.
X* n.am.rk,
s..'í'u} go.HHAyPA.KV.sWiW,*,
«, C»n»m»twlf CUII tamtaaaJ »iU falla* mlllury iihmiU.
k. SConaJ. CivJ ktUtf* unU. wUt ir.Ijr i^»n cnamrt tirvjcr.
J.P. UC COXNEJLL.
Ciao.rkJ USAT
Dip.tjr CamaiaaO.r In CklU
AJ>htiKÖICt*l
1. Orf.nlaatt*** ArkilkUa r*r Mtkalajc
2. ÐrUntiIona
J, <t*tu« Oí Tetocia A(ra.m*a<
4, Ciril AUnira Mxruilof
5, Sknvpjr PracJ.Wktla*
t, 'CommldUna **< Catruri'H.r*
AUTHBNTlCATtONt
&
».*. mtr
MijtrOwcttl, UÍAm*r
Pirrct.r, J.J öirl«!»*
Chkk(* ) |» USCINCCUR OPUAN N* UJ.l
N-t

SECRET
McConnel — skjalið með leynistimpli, þar sem eru tilgreind þau
lönd þar sem „bandarískum hersveitum er heimilt“ á hættutím-
um „að grípa til þeirra aðgerða sem bandaríska yfirherstjórnin
telur nauðsynlegar‘‘.
*