Þjóðviljinn - 05.07.1970, Side 4

4 SÍÐA — MÓÐVILJINN — Simnudagur 3. júlí 1970.
— Málgagn sósialisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Dtgefandi: Utgáfufélag Þjóðviljans.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Ivar H. iónsson (áb.), Magnús Kjartans-
Sigurður Guðmundsson
Fréttaritstjóri: Sigurður V Friðþjófsson
Ritstj.fulitrúi: Svavar Gestsson.
Auglýsingastj.: Olafur lónsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðíist. 19. Siml 17500
(5 línur). — Askriftarverð kr 165.00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 10.00.
Ihaldsþrælatök
|Jm það hefur ekki verið deilt í verkalýðshrey'f-
ingunni að íhaldsklíkan sem hreiðrað hefur um
sig í hinu svonefnda Vinnuveitendasambandi ís-
lands hefur verið til imikilla óþurfta og skaðsemd-
ar í íslenzku þjóðlífi. Samtök atvinnurekenda eru
eldri en skipuleg verkalýðssamtök á íslandi, og
tengja beint við atvinnurekendasamtök í Dan-
mörku, þó núverandi Vinnuveitendasamband sé
yngra. En einnig það er algerlega eftir erlendum
fyrirmyndum og hefur haft náið samband við er-
lent auðvald frá byrjun. Allt starf þessara sam-
taka hefur verið neikvætt. Eina áhugamál þess hef-
ur verið að berjast með öllum tiltækum ráðum gegn
bættum kjöruim og auknum rétti íslenzks alþýðu-
fólks; til þess hefur ekkert verið sparað. Brask
samtakanna með vinnulöggjöf, ætlaða til þess að
lama verkalýðshreyfinguna, er enn tengt nafni
Eggerts Ckssen í huga fullorðinna verkamanna.
Verkfallsbaráttan mikla sem háð var undir stjórn
róttækra sósíalista á fjórða áratugi aldarinnar af-
stýrði því, að afturhaldið treysti sér til að hafa þá
vinnulöggjöf harðari en þá sem sett var 1938 og
enn er í gildi; þar neyddist íslenzka auðstéttin til
að viðurkenna með lögum verkfallsrétt verkalýðs-
félaganna, enda þótt honum væri settar allmiklar
skorður. Það er fáránlegt að sjá íhaldsmenn rita
um núverandi vinnulöggjöf sem eitthvert óska-
barn íslenzkrar verkalýðshreyfingar; hún er sam-
in af andstæðingum verkalýðshreyfingarinnar, í
því skyni að þrengia kosti verkalýðsfélaganna. En
þeir mátu afl verkalýðshreyfingaririnar seint á
fjórða áratugnum svo mikið að þeir treystu sér
ekki til að hafa takmarkanir á verkfallsrétti og
starfi verkalýðsfélaganna meiri en þar er gert.
Alla stund síðan hefur íhald Vinnuveitendasam-
bandsins og Sjálfstæðisflokksins reynt að þrengja
kosti verkalýðshreyfingarinnar, þingmenn íhalds-
ins (og nú síðast Alþýðuflokksþingmaðurinn Jón
Þorsteinsson) hafa flutt frumvörp inn á Alþingi um
það mál. Verkalýðshreyfingin hefur mótmælt öll-
um takimörkunum, og hún þarf að vera vel á verði
gegn áróðri og tilraunum afturhaldsins nú til að
skammta verkalýðsfélgunum nauman sess og
slæva verkfallsvopnið.
gkaðsemdarstarf Vinnuveitendasambandsins svo-
nefnda hefur komið berlega fram í kjaradeil-
unni í Vestmannaeyjum. Atvinnurekstur í Eyjum
hefur um margt sérstöðu, og væri ekkert eðlilegra
en heimamenn semdu við verkalýðsfélögin þar án
valdboða. í þessari deilu hefur íhaldsklíka Vinnu-
veitendasambandsins í Reykjavík haldið þrælatök-
um á atvinnurekendum í Vestmannaeyjum, svo
þeir hafa bókstaflega ekki þorað sig að hreyfa til
samninga. Verkalýðsfélgin hafa farið rólega í sak-
imar, ekki boðað almennt verkfall, heldur einung-
is hafnarvinnuverkfall og sett eftirvinnubann. En
íhaldsklíkan í Vinnuveitendasambandinu í Reykja-
vík hefur hindrað samninga í heilan mánuð og er
ekki séð fyrir hvert tjón hún vinnur með þeirri
skaðsemdarstarfsemi sinni. — s.

Bréfritarar Bæjarpóstsins f
dag fjalla um ekki ómerkari
málefni, en trú og sálina í
blessuðum konunum. Annars
vegar hefur „Ein í þjóð-
kirkjunni" sitt að segja um
sjónvarpsviðræður um trúmál
og Sigvaldi gerir að umtals-
efni fyrirhugaða stofnun sál-
arrannsóknardelldar kvenna.
Bæjarpóstur sæll og góður.
Gaman var að hlýða ó við-
ræður þeirra Sverris Kristj-
ánssonar sagnfræðings og séra
Leós Júlíusson í sjónvairpinu
á dögunum. Að vísu haíði ég
ekkert sérleiga gaiman af guðs-
manninum, nema þegar Sverr-
ir kom honuim 1 ix>bba, og
þegar hann miinntist á „syst-
emið“ austantjalds. Þá kom
voðalegur glampi í augu hans,
eins og hann væri að tala um
sjálfan antíkrist.
Klerkur kveinikaði sér hálf-
ámátlega, þegar Sverrir mínnt-
ist á átök guðsbamanna á Ir-
landi, og saigðist ekki bera á-
byrgð á því. Hins vegarmótti
á honum skilja, að Sverrir
bæri einhverja höfuðóbyrgðá
guðsbamafátæktinni í AUstur-
Evrópu, sem hainn minntist á,
hvað eftir annað. Ýmislegt má
sjálfsagt að almenningi í
Austur-Evrópu finna, en aldr-
ei hef ég saimt heyrt honum
brigzlað um sérstaka mann-
vonzku og skort á kristilegu
hugarfari, 8©m bróðurkærleiki
og aðrar höfuðdyggðir mann-
kynsins heita saimlkvæmt
kokkabókun só'nahirðisins, er
ég held nú að séu eJdri en
bæði Kristur og antíkristur.
Séra Leó virtist í þessu
stutta spjallH gera sterkan
greinarmun á réttu og röngu,
svo sem guðsmönnum er títt.
Eitt af því sem hann flokkar
rétteí miegíh í tilverunni eru
bandarískar kenningar á réttu
og röngu. Það vill svo ttl, að
ég á í fórum mínuim viðtals-
Um Krist og antikrist — „Hafa konurnar
öðruvísi sál?“
kom, sem Vísir átti við hann
á dögiunum, — þar var ekiki
miinnsf á guð, Krist, bræðra-
lag og synd, hetdur öllum
tímanuim varið til þess aðlof-
syngja bandaríska dátasjón-
varpið, sem var um þær
rnundir mikið þrætueph midli
landsins bama. Séra Leóhafði
verið með þeim fyrstu tilþess
að næla sér í tæki, þegar
bandaríska sjónvarpsstöðin
var útvíktouð, og var viðtalið
tekið af því tilefni.
I þessu viðtali segir séra
Leó m.a.: „Ég sé etokert óeðli-
legt, að sjónvairp sé notað sem
hver önnur markaðsvara.
Fyrst þetta er fáanlegt og
leyfilegt hér á annað borð, sé
ég ekkert athugavert við að
taka það til siíns brúks“. Hann
kalllar andstæðinga sína í
þessu máli „kreddumenn og
fanatíkera", fer hóðulegum orð-
um um sextíumenningana, ög
gerir jafnframt Agli heitnum
Skallagrímssyni upp játovæða
skoðun á fyrirtækinu Minna
má nú gagn gera.
Ég er hlynnt trúfrelsi og
skoðanafrelsi og samkvæmt
kenningum séra Leós er hug-
arfar mdtit því kristilegt. Hann
mó hafa garnan og fróðleik af
bandaríska sjónvarpinu fyrir
mér, en hitt þytkir mér dólít-
skrýtið, að miaður, sem með
oddd og egg vill berjast fyrir
því að koma meiri og meiri
kristindómd inn í stoólakerfi
okkar, væntanle>ga til þessað
börnin oktoar verði guði sem
þóknanlegust, skuli ektoi sjá
neitt athugavert við það, að
sjónvarp, sem er áreiðanlega
sterkari miðill en heil skóla-
kerfi, geti haldið uppi linnu-
lausri hed'aiþvottastarfsemi yf-
ir þessum sömu bömum; rétt-
lætt mannsmtorð og misiþyrm-
lnigar, svo fremii þau séu unn-
in af höndum ákveðininar
þjóðar.
Ein í þjóðkirkjunni.
Kæri bæjarpóstur!
Ég verð að viðurkenna það,
áð ég les ékki pistla þína að
staðaldri, en stöku sinnum hef
ég þó gluggað í þá og þá
stundum séð fjallað þar um
málefni kveöna. Og við les.t-
ur þess sem þú heflur haft þar
til mólanna að leggja frá eig-
in brjósti hef ég ráðið það af
karlmannlegu innsæi mínu, að
þú munir vena tovenmaður.
Einmitt þess vegna sný ég
mér nú tájl þín.
Ég var nefnilega að frétta
það sftir óreiðanlegum heim-
ildurn, að á aðalfundi Sólar-
rannsóknarfélaigs fslands ný-
verið haifi það verið eitthelzta
umræðueflnið að nauðsynlegt
væri að stotfna sérstatoa
kvennadeild innan félagsins.
En hvers vegna? Ég bara
spyr. Hetfur kvenföiltoið e.t.v.
öðru vísi sál en við toarlmienn-
irnir, sem aðeins sé á færi
sérstaknar kvennadeálldar að
rannsaka? Eða á tovennaideildin
að rannsatoa toarísólina og öf-
uigt. Þó viidi ég nú heldur
fyrir mdnn, smetolk fá eitthvert
áþreifanlegra og ánægjulegra
viðfangsdfini til rannsóknar en
sálina i blessuðu kvenfóHkinu.
En slepipum öllu gamni.
Hvers vegna í ósköpunum þarf
endiilega að stotfna sérstatoar
kvennadedldir eða kvenfédög
innan allra samtatoa, Það er
sama hvers eðlis þóu eru,
stjórnmiálaliegs, trúarlegs o@
allt þar á mdllí. Hvers kon-
ar árátta er þetta edginlega.
Ég kann etotoi við þennan út-
úrboruihátt hjá ytotour kcnun-
um. Ég Vil vera með ytokur í
fé’agsstoap og starfi, ektoi ein-
angra yktour í ednhverjum
sérdeildum. Þið eiruð stund-
um að kvartá yfir því, að við
karlmennimir lítum á yktour
edns og hvert arináð heimihs-
tæki og segið að við viiljum
helzt einarigra ykkur innan
veggja heimdlisins. En hvers
vegna eruð þið þá sjálfar að
einangra ykkur í sérfélöigum
og deildum, þegar ytoikur gief-
ast tælkifæri til að starfa að
félagsmólum á jafnréttis-
grundvellli við karlmiennina?
Það er þetta sem óg skil
ektoi, kæri bæjarpóstur, oig
vildi gjarnan biðja þig aðgefa
mér eirihverja stoýringu á. Og
svo ætla ég að lesa bæjarpóst-
inn næstu daiga í von um
svar.
— Sigvaldi.
Minn ágæti Sigvaldi.
Hvaða máli stoiptir það edg-
inlega, hvort ég er karltoyns
eða kventoyns? Mér dettur
barasta ekki í huig að ljósta
því upp. Við skulum Mtaoklk-
ur nægia í svipinn að ég sé
Bæjarpóstur og Miti mér etoto-
ert manriiegt, hvortoi karl-
miannlegt né kvenlegt óvið-
koman.di eins og sMkum fyrir-
bœrum sœmdr, eánmitt í trausti
þess, að jafnvægi sé í sólum ;
kynjanna.
En ég er aiLvieg hjartanlega
sammóla þér um þetta xneð
konumar, mér finnst þetta
bláber ósvinna og ékkisæm-
óndii í nútíma þjóðfélögum.
Svcna kvennadeildir edga ræt-
ur að rékja til þeirra tímia,
er kvenfóllk hafði ektoi þjóð-
félaigsiréttMidi á við toarllmienn
Og varð að finna sér einhvem
vettvang til þess að llláta til
sín taka. Þessdr drauigar úr
fortiðinni eiga eintfaidllega
etoki rétt á sér, einsog nú er
móluim toomiið, og mér hetfur
stoildzt að stofnun manœrétt-
indahreyfin.garinnar, sjeim.
tengzt hefur við rauða sotoiká,
séu í og með stofnuð til þess
að kveða sdifkair forynj^r nið-.
ur. Um nýjar kvenröltinða-'
hreyfingar í heimdnum hafá
veríð storifuð þvflík fdrn, að
ég tel mdg halfla litlu við að
bæta. —- Bæjarpósturinn.
Að aflokinni listahátíð
Mikið hefur verið rætt og
rítað um nýafstaðna listahátíð
í Reykjavík, enda hefur hver
merkisviðburðurinn rekið ann-
an í menningarlífi höfuðstaðar-
ins. Hafa Reykvítoingar ektoi í
annan tima átt þess koSt að
njóta svo mikils af góðri list á
hirmm fjölbreytilegustu sviðum.
Skiullu einstakir þættir eklki
ratotir hér, en vikið stuttlega að
tónlistanþætti þessarar hátíðar,
sem er sú fyrsta með þessu
sniði, sem framkvæmd hefur
verið hér é Mndi.
SVo sem margoft hefur verið
bent á, var nánast um þrískipt
hátíðahald að ræða, norrænt,
íslenzkt og alþjóðlegt.
Niðurröðun tónlistarefnis þó
daga, sem hátið stóð, var á
þann veg, að flytjendur frá
grannlöndum okkar á Noröur-
löndum fluttu sínar dagstorár að
kvöldi til, en íslenzkri tónlist
með íslenzkum flytjendum var
svo skotið inri í milli á allt að
því ólíklegustu tímum sólar-
hringsins, og mynduðu þannig
einskonar intermezzo.
Þessu fór fram fyrri hluta
hátíðarinnar unz henni slotaði
með meiri háttar tónleikahaldi
í fimm kvöld. Voru þar komn-
ir margfrægir stórsnillingar,
hinír alþjóðlegu þekktu lista-
menn, sem löngu eru búnir að
sigra heiminn með hórri list
sinni.
Hefur vissulega verið mesta
eftirlæti að fá að njóta stórra
Viðburða og góðra stunda í tón-
leikaisal með öðru eins snilldar-
fólki.
Það er sérlega auðvelt að
taka á móti heimsóknum og
njóta þess sem slíkt afburða
listafólk hefur fram að færa, en
það er sem kunnugt er meðal
þess bezta, sem heimslistin hef-
ur að bjóða.
Aftúr á móti ér sú hlið máls-
ins, sem veit að framlagi okk-
ar sjálfra snöggtum örðugri
viðfangs og vatona í því sam-
bandi ýmsar spumingar.
Hver er tilgangur okkar, er
við efnum til listalhátíðar nú
og væntanlega slðar? Ætlum
við þar með að örva framtak
íslenzkra listamanna, hvetja þá
og efla til aukinna listrænna
átaka og skipa þeim þá sæmi-
legan sess innan ramma þess
efnis, er flytja skal hverju
sinni? Eða ætlum við að öðrum
kosti að vera lítilvirto í þedm
mæli, að við látum það nægja
að kalla híngað annað slagið
dálítinn hóp heimsþekktra
listamanna utan úr hinum stóra
heimi, og kynni það óneitanlega
að bera nokkum keim af „show
business"?
Viljum við, að burðarás lista-
hátíða, sem við kunnum að
efna til í framtíðinni verði
mest megnis virtúósa halelúja?
Alla vega Verður að gera sér
grein fyrir, hver hlutur íslenzkri
list og íslenzkum listamönnum
skuli ætlaður, þegar hafinn
verðúr undirbúningur listahá-
tíðar öðni sinni.
Hér skal þeiríl skoðun fram
haldið, að listahátíð verði þeim
mun giftusamlegri sem meiri
áherzla er á það lögð, að hún
geti orðið íslenzkum listamönn-
um skapandi og túlkandi til
hvatningar og stuðnings. Það er
raunar alger réttlæting þess, að
hér sé yfirieitt haldin hátíð, að
við hötfum sjálf eitthvað að
marki til máMnna að leggja, og
það ætti að geta gefið oktour
noktora hugmynd um, hvar ís-
lenzk list raunverulega er á
vegi stödd.
Vitanlega eigum við einnig
að leita til góðra listamanna
eriendra, og sízt skal vanmetið
út af fyrir sig gildi heimsókna
á borð við þær, sem við hötfum
nú þegið.
Hins vegar er það meginatr-
iði, að upp af slíkum kynnum
spretti einhver þau tengsl og
samstarf, sem megni að verða
íslenzku tónlistariífi til efflingar.
Á þessari listahátíð hetfur fram-
lag og öll frammistaða íslenzks
tónlistarfólks verið með égæt-
um og hefur étt skilið ögn
meira rými og meiri athygli.
Einn merkasti tónlistarviðburð-
ur hátíðarinnar er tvímælalaust
hin glæsílega frammistaða Sln-
fóníuhljómsveítar Islandis, en
hún sýndi t. d. undir stjóm
Daniels Barenboim þvílítoan
leik, að viðstöddum féll eigln-
lega allur ketill í eld, og hefðu &
faestir búizt við þvi að óreyndu.
að hljómsveitin gæti hrist ann-
að eins fram úr erminni.
Vegna iistahátíðar var hljóm-
sveitin stækkuð, og fleiri
strengjaleikarar bættust f hóp-
inn. Eytour það að sjáltfsögðu
hljómmagn og fyllingu og gefur
sæmilegt samræmi í hljóðfæra-
skipan.
Verður nú lengur undan því
vitoizt að gera myndarlegt átak
til eílingar Sinfóníuihljómsveit
íslands, stætolka hana til fram-
búðar á bnrð við það, sem nú
var gert, bera sig að laúna
hljóðfæraleikarana sómasam-
lega og kama retostri hennar í
viðunandi horf?
Er það etoki Iön/gu orðið ljóst,
að ekki verður haldið uppi
nelnu tónlistartífi, sem heitið
gétur upp á þau býti, að Sin-
fóníuhljómsveit Islands hangi
einlægt á homminni?
Þáð verður engin reisn yfir
tónlistarframlagi oktoar hvorki
á hátíðum né virkum dö-gum án
sæmilegrar hljómweitar.
Ef nýafstaðin listahátíð leið-
ir til þess, að gefinn verði
meiri gaumur eítirleiðis en
hingað til að margþættum
vanda hins daglega starfs og
leitazt við að bæta úr brýnum
efnalegum þörfum varðandi
lisræna starfsemi ýmis konar,
þá hefur hátíðin vissulega verið
til fagnaðar. s. Guðm.
úr og skartgripir
iKDRNBÍUS
JÚNSS8N
ördustig f