Þjóðviljinn - 27.04.1972, Blaðsíða 9

Fimmtnidaigur 27. apríl 1972 — ÞJÖÐVILJINN — SlÐA 0
Fréttabréf frá Suðureyri
Fraímlhald af 7. síðu.
rifja upp loiforð þaiu, sem getin
voru þjóöinini fyrir síðustu al-
þingiskosTiingar.
Slógmerar
Fyrst ég á annaö borð1 var
fairinn að minnast á fiskverð,
er rétt að éig fari moktouð langt
aftur í tímann, einda kem ég
um leið öðru að, sem vert er
að mimnast á. Taikið pú vel eft-
ir. Árið 1938 voru oikikur Súg-
firðingum greiddir 10 aumar fyr-
ir stykkið aÆ siœgðum steinþít.
Allur fisikur var þá selldur
slœgður. Það mun láta nærri
að 3 aurar haíi verið greiddir
fyrir hvert kg. Nú er verðið
aftur á móti ó slægöum stein-
bít til skipta 1255 aurar. f>á var
ekikert verðflagsráð og fiskkaup-
endur slkömíntuðu olkikur verðið
sjálfir. Hundrað prósent hagn-
aiður var þá yfirleitt á því að
herða fisk. Stainþítur var þá
o'-—* útflutningsvara. Allur var
hann rotaður og sisegður jafn-
óðum og línan var dregin. Það
var eikki heiglum hent að vinna
það verk í þrælum og við vond-
ar aðstæður. Slógmerar voru þá
þeir steinbítar kallaðir, sem
komu óslægðir að landi. Var
þeim vanaiega fleygt burtu og
eikki taldiir nothæfir og alls ekki
soðnir til manneldis. Þá var
reynt að vanda vöruna sem
mest. Þá voru heldur engír
fersikifiskeftiiáitsmenn, sem ferð-
uðust um og veittu aðstoð og
undanþágur um meðferð á fisilci.
Mengaður harðfiskur
Nú eru aðrir tímar og um 34
ár liðin síðan ofanskráð gerðist,.
I dag er steinbíturinn látinn
vaða af goggnum beint í lest
skipanna o gstundum líða 50 og
jafnvel 60 stundir þar til sá
síðasti er slægður úr þeim róðri.
Já, það er nú ,það. Stundum
getur líka sá fyrsti orðið síðast-
ur og sá síðasti fyrstur, það
veltur á ýmsu.
Fyrir allmörgum árum var
hér einhvers staðar á íslamdi
farið að framleiða kúifisk tiil
manneldis og útflutnings. Það
endaði með því að nolkfcur þús-
und svertingjar dóu úr matar-
eitrun. Framleiðs'lunni var þá
hætt. Steinbíturinn étur milkið
af kúfiski eftir að hann er
fcomimn á grummmið. í maga
hans er oft ómeltur skelfiskur.
Voru gömlu mennimir á und-
an sinnii samtíð og vildu þar
af leiðandi eklki nýta slógmer-
ar. Hafa senniilega haft hug-
mynd um það, að kúífisfkur ætti
eftir að sálga ndkkrum svert-
ingjum og ekki viljað eiga það
á hættu að spilla heilsu manna
meö menguðum súgfirakum
harðfisiki. Steinbítur var þá all-
ur hertur hér og sendur vítt og
breitt um landið og orðlögð
vara fyrir gæði.
Vatnsmálin
Þé koma vatnsmál okkar
Súgfirðinga. Vatnsmálin hafa á
fumdum mörg undanfarin ár
verið mikið rædd og umdeild
og skiptar skoðaeir um hvem-
iig þeim yrði bezt borgið. En sl.
sumar komst þó ndkfcur vel-
ferðarskriður á málið. Fýrir
ndkikrum áratugum, eða i
Smurt brauð
Snittur
Brauðbær
VIÐ OÐINSTORG
Símj 20-4-90
kringum 1913, var steypt þró í
hlíðimmi fyrir oifan þorpið á svo-
kölluðum Hjöllum og nokfcuð
mörgum árum siíðar var svo
önmiur þró steypt talsvert utar.
1 þessar þrær var svo öllu
vatni, sem fannst og til nóðist,
veitt. Laigðar voru að sjálfsögðu
í upphafi leiðslur um þorpið.
Mest eða eingöngu var þetta
yfiirborðsvatn. Með fóllksfjölgun-
inni og fiskiðnaðinum jókst
vatnsþörfin mjög mikið. Stund-
um í miklurn þurrkum á sumr-
in varð vatnslaust og eins í
miklum frosthörkum á vetrum,
en síðan var reynt að ná vatni
úr borholum sem boraðar voru
og einmig voru steyptar þrær
inmam til og efst í þorpinu. Síð-
ustu ár voru flarnar að koma
út úr vatnskrönunum ýmsar
lifandi vexur og annað góðgæt;.
sem ekki var beimt gimilegt tii
manneldis þótt þær væru
kannsíki taldar skaðilausar f
maga. Svo var það fyrir tæpum
tveimur árum að ég og núver
andi oddviti , Suðureyrarhrepps
rannsökuðum í stækfoumargleri
og skoðuðum þessi margfætfu
fovikindi, þótt við gætum aldrei
komizt að hvað þau hétu. En
um þetta leyti gaus hér upp
sú skæðasta upp- og niður-
ganguveiki með feiknarhita og
vanlíðán. Ennfreitiur varð vart
við músataugiaveikibróður. Heill
hersfcari rannsófcnarmanna ag
fersfofiskmatsmanna komu háng-
að í lömgum bunum að sunnan
og víðar að. Það voru rannsök-
uð sýni af þessum fyrirbærum,
sem hér voru á ferðinni, og
vatn og sjór voru einnig tekin
til meðferðar. Dagblaðið Vísir
skrifaði nokkuð mikið um 'þessa
drepsótt, sem gosin var upp hér
í Súgandafirði. Fleiri blöð ,
munu eitthvað haifa sagt um
pestina. Þjóðviljinn var eina
blaðið, sem ekkert sagði, enda
fréttamaður þess blaðs hér á
staiðnum orðvar maður og að-
gætinn og vildi efckert láta hafa
eftir sér. Enda líka fársjúkur
af pestinni ásamt sínu fólki,
sem hér var þá í sumarleyf’.
EJkkert foom í ljóts, sem upp-
lýsti þessa kvilla. Sjór og vatn
reyndust þó töluvert menguð af
kólígerlum og öðrum sætindum.
Og það dæmdist því rétt vera
að ekki mætti það koma ná-
lægt flski eða notast í fisk-
vinnsluhúsum. Með röggsemi"
eins og það á vanda til, skipaði
fersfofiskeftirlitið að blanda
skyldi klór bœði í sjó og vatn
til notkunar í frystihúsinu.
Ég á nú sko bágt með að trúa
þvi, samkvæmt því sem ég lærði
í læfcnisfræði er ég tók stýri-
mannaprófíð haustið 1930, að
sjór sem dœlt er upp úr opn-
um skol præsisleiðslna þyggðar-
laga, og raunar sama hvar það
er á landinu, og þótt hann sé
notaður til þrifa á gólfum,
veggjum, fiskstíum og flski-
kössum o. fl. í fisikmóttökum
frystihúsanna og lítilsháttar í
fisklbúðutm, geti á nokfoúrn hátt
valdiið lasleifca hjá mannfólk-
inu og þá allra sízt músatauiga-
veiki. Einnig mun það talið
mjög gott að geyma fisk í svona
legi áður en hann er slægður
og einnig eftir að búið er að
slægja hann. Fisfcyr er víst tal-
inn ómóttækilegiur fýrir gerla,
svipað og t. d. nýmjóflk.
Strangt ferskfiskmat
Ferskfisfamatið telur sig nú
vera mjög strangt og eftirlits-
menn þess mjög strangir og
sennilega eru þeir með nefið
niðri í öllu og geta stundum
látið gráiúðu ffitna um 28% á
einni nóttu og því starfi sínu
vaxnir. Mundu tvímælalaust
fetta fingur sinn ef þeim fynd-
ist eitthvað fara úrskeiðis í
roeðferð sjávarafla, . bæði úr
hendi sjómannsins og eins er
að landi er komið. Einda bera
Eiginmafíur minn,
JYRKI MXNTYLX
verður jarðsunginn laugardjaginn 29. apríl ld. 10,30 frá
Fossvogsikirfcju. Blórn afibeðin.
Kristín Mantylá.
þeir því að noikikru eða öllu
leyti ábyrgð á því að varan,
sem framleidd er til útflutnings,
sé fyrsta fflokks og framleiðend-
um til sóma og landi voru tú
heilfla um alla firamtið. En hvað
var það svo sem kom af stað
þessium bölvuðum kvilla. Dýpk-
Unarskipið Hákur var um þess-
ar mundir að dýpfoa hér höfn-
ina og inn- og útsiigiiniguna út
frá henni. Hann dældi öllum
uppgreftrinum á land upp tii
myndunar nýs lands. Uppgröft-
urinn var kolsvartur af kolsýru -
eitrun. Verkstjórinn sem stjórn.
aði verkinu hafði aldrei séð
Ijótari uppgröft og af _ honum
lagði óidaun mikinn. I þessu
léku krakkar sér alla dia-ga, út-
ötuð O'g blaut flrá toppi til táar.
Geta má nærri að þetta hafi
getað valdið áðurgrednd'ri drep-
sótt, sem álitið var að kornm
vaeri hér í byggðarlagið skv.
ýmsum sforifum og mundi að
líkindum drepa ailla hér og
leggja byggðarlaigið í rúst. En
sú varð nú ekki raunin á setn
betur fór. Allir komu þeir Súg-
firðingar aftur til lífsins og
enginn þeirra dó. Allt- þetta
kiom, sem ég að ofan greini frá,
umróti á vatnsmálin og sl.
sumar var svo hafizt handa og
vatn beizlað utan úr Staðardal,
\im 4 km. leið. Munu þær fram-
kvæmdir hafa kostað um 3,4
miljónir og talið mjög vel
sloppið. Nú á nk. sumri hefst
svo ákveðið, ef möigiulegt verð-
ur, oig það verður að gerast,
lagning nýrrar vatnsleiðsflu um
þorpið þar sem þess er þörfi,
svo allir geti notið þess góða
vatns sem úr Staöardal kemu.r.
Einnig mun hið nýja frystihus
sem nú er verið að byggia, ein-
göngu nota vatn til alls þrifn-
aðar, því sjór er hér víst efoki
talinn notandi vegna óhrein-
inda og mengunar. Ennfremur
á sð lagfæra eða hreint og beint
leggja nýja sikolpleiðsflu um
þorpið og undirbúa svo götur
að til súma verði. Þessar fyrir-
huguðu framkvæmdir báðar er
áætlað að muni kosta um 1,8—
2,0 miljónir. Teikningar eru nú
þegar komnar. Húseigehdur
verða sjálfir að kosta heim-
táúgar í hús sín. Margt fleira
mætti sagja, en þetta bréf er
sennilega orðið nóigu langt að
sinni og set éa bví endabnútinii
á þetta og segi BLESS.
Gísli
Bandaríkiamenn
Framhald af 8. síðu.
reiðuir heldur þreyttur. Fólk er
þreytt á stríðinu, þjakandi
verðbólgu, ITT hnieykslinu og
aðskilnaðarstefmu Nixons í
sfcólamálum. Síðaist en eikki
sízt er almenningur oirðinn
hvelcktur á sífelldjjm lygum.
Það er þessi þáttur í banda-
rístou þjóðiífi, sem veldur
hvað mestu vonleysi nú þeigar
fors'etakosnimgamar fara í
hönd. Það virðist nefnilega,
sem engum Bandaríkjaforseta
hafi hrotið satt orð af múnni
siðan Kennedy leið. Á hátindi
veldis Johnsoins í hvíta húsimu
var ástamdið svo slæmt áð
menn drógu í efa að hann
tryði sjólfum sér. Þegar Nixon
var kjörinn kvaðst hann geta
sýnt svart á hvítu áætlanir,
sem bimda mundu enda á Viet-
nam styrjöldina í eitt skipti
fyrir öll. Þetta plan geta nú
flestir virt fyrir sér í svart-
hvítum imbakössum sem sýna
afrek B-52 sprengjuflugvélanna
á hverjum degi fyrir kvöld-
mat.
Sorglegast alls er þó til þess
að hugsa að engar lífour em
sjór sem dælt er upp úr op-
smiður hvíta hússins bíði ó-
sigur í hauist. Það hefur að-
eins gerzt tvisvar sinnum að
forseti í framboði hafi tapað
; kosningu. í fyrra skiptið var
i bað Taft, sém var guðsfeginn
að tapa, því að homum leiddist
forsetaembættið með afbrigð-
um. Seinna tilfellið var hrak-
för Hoovers go«n Roosevelt og
bá var það heimskreppan, sem
olli hinum lága fallþuniga repú-
blikana. í haust fáum við hins
vegar að sjá. hvort ldórinn
ieitar einu sdnni enn bnngnð.
j wm hann er kvaldastur.
i Magnús Fjalldal.
VEITINGAHUSID
VIÐ AUSTURVOLL
BÍLASKOÐUN & STILLING
Skúlagötu 32
MOTORSTILLINGAR
HJÓLASTILLINGAR LJÚSASTILUNGAR
Látið stilla í tíma. S 1
Fljót og örugg þjónusta. I <
13-10 0
Engin endurskoðun kemur til greina
Framhald af 6. síðu.
heild. Það væri ofur eðlilegt,
ef sáttmálinn tæiki ekki gildi
og V-Þýzkaland hefði misst
allt pólitískt traust, þá mundi
það einniig missa þýðingu sína
sem mikilvægur viðskiptavin-
ur Sovétríkjanna á efnahags-
sviðinu“.
★
Anidstasðingar sáttmálanna
reyna að lauma þeirri skoð-
un tan hjá fóllci. að „ekkert
skelfilegt muni gerast“, þótt
þeir verði ekki staðfestir. Á-
standið, sem þá muni skapast,
verði að^ins „nýr verulciki".
„Stóðu ekki Sovétríkin frammi
fyrir slílcu raunveruleika, þegar
Atlanzhafssáttmálinn var und-
irritaður og Bfnaihagsbandalag-
ið sett á laggirnar?“ spyrja
þeir lævíslega. Þetta er til-
raun t.il að finna líkimgu, þar
si.em engin er fyrir hendi. Hin-
ar afdönkuðu réttlættinigar
fyrir skiptingu álfumnar eru
dregnar fram sem „rök“ gegin
hvérs konar sameiginlegri við-
leitni allra Evrópuríkja.
Hinn nýi verufleiki í Evrópu
er sameiginlegt verk ríkis-
stjórna og almennimgs allra
landa. Amdstæðingar Moskvu-
og Varsjársátten'álans gera allt
sem þeir geta til að stemma
stigu við þeirri þróun. Form-
lega beinast árásir þeirra að
Sovétríkjunum og öðrum só-
síalísfcum ríkum, en í reynd
gegn öllum ríkisstjórnum sem
Tillögur
Framhald af 7. síðu.
á einn eða annan hétt hafa
lagt eitthvað af mörkum til
bættrar sambúðar. Aðeins blint
sovéthatur og andsósíalískar
kreddur kalda stríðsins geta
hindrað menn í að sjá, að
minnkuð spenna í Evrópu hlýt-
ur að gagnast ekki eingöngu
sósíalískuim ríkjum, heldur yrði
hún pólitískur ávinningur fyr-
ir álfuna alla.
„Ef sáttmálarnir verða ekki
staðfestir, missir Evrópa af
miktu tæikifæri“, skrifar
ítaliska blaðið Avanti. „Svíþjóð
mun telja það alvarlegt áfall
fyrir tilraunir margra ára til
að draga úr spenmu í Evrópu",
sagði utariríkisráðherra Sví-
bjóðar Christer Wickman.
Bruno Kreisky kanslari Aust-
urríkis lýsti yfir: „Það getur
ekki orðið um neina slökun
að ræða í Evrópu án austur-
sáttmálanna". Brezka blaðið
Times, sem áður hallaðdst að
því að „friða‘‘ hefindarstefnu-
menn á kostnað Sovétríkjanma,
virðist nú skoða evrópskan
veruleilca og framtíðarhorfur í
nýju ljósi:
„Ríkisstjórnir í austri og
vestri eru óvenju sammála um
það tjón, sem hin viðkvæmu
samskipti austurs og vesturs
mundu bíða, ef þessir sóttmál-
ar verða ekki staðfestir ... á-
byrgðin fyrir slíku mundi hvíla
þungt á vestur-þýzlcu stjómar-
andstöðumni“.
Því ber við að bæta, að emgu
minni ábyrgð frammi fyrir
þjóðum Evrópu mun fialla á þá
aðila utan Vestur-Þýzkalands,
sem taka undir þann sírenu-
kór, er reynir að sveigja hið
evrópska skip af hinni einu
réttu stefnu.
I Júffengir réttir
},irÚL!iim)0(>ur
r l:rhmici‘f! frá
kl f ■
BoriVpunumir hjá.
yfirfram roiáslunjanni
i Simi: í 1322 \ i .
stofnuð væru til að hrímda í
framkvæmd mikilsverðum
þjóðþrifamálum.
í öðru lagi vaxtabréf til að
hrinda í framkvæmd stað-
bundmum stórframkvæmdum ó
vegurn bæja, fjórðunga eða þá
ríkisins, hvort sem væru nýj-
ungar í atvinnutækjum. bygg-
ingaframkvæmdir, samgöngu-.
bætur eða eitthvað annað
þarft., ,
Lílcíega ætti lánstíminm að
vera eftir atvikum 10—12 ár.
Erfiðast verður með vínveit-
ingahúsin. Kæmi til mála að
þau fengju að kaupa helming
sinna bréfa úr sérstökum vaxta-
bréf.aflokki, sem borgaður væri
uipp á styttri tíma, t. d. 4
áruim. Ef þau hafa ekki efni
á áð fullnægja eftirspurniinni,
verða þaiu bara að draga sam-
an seglin.
Ég- legg til að fjórbindSngin
vegna kaupa á 1 lítra af
hreinum vínanda verði kr.
2.000.00. Verðbréfin verða að
stamda á heilu hundraði oig skal
ávalt hækka upp, þegar reikn-
að er út verð innkaupalheim-
ildar miöaö við magn vín-
anda í hverju íláti (flösku). í
framkvæmd ættu að nægja
merki að verðgildi kr.
200.00. 500.00 óg 1.000.00.
Nú skora ég á allt gott fólk
að kynna sér þessar hugmynd-
ir vel, laiga þœr til, berjast
fyrir þeim og fá þeim brnndið
í framkvaamd, landi og lýð til
heilla.
.látvarður Jökúll Júlíusson.
SKODA
EIGENDUR
SÓLAÐIR NYLON-hjólbarðar til sölo ó
SKODA-bifreiðir, ó mjög hagstæðu verði.
FuII ábyrgð fekin á sóluninni. Sendum um allt land.
ÁRMÚLA 7 SÍMI 30501 REYKJAViK.
GÚMMÍVINNUSTQFAN"
SKIPHOLTI 35, REYKJAVlK, SiMI 31055
..-........
Áskriftasími Þjóðviljans
er 17500