Þjóðviljinn - 05.10.1972, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 5. október 1972.
Fimmtudagur 5. október 1972. ÞJOÐVILJINN — SIÐA 7
Vy Nýlega komu fram hér i Þjóðviljanum athyglisverðar upp-
w lýsingar i grein eftir Lúðvik Jósepsson, sjávarútvegsráð-
herra, þar sem skýrt er frá minnkandi þorskafla og
smækkandi fiski i aflanum, svo að fleiri fiska þarf nú til
þess að fylla upp i hvert tonn.
☆ Þannig er þorskaflinn núna fyrstu átta mánuði ársins 30%
minni en i hitteðfyrra. Var þorskafli islenzkra skipa 277,7
þúsund tonn árið 1970, 227,7 þúsund tonn árið 1971 og 196,6
þúsund tonn i ár miðað við ágústlok.
Það er ekki siður iskyggilegt, að 10 ára þorskur og eldri er
hættur að veiðast hér við land og er sóknarþunginn aðal-
lega i ókynþroska þorsk á aldrinum 4ra ára til 8 ára.
Þorskur verður misjafnlega fljótt kynþroska. Vex til
dæmis hægar fyrir norðan land, þar sem brezkir togarar
skarka nú hvað mest innan landhelginnar.
☆ Nýlega skýrðu Bretar frá þvi, að 60% af þorskafla brezkra
togara hér við land væri innan við 60 cm að lengd. Er það
allt saman ókynþroska fiskur.
En hvernig er reynsla útgerðarmanna úti á landi i þessum
efnum? Þjóðviljinn hefur haft tal af útgerðarmönnum á
Vestíjörðum, Norðurlandi, Austfjörðum, i Vestmanna-
eyjum og i Grindavik.
'fe Er þetta i samræmi við reynsluþeirra?
Grindvikingar
Minnkandi afli og smækkandi
fiskur frá vertið til vertiðar eru
staðreyndir, sem sjómenn þekkja
vel og horfir miklu iskyggilegar i
þeim efnum en menn geraséral-
mennt grein fyrir i landi, sagði
Helgi Ólafsson, skipstjóri á Þor-
birni i Grindavik
Sérstaklega er þetta kviðvæn-
legt um þorskinn. Hvað gerist i
þjóðarbúskapnum, ef við hættum
að geta veitt þennan fisk?
A siðustu vertið var þorskur
uppistaðan i afla netabátanna hér
i Grindavik. Sýndist mér þetta
yfirleitt fimm til sex ára þorskur,
en ókynþroska fiskur er um 4ra
ára gamall.
Aflinn var minni á siðustu ver-
tiö hjá Grindavikurbátum, eink-
unq þeimer sóttu miö sunnan við
Eyjamenn
A vertiðinni i vetur veiddum við
aðallega sex til sjö ára þorsk i
netin, sagði Sigurgeir Olafsson,
skipstjóri og útgerðarmaöur i
Eyjum.
Það er skoðun min, að viö göng-
um of nærri fiskstofnunum og
erum að veiða yngri og yngri fisk
og hefði fyrr þurft að létta á þeirri
ásókn erlendra og innlendra fiski-
skipa hér viö land.
Það þýðir ekki að minnka
möskvana i netunum. Aflinn
verður minni frá ári til árs og er
engin önnur lausn á þessu máli en
friöa hrygningasvæðin og þau
svæði er smáfiskur heldur sig á
að marki.
Mikil aflatregða hefur veriö
hiá bátunum siðan um miöjan
ágúst til þessa. Þaö er fyrst og
Vestfirðingar
Almennt er minni afli hjá
bátunum vestra núna i ár borið
saman við fyrri ár, sagði Birgir
Valdemarsson, útgerðarmaður á
tsafirði. Hann hefur gert út tog-
bátinn Július Geirmundsson i
sumár. Báturinn hefur verið á
togveiðum hér fyrir utan og er
greinilega minna af þorski i afl-
anum núna i sumar. Stafar það
fyrst og fremst af minnkandi
þorskgengd. Svo er þetta mest
ókynþroska fiskur i aflanum.
Þessar tölur eru iskyggilegar
og sýnir fyrst og fremst hvers
konar lifsspursmál útfærsla fisk-
veiðilögsögunnar er fyrir okkur
tslendinga. Allir eru nú sammála
að útfærsla landhelginnar hefði
átt að vera fyrr a ferðinni. Hvað
þá að gefa eftir núna eins og horf-
Reykjanes og náðu ekki að sækja
á miöin við Breiðafjörð i vetur.
Mér fannst fiskurinn haga sér
öðruvisi á siðustu vertið. .. Gekk
fiskurinn miklu norðar og austar
en áöur og var almennt aflaleysi
sunnan viö Reykjanes. Hins
vegar náðu stærri bátar að sækja
á Breiðafjarðarmið.
Aflinn er alltaf minni á linu en
i netin, enda hafa þeir smækkað
netariðilinn á undanförnum ver-
tiöum samfara þvi sem fiskurinn
smækkar. Þeir eru nú komnir
meö netariöilinn niður fyrir sjö
tommur.
Ég byrjaði sem netasjómaður
upp úr 1950 og voru þá 110 til 120
fiskar i tonni. Það er um 10 ára
þorskur og eldri. A siðustu vertið
hafði fiskur smækkað svo, að al-
gengir voru 180 til 200 fiskar I
tonni. Nú þykja 150 fiskar i tonni
ekki lengúr smár fiskur.
Núna I haust verða linubátar
litið varir og togveiðibátar fá litið
sem ekkert.
Það er fyrst og fremst áflaleys-
ið, sem hrjáir útgerðina núna, og
það stafar að hluta af rányrkju á
undanförnum árum.
Útfærsla iandheiginnar er
spurning um lif og dauða. En þaö
þarf lika að friða hrygninga-
svæðin og smáfisksmiðin.
Kannski er það orðið of seint.
fremst þetta aflaleysi er lamar
útgerð hér.
Útgerðarmenn finna áhættuna
að vera meö fuilan mannskap á
bátunum i svona aflaleysi. Marg-
ir bátar eru þó aö. Hafa þeir verið
að breyta yfir á net.
Fram i ágúst var afli heldur
sæmilegur hjá togveiðibátum.
Einn bátur var á netum, Huginn
II, frá miöjum júli og var uppi-
staöan i aflanum mestmegnis ufsi
hér á heimamiðum. Þá hefur
veiðzt eitthvað af ýsu i sumar, en
smáýsa var mikið drepin á
þorskanótaárunum. Nokkrir
smábátar hafa veriö með hauka-
lóðir og veitt stórlúöu hér á
heimamiðum i sumar.
Þannig hefur þorskur, hvorki
stór né smár, veiðzt að marki hér
i sumar. Framan af vertiðinni i
fyrra veiddist aðallega ufsi i
netin.
Allir muna hvernig sildin fór og
við megum gjarnan fara að huga
að þorskinum. Landhelgisút-
færslan er lifsspursmál okkar, en
það er fyrir löngu orðið timabært
að koma i veg fyrir gengdarlaust
smáfiskadráp.
ir um fiskgengd hér við land.
Sáralitið er um stóran þorsk i
aflanum og hefur þorskurinn
fariö smækkandi ár frá ári. Eng-
inn vafi er á þvi að 10 ára þorskur
og eidri er svo til hættur að veið-
ast hér vestra.
Útgerðarrekstur er erfiöur
núna eins og kostnaður hefur
aukizt siöustu mánuði, sagði
Birgir. Við erum þó aö eignast
nýjan skuttogara smiðaðan i Nor-
egi um 500 tonn að stærö. Er hann
væntanlegur um mánaðamótin
október/nóvember. Akveöiö
veriö aö gefa honum nafnið Júiius
Geirmundsson. Veröur togbát-
urinn látinn heita Guðrún Jóns-
dóttir og er ég einmitt aö ganga
frá þessari nafngift þessa daga.
Norðlendingar
Mér koma þessar upplýsingar
ekki ókunnuglega fyrir enda hef-
ur mikil ördeyöa veriö hér nyröra
i sumar, sagöi Skúli Jónasson,
framkvæmdastjóri útgerðar og
frystihússins Isafoldar á Siglu-
firöi.
Minnkandi afli og smærri fiskur
hefur komið upp úr sjónum
undanfarin ár. Við höfum svo
sannarlega fundið muninn, eink-
um siðustu árin.
Héðan eru geröir út þrir til fjór-
ir linubátar, 54 tonna bátar að
stærð. Hafa þeir lagt linuna frá
Húnaflóa austur á Sléttugrunn i
sumar. Allsstaðar er sama sagan
á miðunum, tregur fiskur og aðal-
lega smáþorskur i aflanum.
Þessir bátar hafa verið með 40
lóðabala i róðri og fengið þetta
1200 til 1800 kg. af smáfiski og alls
konar rusli. Þetta er hörmuleg út-
koma og ekki hægt aö gera út á
þessi býti, sagði Skúli.
Sama er aö segja af togskipinu
Hafnarnesinu. Siðast landaði
Hafnarnesið 30 tonna afla og hafði
þá veriö 10 daga úti. Þriðj-
ungur til helmingur af aflanum
hefur verið smáfiskur, aðallega
smáþorskur og annað rusl, sagði
Skúli.
Það er min skoðun, sagði Skúli,
að við séum 5 til 10 ár of seint á
ferðinni að færa út landhelgina i
50 miiur. Útfærsla landhelginnar
skiptir tslendinga öilu i dag.
Austfirðingar
Við höfum merkt þaö hér á Fá-
skrúðsfirði að helmingur afla
kominn hér á land er smáfiskur á
móti þriðjungi smáfisks i afl-
anum á undanförnum tveim
árum, sagði Páll Jónsson, kaup-
félagsstjóri á Fáskrúösfiröi. Er
þá uppistaðan smáþorskur i afl-
anum.
Margir hafa veriö aö bölva tog-
veiðum i vörpu eða nót á undan-
förnum árum. Smáþorskur er
ekki siður veiddur á handfæri og
er það drjúgt hvað veitt er á
handfæri um allt land.
Margar trillur og smábátar
hafa verið geröar út hér i sumar
og hafa menn verið á skaki út af
Skrúði, — er þetta stærsti hluti
þess afla er kemur hér á land i
frystihúsin.
Annars voru i sumar á togveið-
Framhald á 11. siðu.
— eru
ráðstafanir
of seint á ferðinni
Smáf iskadr ápið:
„Eins og að byrja að
drepa lömbin í júlí”
90 manns á biðlista
hjá elliheimili Akureyrar
i gær boðaði stjórn elliheimilis
Akureyrar til blaðamannafundar
i tilefni af þvi, að 10 ár eru liðin
siðan fyrsti áfangi heimilisins var
tekinn I notkun. Þaö var 29. ágúst
1962 aö fyrsti áfangi þess var
vigöur. Sá áfangi kostaöi rúmar 3
milj. og rúmaöi 30. vistmenn.
Arin 1969 og 1970 var svo annar
áfangi heimilisins reistur, og var
kostnaöur þeirrar viðbótar um
15,3 millj. kr. meö búnaði. Dvelja
nú 73 vistmenn á. heimilinu.
Heimiliö er sjálfeignarstofnun i
eigu Akureyrarkaupstaöar, en
hefur veriö stutt af kvenfélaginu
Framtiöinni frá upphafi. Fyrsti
áfangi var reistur meö framlagi
að 1/3 frá Akureyrarbæ, 1/3 fyrir
gjöf frá Framtiðinni og 1/3 fyrir
lán frá Tryggingastofnun rikis-
ins. En til siðari áfanga var fjár
aflað þannig: Gjafir og framlög
3,8 millj., lifeyrissjóöur togara-
sjómanna 4,7 millj., byggingar-
sjóður aldraðs fólks 1,7 millj.,
Tryggingastofnun rikisins 1
milj., handhafaskuldabréf 1,7
milj. kr., Akureyrarbær og
rekstursafgangur sum árin 2
milj., kr.
Stjórn elliheimilisins skipa 6
manns. Fimm eru kosnir af
bæjarstjórn en einn af Kvenfé-
laginu Framtiöinni. Sama stjórn
er yfir dvalarheimilinu i Skjald-
arvik, er rúmar 80 vistmenn. For-
stööukona elliheimilisins á Akur-
eyri er Sigriður Jónsdóttir.
Eftir er að ljúka 3ja og siðasta
áfanga byggingar heimilisins,
sem væntanlega mun rúma 30 til
35 vistmenn. Er nú svo komiö, 2
árum eftir aö öörum áfanga lauk,
að 90 manns er á biölista eftir vist
á elliheimilinu, svo knýjandi þörf
er að hefjast handa meö byggingu
3ja áfanga. Hefur þvi stjórn
heimilisins (og geröi raunar s.l.
haust einnig), sent bæjarstjórn
Akureyrar beiðni um leyfi til að
hefjast handa um byggingu 3ja
áfanga, og einnig aö fá leyfi til aö
byggja fjölbýlishús með 12 smá-
ibúðum og i sambandi viö það
beiöni um að stækka lóð elli-
heimilisins, svo aö þar megi reisa
fleiri slikar blokkir i tengslum við
elliheimilið, sem ætlaðar eru
öldruðum hjónum.
Núna i byrjun október er hafinn
sá meginþáttur i landhelgissöfn-
uninni aö senda lista út til fyrir-
tækja og stofnana, þar sem fariö
er fram á aö starfsfólk gefi sem
andviröi einna dagsiauna ein-
hvern tima i október.
Þegar hefur slik söfnun fariö
fram hjá starfsfólki Samvinnu-
bankans og Andvöku, og söfnuö-
ust þar 35 þúsund kr. I gær komu
fjórir einstakiingar á skrifstofu
Landhelgissöfnunarinnar að
Laugavegi 13og gáfu 5 þúsund kr.
hver.
Bæjarstjórn Hafnarfjarðar hef-
ur samþykkt að gefa 100 þúsund
kr. tileflingar landhelgisgæzlunni
Það er ætlun stjórnar elli-
heimilisins, að mörg öldruö hjón
á Akureyri myndu vilja leggja
þessu máli lið meö þvi að gerast
þátttakendur meö einhverjum
hætti i aö reisa þessi hús og
tryggja sér þar ibúðir. Telur
stjórnin rétt að á þennan stuðning
verði reynt.
Eins og fyrr getur biöa 90
manns eftir vist á elliheimilinu.
Þar af eru 70 bæjarbúar en 20 úr
Þingeyjarsýslum og Eyjafirði.
Fullvist má telja, að þessar um-
sóknir væru mun fleiri, ef fólk
vissi ekki um húsnæöisskort
heimilisins. Liggur þvi fyrir
brýnt úrlausnarefni aö hefjast
handa viö byggingu 3ja áfanga og
fyrirhugaöra fjölbýlishúsa. —JI.
og minnir á þá viljayfirlýsingu
þeirra Hafnfiröinga að fá bæki-
stöövar gæziunnar til Hafnar-
fjarðar. Ennfremur fagnar
bæjarstjórnin útfærslu iandhelg-
innar i 50 milur.
Þá hefur hreppsnefnd Borgar-
neshreppsgefiö50 þúsundkr. 100
þúsund kr. hafa komið frá Lions-
klúbbi Hornafjaröar; söfnuöust 60
þúsund kr. i lóðabelg og 40 þúsund
kr. á dansleik, sem þeir héldu.
Verkalýös- og sjómannafélag
Gerðahrepps hefur gefið 20 þús-
und kr. Þá hefur Iöja félag verk-
smiöjufólks á Akureyri gefiö 25
þúsund kr. og 41 þúsund kr. hafa
borizt frá 4 einstaklingum á
Akranesi.
Frá landhelgissöfnun

9t,

Yerðlag hefur þrefaldast á tíu árum
Meginvandi islenzks efnahagslifs á undan-
farandi áratugum hefur verið hin öra verð-
bólguþróun. Sl. 10 ár hefur visitala fram-
færslukostnaöar tæplega þrefaldazt og
visitala byggingarkostnaöar er nú þremur
og hálfum sinnum hærri en fyrir 10 árum
siöan.
Sannvlrðistrygging er forsenda fuilra bóta
Ef til vill gera ekki allir sér grein fyrir, aö
sannviröistrygging er forsenda fullra tjón-
bóta, þvi séu eignir eigi tryggöar á fullu
veröi, þá veröur aö lita svo á, aö trygging-
artaki sé sjálfur vátryggjandi aö þvi, sem á
vantar fullt verö og ber þvi sjálfur tjón sitt
aó þeim hluta.
Hskkun trygginga samkvsmt vísitölu
Samvinnutryggingar hafa nú ákveðió aó
taka upp visitöluákvæöi i skilmála innbús-
trygginga og lausafjártrygginga, þannig aó
upphæóir hækki árlega meó hliósjón af
visitölu framfærslukostnaðar og byggingar-
kostnaói. Til þess aó þessi ákvæði komi aó
fullum notum er mjög áriðandi, aó allar
tryggingarupphæóir séu nú þegar leióréttar
og ákveönar eftir raunverulegu verómæti
þess, sem tryggt er.
SAMVINNUTRYGGINGAR
ARMÚLA 3 - SlMI 38500