Þjóðviljinn - 05.10.1972, Blaðsíða 5

Finimtudagur 5. október 1972, ÞJÓDVILJINN — StÐA 5
Yið höfum
afhent
Bretum
Halann
Samhliða útfærslu
landhelginnar á að friða
uppeldisstöðvamar
fyrir okkar eigin skipum

Það var snemma i landhelgisstriðinu, að við rölt-
um einu sinni á sunnudegi fyrir hádegi vestur i bæ og
vissum ekki fyrri til en við vorum komnir inn i stofu
til Vigfúsar Guðmundssonar. Einhvern veginn höfð-
um við haft hugboð um að húsbóndinn væri heima, og
það reyndist rétt vera. Hann sat makráður i stól
með dagblað i annarri hendi og kaffibolla i hinni og
gerði athugasemdir við þjóðmálin, en prestur norðan
úr landi fór með eitthvað gott i útvarpinu á bak við
hann. „Heyrðu kona, það er kominn gestur! Komdu
með kaffi handa honum, svo að hann sé ekki þurr-
brjósta frekar en ég”. Yfir ilmandi kaffi röbbuðum
við saman um hitt og þetta sem hér verður ekki fest
á blað, en vikum meðal annars talinu að togaralifinu
og landhelginni.
— t>ú ert i landi núna, Vigfús,
spyrju.n við.
— Ég er ekkert i landi, ég er
alltaf á sjónum maður. Nema
hvað þeir þurftu ekkert á mér að
halda núna i siglingunni. En ég
get ekki sagt það um sjálfan mig,
að ég sé sjómaður að hugsjón ; ég
meina svona sálfræðilega. Ég fór
bara einn túr, en er búinn að vera
i honum hartnær 10 ár. Hitt er svo
annað mál, að ég hef minar hug-
sjónir um það að við þurfum að
eiga okkar fiskimið.
Fiskveiöar og
atkvæöaveiöa r.
— Þú ert sem sagt með á þvi,
að það hafi verið nauðsynlegt að
færa út landhelgina?
— Já, undan þvi varð ekki
komizt. En i þvi sambandi skal ég
segja þér, að það er ekkert gam-
an að standa i þeim þrældómi að
moka út af dekkinu ungviðinu, þvi
sem á að standa undir framtið-
inni. Það er ekkert um það að
ræða, ef við ætlum að friða land;
grunnið fyrir útlendingum, þá
verðum við einnig að friða upp-
eldisstöðvarnar fyrir okkar eigin
skipum. Sé ekki um þessa vernd-
un og friðun hugsað, verður ekki
lengi hægt að lifa á fiskveiðum,
hér i Norður-Atlanzhafi.
— Þú tekur svona djúpt i ár-
inni?
— Ég geri það, þvi ég hef séð
sitt af hverju á liðnum árum — og
heyrt, maður veit hvernig talað
er á miðunum. Það á ekki aö láta
hagsmunastreitu eða atkvæða-
veiðar vissra flokka stjórna þvi,
að við göngum i ungfiskinn á upp-
eldisstövunum. En ef við stöndum
okkur þarna eins og menn núna
eftir útfærsluna, þá mundi það
tryggja okkur bakstuðning i
baráttunni. Menn mundu sjá, að
okkur er alvara með friðunina, og
við erum að gera eitthvað af viti.
Þaö þarf að friða
fyrir Suðausturlandi.
— Þú ert sjálfsagt með einhver
sérstök mið i huga?
— Auðvitaðerég það. Ég tel að
það þurfi að friða svæðin hérna
vestan frá Ingólfshöfða og austur
fyrir Hvalbak fyrir öllumtog-
veiðum. Það dugar ekkert
minna. Það veit hver einasti
maður sem eitthvað hefur lesið og
fylgzt með — eða fermzt — að
friðun Faxaflóa á sinum tima
var mikið framfaraspor; ég vil
segja i okkar sjálfstæðisbaráttu.
— Er það þarna fyrir Suð-
austurlandi sem harðast er geng-
ið að ungfiskinum?
— Vitanlega. Þarna er okkar
togarafloti, svo litill sem hann er
orðinn, og má toga upp að 4 mil-
um hluta úr árinu. En svo geta
allir bátarnir — kannski 300 —
vaðið uppað3milum, þér að segja
fara þeir oft miklu nær landi og
verða þar ósýnilegir guði og
mönnum, en við skulum ekki hafa
hátt um það. Svo eru nýju skut-
byggðu skipin, eins og Tindarnir,
sem eru keyptir inn sem 500 tonna
skip, en mældir niður i 300 og geta
verið eins og bátar allt árið.
Okkur togaraköllunum finnst
þetta sárgrætilegt, og það er eng-
in hætta á öðru en fiskurinn finni
fyrir þvi. Ég skil ekkert i þvi, af
hverju svona skip getur ekki tog-
að á úthafinu eins og við. Af
hverju er það sett i flokk með 70
tonna bát, en fiskar eins mikið á
örfáum timum og hinn á viku með
sinu litla trolli?
Bretar í tómarúmi
áHalanum.
— Sleppum þessu með bátana,
en var ekki nauðsynlegt að opna
fyrir togarana, svo aö það væri
hægt að gera þá út?
— Ég sný ekki aftur með það,
að þessir skuttogarar — við get-
um kallað þá það — fá að haga sér
alveg eins og bátar, en við
innkaupin eru þeir i flokki með
okkar togurum. Mér er sem ég
hefði séð Islending kaupa þá, ef
það hefði ekki fengizt lán nema út
á þau 300 tonn sem þeir eru skráð-
ir fyrir. En um togarana vil ég
bara segja það, að ef ekki hefði
MOLAR IJK RABBI
VII)
VIGFtS GUÐMUINDSSON
TOGARASJÓMANN
Þessi mynd var tekin af Vigfúsi austur I Flóa fyrir 30 árum til nota i
vegabréf, svo að hann kæmist framhjá viggirðingum Breta i heyskap i
Kaldaðarnesi. Vigfús hefur þvi séð framan i Bretann víðar en á miðun-
um.
verið opnað fyrir þeim inn fyrir 12
milur viös vegar við ströndina, þá
hefðu þeir orðið að vera á Halan-
um.
- Og?
— Sérðu það ekki maður? Þá
hefðu brezku togararnir ekki haft
pláss þar. Þetta sagði Einar
Sigurðsson lika um daginn — ætli
það hafi ekki verið Einar riki? —
hann sagði að það væri alveg rétt,
við höfum afhent Bretum Halann.
tslenzkir togarar hættu aö standa
i vetrarveiðum á Halanum, og
vildu heldur leita þangað sem
þægilegra var og afli fljótteknari.
Sem vonlegt var — skemmra út-
hald og hærri sölur. En þar með
fylltist lika allt af Bretum á
Halanum, það varð þeirra einka-
staður. Nú halda þeir sig þarna i
hópum — þeir eru svo hræddir við
Gæzluna. En ég held að
Landhelgisstjórnin ætti að beina
þvi til þessara fáu islenzku tog-
ara, sem eftir eru, að fara á Hal-
ann og veiða þar innan um Bret-
ann. Ef við höldum okkur nógu
fast upp að þeim, þá geta þeir
ekkert fiskað heldur!
Hver fann Hala-mið?
— Heldurðu að það yrði þá ekki
litið til hlutar?
— Það eru hvort sem er ekki'
nema örfá prósent þegar við þurf-
um að fleygja svona miklu af
fiskinum, eins og oft er. En ég
þekki Halann, kall minn, þvi að-
eins get ég talað um þetta. Ég var
þarna á togara annað Hala-árið,
sem talað er um, það var 1925.
Byrjaði sumarið eftir að þeir
fórust þarna tveir i Hala-veðrinu
mikla, rétt eftir að miðin fundust.
Já, þeir þóttust finna Hala-miðin
1924. Þá sagði einn kall á Isafirði:
,,Hvað er þetta? Þetta er ekki
annað en gömlu hákarlamiðin
hans pabba mins”. Halinn var
nefnilega búinn að liggja i 20 ár
undir is, svo breyttist tiðarfarið,
og þá fiskuðu þeir þarna þessi
lifandis ósköp. Og þá hentum við
karfanum. Það var stundum
mesta vinnan að fleygja honum
fyrir borð.
Ef þeir missa dampinn.
— Ættum við ekki lika að nota
varðskipin til að stugga við
Bretanum?
— Það á að reka þá út. Og ef
þeir ekki hlýða, þá eigum við að
skjóta á þá — með okkar litlu fall-
byssum. Það á að skjóta i skor-
steininn, þvi ekkert ganga þeir
damplausir, ef þeir missa hann.
Og það er ekkert um það að ræða,
þeir eiga að taka togara þessir
menn hjá Landhelgisgæzlunni.
— Og hvað svo?
— Það á að vera hægt að semja
um ákveðnar tilslakanir. En ekki
of mikið, ég er reyndar alltaf á
móti öllum tilslökunum! Ég held
það sé i lagi að semja um vissa
staði, ef Bretar sýna kurteisi, en
þó þvi aðeins að þeir láti upp-
eldisstöðvarnar i friði. — h.