Þjóðviljinn - 24.05.1973, Side 9

Fimmtudagur 24. mai 1973 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Sjóminjasafn í Viðey?
Landhelgisbáturinn af Ingjaldssandi til sýnis á Þjóðminjasafnstúninu
— Þegar maður sér hvað aðrir
hafa gert I þessum efnum, eins og
td. Norðmenn og Færeyingar, er
ekki laust við að maður beri kinn-
roða fyrir okkar hönd, því þótt
ailtaf sé verið að tala um, að við
eigum allt okkar undir sjónum,
hefur gömlum bátum og öðrum
sjóminjum lltill sómi verið
sýndur.
Þannig fórust Þór Magnússyni
þjóðminjaverði ma. orð i stuttu
viðtali við Þjóðviljann er hann
veitti móttöku landhelgisbátnum
fræga vestan úr Dýrafirði i fyrra-
dag.
Eins og sagt var frá i blaðinu i
gær er þetta báturinn, sem þeir
Hannes Hafstein og fimm Dýr-
firðingar fóru út að brezka land-
helgisbrjótnum Royalist á
Dýrafirði fyrir 75 árum, og Bret-
arnir hvolfdu með þeim
afleiðingum, að þrir mannanna
fórust.
— Það var Lúðvík Krist-
jánsson, sem fræddi safnið á þvi
að þessi frægi bátur væri enn til
og mas. i notkun, og var þá
ákveðið, að safnið reyndi að
eignast hann, sagði Þór. Hann
mun hafa verið nýr eða nýlegur,
þegar atburirnir gerðust 1898, en
hlaut ekkert sérstakt nafn, var
bara kallaður Meiragarðs-
báturinn. Siðar komst hann i eigu
Jóns V. Jónssonar á Sæbóli á Ing-
jaldssandi og var þá kallaður Ing-
jaldur. Jón notaði bátinn alla sina
búskapartið, en breytti honum
nokkuð, borðhækkaði hann og
setti i hann vél.
Jón á Sæbóli brá búskap i fyrra,
og samdi Þjóðminjasafnið þá við
hann um kaup á bátnum og fékk
hann til að breyta honum aftur i
sitt uprunalega horf, enda þekkti
Jón manna bezt, hvernig báturinn
hafði verið. Landhelgisgæzlan
hefur einnig haft mikinn áhuga á,
að bátnum yrði bjargað,og bauðst
til að flytja hann suður.
Þór sagði ennfremur, að lagið á
bátnum væri likast breiðfirzka
bátalaginu, þar sem bátar væru
hringtogaðir, með bognu stefni
Báturinn sögufrægi úr Dýrafirði um borð I Arvakri við komuna til Reykjavíkur. Þeir sem við hann standa eru frá vinstri Lúðvik Krist-
jánsson fræðimaður, Þór Magnússon þjóðminjavörður, Höskuidur Skarphéöinsson skipherra og Pétur Sigurðsson forstjóri Landheigisgæzi-
unnar. (Ljósm. Þjóðv. A.K.)
langt aftur eftir kjölnum og
boginn skut. Þjóðminjasafnið á
annan bát með mjög greinilegu
breiðfirzku lagi, hákarlaskipið
Ófeig, sem geymt er að Reykjum
við Hrútafjörð.
Það liggur við að hvert
byggðarlag hafi haft sitt bátalag,
sagði Þór, td. var sérstakt báta-
lag við Djúp, og á safnið einn bát
frá Æðey með þessu gamla vest-
firzka lagi. í Vestmannaeyjum og
Landeyjunum var sérstakt lag,
miðað við sandströndina, þeir
bátar voru breiðir og grunnir með
bein stefni. Þá var sérstakt lag
við Suðurnes, og safnið á einn bát
með Engeyjarlaginu svonefnda.
Það kom fram, að bátarnir,
sem Þjóðminjasafnið á, eru
geymdir hér og þar, ,að
Reykjum, i helli við Dyrhólaey,
og úti i Viðey. Landhelgis-
báturinn úr Dýrafirði hefur nú
verið settur upp á túnblettinum
við Þjóðminjasafnið, þar sem
hann verður til sýnis fyrst um
sinn, en ekki er vitað, hvar honum
verður siðan komið fyrir.
— Við höfum mikinn augastaö
á Viðey, sagði Þór, þar eru úti-
hús, sem safnið á ekki, en langar
að reyna að eignast. Það þyrfti
amk. að reyna að koma þar upp
bátageymslu. En til að koma upp
bátasafni, eins og æskilegast
væri, þarf stórt húsnæöi. Aðrar
fiskveiðiþjóðir hafa komið upp
slikum söfnum, td. eru i Noregi
tvö mjög falleg bátasöfn og Fær-
eyingar hafa lika komið sér upp
sliku safni. Það er ekki laust við
að maður beri kinnroða, þegar
maður sér hvað aðrir hafa gert i
þessum efnum, en við höfum
aldrei komið upp báta- né sjó-
minjasafni, þótt alltaf sé verið að
tala um, hve mikið við eigum
undir sjónum.
Það hefur oft verið talað um
stofnun sjóminjasafns með
bátum og öðrum hlutum, sem til-
heyra fiskveiðum, og það fara
að verða siðustu forvöð að bjarga
bátum fyrir slikt safn. -vh
KVIKMYNDAHÁTIÐÍN í CANNES
Brezkur Birtingur
vekur góöa athygli
Malcolm McDowell er Birtingur hinn nýi.
Um þessar mundir er haldin
hin árlega kvikmyndahátið i
Cannes i Frakklandi. Einna
mesta athygli hefur þar vakið
kvikmynd eftir Lindsay
Anderson, sem fékk fyrstu
verðlaun i Cannes 1969 fyrir
mynd sina ,,If” — gerist hún,
eins og menn muna i stybbu
brezks einkaskóla, sem um
aldur hefur framleitt stjórn-
endur heimsveldis, og lýkur á
„hugsanlegri” uppreisn. Hin
nýja mynd Andersons heitir
,,0 Lucky Man”, eða
Hamingjahrólfur. — Þar er af
grimmu hugarflugi og með
góðum húmor gert gys að hinu
brezka „kerfi”.
Þetta er löng mynd,
sýningartimi er þrjár stundir.
En enginn verður til að kvarta
— Anderson býr yfir nógu af
ögrandi hugmyndum og list-
rænu hugviti til að halda
mönnum vakandi og vel það.
Hinn bezti heimur
Frakkar kalla myndina
„Ekki verður á betra heim
kosið” og er það orðalag úr
Birtingi Voltaires, sem lenti i
hrikalegri löðrungum
örlaganna en flestir menn, en
hélt fast við sina trú á lukkuna
á næsta götuhorni. Aðalper-
sónan er einmitt einskonar
enskur Birtingur i samtiman-
um, sem af bjartsýni leitar sér
fjár og frægðar i heldur
slæmum heimi. Hann er trú-
gjarn kaffisölumaður —
enginn mótbyr getur slegið á
djarfar vonir hans eða
þurrkað burt hans gleðibros.
Hvernig sem á honum er niðzt,
hann móðgaður, fangelsaður,
rúinn veraldar auði — alltaf
skýtur honum upp aftur, skæl-
brosandi.
Hann gengur i gegnum
margvisleg ævintýri hvert
öðru hrapallegra — kynnist
ómennskum visindatilraun-
um, undirbúningi fyrir
kjarnorkustrið, efnahagslegri
nýlendustefnu, misrétti fyrir
dómstólum, félagslegri mis-
munun. En hvar sem hann
frómur flækist, er hann jafn
viss um að allt sé i eins góðu
lagi og með nokkru móti er
hægt að ætlast til.
Andersón tekur dæmi af
Voltaire og bregður upp miklu
mannamyndasafni, sem i
meðferð hans likist reviu með
góðum broddi. Malcolm
McDowell leikur sölumanninn
— þekktur maður bæði úr „If”
og sem hinn ungi glæpon úr
Clockwork Orange. Hann er
jafnan ringlaður sakleysingi
en um leið fjölhæfur með af-
birgðum við hinar ýmsu að-
stæður.
Franskar og
bandariskar ástir
Kvikmyndarýnir Herald
Tribune segir, að eftir svo
snjalla og meinfyndna mynd
sé dapurlegt að horfa á það
framlag Frakka sem nefnist
„Mamman og melian” eftir
Jean Eustache. Er það sögð
firna langdregin mynd, full
meö meiningarlausar sam-
ræður. Þar segir frá efnuðum
ungum iðjuleysingja, sem er
einstaklega leiðinlegur og frá-
hrindandi persóna. Eyðir
hann tima sinum i tvær konur,
önnur er vændiskona úr
hverfinu en hin er innflutt
hjúkrunarkona. Þetta fólk
gerir hitt öðru hverju, en kýs
þó heldur að tala um það með
miklu kappi.
Bandarikjamaðurinn
Arthur Barron kemur til
Cannes með mynd sem
„Jeremy” heitir. Þar er ber-
sýnilega verið að elta þær vin-
sældir sem Love Story hlaut.
Myndin er full af tilfinninga-
semi og skammast sin ekkert
fyrir, en er samt talin miklu
manneskjulegri en fyrir-
myndin. Myndin segir frá ást-
um menntskælinga — ungs
tónhneigðs manns og ungrar
stúlku frá Miðvesturrikjunum
sem kemur til New York
þegar bisness föður hennar
flyzt þangað. Með aðalhlut-
verkin fara þau Bobby Benson
og Glynnis O’Connor. Þetta er
ekki merk mynd segir gagn-
rýnandinn, en hefur yfir sér
vissan friskleik og töfra.