Þjóðviljinn - 30.05.1973, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 30. mai 1973 ÞJóÐVILJINN — SIÐA 7
Kristinn E. Andrésson:
Leiftrandi skáld
Njörður P. Njarðvik:
LESTIN TIL LUNDAR.
Iðunn 1973
Þeir Hjörtur og Njörður eiga
margt sameiginlegt, málfegurð
ljóðsins og það að sjá Island og
heiminn i einu ljósi, hafa báðir við
og björt sjónarmið.
Frá hvaða hlið sem á bók
Njarðar er litið, ber hún skáldlist-
arinnar ótviræð einkenni. Hún er
auðug af myndum, sem eru jafnt
skarpar sem háfleygar, og fjöl-
'margar koma skemmtilega á
óvart. Njörður á skarpan hug og
arnarsýn. Allt verður stórbrotið
fyrir augum, likt og táknmynd af
náttúru tslands i tign þess, fjöll-
um og úthafi og bláma fjalla og
himins. Ef ég ætti að nefna þessa
dæmi yrði ég að taka mörg dæmi
bókarinnar, en hún er ekki löng
en þeim mun máttugri. Upphafs-
ljóð hennar gefur viða og rismikla
sýn:
Eins og vatn i lófa
er veröld min
fjörður milli fjalla
fjara sem birtist og hverfur
sól sem ris yfir tind
og týnist i skörðum
myrkur sem skriður úr gjótum
giljóttra fjalla
sjór sem er logn
og löðrandi brim
fiskur flæktur i net
fjöll og himinn
veröld min
eins og vatn i lófa.
1 XI. kvæði bregður skáldið upp
skörpum og óvæntum likingum:
Hvitir dagar
halda á bláum nóttum
köld mýkt vetrarins
vefst um fætur þeirra
Svo grætur landið
loksins snjónum burt
úr greipum vetrar
gægist
blár spegill
birtir
bláan himin
blá fjöll
blátt sólskin.
II. flokkur, Svipstundir, hefst á
kvæðinu Bókamaður. Þar er ann-
að erindið:
Gul ljóskeila lampans
leikur við skrjáfandi blöð
sem flett er fúsum höndum
I fálmandi leit að orðum
aö hugsun sem horfist i augu
við hugans óræöa flökt
að krafti hins óþekkta kalls
sem kveður til dáða
I kvæðinu Fiskimaður er þetta
erindi:
Þetta er veröldin: vatnið
vonin um afla og hún
og fáeinir fiskar
fábreytt veröld og trygg
Kvæðið Kolskeggur er örstutt,
en gefið nýtt og snjallt viðhorf til
hlýðni hans við lögin til saman-
burðar við hetjuhug og ættjarðar-
ást Gunnars bróður hans:
Njörður P. Njarðvík
Eg horfi ekki hliðarbrekku
móti
heldur stari út á Eyjasund
þar skipið biður búið
brátt skal haldið
einörðum vilja burt á aðra
slóö
Eg er engin hetja
hver man
min orð:
aldrei að niðast —
III. flokkur nefnist Guðað á
glugga. Þar eru kvæði erlends
efnis. Eins og Hjörtur I sinni bók
rennir Njöröur skörpum sjónum
út um veröldina af djúpri samúð
meö þeim þjóðum sem auðvaldið
nlðist á og er að kvelja úr lifið.
Hið fyrsta I flokknum nefnist
Frelsun og hefst á þessu erindi:
Það er morgunn I Song My
það rignir hermönnum
yfir hrlsgrjónaekrurnar
þeir hafa frelsi
I fórum sinum
það er hart og þungt
við erum hrædd við það
Annað kvæði nefnist Barn I BI-
afra. Þar eru þessi erindi:
eitt andartak
horfir hungrið
inn i huga þinn
úr tærðu andliti
angistarfulls barns
eitt andartak
horfist sekt þln
I augu við sekt þina.
Þessi dæmi verða að nægja.
Kvæöi Njarðar P. Njarövik
gera hvorttveggja að hræra
hjartað og lyfta huganum á flug.
Þá er mér brostinn allur skilning-
ur á ljóðum, ef hér er ekki stór-
skáld á ferð.
Þaö er fögnuður að þessum
bókum báðum, Hjartar og Njarð-
ar, hvorri á sinn hátt. Ljóðavinir
ættu að veita þeim góöa athygli.
Hrífandi fegurð
Hjörtur Pálsson:
DYNFARAVÍSUR.
Setberg prentaöi. Reykjav.
1972.
Hjörtur Pálsson sér Island og
heiminn i einu ljósi.
Ljóð hans eru sprottin úr is-
lenzkum jarðvegi, bera keim
moldar, ilm grasa og blóma. Þau
spretta líka úr jarðvegi sögunnar,
á sumum þeirra er þjóðvisna-
blær. Og af rótum lands og sögu
er tungan runnin sem flytur þau,
málfegurð þessara ljóða, svo is-
lenzk sem hún er, blæfögur og
mild. Ég get ekki farið að taka
mörg dæmi þessu til sönnunar,
heldur bið menn að lesa bókina.
Ég grip þó niður á einstaka staði.
I kvæðinu Heima i II. flokki bók-
arinnar, Milli nándar og fjarska,
er upphafserindið á þessa leið:
Alltaf þegar ungar rætur
upp úr moldu blöðin teygja
flýgur hugur heim og norður
hnigur regn i gljúpan svörð.
Veistu hvernig vorið kemur
vefur grasi laut og þúfu
Ný stjórn Meistara félags húsasmiða
Aðalfundur Meistarafélags
húsasmiða var haldinn þann 27.
marz s.l. Stjórn félagsins var öll
endurkjörin, en hana skipa:
Gunnar S. Björnsson, formaður,
Haraldur Sumarliðason, varafor-
maður,
Gestur Pálsson, ritari,
Arthúr Stefánsson, gjaldkeri,og
Sigurgísli Árnason, vararitari.
t varastjórn voru endurkjörnir:
Öskar Jónsson,
Birgir Gunnarsson og
Kristinn Sveinsson.
1 stjórn Meistarasambands
byggingamanna var endurkjör-
inn Gunnar S. Björnsson.
Frá Meistarafélagi húsasmiða.
meðan nóttin bláa, bjarta
breiðir slæðu á sofna jörð.
Eitt kvæðið heitir Blekking.
Það endar á þessu erindi:
Nú er vatnið á is,
en farðu varlega
— farðu varlega
þvi isinn er veikur.
Það er eins og rætist á Hirti orð
Einars Benediktssonar: Með
nýrri sjón yfir hauður og haf sá
horfir sem blómin skilur. Skáldið
hefur djúpa tilfinningu fyrir þvi
sem öriagarikast er að gerast
með þjóðum heims. 1 III. flokkn-
um, Úr heimshornasyrpu, seg-
ir hann i kvæðinu Vietnam:
Raddir vorar eru kæfðar
en þjáning vor talar
eldtungum:
loginn
askan
og laufstýfð trén
mæla fyrir munn vorn.
Annað kvæði nefnist Grikk-
land:
Iljörtur Pálsson
Ég bið þess
að eldingu ljósti niður
i sölnað haustgrasið
og úr öskunni risi
ný von
nýtt líf
nýtt frelsi.
Hjörtur Pálsson æðrast ekki,
lætur bölsýnina hvergi ná tökum
á sér. Og i einu kvæðinu sameinar
hann, eins og bezt veröur á kosið,
hið erlendáog innlenda sjónarmið
og af þeirri sklnandi fegurð sem
gefið hefur mér ástæðu til þeirrar
fyrirsagnar sem ég hef á þessum
ritdómi, þó að fieiri kvæði I bók-
inni gefi tilefni til hins sama. Það
kvæði heitir Um höf og lönd, og er
hið fyrsta I III. flokki. Þrjú síð-
ustu erindin eru þannig:
Hvert orð sem þér að eyrum
berst og hefur
áhrif á lif þitt breytir heimi
þeim
sem öllum ber. Ef samvizka
þin sefur
sofnar af honum brot. En
þennan heim
skiljum við bezt i skuggsjá
eigin þjóðar
ef skynjun næm við hverri
hræring bregzt
og nemur vökul glampa
rauðrar gléðar
sem gullinskær á sérhvert auga
leggst.
Þótt vigöld sprengjum veröld
þina girði
og veki ugg um lönd þin, fjöll
og sjó,
er hugur þinn samt bundinn
bláum firði
og bleikri stjörnu i haustsins
þöglu ró.
Kristinn E. Andrésson
Þorsteinn frá Hamri:
Andvaragestir
Á morgun sækja okkur heim
tveir umsvifamiklir og dæmi-
gerðir fulltrúar aflóga heims-
veldishyggju og hrynjandi
þjóöfélagskerfis, og þá er val-
in stund fyrir íslendinga að
gera sér grein fyrir ýmsu sem
að þeim sjálfum snýr og snert-
ir þessa menn. 1 sama mund
höfum við áþreifanlega verið
minnt á, hvernig hagsmunum
okkar er borgið I tagltogi við
þá kumpána og þeirra lika; og
væntanlega einnig hitt, að við
eigum æskilegri samfylgd og
betri bakhjarl i öðrum aðilum,
þeim þjóðum sem auka nú veg
sinn sem hraðast á vettvangi
heimsins, berjast fyrir sjálf-
stæði sinu og efla vörð um
auðlindir sinar jafnframt þvi
að kosta kapps um að brjóta
af sér viðjar hernarðar- og
auðdrottnunarbandalaga á
borð við þau sem þeir Nixon
og Pompidou standa I forsvari
fyrir og auglýsa nú helztu af-
rek sin i dauðateygjunum: ó-
heyrilega striðsglæpi, rán-
yrkju, arðrán og umhverfis-
kreppu. Kaldastriðsdulan hef-
ur nú sem óðast verið að falla
frá augum manna; og nú er
lag til að láta ugg og ótta Nató-
forkólfanna styðjast við stað-
reyndir og veruleika-i ljósi
þeirrar verðandi sem boðar
betri tið fyrir heiminn.
Aldrei fyrri höfum við haft
vænlegri aðstöðu né brýnni á-
stæðu til að klippa — ekki að-
eins vörpur aftanúr brezkum
veiðiþjófum heldur sjálfa
drápsfjötra Atlantshafs-
bandalagsins af islenzku þjóð-
inni. Það sanngjarna álit hef-
ur nú með misjafnlega sterk-
um orðum stolizt fram i dags-
ins ljós úr óvæntustu áttum i
tilefni af siðustu viðbrögðum
Breta; fregnir og umsagnir ut-
anúr heimi bera vott um sam-
hljóða spár i þá átt. Og utan-
rikisráðherra gat ekki orða
bundizt um þá andúð sem
grafið hefur um sig gagnvart
Atlantshafsbandalaginu þegar
hann kom heim frá Póllandi i
návigi við nýjustu atburði.
1 sambandi við komu Nixons
og Pompidous hingað til lands
hafa menn verið með óljóst tal
um islenzka gestrisni. Satt er
það að jafnframt þvi að hýsa
fólk æðra sem lægra og af öll-
um stigum, húsgangsfólk, göf-
uga frændur, vildarvini og
kónga, hafa Islendingar ekki
vllað fyrir sér að veita vistir
og skjól alls konar bölvuðu
pakki — með rammislenzkum
fornkveðnum fyrirvara: ég
þúa guð og góða menn — en
þéra andskotann og yður. Útaf
fyrir sig var kannski ekki vert
að gera þar undantekningu á
með Nixon og Pompidou. Við
stöndum illu heilli undir
merkjum þessara manna, og
þessir menn eru einhverjir
hinir verstu ógnvaldar mann-
Þorsteinn frá Hamri
lifs og mannslifa sem sögur
fara af, menn sem hyggjast
ráðskast með smáþjóðir
einsog eign sina hvenær og
hvar sem þeir komast höndum
undir. Hingað koma þessir
menn i þeirri sælu von að
kaldastriðsgrýlan gamla sé
enn við þá heilsu að við litum á
hernaðarbandalag sem okkar
tryggasta skjól, jafnvel þótt
herir þess ógni lifshagsmun-
um okkar á fiskimiðunum án
þess að hið svonefnda varnar-
liðsem hér situr land á vegum
bandalagsins hreyfi legg né
lið. Af þessum sökum eru
gestir þessir andvaragestir; ó-
breyttur þegn smárikis vill
ekki þekkja þá; hann þérar þá
i minningu hins fornkveðna,
sem kann að jafngilda þvi að
hann bölvi þeim i hjarta sinu.
En koma þeirra hingað ætti að
verða mönnum hvati til góðra
verka i þágu þessa lands og
fólksins sem þaö byggir, hvati
til að sýna þessum höfðingjum
að andúð okkar á þeim og
þeirra kokkabókum fylgir
staðfastur vilji, sem jafnframt
er vilji þess heims sem hyggur
á lengra og fegurra lif. Sá
heimur er meiri og markverð-
ari en helsprengjuhreiðrin i
sálarbúi þessara peyja. 1 hans
nafni ættu þessir dagar að
minna ráðamenn okkar á að
uppfylla i verki þá afstöðu til
Nato sem nýjasta reynsla hef-
ur kennt öllu hugsandi fólki,
auk hins sem þeir hafa hátið-
lega lofað. Gerum ráðamönn-
um okkar nú eftirminnilega
ljóst, að þegar þeir ræða við
erlend stórmenni af þeirri teg-
und sem þarf að hafa um sig
hljóðeinangraða múra og
skothelt gler, sakir ótta við
fólkið, þá eru þeir fyrst fyrir
alvöru undir smásjá fólksins.