Þjóðviljinn - 24.07.1973, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 24. júli 1973. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 7
sér upp kjarnorkuvigbúnaði i
varnarskyni svo að ekkert annað
kjarnorkuveldi geti ráðist á þá
eða.beitt þá neinum þvingunum.
Þessar tilraunir eru sem sagt
hluti af viðleitni þeirra til að
verða algerlega sjálfstæðir og
geta boðið bæði Bandarikjunum
og Sovétrikjunum byrginn. En
þeir munu vera fáir, sem trúa
þessum rökum. Hvernig sem
Frakkar fara að, verður kjarn-
orkuvigbúnaður þeirra aldrei
annað en hlægilegt brölt hjá vig-
búnaði risaveldanna. Ef til styrj-
aldar kæmi, yrði Frakkland
þurrkað út af kortinu á auga-
bragði, hvort sem það hefði þessi
vopn eða ekki. Auk þess virðast
þau gagnslaus til að bjóða öðrum
kjarnorkuveldum byrginn og
styðja þannig diplómatiskar að-
gerðir, þvi að gildi þeirra til þess
er undir þvi komið, að andstæð-
ingurinn trúi á það, að vopnin
verði notuð, og það væri hreint
sjálfsmorð af Frakka hálfu að
nota þau,en ekki nema takmark-
að tjón fyrir viðáttumikil risa-
veldi eins og Bandarikin og So-
vétrikin. Jafnvel þótt Frakkar
hafi slik vopn eru þeir þvi jafn-
háðir hernaðarbandalagi við önn-
ur riki og áður, ef þeir hyggjast
láta að sér kveða sem stórveldi.
Sú skoðun virðist lika fráleit að
þeir ætli að nota kjarnorkuvopnin
gegn rikjum, sem búa ekki yfir
slikum vopnum, þvi að þeir hafa
ekki lengur neitt nýlenduveldi að
verja og önnur kjarnorkuveldi
myndu hreinlega ekki leyfa þeim
slikt.
Verður þá að lita svo á, að allt
aff
erlendum
vettvangí
þetta kjarnorkubrölt Frakka sé
fáranlegt vindhögg? Ef svo væri,
er það ekki eina dæmið um að
tæknin taki völdin af manninum
og verði markmið i sjálfu sér,
þótt hún sé algerlega gagnslaus
eða skaðleg. Sérstaklega vofir yf-
ir slik freisting yfir þeim, sem
stjórna vigbúnaði, þvi að þeir eru
oft á tiðum eftirlitslausir. Þannig
eru dæmi um þjóðir, sem hafa
keypt svo fullkomnar stribsvélar,
að þær hafa engan mann til sð
stjórna þeim.
En þvi miður, liggur manni við
að segja, er óvist að Frakkar séu
að fremja evrópska útgáfu af
slikri skyssu. Fyrir nokkrum vik-
um ritaði hinn kunni franski
stjórnmálamaður Jean-Jacques
Servan-Schreiber grein i vikuritið
l’Express, þarsem hann velti fyr-
ir sér tilgangi kjarnorkuvigbún-
aðarins. Hann komst að þeirri
niðurstöðu, að markmið franskra
ráðamanna væri að búa til kjarn-
orkuvopn, sem unnt væri ab selja
öðrum þjóðum. Eins og kunnugt
er hefur vopnaiðnaður i Frakk-
landi aukizt gifurlega undanfarin
ár, og nú eru Frakkar meðal
helztu vopnaútflytjenda veraldar
Framhald á bls. 15.
@[?0(lDíXáQÍM)
trúði þeim ekki nema að litlu
leyti. Siðan hefur þekking manna
aukizt og skilningur almennings á
þeim hættum, sem fylgja slikum
tilraunum, er orðinn miklu meiri
en áður.
1 kringum 1956 bentu margir
visindamenn t.d. á það,að geisla-
virk útgangsefni rjúka udd i há-
Rem, sem er hámark samkvæmt
frönskum lögum, en þeim 5 m
Rem, sem mælast i andrúmsloft-
inu eftir venjulegar kjarnorkutil-
raunir.
Þeir sem stóðu fyrir kjarnorku-
tilraununum á árunum eftir 1950
gátu haldið þvi fram,að skaðsemi
þeirra væri ósönnuð og almenn-
SKODAIOOS KR.288.000- SKODAIOOL KR.299.000.- SKODAllOL KR.306.000.-
SKODA 110LS KR. 350.000.- SKODA 110R COUPÉ KR. 383.000.-
Kjarnorkutilraunir
Frakka
*
Sennilega hafa fáar kjarnorku-
tilraunir vakið jafnmikla og al-
menna andúð, og þær, sem
Frakkar gera nú um þessar
mundir á Mururoa-rifi i frönsku
Polynesíu. Tilraunir Bandarikja-
manna og Sovétmanna kringum
1960 komu að visu af stað mikilli
mótmælaöldu — og hún knúði þá
að lokum til að gera Moskvu-
samninginn 1963 um bann við
kjarnorkutilraunum ofanjarðar,
en ekkert riki hótaði þvi þó að
slita stjórnmálasambandi við þá,
sem gerðu kjarnorkutilraunir, og
það kom heldur aldrei til þess að
skip væru send inn á hættusvæði i
mótmælaskyni.
En þótt allt, sem snertir til-
raunir Frakka sé að sjálfsögðu .
hernaðarleyndarmál, bendir þó
flest til þess að þær séu fremur
smávægilegar, ef þær eru bornar
saman við tilraunirnar milli 1950
og 1963: Bandaríkjamenn og So-
vétmenn sprengdu ekki aðeins
oftar en Frakkar hafa gert heldur
lika miklu voldugri sprengjur.
Samt bar þá litið á þeim, sem nú
mótmæla hæstjengin Kyrrahafs-
þjóð mótmælti tilraunum Banda-
rikjamanna og Englendinga á
Kyrrahafssvæðinu, og Ástraliu-
búar léðu Englendingum meira
að segja landsvæði fyrir slikar til-
raunir.
Það er þvi i rauninni engin
furða, þótt Frakkar visi öllum
þessum mótmælum á bug og kalli
þau hræsni og órökstutt „Frakka-
hatur”, og margir, sem yfirvega
málið án alls ofstækis kynnu að
freistast til að vera þeim sam-
mála. Frakkar hafa goldið þess
að eiga ekki jafngóða og vel-
smurða áróðursmaskinu og
Bandarikjamenn eða Sovétmenn
og þeir hafa oftlega vakiö reiði al-
heims með hegðun, sem var ekki
nema smáræði i samanburði við
gerðir risaveldanna. Þannig hafa
kjarnorkutilraunir þeirra jafnan
mætt miklum mótmælum og
stundum litt rökstuddum, hvar
sem þær hafa verið gerðar. Þegar
þeir sprengdu i Sahara voru þær
raddir t.d. býsna háværar, sem
gáfu þeim að sök jarðskjálftann
mikla i Agadir.
En þeir sem halda slikum skoð-
unum fram, gleyma þvi þó að
dæma verður aðgerðir manna
eftir þeim aðstæðum sem rikja,
þegar þær eru gerðar. Nú er
augljóst að allar aðstæður hafa
braytzt svo mjög á siðasta ára-
tug, að allir atburðir hljóta að
hafa aðra merkingu nú en áður
var. Þess vegna eru tilraunir
Frakka nú glæpsamlegt athæfi,
sem allir ættu að mótmæla,
hvernig sem þeir kunna að hafa
brugðizt við fyrri kjarnorkutil-
raunum.
Það má vafalaust túlka orð Eis-
enhowers forseta 1956, þegar
hann lýsti þvi yfir, að heilsu
mannkynsins stafabi engin hætta
af kjarnorkutilraunum, sem
hreina hræsni, og menn geta lika
efast um einlægni Johnsons for-
seta 1964, þegar hann sagði að á-
framhaldandi kjarnorkutilraunir
væru siaukin hætta fyrir heilsu
hvers ófædds barns, þvi að þá
vakti það eitt fyrir honum að rétt-
læta Moskvusamningana fyrir
löndum sinum. En það skiptir
engu máli, þvi að yfirlýsingar
forsetanna beggja eru einkum
vitnisburður um þróun almenn-
ingsálitsins. Fyrir 1956 voru þaö
ekki nema fáir menn, sem héldu
þvi fram, að kjarnorkutilraunir
væru skaðlegar og almenningur
loftin og dreifast nokkuð jafnt um
hnöttinn og geislunin, sem af
þeim stafar, er tiltölulega litil
miðað við aðra geislun. Nú vita
menn hins vegar, að þessi úr-
gangsefni dreifast mjög misjafnt
um lifrásina og geta safnazt sam-
an i hættulegu magni á ýmsum
stöðum i henni. Eftir eina tilraun
Sovétmanna i Novaja Zemlja
voru t.d. gerðar mælingar nyrzt i
Sviþjóð og þá kom i ljós.að geisla-
virk úrgangsefni féllu til jarðar i
rigningu og söfnuðust saman i
gróðrinum. Siðan átu hreindýrin
gróðurinn og Lapparnir hreindýr-
in. 1 rigningunni og skófunum var
ekki nema litið af úrgangsefnum,
en þau margfölduðust i hverjum
lið hringrásarinnar, og siöasti lið-
urinn, Lapparnir, fengu um 140 m
Rem á ári. Þessi tala er óneitan-
lega talsvert nær þeim 170 m
ingur væri þeim hlynntur. Með
tilraunum sinum nú eru Frakkar
hins vegar að menga umhverfi
mannsins visvitandi og ögra al-
menningsálitinu i heiminum.
En þetta er ekki allt og sumt.
Þegar risaveldin gerðu tilraunir
meb kjarnorkuvopn milli 1950 og
1963 gátu þau alltaf réttlætt þær
með vigbúnaðarkapphlaupinu og
aðgerðum hvors annars, og mikill
hluti almennings féllst á þær rök-
semdir: Bandarikjamenn töldu
sig neydda til að koma sér upp
öflugum kjarnorkuvopnum svo að
Sovétmenn gætu ekki og þyrðu
ekki að ráðast á þá og öfugt.
Nú á dögum geta Frakkar ekki
haldið fram neinum slikum rök-
semdum, og satt að segja er örb-
ugt að sjá tilgang þessara til-
rauna i Mururoa. Frakkar segj-
ast sjálfir stefna að bvi að koma
TEKKNESKA
BIFREIÐAUMBOÐIÐ
Á ÍSLANDI H.F.
AUÐBREKKU 44-6 SIMI 42600 KÖPAV0GI