Þjóðviljinn - 04.10.1973, Síða 5

Fimmtudagur 4. október 1973 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 5
Hátt á annað hundrað manns fylgdust með umræðum á fundinum á Hótel Borg.
Fundur verkalýðsfélaga um lífeyrissjóðsmálefni:
Mikil andstaða gegn
aðild yinnuveitenda
að lífeyrissjóðunum
í fyrrakvöld var haldinn
fundur á Hótel Borg sem
var um margt eftirminni-
legur. Til fundarins boðuðu
verkalýðs'élög úti á landi
ásamtfélógum i Reykjavík
og var urrræðuefnið lífeyr-
issjóðir /erkalýðsfélag-
anna, stcfnun landssam-
bands líff yrissjóðanna og
aðild viunuveitenda að
sjóðunum.
Óskar Garibaldason frá Siglu-
firði setti fundinn og sagði m .a. að
fundarboðendur vildu hindra að
atvinnurekendur fengju að
stjórna lifeyrissjóðum verkafólks
til frambúðar og auka sér verð-
bólgugróða á kostnað aldraðs
verkafólks.
Verkalýðshreyfingin ein
á að stjórna sjóðunum
Næstur talaði Björgvin Sig-
urðsson frá Stokkseyri og rifjaði
upp baráttu fyrr á árum fyrir
mannréttindum og mannsæm-
andi lifi og hvernig alþýðan var
brýnd til að kjósa fulltrúa sina á
alþing svo þeir gætu með laga-
setningum tryggt verkafólki
betra lif. — Við munum barátt-
una fyrir vökulögunum, baráttt-
una fyrir afnámi sveitarflutninga
og mannréttindaskerðingu fátæk-
linganna, baráttuna fyrir útrým-
ingu heilsuspillandi ibúða, fyrir
ellilifeyri handa öldruðum og ör-
orkulifeyri handa þeim sem heils-
una misstu, og ótal önnur mál.
Þessi mál voru þæfð af andstæð-
ingum en tekin upp aftur og aftur
uns viðunandi árangur náðist.
Svo komu lifeyrissjóðirnir til sög-
unnar. Að minu mati eiga trygg-
ingarmálin að vera löggjafar-
atriði. Það er lifsskoðun min og
sannfæring að sérhvert þjóðfélag,
valdhafar þess og stjórnendur,
eigi með löggjöf að tryggja hverj-
um þjóðffélagsþegni, sem höllum
fæti stendur i lifsbaráttunni, fjár-
muni og aðstöðu til lifsgæða. Hver
sá sem er orðinn 65 ára hefur lagt
fram þá innistæðu i þjóðarbúið,
að hann eigi að njóta þeirra ára,
sem eftir kunna að vera, á-
hyggjulaus fjárhagslega með
framlagi úr sameiginlegum sjóði
landsmanna, og þar á eyrar-
vinnumaðurinn ekki að vera
lægra settur með eftirlaun en ráð-
herrann. Peningar atvinnurek-
enda i lifeyrissjóðum verkafólks-
ins voru boðnir fram sem kjara-
bót og eru þvi beinar launa-
greiðslur og skýlaus eign verka-
fólks eins og hver önnur vinnu-
laun. Af hverju eiga atvinnurek-
endur að eiga hlutdeild i stjórnun
sjóðanna, sem eru stofnaðir til að
tryggja verkafólki þær bætur sem
atvinnurekendur hafa leynt og
ljóst alltaf barist á móti? Verka-
lýðshreyfingin og verkalýðs-
hreyfingin ein á að stjórna þess-
um sjóðum til hagsbóta fyrir
verkalýðinn en ekki sem lána-
stofnun fyrir atvinnurekendur.
Enga verslun með sjóðina
Margrét Auðunsdóttir tók mjög
. i sama streng og sagði það skoðun
sina að landssambandið leysi
ekki þann vanda, sem er sagt að
það eigi að leysa, það er að
tryggja réttindi okkar i sjóðnum
heldur hið gagnstæða. — En
hvernig stendur á þvi að verka-
lýðshreyfingin, sem berst fyrir
jafnrétti, telur það samrýmast
stefnu sinni að gefa atvinnurek-
endum sama rétt i stjórninni og
okkur? Við eigum sjóðina. I dag
getur enginn lifað af þeim launum
sem hann fær fyrir 40 stunda
vinnuviku, sem var þó tryggt með
löggjöf. En atvinnurekendurnir
hafa sjálfsagt ekki 25 þúsund á
mánuði. Væri ekki nær að krefj-
ast sama réttar og opinberir
starfsmenn hafa, það er verð-
trygging á sjóðunum. Með lifeyr-
issjóðum opinberra starfsmanna
greiddi rikið á árinu 1972 160 mil-
jónir króna, og á rikisreikningum
1973 er upphæðin áætluð 203 mil-
jónir króna, og er það auðvitað
tekið i sköttum af okkur. Af
hverju þarf sá, sem hafði hærri
laun meðan hann starfaði, að
hafa hærri laun þegar hann hættir
starfi? Nú riður á að vernda sjóð-
ina fyrir verðbólgubröskurum —
enga verslun með sjóðina.
Nú tók Bjarnfriöur Leósdóttir
við fundarstjórn, og Kolbeinn
Friðbjarnarson, sem er starfs-
maður lifeyrissjóða á Norður-
landi vestra, hóf að flytja erindi
sitt. Hann notaði myndvarpa máli
sinu til skýringar, og var erindi
hans prýðilega byggt upp og
framsetning skýr. Verður hér
getið helstu atriðanna i erindinu,
en Kolbeinn skrifaði ýtarlega um
þessi mál i Þjóðviljann i sumar.
Eflir atvinnurekendur
fjárhagslega og
stéttarlega
Kolheinn sagðist óttast, að ef
verkafólkið fengi ekki nú þegar
yfirráð yfir sjóðunum myndi það
efla atvinnurekendavaldið i land-
inu fjárhagslega og stéttarlega.
Það ógæfuspor, sem við þurfum
að að hindra, er að atvinnurek-
endum takist að innsigla og stað-
festa til frambúðar umráðarétt
sinn yfir helmingi af fjármunum
verkalýðshreyfingarinnar með
þeim afleiðingum sem af þvi
munu hljótast. Kolbeinn ræddi
þvi næst hversvegna atvinnurek-
endur hefðu komist i þessa stöðu
og hve nefndarstörf hefðu gengið
hægt og hve langur timi leið áður
en mönnum var ljóst hver yrði
staða og stefna lifeyrissjóðanna.
Hin ýmsu landssvæði eru mjög
misjafnlega i stakkinn búin að
stofna og starfrækja lifeyrissjóði,
fyrst og fremst af tveimur ástæð-
um:
1) Atvinbumöguleikum hefur
verið og er mjög misskipt eftir
þvi hvar er á landinu og hefur i
för með sér mjög mismunandi
getu sjóðanna.
2) Aldursflokkasamsetning
fólks er mjög misjöfn, sem stafar
m.a. af miklum flutningi ungu
kynslóðarinnar til Reykjavikur-
svæðisins. Af þessu leiðir mjög
mismunandi greiðsluþunga á hin-
um ýmsu sjóðum vegna lifeyris-
greiðslna þegar fram i sækir. Það
versta er að þetta tvennt fer sam-
an — það eru sömu landssvæðin
sem minnstu tekjumöguleikana
hafa og verstu aldurssamsetning-
una. Hér brást, að fram kæmi sú
samábyrgð og stéttvisi, sem ein-
kenna þarf verkalýðshreyfing-
una, þvi að stærstu verkalýðsfé-
lögin gengu á undan og stofnuðu
sina sjóði sem náðu eingöngu til
þeirra félagssvæða. Til var sá á-
róður innan verkalýðshreyfingar-
innar að það væri vel gerandi að
mynda lifeyrissjóð i hverju
byggðarlagi fyrir sig, og er besta
dæmið um þetta sjónarmið i Bol-
ungarvik, þar sem starfandi er
smásjóður sem aðeins tekur til
þess byggðarlags, en siðan er
annar sjóður fyrir allan Vest-
fjarðarkjálkann. Raunar má sjá
afleiðingu þessarar stefnu viðar,
m.a. á Norðurlandi. Enn i dag er
viðvarandi, að það er engin sam-
ábyrgð milli sjóðanna og hefur
ekkert verið gert til að ráða bót á
þvi. t sambandi lifeyrissjóða á at-
kvæðisréttur aö vera bundinn
fjármagni, þannig að meirihluti
fyrir hverju sem er gæti ávallt
verið fyrir hendi hér i Reykjavik
einni. Við Norðlendingar höfum
verið mjög andvigir stofnun
landssambandsins á þann hátt
sem fyrirhugað er, og er aðal-
ástæðan fyrir andstöðu okkar sú,
að Vinnuveitendasambandi Is-
lands er að nauðsynjalausu ætl-
aður hálfur stjórnunarréttur að
sambandinu og er verið að endur-
taka þann vitleysissamning sem
gerður var um sjóðina árið 1969.
Nú gerði Kolbeinn grein fyrir
stigagjöf lifeyrissjóðanna og
hvers ellilifeyrisþegar mega
vænta. Hann benti á hve opinberir
starfsmenn njóta mikið betri
kjara. Þegar opinber starfsmað-
ur hefur starfað i 30 ár fær hann
60% af lifeyri og hættir um leið að
greiða tillag til sjóðsins.
Er til konukróna og karla-
króna?
Þá benti Kolbeinn á ótrúlegt
ákvæði um makalifeyri, en eigin-
menn fá ekki makalifeyri eftir
sina látnu eiginkonu, þannig að
gerður er munur á þeirri krónu
sem konan borgar og þeirri krónu
sem karlmaðurinn borgar. Sú
króna sem konan borgar skapar
aðeins henni ellilifeyrisrétt, en
manninum ekki makalifeyrisrétt
(!). Til þess að fá svona lögum
breytt verðum við að þekkja þau,
og það sama gildir um svo margt
annað.
Þeir lifeyrissjóðir sem stofnað-
ir voru 1969 og fram til ársloka
1971 eiga nú 263 miljónir á höfuð-
stól. Varlega reiknað verður
sameiginlegur höfuðstóll sjóðs
verkalýðsfélaganna milli 9-10
miljarðar i ársbyrjun 1981. Þetta
eru gifurlegir fjármunir, sem
hægt er að nota til góðs eða ills.
Myndu hiröa 3-400 miljónir.
Kolbeinn sýndi þvinæst með
dæmum hvernig atvinnurekendur
græða á þvi að fá sparifé fólksins
lánað i bönkum og sjóðum, og það
er ekkert launungarmál að VI
hefur alltaf ætlað sér að nota lif-
eyrissjóðina á sama hátt og alla
okkar fjárfestingarsjóði. Ef verð-
bólgugróðinn verður svipaður á
næstu árum og hann hefur verið,
myndu þeir hirða út úr sjóðunum
milli 3-400 miljónir króna á hverju
einasta ári (eftir 1980). Gróðinn
yrði tekinn beint af lifeyri aldraðs
i fólks i landinu, eða af lánamögu-
leikum sjóðfélaga, og það er þetta
sem gerir það að verkum að við
erum á móti öllu samkrulli við Vt
um aðild að lifeyrissjóðunum.
Kolbeinn rakti siðan afskipti
norðanfélaganna af fyrirhugaðri
landssambandsstofnun og það
hefði verið álit þeirra að alls ekki
skyldi stofna landssambandið
með hálfum yfirráðarétti VI og
sist af öllu núna nokkrum mánuð-
um fyrir samninga. Ef samband
ið yrði siðar stofnað af verkalýðs-
félögunum einum þyrfti sem fyrst
að endurskipuleggja svæðaskipt-
ingu sjóðanna, fækka þeim og
taka upp fulla samábyrgð.
Lítil þátttaka utan af landi.
Kolbeinn sagði að ekki væri
hægt að skuldbinda neinn sjóð i
þátttöku i þessu sambandi nema
með samþykkt viðkomandi sjóð-
stjórnar og þar sem verkalýðs-
félögin eiga tvo fulltrúa af fjór-
um, geta þau fellt aðild að
sambandinu i öllum sjóðstjórn-
um. Ég þykist vita að litil þátt-
taka verði i þessu sambandi utan
af landsbyggðinni. Margar
stjórnir hafa enn ekki tekið af-
stöðu til þessa máls, en min von
er sú að fleiri fylgi fordæmi okkar
og ánetjist ekki meir VI en orðið
er. A Reykholtsfundinum var
fulltrúum okkar falið að vinna að
þvi að krafan yfir yfirráðunum
yfir lifeyrissjóðunum verði tekin
upp i samningunum i haust og
gerð þar að einni aöalkröfunni.
Flestir miðstjórnarmenn ASl,
sem voru á þessari ráðstefnu,
beittu sér gegn þvi, að þessi krafa
kæmi fram, en niöurstaðan varð
sú, að frávisunartillaga frá þeim
um þetta atriði var felld með 30
atkvæðum gegn 13 og að þvi loknu
var álytkunin um kjaramál meö
þessari kröfu samþykkt með öll-
um greiddum atvkæðum.
Yfirráö vinnuveitenda yfir
helmingi fjár verkalýðsins er
niðurlægjandi, þvi að með .þvi
móti erum við sett á bekk með
þeim aðilum i þjóðfélaginu sem
ekki eru fjár sins ráðandi.
Enginn ágreiningur um aö
sjóöirnir eru eign
verkalýðsins.
Eðvarð Sigurðsson rakti ýmis
atriði i sambandi við tilkomu lif-
eyrissjóðanna og þá þröskulda
sem urðu á vegi þeirra sem stóðu
að þvi að koma þeim á laggirnar.
Eðvarð undirstrikaði sérstaklega
að enginn ágreiningur væri eða
hefði verið um að lifeyrissjóðirnir
væru eign verkalýðsfélaganna, en
það væri álitamál hvenær verka-
lýðsfélögin ættu að taka sér
meirihlutavaldið. Eðvarð lagði
lika áherslu á, aðekki væri hægt á
neitt hátt að fresta framhalds-
stofnfundi landssambandsins
vegna þess að verkalýðsfélögin
hefðu samþykkt þessa stofnun, og
það væru tveir óskyldir hlutir
hvort verkalýðsfélögin krefðust
meirihluta i stjórnun sjóðanna
eða stofnuðu landssambandið,
þar sem landsambandinu væri
einmitt ætlað að samræma
lánasjóðina og vera vettvangur
t.d. gegn hinu opinbera, sem mun
ekki síður en atvinnurekendur
sækjast eftir lánum úr sjóðunum.
Eðvarð lýsti eftir hugmyndum
um það hverskonar atkvæðisrétt-
ur ætti að gilda i landssam-
bandinu, ef ekki yrði lagt til
grundvallar atkvæði miðað við
stærð sjóðanna. Hann sagði
ennfremur að landssambandið
myndi ekki hafa neitt úrslitavald
i lánamálum — þetta væri fyrst
og fremst hugsað sem
Framhald á bls. 15.
Kolbeinn Friðbjarnarson I ræðustól. Á bak við hann eru Óskar Gari-
baldason og Bjarnfriður Leósdóttir sem var fundarritari. (Ljósm. sj.).