Þjóðviljinn - 08.09.1974, Blaðsíða 15

Sunnudagur 8. september 1974. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 15
15.
SÍÐAN
Umsjón:
GG
Þeir skrifa ...
Þau Gunnar eiga 4 börn,
Asgeir, lögfræöing, Sigurð,
lögfræðing, Dóru, bókasafns-
vörð og Mariu Kristinu, sem
lauk stúdentsprófi i vor, og svo
eiga þau 6 barnabörn.
Það er oft glatt á hjalla,
þegar fjölskyldan kemur sam-
an, og stundum er tekið lagið.
Barnabörnin kunna ágætlega
að meta það, þegar Gunnar afi
sest við pianóið og spilar undir
og þau syngja „Litlu andar-
ungarnir”.
Myndirðu sjálf vilja vera i
pólitik?
„Nei, það er af og frá. Það
er nóg, að það sé einn á heim-
ilinu i henni”, sagði Vala.
Hún vinnur ekki utan heim-
ilis og finnst það öfugmæli að
tala um að vera „bara” hús-
móðir, þvi að það sé svo sann-
arlega nóg starf i sjálfu sér,
enda oft gestkvæmt hjá þeim
Gunnari og þó alveg sérstak-
lega, þegar Gunnar var sendi-
herra úti i Kaupmannahöfn.
„En þá fékk maður nú alltaf
góða hjálp”, segir Vala.
Þau eiga sumarbústað i
Skálabrekkulandi viö Þing-
vallavatn og þangað er oft far-
ið, og eins fer Vala oft i sund,
eða þegar hún getur þvi við
komið. „Nei, það fer litiö fyrir
sundinu hjá mér”, segir nú
Gunnar. „En ég geng, ég gekk
alla leið upp i stjórnarráð i
gær. Það tók mig einar 20 min.
Ætli þaö myndi ekki taka 30, ef
ég hitti einhverja á leiðinni?
En ég hef hugsað mér að taka
upp nýjar venjur og skilja bil-
inn eftir heima”, bætir hann
við.
Vala sagði, að sér þætti
gaman að búa til mat, en hún á
það sammerkt með öðrum
húsmæðrum að þykja leiðin-
legt að vaska upp, en þá
bregður Gunnar stundum upp
svuntunni og hjálpar til við
uppvaskið.
Hann vill gjarnan fá buff
með miklum lauk að borða eða
lambakjöt. „En hann eldar
ekki matinn sjálfur, en hins
vegar er hann ágætur við aö
hella upp á könnuna” segir
Vala. — EVI
Visir.
SALON GAHLIN
— Ef ekki væri siðgæöisvit-
undin, þá vissum við aldrei,
hvernig annað fólk hefði átt að
haga sér.
Koníakið brann
COGNAC 6/9 — Birgöir af
frönsku úrvalskoniaki, sem
voru um 30 miljón franka
virði, eyðilögðust i dag i elds-
voða, sem varð i vinkjallara
Martell-fyrirtækisins i borg-
inni Cognac.
Það var neisti frá mótor-
vindu, sem kveikti i áfengis-
gufu, og siöan kviknaði i 12000
tunnum af gömlu koniaki, sem
þar voru geymdar.
Þessi mynd er eiginlega fengin aö láni frá iþróttasfðunni, en hún sýnir hve núverandi methafi f 1500
metra hlaupi er langt á undan þeim sem átt hafa áður gildandi heimsmet í 1500 m hlaupi. Filbert Bayi
heitir Tansaniumaður, sem á núverandi met. Gunder Hagg er 73 metrum á eftir honum, en hans met
var sett 1952. Nurmi er svo 128 metrum á eftir Bay, en hans met var sett 1924.
Öll met
fjúka
Oftiega hefur það vist gerst
á þessari öld að sérfræðingar I
iþróttamálefnum, hafa lokið
upp einum munni og lýst yfir,
að lengra verði ekki komist,
nýlega sett heimsmet i ein-
hverri ákveðinni grein, standi
um aidur og ævi.
En metin fjúka eitt af öðru
og Iþróttakappar, sem uppi
voru kringum og eftir alda-
mótin siðustu, stæðu sig illa,
ættu þeir að keppa við hetjur
Iþróttavallanna á okkar tim-
um.
Margt veldur þvi, að metin
standa stutt við. Sérfræðingar
benda vitanlega fyrst á bættar
þjálfunaraðferðir, en lika er
hitt, að aldrei fyrr hefur ver
iö þvilikt úrval iþróttamanna i
heiminum. íþróttamönnum
hefur fjölgað, og æ fleiri
stunda iþróttir, sem atvinnu-
menn, gera a.m.k. litið annað
en að æfa kropp sinn.
Þegar mikil iþróttamót fara
i hönd, verður oft fjaðrafok i
blööum, þegar upp kemst að
þessi eða hinn garpurinn notar
örvandilyf. örvandi lyf eruá-
reiðanlega eitt með öðru, sem
lætur metin fjúka. En eftirlit
hefur verið hert, og væntan-
lega koma iþróttamenn þvi
illa við, að brúka dóp til lang-
frama.
Sænskir iþróttasérfræðingar
hafa bent á eina aðferð til að
auka getu likamans við erfiði,
og sú aðferð er ekki fjarri
lyfjanotkun.
Þeir taka velþjálfuðum
iþróttamanni blóð. Tappa um
einum litra blóðs af honum.
Senda hann siðan i æfingar-
búðir og láta hann æfa um
nokkurra vikna skeið. Þegar
kemur að keppni, er honum
gefið eigið blóð aftur.
Þetta mun valda þvi, að
hæfileiki hins þjálfaða likama
til að eyða mjólkursýrum
eykst stórlega og styrkur lik-
amans eykst.
HVERS VEGNA
REIDDIST
ÚTVARPSRÁÐ?
Hvað kostar að gera
leikna kvikmynd í litum,
mynd á borð við Lén-
harð fógeta, sem sjón-
varpið er nú að vinna að
og virðist ætla að
svelgjast á kostnaðarins
vegna?
Undanfarið hefur það
komið fram í blaða-
fréttum, að kostnaður
við Lénharð hafi rokið
svo fram úr öllum
áætlunum, að útvarps-
ráð er þrumulostið og
krefst skýringa af Jóni
Þórarinssyni, forsvars-
manni þeirrar deildar
sjónvarpsins, sem
framleiðir Lénharð.
Þær tölur sem Þjóðviljinn
hefur tiundað vegna Lénharðs
hljóða upp á tæplega 18 mil-
jónir Islenskra króna.
Nú eru 18 miljónir ekki mjög
há upphæð fyrir litmynd. Ef
sjónvarpinu tekst að búa til
góða mynd fyrir 20 miljónir,
þá er óhætt að lita á aðeins þá
staðreynd sem meiri háttar
afrek.
Hvers vegna er útvarpsráð
þá svona fjúkandi vont?
Væntanlega vegna þess að
áætlun Jóns Þórarinssonar,
sem imun hafa verið umfimm
miljónir króna, fór svo ger-
samlega úr böndunum.
Það er raunar ákaflega
merkilegt, að útvarpsráð skuli
trúa þvi að leikin litmynd
muni kosta innan við fimm
miljónir.
Ef tala á um hneyksli i sam-
bandi við Lén harð fógeta, er
hneykslið hin merkilega stað-
reynd, að dagskrárgerð rikis-
útvarpsins skuli stýra menn
sem svo illa þekkja til dag-
skrárgerðar.
Jón Þórarinsson hefur verið
gerður að blóraböggli þessa
máls og er að vonum, að út-
varpsráð sé reitt yfir að hafa
verið svo herfilega blekkt.
En gæti ekki farið svo, að
ráðið merka yrði honum pinu-
litið þakklátt að nokkrum tima
liðnum?
Ef Lénharður fógeti hefur
heppnast vel, þá eru talsvert
miklar likur á að takist að
selja myndina, bæði erlendum
sjónvarpsstöðvum og jafnvel
kvikmyndahúsum.
Lauslega áætlað er ekki
ótrúlegt að sjónvarpið hagnist
um 300 miljónir á þeim fræga
Lénharði.
Og hvað ætlar útvarpsráð þá
að gera við 280 miljónirnar,
sem það fær i afgang?
Hvað kostar kvikmynd?
Samkvæmt „kennslubók
fyrir byrjendur” I kvikmynda-
og sjónvarpsfræðum, kostar
1,1 miljón sænskra króna
(nærri 29 m. isl) að búa til
leikna, 90 minútna litkvik-
mynd upplýsir Þorgeir Þor-
geirsson i Þjóðviljanum i gær.
Þorgeir hefur sinar upp-
lýsingar frá sænska kvik-
myndaskólanum.
Og það er rétt að fara svo-
litið ofan i þessa kostnaðarliði.
Það þarf að greiða leikurum
og öðru starfsliði laun. Sam-
kvæmt sænsku forskriftinni er
sú upphæð vart undir 207 þús-
und sænskum krónum, eða
nærri 5,4 miljónum isl. Laun
Islensku leikaranna i Lénharði
munu vera talsvert innan við
þrjár miljónir.
Þannig er hægt að telja upp
alla hina mörgu kostnaðarliði
við gerð kvikmyndar, og sýna
fram á að kostnaður við
Lénharð er langt undir þvi
sem I öðrum löndum telst
ódýrt.
I Þjóðviljanum á miðviku-
daginn var, var sagt að
kostnaður við leikmyndir
hefði farið mjög langt fram úr
áætlun, og næmi nú um sex
miljónum króna. Sú tala mun
ekki fjarri lagi, en rétt er að
leiðrétta það sem rangt var
sagt. Lagt var i að leggja veg
i Mosfellssveit, svo hægt væri
að komast með leikara og
starfslið annað á kvik-
myndunarstað. Sá vegur
kostaði 60 þúsund krónur, og
varð þvi ekki eins frekur
kostnaðarliður og við sögðum
á miðvikudaginn.
Og þá er rétt að fletta upp i
„kennslubók fyrir byrjendur”
aftur: Kostnaður við leiktjöld,
flutninga, uppihald, leigu á
landi eða mannvirkjum vegna
kvikmyndar kostar sam-
kvæmt sænskum heimildum
vart minna en 314 þúsund k'r.
sænskar, eða rúmlega 8 mil-
jónir króna.
Tekjur erlendis frá
Sjónvarpið hefur selt fáein-
ar myndir til útlanda, en sam-
kvæmt áreiðanlegum upp-
lýsingum, eru tekjur vegna
sölu islenskra sjónvarps-
mynda erlendis innan við, eða
kringum 500 þúsund krónur sl.
ári.
Þessar upphæðir, sem
sjónvarpið hefur fengið frá út-
löndum, hafa verið að aukast,
en þó ekki fyrr en sjónvarpið
fór af nokkurri alvöru að
reyna að koma myndum sin-
um á erlendan markað.
Þannig virðist ljóst, að
takist að selja Lénharð til út-
landa, jafni sjónvarpið sig á
þessum stóra bita og standi
jafnvel forrikt eftir.
Það hlýtur lika aö vera at-
hugunarefni fyrir stjórnendur
Rikisútvarpsins, hvernig
stofnunin á að standa undir
kvikmyndagerð. Ef sjón-
varpið á að verða sá aðili hér á
landi, sem framleiðir kvik-
myndir fyrir innlendan
markað, er útilokað fyrir
stofnunina að fjármagna þær
framkvæmdir með afnota-
gjöldum og auglýsingafé.
En hvernig sem Lénharður
skilar sér, þá erum við enn
einu „hneykslinu” rikari.
Spurningin er aðeins þessi:
Hver kann ekki að reka
sjónvarpsstöð?
Var ekki hægt
að læra af reynslunni?
Nú er það undarlegt, að
útvarpsráð skuli ekki hafa
haft hugmynd um, hve mikið
ein leikin litmynd kostar. Eða
er ekki stutt siðan islenska
sjónvarpið stóð að gerð
myndar eftir sögu Halidórs
Laxness. „Brekkukotsannál”.
Sú mynd, mjög löng að visu og
frek á mannafla, kostaði um
eða yfir 70 miljónir islenskra
króna. Og það fara engar
sögur af þvi, að útlendingun-
um, sem að myndinni stóðu,
hafi þótt sú upphæð há.
Útvarpsráð hlýtur að hafa
einhvers staðar á blaði tölur
yfir þann kostnað sem is-
lenska sjónvarpið lagði i
vegna Brekkukotsannals.
Aðlokum þetta: Útvarpsráð
hefur ákveðið að hætta við að
taka upp fleiri innlend leikrit
vegna dýrleiks Lénharðs. Þar
af leiðir, að það eru islenskir
listamenn, rithöfundar og
leikarar, sem borga hallann af
Lénharði. Þeir missa af þeim
kaupgreiðslum, sem þeir ella
hefðu fengið. En látum það
gott heita, list á Island hefur
löngum verið svelt og ef Lén-
harður, sem kostar reyndar
meira en samanlögð lista-
mannalaun og starfsstyrkir á
siðasta ári setur sjónvarpiö og
útvarpsráð á hausinn, þá er
vist eins gott að hætta bram-
bolti og snúa sér til veggjar.
—GG