Þjóðviljinn - 19.09.1974, Blaðsíða 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 19. september 1974.
Framsóknarflokkurinn er bundinn
af samkomulaginu frá 21. mars
Eftir aö hin nýja rikis-
stjórn Framsóknar-
ftokksins og Sjálfstæðis-
flokksins var mynduö
hafa herstöðvaandstæð-
ingar lýst áhyggjum sín-
um á þróun mála. Hefur
það meðal annars komið
fram í ályktun sem utan-
ríkisráðherra var afhent
á dögunum frá her-
stöðvaandstæðingum í
Árnessýslu. I yfirlýsingu
ríkisstjórnarinnar er að
finna kafla um utanrikis-
Þj: I greinum ýmissa vest-
rænna blaða er ekki farið dult
með þá kátinu, sem þar rikti við
myndun núverandi rikisstjórn-
ar. Utanrfkisráðherra, er tsland
þar með aftur komið i vist hjá
NATO?
E. Ag.Ég vil nú ekki segja að
við séum í vist þar, við erum
áfram i NATO eins og við höfum
verið siðastliðin 25 ár. Það er
engin breyting á þvi. Það var
stefna fyrrverandi rikisstjórn-
ar, að við skyldum að óbreytt-
um aðstæðum vera áfram i
NATO, og það er stefna núver-
andi rikisstjórnar að við skulum
vera áfram i NATO.
Þj: I stefnuyfirlýsingu rikis-
stjórnarinnar stendur, að hafa
skuli sérstakt samstarf við
Bandarikin. Erlend blöð túlka
þetta þannig, að um sé að ræða
enn nánari hernaðarsamvinnu
en áður. Er þetta rétt, og i
hverju er þá þessi nánari sam-
vinna fólgin?
E.Ag.Þetta er alls ekki rétt.
Fyrrverandi rikisstjórn gerði
sér ljóst að varnarsamningur-
inn er gerður við Bandarikin og
i umboði NATO, og sá samning-
ur sem við komum til með að
gera verður gerður við Banda-
rikin og á þvi verður engin
breyting, og ég vil alveg lýsa þvi
skorinort yfir að hér verður ekki
um neina aukna hersetu að
ræða, siður en svo.
Þj: Það er sem sé ekki i bi-
gerð að gera neinar breytingar
á þeim samningi sem nú gildir
milli íslands og Bandarikj-
anna?
E.Ag. Það er meiningin að
gera á honum breytingar til
bóta fyrir Island. Það segir i
stjórnarsáttmálanum að að-
skilja skuli herinn og aðra starf-
semi á Keflavikurflugvelli. Það
segir ennfremur að hermenn-
irnir skuli allir búa innan svæð-
isins. Þetta hvorttveggja tel ég
bætur. Auk þess vil ég hverfa
aftur til samninganna frá i nóv-
ember 1973 og taka upp viðræð-
ur við bandarikjamenn um
fækkun i varnarliðinu.
mál, sem mörgum finnst
harla óljós. Með tilliti til
þessa ákvað Þjóðviljinn
að eiga viðtal við Einar
Ágústsson, utanrikisráð-
herra, en hann skipaði
sem kunnugt er einnig
embætti utanríkisráð-
herra í fráfarandi stjórn
ólafs Jóhannessonar.
Fer hér á eftir viðtal það,
sem blaðamaður Þjóð-
viljans átti við Einar á
dögunum.
Þj :Sem sagt, að sá ótti, sem
að gripið hefur marga her-
stöðvaandstæðinga, um að á
döfinni séu nýjar skuldbinding-
ar gagnvart Bandarikjunum —
það er vitnað i ýms ummæli for-
ingja Sjálfstæðisflokksins, sem
virðast styrkja þennan ótta —
hann er ekki raunhæfur.
E.Ág.Hann er ekki raunhæf-
ur. Og ég mun ekki vinna að þvi
og ekki taka þátt i sliku.
Þj: Er von á þvi að gerðar
verði frekari breytingar á
rekstri sjónvarpsstöðvarinnar á
Keflavikurfiugvelli en nú þegar
hafa verið gerðar?
E.Ag.Það er nú ekki á döfinni
að loka sjónvarpsstöðinni fyrir
amerikanana sjálfa. En ég
vænti þess fastlega aö við það
loforð verði staðið sem gefið var
i Washington á sinum tima, að
Keflavikursjónvarpið verði tak-
markað vð flugvallarsvæðið, og
ég vil að þvi verði framfylgt, og
mun gera mitt itrasta til þess að
svo sé. Ég hygg nú að það sé
þegar komið á, að sjónvarpið
sjáist ekki hér á Reykjavikur-
svæðinu a.m.k., og ég fagna þvi
að sjálfsögðu.
Þj: Er i bigerð að leita eftir
gjaldeyrisaðstoð frá Bandarikj-
unum svona sem staðfestingu á
stefnubreytingunni i herstöðva-
málinu?
E.Ag. Ég kannast ekki við
það, að við ætlum að selja land-
ið, nú frekar en gert hefur verið.
Og ég veitekki til þess að við sé-
um að leita eftir neinni sérstakri
gjaldeyrisaðstoð.
Þj: Telur þú að með tilkomu
núverandi rikisstjórnar hafi
orðið stefnubreyting i her-
stöðvamálinu?
E.Ag. Já, ég get náttúrlega
ekki neitað þvi, að úrslit siðustu
kosninga sýndu það, að tillögur
okkar sem við lögðum fram i
april i Washington og við sam-
þykktum i rikisstjórninni i
mars, þær hafa ekki þingfylgi,
og þessvegna hefur orðið
breyting i varnarmálunum, ég
get ekki neitað þvi. Hinsvegar
vil ég taka það fram að stefna
Framsóknarflokksins i þessum
málum er óbreytt. En við telj-
um, að þar sem Sjálfstæðis-
flokkurinn getur ekki fallist á
aðrar lagfæringar i varnarmál-
unum en sem fram koma i varn-
armálaþætti stjórnarsáttmál-
ans, þá verði Framsóknar-
flokkurinn að sætta sig við það i
bili, að stefna flokksins nái ekki
frekar fram að ganga.
Þj: Þú telur sem sagt, að
flokkurinn sé bundinn af þvi
samkomulagi, sem gert var 21.
mars?
E.Ag. Já, það er stefna
flokksins, og við munum reyna
að vinna að henni, þegar að-
stæður leyfa.
Þj: En núverandi rikisstjórn
er ekki bundin af þvi samkomu-
lagi?
E.AG. Nei.
Þj: Það er yfirlýst
stefna Framsóknarflokksins,
að ekki skuli vera hér her á
friðartimum. Til að slik almenn
yfirlýsing hafi eitthvert innihald
þarfnast hún nánari skilgrein-
ingar. Hvernig skilgreinir þú
„friðartima”?
E.Ag. Ég á nú erfitt með að
skilgreina það i einstökum at-
riðum. En ég vil segja, að það
hefur verið min skoðun, að frið-
artimar i okkar heimshluta
væru núna. Þessvegna stóð ég
að þessum tillögum ásamt sam-
ráðherrum minum, sem gerðu
ráð fyrir brottflutningi hersins á
tilteknum tima. Og ég endurtek
það, sem ég sagði áðan, að það
er okkar stefna, sem Sjálfstæð-
isflokkurinn þekkir og ég hef
gert forsætisráðherra grein
fyrir. Hins vegar sýndu úrslit
kosninganna það, að þeir flokk-
ar sem stóðu að þessum tillög-
um náðu ekki nægilegum þing-
styrk, til þess að þessar tillögur
næðu fram að ganga. Þess
vegna höfum við orðið að
sveigja af leið. Það var okkar
mat — aðrir geta haft sitt mat á
þvi — að fyrir vinstri stjórninni
væri ekki grundvöllur með Al-
þýðuflokknum, þessvegna tók-
um við til þess ráðs að mynda
stjórn með Sjálfstæðisflokkn-
um, til þess, ja, sem við köllum
að leysa efnahagsvandkvæðin,
en fórnuðum þá i bili stefnu okk-
ar i herstöðvamálinu.
Þj: En skil ég það rétt, að
þegar þú segir, að þið hafið
fórnað stefnu ykkar i herstöðva-
málinu.þásé þar ekki innifalið
að þið takið á ykkur frekari
skuldbindingar en orðið er?
E.Ag. Allsekki, allsekki, ég
undirstrika það.
Þj: Nú er oft rætt um þennan
svokallaða heimsfrið og hvern-
ig honum sé hætta búin af hinum
ýmsu aðilum i heiminum. Hvort
álitur þú að heimsfriðnum stafi
meiri hætta af rangsleitni, fá-
tækt, kúguun og misskiptingu
þeirra gæða sem mennirnir
hafa eða ferðum sovéskra kaf-
báta um norðurhöf?
E.Ag. Ég álit að heimsfriðn-
um sé mjög mikil hætta búin af
þeirri misskiptingu sem þú
minntist á. Þess vegna hefur
það verið min stefna sem utan-
rikisráðherra að leggja þessum
Rætt viö
Einar
Ágústsson,
utanríkis-
ráöherra
þjóðum allt það lið sem við get-
um, og viö höfum reynt að koma
þannig fram á alþjóðavettvangi
að þessar þjóðir nytu fyllsta
réttlætis.
Þj: Að undanförnu hafa kom-
ið fram sifellt nýjar ásakanir og
uppljóstranir um undirróðurs-
starfsemi bandarisku leyni-
þjónustunnar og tilraunir henn-
ar til að steypa réttkjörnum
rikisstjórnum eða hafa áhrif á
innanrikismál annarra þjóða.
Þetta virðist ekki benda til mik-
illar friðsemdar frá þessu riki.
Er ekki bandarisk stjórnar-
stefna, i ljósi þessara uppljóstr-
ana, jafnvel enn hættulegri
heimsfriðnum en sú sovéska?
E.Ag. Ég vil nú ekki gera upp
á milli þeirra i þessu sambandi,
en tel nú ekki að heimsfriðnum
sé hætta búin af stefnu Banda-
rikjanna i utanrikismálum.
Hinsvegar er það mitt sjónar-
mið, sem ég hef áður sett fram,
að ég tel að friðnum i heiminum
sé best borgið án hernaðar-
bandalaga.
Þj: Telurðu að friðnum i
heiminum stafi hætta af stefnu
Sovétrikjanna?
E.Ag.Nei, ég get ekki sagt að
ég telji það. Ég hef ekki neinar
sannanir fyrir þvi að Sovétrikin
hyggi á hernaðarofbeldi. Ég hef
engar sannanir fyrir þvi.
Þj: Nú hafa grikkir nýlega
sagt sig úr hernaðarsamvinnu
innan NATO, en sagst vilja enn
um stund viðhalda pólitiskri
samvinnu. 1 hverju er þessi
pólitiska samvinna fólgin?
E.Ag. Það er nú ýmislegt
samráð i NATO haft milli þess-
ara þjóða sem ekki er hernaðar-
legs eðlis, og ég geri ráð fyrir
þvi, að þeir vilji taka þátt i þvi
samstarfi áfram, alveg á sama
hátt og frakkar hafa gert.
Þj: Erum við aðilar að þess-
ari pólitisku samvinnu?
E.Ag. Já.
Þj '• Röksemdafærsla grikkja
var sú að hernaðarbandalag
sem ekki gæti varið eitt banda-
lagsriki gegn árás annars
bandalagsrikis, væri þaðan af
siður megnugt að verja það
gegn utanaðkomandi árás. Hef-
ur þetta ekki einnig gilt fyrir Is-
land?
E.Ag.Ja, við fengum náttúr-
lega reynsluna i landhelgismál-
inu. NATO var þar ákaflega
máttlitið, ég verð að viðurkenna
það. Það kom fram, að NATO
treysti sér ekki til að beita neitt
riki neinum sérstökum aðgerð-
um, þótt það beitti okkur á
vissu timaskeiði ofbeldi. Og ég
verð að segja það eins og er, að
við fengum ekki þann stuðning
frá NATO sem við væntum.
Hinsvegar er mér kunnugt um
það að framkvæmdastjórinn
lagði sig mjög fram um það
gagnvart bretum að reyna að fá
þá til að ganga að samninga-
borðinu. Hvort eða hvaða þátt
hann átti i þvi að samningar
náðust skal ég ekkert segja um,
ég veit það ekki.
Þj: Nú eru ýmsir þeirrar
skoðunar að hernaðarbandalög
séu tæki þessara tveggja risa-
velda til heimsdrottnunar og að
þáttur þeirra i viðhaldi spenn-
unnar sé mjög mikill. Hver er
skoðun þin á þessu?
E.Ag. Ja, eins og ég sagði áð-
an, þá álit ég að það væri æski-
legt að það ástand skapaðist að
þessi bæði hernaðarbandalög
væru óþörf. En við höfum talið
bæði fyrrverandi og núverandi
rikisstjórn að ekki bæri að
leggja niður NATO meðan Var-
sjárbandalagið væri enn óniður-
skorið.
Þj:Aðlokum: Stefnubreyting
hefur orðið i herstöðvamálinu
án þess að sérstakar breytingar
hafi orðið á utanaðkomandi að-
stæðum. Þú hefur verið utanrik-
isráðherra beggja þessara
timabila. Er ekki dálitið erfitt
fyrir þig sem stjórnmálamann
að eiga þátt i svona snöggum
breytingum á svo skömmum
tima?
E.Ag.Já, ég hef nú mikið hug-
leitt þetta, og að sjálfsögðu hug-
leiddi ég það áður en ég tók að
mér að verða utanrikisráðherra
i þessari stjórn sem nú situr. Ég
álit fyrir mitt leyti að menn
verði að horfast i augu við stað-
reyndir. Nú er ekki þingmeiri-
hluti fyrir þvi að segja varnar-
samningnum upp og losna við
herinn á tilteknu timabili. Þess-
vegna finnst mér vel réttlætan-
legt frá minni hálfu að taka að
mér að reyna að vinna þessu
máli það gagn sem ég get i nú-
verandi stjórnarsamstarfi og
það mun ég reyna.
Þj: Þökk fyrir. —Þ.ó.
Allt að 289 þús. kr. í
mœti á úthaldsdag
Hlutur skuttogaranna miklu hœrri en síðutogaranna
Bessi ÍS er, samkvæmt yfirliti
Lttijmeð hæst meðalskiptaverð-
mæti á úthaldsdag, eða um 289
þúsund krónur.
Blaöinu hefur borist yfirlit yfir
aflamagn, aflaverðmæti og út-
haldsdaga togaranna frá LtO.
Yfirlitiö er dagsett 11. september,
en nýjustu skýrslur um einstaka
togara eru misjafnlega gamlar —
t.d. er sfðasta skýrsla fyrir einn
togarann frá þvi i maimánuði
siöastliönum. Engu að siður er
fróðlegt aö virða fyrir sér meöal-
töl um afla á úthaidsdag og verð-
mæti á úthaldsdag.
Að jafnaði eru meðalskipta-
verðmæti á kiló kr. 23.53 af skut-
togurunum þeim minni. Meöalafli
minni skuttogaranna á úthalds-
dag er 9 tonn á úthaldsdag.
Meðalskiptaverðmæti á úthalds-
dag er 210.856 kr. á minni skuttog-
arana.
skiptaverð-
Sambærilegar tölur á siðutog-
urum eru:
20.25 kr. meðaltalsverðmæti pr.
kiló. 8,3 tonn að meðaltali i róðri
og 168.163 kr. meðalskiptaverð-
mæti á úthaldsdag. Sambærileg-
ar tölur á stóru skuttogarana eru:
20.05 kr. meðalskiptaverðmæti á
kr., 11,2 tonna meðalafli á út-
haldsdag, 225.214 kr. meðal-
skiptaverðmæti á úthaldsdag.
Af þessum samanburði má
glöggtsjá þann reginmun, sem er
á skiptaverðmætum pr. úthalds-
dag á skuttogarana annars vegar
og siðutogarana hins vegar.
Togarar sem hafa yfir 250 þús-
und i meðalskiptaverðmæti á út-
haldsdag eru sem hér segir:
Bessi ÍS
Bjartur NK
Guðbjörg ÍS
Ljósafell SU
Engey RE
Svalbakur EA
ögri RE
289 þús. kr.
261 þús. kr.
255 þús. kr.
260 þús. kr.
279 þús. kr.
255 þús. kr.
285 þús. kr.
Hæstur siðutogaranna er Narfi
RE með 183 þús. kr.