Þjóðviljinn - 10.11.1974, Page 3

Sunnudagur 10. nóvember 1974. ÞJóÐVILJINN — SÍÐA 3
KARL
OG
GRÍMA
Linuspil heitir þessi mynd Karls Kvarans.
Tvær ólíkar sýningar
( Norræna húsinu stend-
ur nú yfir sýning Karls
Kvarans, en Ólöf Grímea
Þorláksdóttir (Gríma)
sýnir að Klausturhólum í
Lækjargötu. Sýningar
þessar eru svo ólíkar, bæði
hvað viðvíkur listamanns-
ferli höfundanna, við-
Nýtir
einfaldleikann
Karl notar yfirleitt mjög ein-
faldar og skarpar linur til að
byggja upp myndina, nálgast það
jafnvel að vera stærðfræðilegur,
en sem mótvægi við þessa
ströngu formbyggingu notar hann
sterka, andstæða liti. Myndirnar
Grima vinnur að einu verka sinna.
fangsefni og tjáningarað-
ferð, að tilvalið er að sjá
þær í einni lotu og bera
saman.
Karl Kvaran er löngu orðinn
þekktur málari og þarf þvi ekki
margt um feril hans að segja.
Hann er af eftirstriðskynslóð
myndlistarmanna, en hefur farið
nokkuð aðrar leiðir en félagar
hans sem halda sér við hina ex-
pressiónistisku linu abstraktsins.
Siðast sýndi Karl á Septem ’74 i
Norræna húsinu i haust, en mynd-
ir hans þar og þær sem hann sýnir
nú eru talsvert frábrugðnar þvi
sem var á siðustu einkasýningu
hans fyrir tveimur árum.
Viðfangsefni Karls er mjög
knappt, allar myndirnar eru
byggðar á hringforminu, sem
hann leysir upp og raðar saman á
ýmsa vegu. Þetta hefur einnig
verið aðalviðfangsefni annars is-
lensks málara undanfarin ár, þ.e.
Jóhannesar Jóhannessonar, en
hann vinnur út frá öðrum
forsendum, og útkoman er þar af
leiðandi ólik.
á sýningunni, 37 að tölu, eru allar
nokkuð stórar, og eins og áður
segir er grundvallarviðfangsefnið
alltaf hið sama. Þetta, ásamt
þeim sterku litum sem Karl not-
ar, verður til þess að verkin njóta
sin ekki sem einstaklingar, en
renna saman i eina litasibylju.
Heildarmyndin verður ivið
skrautleg.
Karl hefur löngum veriö talinn
stranglinumaður innan
abstraktsins^ oft er sagt að enginn
islenskur málari hafi eins fina
linu og hann. Það er margt til i
þessu, þvi Karl er gjörhugull og
nákvæmur listamaður og nýtir
vel einfaldleikann, þar sem hon-
um tekst best upp. Hann hefur þvi
skapað sér sess i islenskri lista-
sögu. Hitt er svo aftur stærri
spurning, hvað verk af þessu tagi
hafi að segja fólki nú á seinni
hluta 20. aldar. A abstraktmál-
verkiðennþá erinditilokkar? Um
þetta hafa staðið deilur undanfar-
in ár, eins og jafnan hlýtur að
gerast þegar einhver ákveðin
stefna nær að festa rætur jafn
kyrfilega og abstraktið, og þá
sérstaklega abstrakt expressión-
isminn, hefur gert hér frá lokum
siðustu heimsstyrjaldar.
Til að mynd hafi gildi verður
hún að vera i einhverri snertingu
við lif, reynslu og það umhverfi
sem áhorfandinn lifir i. Abstrakt-
ið uppfyllti þessa kröfu, en þegar
timarnir breytast hlýtur listin að
gera það llka, þvi hún er i senn
tæki til breytinga og einnig verð-
ur hún fyrir áhrifum frá um-
hverfinu. Einu timabili hæfir ekki
listsköpun annars, þótt einstök
verk geti lifað öldum saman. A
sýningu Karls er ekki óliklegt að
spurningar vakni um tengsl verk-
anna og samtimans, og álit áhorf-
andans á sýningunni byggist á þvi
hverju hann svarar.
Maður og náttúra
óaðskiljanleg heild
Ólöf Grimea Þorláksdóttir sem
nú heldur sina fyrstu sýningu er
80 ára að aldri, og ekki er liöinn
nema áratugur frá þvi að hún fór
aö mála. A þessum tima hefur
hún stundað nám við Myndlistar-
skólann m.a. hjá Hringi
Jóhannessyni. Ef við berum sam-
an verk Grimu og Karls Kvarans
þá virðist þar fátt sameiginlegt.
Karl fæst við afstæð form og lin-
ur, hann er hinn menntaði lista-
maður sem byggir á hefð sem
fáguð hefur verið og skóluð.
Grima er almúgamaðurinn i list-
inni, hún lýsir reynslu sinni og
lifi, að visu <^r það ekki hinn á-
þreifanlegi veruleiki sem hún
segir frá, heldur eigin hugar-
heimur. Sterk náttúruupplifun
einkennir mjög verk hennar, en
hún litur ekki á mann og náttúru
sem aðskildar, striðandi and-
stæður, þar sem maðurinn reynir
að sigrast á náttúrunni og láta
hana þjóna hagsmunum sinum.
Fyrir henni er þetta tvennt óað-
skiljanleg heild, og þegar hún
málar blómskrýdda grund verða
blómin að mönnum og menn að
blómum.
Myndir Grimu munu flokkast
undir þá grein myndlistarinnar
sem nefnd er naivismi þ.e. fram-
setningin er i ætt við myndir
barna sem ekki hafa fengiö til-
sögn i myndbyggingu og þ.h., en
við ættum að gæta okkar á þvi að
rugla þvi ekki saman að vera
barnslegur og barnalegur. Það á
ekkert skylt við einfeldni að tjá
hugsanir sinar af einlægni, eins
og Grima gerir, og velja þeim sið-
an búning við hæfi.
Sýningar af þessu tagi eru ekki
tiðar, þótt við höfum átt nokkra á-
gæta naivista t.d. Isleif Konráös-
son og Jón Stefánsson frá Möðru-
völlum sem báðir eru dánir, og af
núlifandi mönnum mætti nefna
Blómeyju Stefánsdóttur, Öskar
Magnússon og Sigurlaugu Jónas-
dóttur, sem einmitt hefur nýlega
fengið boð um að halda einkasýn-
ingu I Þýskalandi.
Elisabet Gunnarsdóttir
ll||j Fjölbreytt úrval af vönduðum og fallegum barnafatnaði
■■ -ÆK&M'Si Póstsendum
i*elfUr | 1 tískuverslun | æskunnar, Þingholtsstræti 3
I
öcuy-o cn^i,
Bréf til Láru
Frásagnir
Islenzkur aðall
Ofvitinn
Þessi höfiiörit Þórbergs Þóröarsonar,
samtals rúmlega 1200 bls. í samstæöri
útgáfu, eru fáanleg nú sem stendur:
Kr. 6.800. ib. í rexín.
Kr. 9-800. ib. í skinn.
(auk söluskatts).
Sérútgáfur:
í UNUHÚSI ib. kr. 300. EINUM KENNT - ÖÐRUM BENT (pappírskilja) kr. 400.
| Mál og menning
Laugavegi 18, Reykjavík. Pósthólf 392