Þjóðviljinn - 15.12.1974, Blaðsíða 12

12 SIÐA —ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 15. desember 1974.
Jón Hjartarson:
Sámur stóri frændi var i eink-
ar góBu skapi, þegar hann hall-
aBi sér afturábak i húsbónda-
stólinn sinn i Hvítahúsinu til
þess aB glugga i.listann yfir þá,
sem hann ætlar aB gefa jóla-
gjafir i ár og þeir eru voBa-
margir. — Sámur frændi er orB-
inn svo gamall og Hfsreyndur aB
hann veit aB þaB borgar sig aB
gefa mikiB, helst svo mikiB, a&
litlu greyin sem fá pakkana ráBi
sér hreint ekki fyrir þakklæti.
Sámur leit yfir listann og
krossaBi viB jafnóBum: Arabar
áttu aB fá skriBdreka i staBinn
fyrir úlfaldana aÐ ferBast á um
eyBimörkina, þar sem öll olian
er. Aumingja litlu israelsmenn-
búi i útjaöri hins byggilega
heims.
Sámur var þvi ekkert hissa,
þegar loksins landsmenn mönn-
uBu sig upp og létu hann loka
imbakassanum sinum. En hann
fékk tár i augun þegar honum
varö hugsaö til þess hversu
mikla kveinstafi þaö hafBi kost-
aB. Jafnvel filhraustir karlmenn
og iþróttahetjur höföu grátiö
burtkallan þessa dátasjónvarps
meB kvii og kveinstöfum, likast
þvi aö þar heföi veriö kær vinur
og uppalandi. Og þegar Sámi
varö hugsaö til allra blessaöra
barnanna og gamalmennanna,
sem sátu nú sjónvarpi svipt í
þessu kalda landi, nagandi eirö-
Alls engin
vandamál
Mikil skelfileg roBhænsn eru þetta — hugsar Sisco.
vina í millum
irnir skyldu fá flugvélar, alveg
eins og I fyrra, til þess aö fljúga
yfir arabana. Vinir Sáms i Saig-
on eiga aö fá mikiö af tólum og
tækjum og ekki gleymdi Sámur
heldur hollvinakliku sinni i
Chile.
Þegar rööin kom aö litla land-
inu nyrst i Atlantshafinu á list-
anum hjá honum Sámi, varö
hann dálitiB hugsi. Hvernig var
nú hægt aö gleöja þessar smá-
sálir þarna noröur frá, þessar
sem höföu jafnan veriB honum
svo undursamlega þægar og eft-
irlátar. Þarna hlaut aö búa dul-
arfullt fólk. Venjulega þurfti
Sámur karlinn aö troöa gjöfum
sinum upp á vini sina, sem
gjarna grunuöu hann um
græsku, þvl þeir vissu aö æ sér
gjöf til gjalda. En á þvi merki-
lega landi, íslandi, bjó fólk, sem
virtistbókstaflega sólgiö I gjafir
hans. Graögaöi i sig hvaö sem
fyrir þaö var boriö, andlegt og
efnislegt, fast eða fljótandi.
Ekki var fyrr búiö að gefa þeim
flugvöll en þeir fóru að betla
flugstöö. Og þegar flugstöðvar-
byggingin veröur komin þá vilja
þeir fá nýjar flugbrautir og nýja
vegi. Sifellt voru eyjarskeggjar
auk þess að snikja einhverja
smámuni, fæöi og klæöi, tyggjó
og kalkúna, tjödd og treyjur.
Þeir heimtuöu vélar og vagna
og þyrlur vildu þeir hafa marg-
ar frá Sámi.
Sámur haföi i áraraðir látiö
þessa veslinga hafa sjónvarp af
þvi tagi sem hann hefur til þess
aö hressa upp á sálirnar og
hernaðarandann I aumustu og
afskekktustu herstöövum sin-
um. Þetta geröi Sámur auðvitaö
meö hálfum huga, þvi þaö eru
þó takmörk fyrir þvi, hversu
heil þjóð, sem þaraöauki vill
kalla sig sjálfstæöa, getur sýnt
mikla litilþægni, jafnvel þó hún
arlaus á sér neglurnar meöur
sultardropa og garnagaul. —
Sem hann heyrir Velvakanda og
fleiri hjartahlýjar konur bera
upp viö hann þessi vandræöi, þá
titrar I honum merarhjartaö og
tár hrjóta af brá. Verður honum
þá hugsaö sem svo: „Er þaö nú
svo mikil synd að leyfa þessum
greyjum aö horfa á dátasjón-
varpiö, plnulitinn hasar til þess
a& llfga upp á svartnættiö?
Fyrst þeir hafa sjálfir ekkert
nema fugla og fiskamyndir I
eigin sjónvarpi?” — Og Sámur
hugsaöi meö sér aö hann skyldi
bráöum smygla geislanum út af
vellinum aftur svo litiö bæri á til
þess að gleöja þessa smælingja.
Sannarlega var undarlega
innréttuö og samansett sálin i
þessari þjóö. Sámur haföi lengi
undraö sig yfir henni. Eitt útaf
fyrir sig gegndi það furöu,
hversu mikil býsn þessar tvö-
hundruö hræður gátu betlaö, en
þar oná unnu þessar manneskj-
ur svo myrkranna á milli, voru
alla ævina aö „koma sér fyrir”,
byggöu yfir sig hús og hallir,
höföu slfkt jafnvel fyrir sport.
Sámur frændi haföi gaman af
þeim. — Hann haföi einu sinni
hugsaö sér aö eignast þennan
hólma, af þvi aö hann haföi brúk
fyrir hann undir beis og fleira og
auövitaö gat hann eignast hann
hvenær sem hann vildi. Það
eina sem stóö dálitiö i honum i
þvi sambandi var þetta, hve
eyjaskeggjar voru fjári girugir.
Sámur átti von á þvi aö það
myndi koma harkalega við
pyngjuna hans, ef hann myndi
taka þessa skritnu hjörö á sitt
framfæri gjörsamlega. Og af
þvi hann var búmaður i betra
lagi, þá leit hann svo á aö best
væri aö leyfa þeim aö stunda sitt
amstur fyrst um sinn, draga
fisk og hlaupa fyrir rollur. Þeir
máttu lika gjarna halda hans
vegna, aö þeir réöu sér sjálfir.
Hann sá aö það var miklu ódýr-
ara fyrir hann að hafa þetta si-
svona, hann hafði gagn og gæöi
af landi og þjóö fyrir þvl. —
Hann gat svo vikið að þeim litil-
ræöi viö og viö.
En nú var nóg komiö af sliku
aö sinni. Sámur frændi klóraði
sér lengi I gráu höfðinu og fann
ekkert ráö til þess aö gleöja
þessa lúsþægu eyjaskeggja sina
fyrir jólin. Hann gat bókstaflega
ekki veriö þekktur fyrir aö
bjóöa þeim fleiri gjafir — ekki
vegna velsæmis þeirra, þvl þaö
virtust þeir ekki eiga til — nei
heldur vegna hans eigin sjálfs-
virðingar og til þess aö gæta al-
þjóölegs velsæmis og missa ekki
álit meira en oröið er útum
heim.
Nú þegar Sámur karl Igrund-
ar þessi mál öll, þá minnist
hann sendiboða nokkurs af Is-
landi, ráöherra meira að segja
kallaöur, sem hafði náö á fund
hans I fyrra. Sámi hafði virst
þessi ráðherra þekkilegur af þvi
fólki aö vera og gefið honum i
staupinu. Kauði hafði meira að
segja boriö upp ýms erindi, sem
Sámur hafði lengi búist við,svo
sem tilmæli um aö Sámur hætti
aö brúka landið svona gjörsam-
lega hispurslaust undir heri sina
og vigvélar og smánaði ekki
landog þjóö svona gengdarlaust
meö hernaðaramstri sinu. Þetta
haföi Sámi raunar þótt sann-
gjarnar kröfur, var jafnvel að
hugsa um að ansa einhverju af
þeim. Hann var farinn að halda
aö einhver vottur af manndómi
leyndist með þessu þjóökrili
þrátt fyrir allt.
En þaö var náttúrlega tóm
vitleysa. Boðberinn kom nefni-
lega aftur skömmu siðar eins og
nýflengdur drenghnokki, sár-
lega iörandi og biðjandi sér
vægöar og fyrirgefningar. Það
væri alls ekki ætlunin Islenskra
rá&amanna aö styggja Sám
frænda á nokkurn handamáta,
hamingjan hjálpi okkur, þvert á
móti vildu þeir gera allt til þess
aö treysta og herða vináttu-
böndin milli þessara frænd-
þjó&a. 1 rauninni mætti Sámur
frændi láta eins og hann ætti I
þessari litlu þjóö hvert bein:
Gera svo vel, byggja fleiri hús
fyrir herinn sinn, fleiri brautir
— hvaö sem er, meira mang og
aldrei fara frá oss.
Sámur varö svolitið feiminn
og vandræöalegur viö aö horfa
upp á þessa auðmýkingu sendi-
boöans og vissi ekki almenni-
lega hvort hann átti aö látast
gla&ur við þvilik fleöulæti elleg-
ar skamma manninn fyrir fifla-
læti. Liklega haföi hann gefið
ráöherranum einum of mikið
neöan I þvl i fyrra skiptiö. Nú
jæja þeir eru einu sinni svona
þessir fslendingar.
Og sem Sámi varð hugsað til
þessarar kostulegu heimsóknar
og allrar þeirrar elsku og undir-
gefni, sem hann hafði mátt þola
af þessari þjóð þá hugsaöi hann
sem svo að liklega heföi fólk þar
nyröra tekið hann I guðatölu eða
héldu hann eins og dýrðling.
Besti glaöningurinn til handa
þessari þjóö væri þvl blessun
hans. Og þvi ekki að senda þeim
hana á sjálfum jólunum. Hann
ákvaö þegar að senda preláta
sinn ágætan, Sisco að nafni, og
láta hann flytja þessu fólki
kveöju guös og sina.
Sisco er maður reyndur i
margri svaöilför eins og þeir
bræður fleiri og lét hann til leið-
ast. Hann tók hatt sinn og
frakka og hélt til Islands. Þegar
fyrirmenn þessa óhrjálega
samfélags norður þar tóku á
móti honum úti á Natóbeisinum,
reyndi hann að brosa til þeirra
af meöaumkvun, tókst þaö
raunar illa vegna kuldans. En
þegar hann var kominn I húsa-
skjól klappaði hann á kollinn á
þeim og fullvissaöi þá um að
Sámur frændi hugsaði hlýtt til
þeirra, þeir þyrftu ekkert aö ótt-
ast þvl það væru „alls engin
vandamáll samskiptum Islands
og Bandarikjanna” — Og hann
fullvissaöi bæði þá og blaöa-
mennina, sem aö honum þyrpt-
ust, um aö Sámur myndi gæta
Islands vel og vandlega og sist
af öllu draga úr herstyk sinum á
N-Atlantshafinu. tslendingar
þyrftu þvl ekkert að óttast stóru
ljótu Rússagrýluna, Sámur
frándi myndi passa.
— Er það alveg áreiöanlegt?
spur&i þá aumingja litla Al-
þýðublaöiðog Sisco klappaöi þvi
llka á kollinn, svo flýtti hann sér
aö hrista hendurnar af þeim
ráöamönnum þjóöarinnar sem
hann gat náð til i fljótheitum.
„Skelfingar roöhænsn eru
þetta” hugsaöi Sisco svo, og bað
um aö fá að lita inn I frystihús
áöur en hann flygi burt, til þess
aö hann sæi þó eina ærlega
skepnu i þessu þrællundaða
samfélagi, þá margumtöluöu og
hverfandi fisktegund, þorskinn.
Sámi frænda varö rórra.
Hann strauk snotran stutt-
klipptan kollinn sinn og snerti
snöggskoriö skegg meö visi-
fingri, og hugsaöi meö velþókn-
un til þess aö nú færu vinirnir
hans litlu ekki i jólaköttinn og
um leið flaug honum i hug eink-
ar hjartnæmt ævintýr til aö
skrifa á fallega jólakortið handa
honum Bréfsnefi góövini hans.
Átti kunningja
hér á íslandi
„Vikingur” sá, sem kallar sig
Moondog og viö birtum i siöasta
sunnudagsblaöi frásögn af uppúr
færeyska blaöinu 14. september,
reyndist eiga kunningja hér á
landi, þótt ekki sé hann frá ts-
landi einsog 14. sept. segir.
Benedikt Antonsson hringdi og
gat sagt okkur öll deili á Moon-
dog, sem hann og kona hans
kynntust i New York áriö 1966.
Þarstendur maöurinn, sem heitir
réttu nafni Louis Hardin, gjarnan
á ákveðnu götuhorni og spjallar
viö fólk um menn og málcfni.
Tókst kunningsskapur meö þeim
hjónum og Louis ekki sist vegna
þjóöernis þeirra, en Louis eða
Moondog telur sig ásatrúar og er
fróöur vel um þau trúarbrögö og
haföi dálæti á islandi, þótt hann
hefði aldrei hingaö komið, vegna
þess að hér er Þórsnes á Snæfells-
nesi, sem hann segir helgasta
staö á jaröriki.

' t v § V. f -JÉ
Moondog er ekki eins gamall og
hann litur út fyrir, fæddur I Kans-
as 1916, en 1930 sprakk dynamit-
hvellhetta I höndum hans meö
þeim afleiöingum, að siöan hefur
hann verið blindur. Þótt hann sé
fæddur I Bandarlkjunum segist
hann vera evrópubúi i hjarta sinu
og sál, en foreldrar hans voru
þýskættuö.
Benedikt sagöi, aö Louis heföi
einstaklega fallegan málróm og
væri mjög vel menntaöur I tónlist
og reyndar á fleiri sviöum. Sagö-
ist Benedikt hafa haft tækifæri til
aö senda honum steina frá hinu
heilaga Þórsnesi fljótlega eftir aö
heim kom og siöan skrifast á viö
hann um hver jól, auk þess sem
ýmsir kunningjar Moondogs hafa
hringt og skilaö kveöju frá honum
til þeirra hjónanna, þegar þeir
hafa átt leiö hér um. Að launum
fyrir steinana sendi Moondog
hljómplötu með klassiskri tónlist,
þar sem hann stjórnar hljóm-
sveitinni.