Þjóðviljinn - 23.04.1975, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 23. april 1975. ÞJÓÐVXLJINN — StÐA 7
33% kauphækkun
25% kauplækkun
Við birtum i dag tvo stutta
kafla úr ýtarlegu nefndaráliti
Lúðviks Jósepssonar, sem iagt
var fram á alþingi i fyrradag, er
frumvarp rikisstjórnarinnar
um efnahagsráðstafanir kom til
2. umræðu i neðri deiid.
Þar segir:
Hver er staða
atvinnuveganna?
Ekki verður um það deilt, að
árið 1973 var atvinnuvegunum
hagstætt ár. Þjóöhagsstofnunin
hefur sagt i skýrslu sinni um
það ár, að ,,á hvaða
mælikvarða sem mæit væri
virtist hagur sjávarútvegsins á
árinu 1973 meö þvi besta, sem
gerst hefði”. Stofnunin taldi, að
brúttó-hagnaður sjávarútvegs-
ins væri það ár 2300 milj. króna
borið saman viö 800 milj. kr.
árið áður. Hún taldi á sama
hátt, að afkoma iðnaðarins hefði
verið mun betri árið 1973 en árið
áður, eða að brúttó-hagnaður
hafi numið 6,9% af heildartekj-
um borið saman viö 5.6% árið
áður. Afkoma landbúnaðarins
var mjög góð árið 1973, og hið
sama má segja um afkomu
verslunarfyrirtækja.
A miðju ári 1974, eða um það
leyti sem rikisstjórnin tók við
völdum, var staða sjávarút-
vegsins yfirleitt góð, enda i
samræmi við samninga um
rekstrargrundvöli, sem at-
vinnurekendur höfðu sjálfir
samið. um. Ctreikningar, sem
gerðir voru um afkomu iðnaðar-
ins miðað við 1. ágúst 1974,
sýndu einnig, að staða hans var
mjög svipuð þá og árið áður,
sem var gott ár, og svipað var
talið um verslun og landbúnað.
Það er þvi staðreynd, sem
ekki er hægt að neita, að staða
atvinnuveganna var yfirleitt
góð i miðju ári 1974, eða um það
leyti sem núverandi rikisstjórn
tók við völdum. Sá áróður, sem
þá var hafinn um „hallarekstur
atvinnuveganna”, var að öllu
leyti byggður á spádómum um
framvindu mála á næstu 12.
mánuöum,og i þeim spádómum
var t.d. byggt á minnkandi fisk-
afla, lækkandi verði og miklum
afskriftum. Reynslan átti eftir
að sýna, að þeir spádómar
stóðust ekki.
Ekki liggja enn fyrir
nákvæmir reikningar um
rekstrarafkomu einstakra
fyrirtækja á öllu árinu 1974, en
telja verður, miðað við þær upp-
lýsingar sem fyrir liggja, að af-
koma iðnaðar og verslunar hafi
orðið betri en áður, sem m.a.
byggist á mjög aukinni veltu.
Afkoma landbúnaðarins varð
góð samkvæmt mati forustu-
manna landbúnaðarins. Af-
koma sjávarútvegsfyrirtækja
mun hafa orðið misjöfn, mjög
góð hjá þeim sem verkuðu salt-
Lúðvik Jósepsson
fisk, og allgóð hjá þeim, sem
ráku skuttogara af minni gerð
og fiskvinnslu sameiginlega.
Afkoma sjávarútvegsins alls
hefur eflaust orðið lakari en
góða árið 1973, en þó yfirleitt
sæmileg.
Allur áróður um mikinn halla-
rekstur atvinnufyrirtækja á ár-
inu 1974 er þvi rangur og fluttur
til að réttlæta skerðingu á kjör-
um vinnandi fólks.
Kjaraskeröing og
samdráttur
Stefna núverandi rikisstjórn-
ar i efnahagsmálum hefur
miðað að stórfelldri kjara-
skerðingu verkafólks, sjómanna
og bænda. Eins og áður er að
vikið, áætla sérfræðingar rikis-
stjórnarinnar, að hækkun fram-
færsluvisitölunnar verði um
42% á 9 mánaða timabili, frá 1.
ágúst 1974 til 1. mai 1975. A þvi
er þvi litill vafi, að á þessum
tima mun verðlag á vörum og
brýnustu þjónustu hækka um 50-
60% að minnsta kosti. A móti
þessum verðhækkunum mun
láglaunafólk fá láglaunabætur,
sem nema um 5-6% i fyrra
skiptið og 10-12% i siðara
skiptið, að viðbættri 3% grunn-
kaupshækkun 1. desember
samkv. fyrri launasamningum.
Meðal-verkamannskaup mun
þvi hækka um nálægt 20% á
móti verðlagshækkun 50-60%.
1 tið vinstri stjórnarinnar
hækkaði kaupmáttur launa all-
verulega, eða eins og þessi tafla
sýnir:
Arið 1970 86.0 stig
Arið 1971 98.3 —
Arið 1972 113.3 —
Arið 1973 119.7 —
Árið 1974 133.5 —
Kaupmáttur timakaupsins
hækkaði þvi um 33.5% eða rúm-
lega það i tið vinstri stjórnar-
innar.
Nú, i tið rikisstjórnar Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknar-
flokks, er ætlunin eins og opin-
berlega kemur fram, að lækka
kaupmátt launa niður á stig
þess, sem var 1971-1972, kaup-
hækkunin á atmennt að verða
um 25%
Með stefnu rikisstjórnarinnar
er verið að færa fjármuni frá
verkafólki, sjómönnum bænd-
um og öðru launafólki sem nem-
ur mörgum miljörðum á ári yfir
til atvinnurekenda og milliliða.
Verði samdráttarstefna rikis-
stjórnarinnar framkvæmd, eins
og hún hefur boðað, verður
kjaraskerðingin miklu meiri i
reynd.þvi að þá dregur ekki að-
eins úr yfirvinnu, heldur hlýtur
þá að verða atvinnuleysi i ýms-
um greinum.
Frumvarp stjórnarinnar gerir ráð fyrir:
Einstæðir foreldrar borgi
mun hærri skatta en
Svava Jakobsdóttir gerir tillögu um leiðréttingu
Á kvöldfundi alþingis i fyrra-
kvöld lauk 2. umræðu I neðri deild
um frumvarp rikisstjórnarinnar
um ráðstafanir i efnahagsmálum.
A kvöldfundinum töluðu Lárus
Jónsson, Svava Jakobsdóttir,
Magnús Torfi ólafsson, Óiafur G.
Eiarsson og Geir Hallgrimsson,
forsætisráðherra.
Ekki //tilefni
til eftirleiks"
Enginn Framsóknarmaður tók
til máls við umræðuna. Þau
Svava Jakobsdóttir og Magnús
Torfi Ólafsson gagnrýndu frum-
varpið harðlega og mælti Svava
fyrir nokkrum breytingartillög-
um er hún flytur. Forsætisráð-
herra hélt uppi vörnum fyrir
frumvarpið ásamt þeim Ólafi G.
Einarssyni og Lárusi Jónssyni. —
Geir Hallgrimssonsagði m.a., að
frumvarpið ^jeli i sér fullar efndir
á yfirlýsingu þeirri, sem rikis-
stjórnin gaf i tengslum við bráða-
birgðasamkomulag aðila vinnu-
markaðarins. Heimildir um
lækkun söluskatts upp á 5—600
miljónir samkvæmt frumvarpinu
verði örugglega fullnýttar á þessu
ári enda þótt þriðjungur ársins sé
nú þegar liðinn, — þannig að
skattalækkunin i heild nái 2000
miljónum (þ.e. skattahækkunin
verði 2000 miljónum minni en
ella). Þá taldi Geir, að ágreining-
ur við Alþýðusambandið um það,
hvort verja ætti þessum rúmlega
500 miljónum til að lækka sölu-
skatt, eða til lækkunar beinna
skatta, eins og hinum tæplega
1500 miljónunum, væri ekki al-
varlegur og gæfi ekki tilefni til
neins „eftirleiks af hálfu aðila
vinnumarkaðarins”.
Tillögur Svövu
Svava Jakobsdóttir mælti fyrir
4 breytinartillögum, sem hún
flytur við frumvarpið en efni
þeirra er sem hér segir:
I Viðurkennt veröi til fulls, að
barn sé á framfæri foreldra
uns það hefur náð fuilum 17
ára aldri, og ákvæðum frum-
varpsins um barnabætur og
útsvarsafslátt verði breytt i
samræmi viö það.
II Hjá einstæðum foreldrum,
sem halda heimili og fram-
færa þar börn sin, verði skatt-
stiginn hinn sami og hjá hjón-
um (Frumvarpið gerir hins-
vegar ráð fyrir, að einstæðir
foreldrar greiði i tekjuskatt
40% af þvi, sem er umfram kr.
600 þús. af skattgjaldatekjum,
en hjón greiði 40% af þvi, sem
er umfram kr. 850 þús.)
III Til framfæranda barns skulu
jafnan greiðast út kr. 20.000
af barnabótum, og sú upphæð
breytast i samræmi við skatt-
visitölu. (Frumvarpið gerir
ráð fyrir, að barnabætur verði
þvi aðeins greiddar út, að þær
geri betur en duga fyrir opin-
berum gjöldum, en fjöl-
skyldubætur falli niður.)
IV Ótsvarsafsláttur vegna
barna hækki frá þvi sem
frumvarpið gerir ráð fyrir
þannig, að útsvarsafsláttur-
inn verði kr. 2.700,- á hvert
barn (i stað kr. 1.500) og sér-
stakur útsvarsafsláttur vegna
barna umfram þrjú i fjöl-
skyldu verði kr. 5.400,- (i stað
kr. 3.000,- i frumvarpinu).
Þetta voru sem sagt helstu efnis-
atriðin i breytingartillögum
Svövu Jakobsdóttur
Hvers eiga einstæðir
foreldrar að gjalda?
Svava minnti á, að i ársbyrjun
1972 hafi komið til framkvæmda
sú breyting, að barnalifeyrir og
meðlög skyldu greidd með börn-
um uns þau hefðu náð fullum 17
ára aldri. Hún sagði, að fyrsta
breytingartillaga sin nú lyti að
þvi, að samræmi væri komið á i
þessum efnum og barnabætur og
útsvarsafsláttur þvi einnig miðuð
við 17 ára aldur i stað 16. Sagði
Svava að það væri i engu ódýrara
að framfæra ungling á 17. ári en
yngri börn, nema siður væri, og
hafi það sjónarmið reyndar verið
viðurkennt i löggjöf aö nokkru,
þ.e. hvað snertir barnalifeyri
og meðlagsgreiðslur.
Um aðra breytingartillögu sina
sagði Svava, að frumvarpið gerði
ráð fyrir þvi, að einstætt foreldri
þyrfti að greiða kr. 100.000,- i
tekjuskatt af skattgjaldstekjum á
bilinu frá 600 þús. — 850 þús., en
hjón hins vegar ekki nema 50
þús., þ.e. helming af sömu tekjum
á við einstæða foreldra. (Annars
vegar 40% hins vegar 20%.)
Tillaga sin væri um að breyta
þessu þannig að greitt væri jafnt i
báðum tilvikum, það er 20% upp
að kr. 850 þús. og skattstiginn yrði
þvi sá sami hjá einstæðum for-
eldrum og hjá hjónum.
Siðan sagði Svava:
„Það er raunar einkenni á
þessu frumvarpi að skattar eru
miklum mun þyngri á einst.
foreldrum með börn á framfæri
en hjá hjónum, þótt barnafjöldinn
séhinn sami og tekjur heimilisins
hjón
nákvæmlega hinar sömu. Þessi
munur haggast ekki verulega þótt
rikisstjórnin hafi nú dregið i land
með upphaflegar hugmyndir sin-
ar um að skattskylda meölags-
greiðslur.
Viö fráfall húsmóður
hækka skattarnir
Þessi mismunur kemur ljós-
lega fram i dæmi sem Félag ein-
stæðra foreldra hefur sent öllum
alþingismönnum. Þar kemur
fram að hjón með 2 börn sem hafa
i atvinnutekjur 1200 þús.- og tekj-
ur til útsvars kr. 1150 þús og
hreinar tekjur til skatts kr. 960
þús. greiöa i tekjuskatt og útsvar
alls kr. 110.289 kr.
Ef eiginmaöurinn i þessu dæmi
missir konu sina og heldur einn
heimili fyrir börn sfn hækkar
tekjuskattur hans og útsvar — og
er þá miöað viö sömu atvinnu-
tekjur og áöur — upp i 233.890 kr.,
þ.e.a.s. upphæðin rúrnlega tvö-
faldast.” —Og þótt breytingartil-
laga meirihluta fjárhags- og viö-
skiptanefndar sé tekin meö inn i
dæmiö vcröur mismunurinn samt
kr. 90.000,-.
Samkvæmt þessu frumvarpi er
þá litið svo á, að tryggingabæt-
urnar, sem ekkjumaður fær
greiddar við fráfall eiginkonu
þýði auknar ráðstöfunartekjur
fyrir hann, eða með öðrum orð-
um, að fráfall húsmóðurinnar sé
hreinn gróði fyrir heimilið, en
ekki tap.
„Vinnan sem húsmóðirin inni
af hendi meðan hún er á lifi er
skattfrjáls, en samkvæmt frum-
varpinu snýst dæmið hins vegar
við, þegar hún andast, þvi bæt-
urnar eftir hana skulu skattlagð-
ar, sem aukið ráðstöfunarfé I
formi feðralauna.”
...„Hæstvirt rikisstjórn hefur
Svava Jakobsdóttir
nú tækifæri til að sýna viðurkenn-
ingu á störfum húsmóður meö þvi
að fallast á tillögu mina um að
tekjuskattur einstæöra foreldra
skuli reiknast eftir sama skatt-
stiga og hjá hjónum.”
Svava ræddi siðan enn frekar
um þau ákvæði frumvarpsins,
sem ætla einstæðum foreldrum að
bera þyngri skatta en hjónum
með sömu tekjur og sama barna-
fjölda, og benti á að samkvæmt
frumvarpinu ættu skattar bein-
linis aö hækka á einstæöum for-
eldrum, sem næöu árstekjum
umfram 850 þús. krónur.
Samkvæmt þessu eiga einstæð-
ir foreldrar fyrr að missa réttinn
til að fá eitthvað af barnabótum
greitt út heldur en hjón, þó að at-
vinnutekjur og barnafjöldi sé
hinn sami, þar sem meira verður
tekið upp i opinber gjöld af ein-
stæðu foreldri.
Ráðstöfunarfé
húsmóðurinnar
Þá ræddi Svava um þriðju til-
lögu sina, að af heildarupphæð
barnabóta verði 20 þús. kr. jafnan
greiddar út með hverju barni, en
þæreiga samkvæmt frumvarpinu
að nema kr. 30 þús. með fyrsta
barni og kr. 45 þús á barn með
öðrum börnum. Hins vegar er i
frumvarpinu ráð fyrir þvi gert, að
þessar barnabætur, sem m.a.
koma i stað núverandi fjölskyldu-
bóta, verði aldrei reiddar út,
nema þvi aðeins, að þær geri
Framhald á 15. siðu.