Þjóðviljinn - 29.04.1975, Blaðsíða 2

Þjóðviljinn - 29.04.1975, Blaðsíða 2
2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 29. apríl 1975. Ég veit ekki hve margir íslend- ingar gera sér grein fyrir þvi, að við sem fiskveiðiþjóð stöndum i mikilli þakkarskuld við júgóslavneska uppfinningamann- inn Mario Puretiv, þann sem fann upp kraftblökkina, sem breytti allri nótaveiði i nútimahorf. An þessarar uppfinningar væru t.d. loðnuveiðar að vetrinum ekki framkvæmanlegarog getur menn þá rennt grun f þá miklu byltingu á öllum veiðum með nót, sem kraftblökkin hefur valdið. í febrúarjánuði s.l. heiðraði banda- riska uppfinningastofnunin U.S. Patent Office, Mario Puretiv sem uppfinningamann kraftblakkar- innar, með starfsheitinu fiskimál ^eftir Jóhann J. E. Kúld, nota grannan vir i stað kaðals i snurpulinu. Þetta virtist vera til bóta og kepptust skipstjórar við að tileinka sér þessa nýjung. Júgóslavneski skipstjórinn á skipinu þar sem Mario var um borð, hugðist gera það sama og keypti vir i nýja snurpulinu. En þegar hann kom með virinn um borð og bað menn sina að fram- kvæma breytinguna, kom það á daginn, að enginn af gömlu skips- höfninni hans kunni að splæsa vir. Bauðst þá óvaningurinn Mario' Puretiv að framkvæma verkið og gerði það svo vel og fallega, að skipshöfnin varð hrifin af. Eftir þetta breyttist álit skipshafnar- innar á getu nýja hásetans til sjó- Hann fann upp kraftblökkina „Inventor of the year” i tilefni 20 ára afmælis þessarar uppfinning- ar. En sama daginn og Mario Puretiv var heiðraður, var kraft- blakkarbúnaður no. 10.729 sendur til Filippseyja frá verksmiðjunni Mareo i Seattle. Mario Puretiv er fæddur á eyj- unni Brae i Adriahafi, sem til- heyrir Júgóslaviu. Ekki hef ég handbært fæðingarár hans, en hann er sjómannssonur og var faðir hans skipstjóri og eigandi að litilli tvimastraðri seglskútu, sem sigldi þar með ströndum fram, aðallega i vinflutningum. Mjög ungur að árum hóf Mario starf sem léttadrengur um borð i skútu föður sins, en vann sig þar upp i hásetastarf, þegar hann hafði lært þá sjómannsvinnu sem krafist var af fullgildum manni um borð i seglskipi, en sú vinna er margbrotin, eins og þeir vita, sem siglt hafa á seglskipum, eða heill verknámsskóli og hann strangur. Mario Puretiv hafði sterka löngun til þess, að brjóta sér leið út i hinn stóra heim og þess vegna lagði hann leið sina til Bandarikja Norður-Ameriku árið 1929. Hann kom i land í New York peningalit- ill I byrjun heimskreppunnar miklu, en þá var atvinnuleysi byrjað i Bandarikjunum þó það yrði meira siðar. Mario Puretiv hafði ákveðið þegar hann fór frá Júgóslaviu, að komast til Kyrrahafsstrandar Bandarikjanna og freista þess þar, að komast á fiskveiðiskip. En ferðin vestur yfir meginland Ameriku var ógreiðfær fyrir pen- ingalausan, ungan mann, sem þar að auki var ekki of góður i málinu. Hann lenti þvi i mestu þrengingum á þessari leið, oft Mario Puretiv. húsnæðis-og matarlaus timunum saman. A endanum komst hann svo til Seattle i Washingtonriki árið 1937. En nú var heppnin með honum, þvi svo að segja strax komst hann um borð i laxveiði- skip, sem veiddi með snurpunót. Skipstjóri skipsins var Júgóslavi og taldi hann sér skylt að greiða fyrir þessum langhrakta landa sinum. En þrátt fyrir þá stað- reynd, að skipshöfnin var öll frá Júgóslavíu, þá hafði hún horn i siðu þessa nýja háseta og taldi óþarfa af skipstóra að taka óvan- ing um borð, þegar fjöldi af þaul- vönum sjómönnum væri i boði. En nokkru sfðar kom fyrir atvik, sem breytti i einni svipan áliti skipshafnar á hinum nýja háseta. A þessum tima stóðu Norðmenn fremstir f fiskveiðum þarna á Kyrrahafsströndinni og voru að fikra sig áfram með ýmsar nýjungar um borð í snurpuskip- unum. Ein var sú nýjung sem þeir höfðu þá tekið upp, það var að mannsstarfa, og var þvf hætt að amast við veru hans um borð. Hinn harði skóli um borð f segl- skútu föður hans hafði ekki verið til ónýtis. Næstu 15—16 árin var Mario Puretiv á fiskiskipum, sihugsandi um framfarir og nýjungar i þess- ari mikilvægu starfsgrein. Og seint á þessu timabili hafði hann fundið upp kraftblökkina, sem olli breytingu við allar veiðar með snurpunót, ekki bara á Kyrra- hafsströndinni, heldur um heim allan. Nú er Mario Puretiv búsettur á Florida i Bandarfkj. og hættur sem sjómaður á fiskiskipi, en fer aðeins á sjó sér til skemmtunar og dregur þá fisk á stöng. En Seattle dregur þennan gamla sjómann til sin nokkrar ferðir á ári, þvi þar barðist hann fyrir lifi sfnu og vann glæsilegan sigur. Þegar hann kemur niður að Seattlehöfn og horfir þar á vold- ugan kraftblakkarbúnað glæsi- legra snurpuskipa, sem koma að landi með dýran afla, brosir hann og nýtur sigursins. Hér að framan hef ég sagt litil- lega frá þeim manni sem við Islendingar eigum svo mikið að þakka sem þjóð, er á allt sitt undir öflugri sjósókn og miklum afla. An kraftblakkarinnar væru hér vetrarveiðar á opnu hafi með snurpunót ógerlegar. Og allir sjó- menn vita hvað slíkt mundi þýða. Þáttur þessi, um júgóslvaneska uppfinningamanninn Mario Puretiv er byggður á frásögn eftir A.K. Larsen fréttaritara norska fagblaðsins „Fiskaren”, svo og einkaheimildum um sama efni, sem mér hafði áður borist i hend- ur. 14/4 1975 Afglapar Jómfrúrræða Kristjáns Frið- rikssonar iðnrekanda á alþingi nú í þessum mánuði er að minu viti sú mesta afglaparæða, sem þar hefur veriö flutt um langan tima. Kristján heldur þvi fram, að árlega muni kastað á glæ 6-8 miljörðum króna með þvi að reka hér of stóran fiskiskipaflota, og það sé einmitt þessir peningar, sem nú vantar f rfkiskassann. Hvað skyldu nú fbúar þorpa og kaupstaða úti á landi segja við ■ þessu, fólkið sem bjó við meira eða minna atvinnuleysi, áður en nýju skipin komu til, en hefur nú rétt úr kútnum? — Svona þvaður kalla ég hnefahögg i andlit margra háttvirtra kjósenda úti um landið. En hvað sé ég svo i' Timanum þann 16. apríl á forsiðu? Jú, — Faxaborg kaupir fullkomnasta fiskiskip I heiminum, segir þar, og ennfremur, að skipið eigi að kosta um einn miljarð, en það sé fljótandi fiskverkunarstöð, sem eigi að skila fullunnum afla til lands. Þetta skip á svo sem ekki að auka atvinnu fólks f landi, og þá munar ekki um að bæta einum miljarð við skipáflota, sem er of stór aö sögn Kristjáns Friðriks- sonar. í fréttinni i Timanum segir að loknum, að rikisstjórnin hafi heimilað öll nauðsynleg leyfi til kaupa á skipínu. Og nú langar mig til að spyrja : Er þetta ekki skip af þeirri gerð, sem blöðin hafa kallað „ryksug- ur” og talið hefur verið sjálfsagt að banna að kæmu nálægt land- inu, — eða máske ennþá full- komnara? „Það sem helst hann varast vann varð þó að koma yfir hann.’ Jón M. Pétursson frá Hafnardal. Tónlistarskóli Kópavogs Vor- tón- leikar Tónlistarskóli Kópavogs mun gangast fyrir vortónleikum sunnudaginn 24. apríl og 4. mai og hefjast þeir kl. 14.00. Burtfarar- prófstónleikar Margrétar Bóas- dóttur fara fram 7. mai og hefjast kl. 20.30. Margrét lýkur prófi i einsöng og er hún nemandi Elisa- betar Erlingsdóttur. Undirleikari á tónleikunum verður Guðmund- ur Jónsson. Hljómsveit skólans mun halda sérstaka tónleika sunnudaginn 11. mai kl. 14.00 en stjórnandi hennar er Páll Gröndal. Skólanum verð- ur slitið laugardaginn 17. mai kl. 16.00. Allir tónleikar og skólaslit fara fram i húsakynnum skólans að Alfshólsvegi 11, 3ju hæð. TÉKKNESKA BIFfíEIÐAUMBOÐIÐ Á ÍSLANDI H/E AUÐBBEKKU 44-46 S/MI 42606 Garðahrcppur: Hjólbarðavcrkstacðið Nybaröi Akureyri: Skoda vcrkstæðið ó Akurcyri h.f. Óscyri 8 Egilsstaðir: Varahlutavcrzlun Gunnars Gunnarssonar 5/ VERÐTILBOD til i.mai! •/ aff fveim iA 9/af fjórum 9 dekkjum io dekkjum Sumarhjóibarðar 640—13 Kr. 5.090 Kr. 4.820 700—13 5.410 5.130 615/155—14 4.020 3.810 5,0—15 3.570 3.330 560—15 4.080 3.870 590—15 4.730 4.480 600—15 5.030 4.770 Jeppahjólbarðar: 600—16/6 4.930 4.670 650—16/6 6.030 5.710 750—16/6 7.190 6.810 Weapon hjólbarðar: 900—16/10 16.970 16.080 AÐALFUNDUR FJÁRFESTINGAR- FÉLAGS ÍSLANDS HF. ÁRIÐ 1975 verður haldinn að Hótel Sögu, Súlnasal, fimmtudaginn 15. mai n.k. kl. 17.00. Dagskrá: Venjuleg aðalfundarstörf. Aðgöngumiðar og atkvæðaseðlar verða afhentir á skrifstofu Fjárfestingarfélags- ins að Klapparstig 26 þrjá siðustu virka daga fyrir fundardag, og til hádegis á fundardegi 15. mai. Atvinna ■ Atvinna Læknaritari óskast á Heilsugæslustöðina á Húsavik. Góð vélritunarkunnátta skilyrði. Nánari uppl. veita læknar stöðvarinnar simi 4-13-85. Skriflegar umsóknir sendist Heilsugæslustöðinni á Húsavik, fyrir 15. mai n.k. Heilsugæslustöðin á Húsavík. STARF Opinber stofnun óskar að ráða starfsmann með góða bókhaldsþekkingu. Umsókn með upplýsingum um aldur, menntun og fyrri störf sendist afgreiðslu blaðsins fyrir 10. mai n.k. merkt „Traustur”.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.