Þjóðviljinn - 19.10.1975, Síða 13

12 SIÐA — ÞJÓDVILJINN Sunnudagur 1». október 1975.
Már Marelsson við vélina sem llmir miöana á flöskurnar
Gunnar Gissurarson verkstjóri og Reynir Hilmarsson deildarstjóri I forgerjuninni að gant-
ast fyrir framan stafla af ölkössum og bifreiðina sem flytur ölið frá Frakkastfg inn f Þver-
holt.
Hér er
sagt frá
heimsókn
í Ölgeröina
Egil
Skallagrímsson
og fylgst meö
því hvernig öl
verður til
Lilja Kjartansdóttir, t.v., og Agásta Jónsdóttir aö setja flöskurnar I kassa.
Jóhann P. Einarsson við tækin þar sem ölið er sfað, áöur en það er látiöá flöskur.
Ingvar B. Jónasson fylgist meö flöskuteljaranum eftir að miðarnir hafa verið llmdir á
flöskurnar.
Helmut Bergander bruggmeistari, til hægri, og Tómas A. Tómasson framkvæmdastjóri ölgerðarinnar.
„Drýgir
þjór viö
dropana
drekkur
bjór með
huga
glööum”
Sennilega er fátt, sem
skáld og hagyrðingar hafa
ort meira um en öl og vín
og er fyrriparturinn sem í
fyrirsögnina er notaður úr
einni af mörgum vísum
sem um öl, bjór eða vin
hafa verið ortar. íslend-
ingar eru ekki miklir öl-
menn, enda varla von, þar
sem við erum, ein af örfá-
um þjóðum heims sem ekki
megum brugga eða drekka
áfengt öl, þannig að sá bjór
eða pilsner sem hér é landi
er búinn til mun vera sá
léttasti sem framleiddur
er í heiminum í dag. Menn
hér á landi skiptast í hópa
með og á móti sterkum
bjór, látum það mál liggja
hér á miili hluta, en hvern-
ig verður öl til, það er at-
riði sem okkur fýsti að vita
um og því snerum við okk-
ur til Tómasar. A. Tómas-
sonar, f ramkvæmdastjóra ,
Ölgerðar Egils Skalla-
grímssonar, sem bauð okk-
ur velkomna hvenær sem
væri til að fylgjast með því
hvernig Egils-pilsner verð-
ur til.
Og þegar við svo komum i
heimsókn voru þeir mættir, fá-
fróðum blaðamanni til upplýsing-
ar, Tómas og Helmut Bergander,
þýskur bruggmeistari af norsk-
um ættum að langfeðratali, sem
unnið hefur hjá Agli siðan 170 og
eins og embættisnafn hans ber
með sér, haft yfirumsjón með til-
búningi þess öls. sem verksmiðj-
an framleiðir, en það er hvitöl,
maltöl, pilsner og hinn forboðni
drykkur okkur islendingum, pól-
arbjór, sterkt öl sem aðeins má
selja til sendiráða hér á landi,
flytja út eða þá selja um borð i
millilandaskip sem orðið hafa
uppiskroppa með þann nauðsyn-
lega drykk flestra þjóða, bjór.
— Framleiðslan á pólarbjórn-
um er nánast tómstundagaman
hjá okkur, ekki nema um 6 þús-
und litrar á ári og það eru mest
sendiráðin erlendu sem fá þessa
framleiðslu, segir Tómas.
En hvernig verður öl til, það
var það sem við vildum vita.
Undirstaðan i öli er korn og vatn
og alltsem til ölgerðar er notað er
tekið beint úr náttúrunni, korn,
vatn og humlar. Ekkert gerfiefni
er notað i ölgerð.
Nú, byrjunin er sú, að kornið er
soðið og þar þarf margskonar til-
færingar og maus við, allt eftir
kúnstarinnar r.eglum, þvi það er
ekki nóg bara að sjóða kornið,
heldur er vökvinn meðhöndlaður
á ýmsa vegu til þess að soðið, sem
ölið er búið til úr sé eins og það á
að vera. Humlarnir eru settir úti
meðan suðan fer fram. Þegar vel
rýkur úr strompi gömlu Egils-
verksmiðjunnar á horni Frakka-
Lagermennirnir Kjartan og
Gunnar Hannesson að stafla öi-
kössum, sem nú eru flestir orðnir
úr plasti, en áöur voru þeir úr tré.
stigs og Njálsgötu i Reykjavik og
ölilmurinn berst um nágrennið,
þá er verið að sjóða korn til öl-
gerðar.
Eftir suðu er vökvinn kældur og
hjá Agli er það gert með þvi að
hann er látinn i tvö mjög stór en
grunn ker og látinn rjúka og taldi
Tómas að þetta væri eina ölgerðin
i heiminum, sem enn notar þessa
gömlu aðferð. Nýtisku verk-
smiðjur láta vökvann renna i
gegnum sérstök kælitæki: það er
ekki hægt að nota gömlu aðferð-
ina, sem þykir betri, úti i heimi,
vegna loftmegnunar.
Eftir að vökvinn hefur verið
kældur niður er gerið sett i hann.
Tómas að kikja niður i gömlu bruggkerin.
Til er tvennskonar gerjum, yfir-
gerjun og undirgerjun. Maltöl og
hvitöl er yfirgerjað öl, en pilsner
er undirgerjað öl: það er að þegar
gerillinn hefur fengið þá næringu
sem hann getur úr kornvökvan-
um. sest hann á botn öltanksins,
en flýtur upp á yfirborðið i yfir-
gerjuðu öli. Það er fagmannsat-
riði að útskýra þetta nánar. Þeg-
ar svo öllu þessu er lokið, þá þarf
að ,,lagera” ölið sem kallað er.
Maltöl og hvitöl þurfa að standa i
eina viku áður en það er sett á
flöskur, pilsnerinn aftur á móti i 1
1/2 mánuð áður en setja má hann
á flöskur.
Tómas sagði að það þyrfti að
hafa strangar gætur á maltölinu,
litið þyrfti til þess að það færi yfir
þau mörk sem lög leyfa um styrk-
leika þess. Við það að ,,lagera”
öl, fær það réttan alkahól styrk-
leika og rétt bragð, hver öltegund
hefur sitt sérstaka bragð eins og
þeir vita sem bragðað hafa fleira
en eina öltegund, og þar liggur
leyndardómur bruggmeistarans.
— Já, það hefur hver brugg-
meistari sitt framleiðsluleyndar
mál, segir Helmut, sem hann gef-
ur aldrei upp.
Þeir Tómas og Helmut segja
það mun meiri vanda að fram-
leiða gottöl i þeim styrkleika sem
leyfður er hér á landi, 2.25% en ef
ölið má vera 4-6% eins og bjór er
viðast erlendis. Það öl sem kallað
er létt öl ytra er 3,5% og jafnvel
þótt bjórinn okkar væri ekki
sterkari en það, þá væri minni
vandi að brugga hann og hann
yrði betri segja þeir félagar. Það
kemur mun meiri bragðfylling i
alvöru öl, en það sem við erum að
brugga hér, segja þeir. Eins og nú
er má segja að ölið sé svelt, þ.e.
þegar það má ekki vera sterkara
en 2,25%.
Ekki er Tómas bjartsýnn á að
islenskar ölgerðir fái að brugga
sterkara öl fyrir innlendan mark-
að i náinni framtið. Hánn segist
ekki sjá merki þess að nein breyt-
ing sé að verða á afstöðu ráða-
manna i þessum efnum. Og hann
bendir á að bindindismenn, þeir
sem mest berjast gegn þvi að hér
verði leyfð sala á sterkari bjór,
bendi alltaf á reynslu svia og
finna i þessum efnum. Tómas
heldur þvi fram að bæði sviar og
finnar hafi farið skakkt að, þegar
leyfð var bruggun sterkara öls
þar i landi en áður hafði verið, en
þessar þjóðir bjuggu við svipað
fyrirkomulag i ölmenningu og
við.
— Þeir gerðu nefnilega þá reg-
inskyssu, að byrja strax á þvi að
brugga sterkustu tegund af bjór,
6-8% sterkan bjór. Þetta var
skyssa. Þeir áttu fyrst að leyfa
bruggun 3,5% öls, sem er sami
styrkleiki og á „Grönnaranum”
hjá dönum og það telst létt öl. Sið-
ar, þegar fólk var farið að venjast
þessu öli, var hægt að fara uppi
4% öl og siðan koll af kolli með
löngu millibili uns farið var að
brugga sterkasta öl, segir Tómas.
Ef við fengjum að brugga sterk-
ara öl hér á landi, þá myndi ég
leggja til að þannig yrði farið að,
en ekki að tekið yrði stökk úr
2,25% sterku öli og uppi 8% eða
meira, þá yrði allt vitlaust hjá
okkur, eins og varð fyrst hjá finn-
um-og svium, þeir eru rétt að
byrja að jafna sig á þessu núna.
Ef við aftur á móti förum þá leið
sem ég var að benda á tel ég, og
það gera flestir sem lita raunhæft
á málið að nákvæmlega ekkert
myndi gerast nema að við fengj-
um betra öl.
Bruggmeistarinn Helmut Berg-
ander, segir að ölgerðarmanns-
starfið sé allt uppi 4ra ára nám.
F'yrst læra menn i verksmiðjun-
um siðan fara þeir á ölgerðarhá-
skóla, tveir mjög virtir skólar eru
i Þýskalandi og einn i Danmörku,
þessir þrir eru taldir bestir i
heiminum. Helmut telur að besti
bjór sem hann hefur bragðað á sé
Urquell sem er frá Pilsen i
Tékkóslóvakiu, þeim stað sem
allur pilsnei; er kenndur við. Og
frá Pilsen koma fleiri bjórtegund-
ir sem þykja i allra hæsta gæða-
flokki. Helmut segir okkur að
þetta margumtalaða bjórvanda-
mál sem sumir tali um hér að sé i
einhverjum löndum, sé óþekkt
fyrirbrigði i Þyskalandi, þar er öl
einn liðurinn i daglegri neyslu-
þörf fólks og hafi verið frá alda-
öðli. Þar er öl sjálfsagður hlutur
sem engum hefur dottið i hug að
orða við vandamál, þvert á móti,
það yrðu vandamál ef öl fengist
ekki.
Og Helmut segir okkur enn-
fremur að elstu minjar sem fund-
ist hafa i heiminum um ölgerð séu
5000 ára gamlar, þær fundust i
Egyptalandi og margir telji ein-
hverskonar ölgerð jafn gamla
mannkyninu.
Við spurðum Helmut hvort
hann hafi breytt Egils pilsnerum
eitthvað f.rá þvi að hann kom 1970.
Hann segir svo vera, ekki mikið
að visu en dálitið þó og alltaf
\
ÐA 13
Snúðu þér við svo hægt sé að taka af þér mynd, sagði Magnea Jónsdótt-
ir, t.d., við Ingu Hannesdóttur.
Þessir piltar taka á móti fiöskunum þegar þær koma út úr þvottavél
inni.
MYNDIR OG TEXTI S.DÓR
mjög litið i einu, stökkbreytingar
i þessum efnum séu ekki til góðs.
Eitt af aðalsmerkjum goðs öls er
að það freyði vel, ef öl freyðir illa,
er það kallaður latur bjór. Tómas
segir að þar sem bjórmenning sé
ekki til hér á landi, drekki menn
oft bjórinn úr mjólkurglösum, eða
glösum sem fitusmit er i, þá
freyðir bjórinn ekki og svo haldi
menn að þetta sé vegna þess að
bjórinn okkar sé ekki nógu góður.
Hjá ölgerðinni Egill Skalla-
griksson hefur verið bruggað öl
frá stofnun hennar 1913. Tómas
Tómasson, stofnandi hennar, fað-
ir Tómasar A. Tómassonar lærði
bruggun og islenska maltölið er
hans verk, og þvi hefur ekkert
verið breytt. Nú vinna hjá fyrir-
tækinu 80 til 100 manns. það eru
árstiðasveiflur i þessum iðnaði
eins og öðrum, mest er auðvitað
að gera fyrir hátiðar og þá segir
Tómas að starfi hjá fyrirtækinu
um eða yfir hundrað manns.
Tækni við öl og gosdrykkjagerð
hefur aukist mjög i heiminum og
auövitað hhér á landi lika. Þó
segir Tómas að þeir noti 'enn
viðargeyma við bruggun. Til þess
að gera slika geyma þarf beyki.
en nú fyrirfinnst enginn hér á
landi sem kann að búa til slika
geyma og þvi hefur orðið að gripa
til tveggja geyma úr málmi og
áður en langt um liður verða allir
geymarnir orðnir úr málmi. en
það ku vera staðreynd að betra öl
kemur úr viðargeymum en
málmgeymum. Næstum allsstað-
ar erlendis er farið að nota geyma
úr málmi, nema i Pilsen i Tékkó-
slóvakiu. þeir breyta ekki um og
halda fast i gatnla hefð. Það gera
þeir hjá Agli lika meðan tré-
geymarnir sem til eru i dag end-
ast. Hætt er við að þeir verði
orðnir úr* sér gengnir þegar að
þeim degi kemur að islendingar
fá að brugga og drekka venjulegt
öl eins og aðrar þjóðir.