Þjóðviljinn - 09.05.1976, Blaðsíða 8

8 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 9. mal 1976.
Nixon og Kissinger: sýniö honum ekkert flóknara en þaö Hiö sigursæla bros Jimmy Carters.
gæti staöiö i Readers Digest (Úrvali).
Að undanförnu hafa menn get-
að lesið i blöðum um viða veröld
misjafnlega ýtarlega úrdrætti úr
bók sem þeir Bob Woodward og
Carl Bernstein hafa saman sett
og fjallar um siðustu daga Nixons
i Hvita húsinu.
Þessir tveir blaðamenn urðu
frægir fyrir að koma Watergate-
skriðunni af stað og hefur margan
kollega þeiura fýst að fara i föt
þeirra siðan. Þessi nýja bók er
byggð á viðtölum við mikinn sæg
af fólki sem starfaði hjá þeim
Nixon og Kissinger, og hefur ver-
ið talað við suma allt að sautján
sinnum. Markmiðið viröist hafa
verið „að velta við hverjum
steini”. Og vist er bókin um
margt fróðleg, af endursögnum
að dæma. Og margt er undarlegt I
þeim fróöleik. Viö fáum til að
mynda að vita aö Nixon var full-
hlaðinn af gyðingafjandskap,
hafði oftar en ekki orð á samsær-
um gyðinga gegn sér — engu að
siður gerir hann Kissinger að
utanrikisráðherra sinum.
Við fáum náttúrlega margar
staðfestingar á þvi að „kalt er
undir rifjum konungsmönnum
hjá”. Helstu ráðgjafar Nixons,
Ehrlichman og Haldeman, elduöu
grátt silfur við Kissinger og
reyndu að koma þvi orði á hann
að hann væri hommi, Kissinger
svaraði með megnri fyrirlitningu
á þessum „eðjótum og nasistum”
sem hann kallaði svo. Við fáum
rétt einu sinni enn heimildir um
þá hræsni sem ræður rikjum i
leikhúsum valdsins: i sviðsljósinu
var Kissinger vanur að segja sem
svo að ,,ég hefi ekkert til að
byggja á nema traust forsetans”.
En þegar tjaldið féll flýtti hann
sér að biðja aðstoðarmenn slna
um að þeir skrifuðu aldrei neitt
fyrir það auma fifl, Nixon, sem
væri flóknara en grein I Readers
Digest (Orvali). Annars mundi
hann ekkert skilja.
Sváfu þau saman?
Engu að slður er liklegt að þeir
Woodward og Bernstein fái nokk-
uð aðra einkunn fyrir þessa bók
en fyrir framl. sitt til Watergate-
málsins. I Watergatemálinu var
hin áleitna, harða blaðamennska,
sem á köflum líktist helst mögn-
uðum reyfara, á réttum stað. Þá
var spurt um viss grundvallarat-
riði, um aðferðir við rekstur
stjórnmála I voldugasta riki
heims, um rétt fólks til að vita um
þann skepnuskap sem Nixon og
félagar hans höfðu haft i frammi
gegn pólitiskum andstæðingum
með tilstyrk leynilögreglu og
annarra hæpinna aðila.
En þessi nýja skýrsla virðist
bera vott um hnignun, úrkynjun
umræðunnar. Hin eiginlegu
vandamál sem ættu aö piska
menn til umhugsunar þoka fyrir
dýrkun smáatriða og fyrir hat-
rammri sókn inn á svið einkalifs-
ins. Til dæmis: það er grafið upp,
að Pat Nixon hafi trúað lækni fyr-
ir þvi, aö þau hjón hafi ekki sofiö
saman i ein tiu ár, og tiundað
rækilega, að hún hafi verið að
stelast til að fá sér viskiglas um
miðjan dag þegar á leið Water- |
gate. Og þarna sitja þau hjóna-
Forsetinn grét
forsetaefni brosir
sunnudags
piSffl
tetrin yfir mat sinum og segja
ekki orð hvort við annað. Lesand-
inn fer að vorkenna aumingja
fólkinu, enda ekki nema von.
Köttur og kóngur
Þarna hefur ráðið ferðinni sá
þáttur sölumennsku á prenti sem
leitast við aö yfirfæra öll tiðindi
yfir á svið hins persónulega. Fyrr
eða siðar eins og gufar það upp
hvað frægöarfólk gerir eða vill,
hvaða þýöinguathafnir þess hafa.
Þess I stað er hrekklausum les-
anda boðiö upp á fjölskyldu-
drama, hjónabandserfiðleika,
laumusyndir, allt i þeim dúr, að
„þetta er nú fólk eins og við”. Og
það er hætt við að oft glatist allt
sem máli skiptir, vegna þess hve
mjög þessari samsömun er haldið
að mönnum. Aumingja Nixon
rallhálfur og knékrjúpandi, biöj-
andi guð um styrk. Aumingja Pat
sem sefur ein með bjartsýnis-
skáldsögum sinum. Eða eins og
Richard Hoggart („Uses of Liter-
acy”) segir um þessa tegund
blaðamennsku: „Viö sökkvum
dýpra inn i draum um einkamála-
heim þar sem ekki aöeins kettin-
um leyfist að lita á kónginn, held-
ur er hver kóngur i raun köttur
undir niðri, og allar stórvelda-
figúrur ekki annað en venjulegir
Jónar i hjarta sér”.
Böðullinn í
Salisbury
Leggjum smálykkju á leið okk-
ar. Anders Ehnmark, sem lengi
var starfandi við Expressen,
stærsta blað Sviþjóðar, hefur
samið lykilskáldsögu um blaða-
mennsku, sem undir yfirskini
frjálslyndis, réttsýni og máls-
varnar fyrir litilmagnann breyt-
ir öllum málum i einkamáls-
skýrslur. Aðalpersóna skáldsög-
unnar (sem heitir Karamelkoket,
Norstedt och Söner) er blaða-
maður, sem er m.a. sendur til
Ródesiu. Þar hafa sex blökku-
menn verið dæmdir til hengingar.
Það ætti að vera full ástæða til að
skrifa pólitiska greinargerö. En
allur áhuginn beinist að böölin-
um, þessum merkilega manni,
sem á að hengja þá dæmdu
„Daily Mirror, Daily Express,
France-Soir, Ekstra - Bladet,
Verdens Gang, öll hin gula pressa
Evrópu haföi komið og átt viðtal
við bööulinn”. Og þá sviinn lika.
Dæmigert sjónarhorn. Svona
laéra menn að vilja gera það sem
menn eiga aö gera á sliku blaði.
Hið forvitnilega einstaka tilfelli.
Einstaklingur i staöinn fyrir hug-
mynd....
Hrollur
En höldum áfram með siðustu
daga Nixons. Þar er reyndar að
finna margar þær upplýsingar,
sem setja aö manni pólitiskan
hroll. Þær setja óbeint fram
spurningar um þær gifurlegu
hættur sem fylgja þvi, að svo
miklu valdi skuli safnað á eitt
embætti, i þessu tilviki banda-
rikjaforseta.
Hér er ekki aðeins átt við það,
að þessi mikli valdamaður heldur
kengfullur hrókaræður frammi
fyrir myndum fyrirrennara sina i
Hvita húsinu. Heldur dæmi sem
þetta hér: Árið 1970 sendir Kiss-
inger Nixon skýrslu um aö Súv-
anna Fúma, þáverandi forsætis-
ráðherra Laos (fulltrúi hinna
hlutlausu), sé að fara i heimsókn
til Kina. Nixon skrifar i bræði á
skýrsluna: Bombardériö þá.
Hvort sem þarna eru bein tengsli
á milli eða ekki: við vitum að La-
os fékk yfir sig sprengjuskammt
á við þann sem Þýskaland varð
fyrir i heimsstyrjöldinni, og þá
einnig, að sprengjuregn þetta
mun hafa hert mjög andstæðing-
ana, Pathet Lao, og fjölgað i liði
þeirra. Og þótt Kissinger sé skelf-
ingu lostinn yfir duttlungum Nix-
ons og blátt áfram heimsku og
hafi um hvorutveggja stór orö i
sinn hóp, þá dansar hann með, sá
útsmogni valdapókerspilari. Þeg-
ar Nixon vill semja, þá vill Kiss-
inger það lika. Þegar hann vill
sprengja, þá er Kissinger með.
Þar um má taka dæmi af innrás-
inni i Kambodju, sem margir ráð-
gjafar þeirra kumpána töldu
mesta óráð og hafa betur skiliö en
þeir hvern endir það ævintýri
kynni að fá. Þegar allmargir
þeirra sögðu af sér i mótmæla-
skyni hæddi Kissinger þá fyrir
hugleysi og sagði: „Við erum all-
ir forsetans menn og verðum að
haga okkur eftir þvi”.
Brosið hans
Jimmy
Samþjöppun valds er að sjálf-
sögðu ekkert einkavandamál
Bandarikjanna. En hún er þeim
mun alvarlegri sem um er að
ræða öflugasta riki heims. Og
einnig vegna þess, hvernig kosn-
ingaskákin er tefld i þvi landi. Al-
menningur veit lygilega litiö
hvers er að vænta af forsetaefn-
unum. Hann þekkir aðeins mynd-
ina af forsetaefninu, sem djúpsál-
arfræðingar og auglýsingameist-
arar hafa búið til. Hann þekkir
hið æfða bros, hinar sigurvissu
handasveiflur, aödáunarsvipinn á
eiginkonunni. Ef að frambjóð-
andinn þykir heldur stifur og
formlegur er skotið inn nokkrum
auglýsingamyndum, þar sem
hann leikur við börn sin eða
barnabörn. Skoðanasérfræðingar
Framhald á 18. siðu.
Blaöamennska
Eftir Anders Ehnmark
Við verðum að f esta hana við eitthvað
við verðum að finna átyllu
þetta gengur ekki fyrirhafnarlaust.
Það er ekki nóg að útskýra mál
við verðum einnig að selja það
það verður að komast inn á heimilin
Fólk ræður ekki við þetta
Maður þarf ekki alltaf
að vera svona alvarlegur
Setningarnar eru of langar
Þetta er of þungt
Þetta passar ekki
Fólk ræður ekki við þetta
Grein á að vera
eins og handartak
Eða hvað skal segja —
lifandi
Það er ekkert fólk í þessu
Fólk vill lesa um manneskjur
Það hrifur
Reyndu að hafa mörg nöfn með
Menn hafa unun af að lesa um
sjáifa sig
Þú getur skrifað um hvað sem er
ef þú hefur fólk með
Hversvegna þarf allt að vera
leiðinlegt?
Þurfa menn alltaf að vera
svona alvarlegir?
Fólk ræður ekki við þetta
Það hefur ekki áhuga
Það nennir ekki
Fólk vill ekki vita af þessu
Fólk vill slappa af.
Stelpa mun lífga upp
eitthvað að horfa á
Séu stelpur með les fólk
næstum því hvað sem er.
Þetta með kettina er góð
hugmynd
Oll dýr hitta í mark
Fólkið er alveg gaga.
Þetta er ekki okkur að kenna
Við vitum hvað fólkið vill
Ef ekki væru lesendurnir
gætum við búið til gott blað...