Þjóðviljinn - 20.07.1976, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 20.07.1976, Blaðsíða 6
6 StPA — ÞJÓPVILJINN Þriftjuriagur 20. 197«. Jakob Jakobsson fiskifrœðingur, í útvarpsþœtti: Allir heimsins fiskifrœðingar duga ekki til að sannfœra ísl. stjórnvöld. „Mér finnst það mjög athyglis- vert, aö i nokkrum tilvikum hafa fiskifræðingar lagt til aukinn há- marksafla, sem dæmi nefni ég humar og sild. Þessar tillögur voru gerðar i samræmi við stofn- stæröarútreikninga á viðkomandi dýrastofnum. Stjórnvöld hafa á engan hátt véfengt þessar niður- stöður og tekið fullt tillit til tillagna okkar um aukinn afla. Þegar við hinsvegar leggjum fram tillögur um nauðsyn þess að minnka afla vegna gegndar- lausrar ofveiði, er þvi lýst yfir að allir heimsins fiskifræðingar dugi ekki til þess að sannfæra islensk stjórnvöld.” A þessa leið fórust Jakob Jakobssyni, fiskifræðingi og að- stoðarforstjóra Hafrannsókna ■- stofnunarinnar, orð i útvarps- þætti Páls Heiðars Jónssonar á sunnudaginn. Innlegg Jakobs I þáttinn var óbeint svar við ummælum sjávarútvegsráðherra sunnudaginn áður, þar sem hann vefengdi niðurstööur fiskifræð- inga um ástand þorskstofnsins og taldi tölur þeirra um hámarks- afla ágiskanir einar. 1 útvaipsíölu sinni vikur Jakoh að nokkrum grundvallaratriðum og þykir Þjóðviljanum þvi rétt að Jakob Jakobsson raunaveiðum á loðnu að sumar- lagi. Fyrir þvi hafa margir góðir menn barist lengi. Arangur þessara loðnuveiða getur orðið ó- metanlegur. Þaö er alveg fyrir- sjáanlegt, samt sem áður, að þau skip sem halda til loðnuveiða á þessu sumri eru hringnótaskipin okkar. En þau hafa á undanförn- um árum veitt sild i Norðursjó en ekki stundað þorskveiöar. Þessar nýju loðnuveiðar koma þá i veg fyrir að sum þessara skipa hefji þorskveiðar, en þetta árið stuðla þær beinlinis að þvi að minnka sóknina I þorskstofninn miöað við undanfarin ár. Þá eru tilraunaveiðar á kol- munna ekki siður mikilvægar. Þær miðast viö aö afla kolmunna til manneldis vegna sérstakra vinnslutilrauna sem fara fram, og eiga væntanlega eftir aö skila miklum arði siðar. En þær breyta litlu sem engu um sóknina i þorskstofninn á þessu ári. Og ef ég tek svo eitt dæmi enn: Veiðitilraunir meö rækju á djúp- miðum lofa góðu. En ólfklegt er að þær breyti miklu um sókn I þorskstofninn núna strax. Sllkar veiðar verða vart arðbærar nema rækjan sé unnin að meira eða minna leyti um borð i skipunum, en tíma tekur að breyta þeim og fá nauðsynleg tæki t.d. til þess að forsjóða og frysta rækjuna um borð. Þá hefur i þinum þáttum, Páll Heiðar, verið minnst á 46% verð- hækkun á karfa, og talið að með þessu myndu skip hverfa frá þorskveiðum og taka upp karfa- veiðar. Dr. Jakob Magnússon fiskifræðingur er nýkominn úr sex vikna fiskileit á karfaslóðum, sem farin var til þess að beina togurunum frá þorskveiðum. 1 skýrslu um fiskileitina fjallar dr. Jakob um áhrif verðhækkunar- nauðsynlegu sóknartakmarkunar i þorsk. Enda hafði þetta ekki staðið lengi þegar þorskverö var hækkað aftur og bilið þannig auk- iöá ný, þannig að nær hjakkaði i sama farinu.” Þannig farast þeim starfsbróð- ur minum orð, sem gerst þekkir til þessara mála. Hitt er svo annað mál að margnefnd verðhækkun á karfa hefur vafalaust komið I veg fyrir, að karfaveiðar legðust hreinlega niður, og er þvi góðra gjalda vert, þótt upphaflegum tilgangi hafi ekki veriö náð. 100 þúsund lestum meir en í „svörtu skýslunni” Mér sýnist allt benda til þess, að spá Þjóðhagsstofnunar um allt að 330 þúsund lesta þorskafla á íslandsmiðum muni rætast, ef heimild I lögum um afla- takmarkanir verður ekki notuð. Þetta er hundrað þúsund lestum meira en Hafrannsókna - stofnunin lagði til I hinni frægu „svörtu skýrslu” frá 13. okt. 1975. Þar sem tölur um aflatak- markanir i skýrslunni hafa verið rangfæröar i þessum þáttum þin- um,Páll, get ég ekki látið hjá liða að vitna i hana orðrétt. Þar segir: „Fiskiskipastóll sá sem stund- ar þorskveiðar á Islandsmiðum er allt of stór. Ef sóknin yrði minnkuö um helming myndi slikt ekki aðeins þýða nokkurnveginn sama aflamagn á land þegar til lengdar lætui; heldur myndi afli á sóknareiningu vaxa verulega strax, sem þýðir I raun mun arð- bærari veiðar en áður.” ALLT STEFNIR í 330 ÞÚSUND LESTA ÁRSAFLA iiiuai . v/g cg mci ctu hans skýrslu: r ursenaurnar jyi birta hana hér I heild. Fyrst var Jakob spurður að þvi hvort honum fyndust þær vernd- araðgeröir og aðrar ráðstafanir i sjávarútvegi sem gerðar hafa verið fullnægjandi. „Það er leiðinlegt að vinna allt- af við það sama. Nú er ég búinn að vera 14 ár við háskóiann i Kaupmannahöfn og get veriö þar i ein 23 i viðbót, en mig iangaöi til að breyta til. Auk þess er ég að vinna að þýðingu á bók Laxness, i túninu heima, og það er býsna gott að ijúka við það hér uppi á is- landi,” Það er hinn nýi forstjóri Norræna hússins, Erik Sönder- holm, sem svo mælir, en hann var hér á islandi i siðustu viku og kemur aftur 1. ágúst til að taka við forstjórastarfinu af Maj Britt Imnander. „Já, það hefur margt breyst siðan ég var hér búsettur” segir Erik, en hann var lektor i dönsku við Háskóla íslands frá 1955 til 1962. Á þvi timabili samdi hann ýmsar námsbækur i dönsku fyrir islenska gagnfræða- og mennta- skóla i samvinnu viö Harald Magnússon og Bodil Sahn. Enn- fremur vann hann við viðauka- bindindinu við Orðabók Sigfúsar Blöndals. „Þá var Reykjavik ekki nærri eins falleg og hún er nú. Nú er búið að mála öll gömlu húsin og malbika flestar götur. Og ekki má Engin sóknartak - mörkun í þorsk enn. Þvi miöur verð ég að svara þessari spurningu neitandi. Þær gleyma öllu sem gerst hefur i menningarmálum. Þá var aðeins einn sýningasalur og háskólinn litill, nú eru fjöldamargar mál- verkasýningar i gangi og i einu og búið að byggja heil býsn við há- skólann” sagði Erik. „Er það eitthvað sérstakt sem þú hefur hugsaö þér að beita þér fyrir i þinu nýja starfi?” „Ég er hér aðeins i nokkra daga og erfitt að gefa út stórorðar yfir- lýsingar eftir svo stutta viðdvöl, en þar sem bókmenntir eru mitt sérfag langar mig að beita mér dálitið fyrir öörum greinum, t.d. málaralist og tónlist. Það er nefnilega mín tómstundaiðja, reyndar mála ég ekki, en öll fjöl- skyldan spilar á hljóðfæri og und- anfarin ár hef ég gefið út timarit- ið Musik. Mig langar að leggja á- herslu á að koma upp nótnasafni og plötusafni, og svo auðvitað að kynna bókmenntir, bæði islensk- ar og erlendar. Salurinn er ágæt- ur fyrir minniháttar tónlistar- flutning. Vonandi verður hægt að fá innlenda tónlistarmenn og frá hinum norðurlöndunum til að flytja verk sin, og að sýna verk ráðstafanir sem hafa verið gerö- ar og þú minntist þarna á — þær ná alltof skammt. Og svo dæmi sé tekið, þá er það rétt að þaö bar að sjálfsögöu mikla nauðsyn til þess að hrinda I framkvæmd til- eftir norræna myndlistarmenn i kjallaranum eins og verið hefur Ég vona að það verði unnt að sinna sem flestum þáttum menn- ingarinnar á sem fjölbreyttastan hátt. Ég hlakka til að fást viö ann- að en eingöngu bókmenntir, en það er erfitt að fá annað starf i Danmörku, þegar maður er kenn- ari i dönskum bókmenntum. „Gerir þú áð fyrir að halda á- fram að þýða islensk verk yfir á dönsku”. „Ég lýk að minnsta kosti við bók Laxness „I túninu heima”, en ég hef haft mjög mikla ánægju af að þýða hana. Hún er svo sér- kennileg Qg skemmtileg. Það lífs- kerfi sem þar birtist er löngu liðið á hinum Norðurlöndunum, en var hér i fullum blóma allt fram til ársins 1920.” „Hvernig gengur aö koma bók- um eftir islenska höfunda á fram- færi I Danmörku?” „Það hefur ekki gengið nógu vel, að Laxness undanskiidum, en ég vona að þaðnbatni. Vonandi verður veiting bókmenntaverð- iauna Norðurlandaráðs auglýsing fyrir islenskar bókmenntir er- lendis, bæði bækur eftir Ólaf Jó- hann Sigurðsson og aðra höfunda islenska. Mér hefur raunar stund- um fundist að ekki hafi alltaf ver- ið sendar bestu Islensku bækurn- „I leiðangrinum fékkst víða dá- góður karfaafli. En staðreyndin er sú, að áhugi fyrir karfaveiöum er takmarkaöur meöan nokkurs þorskafla er von. Nokkuð stóð þetta til bóta með hækkun karfa- verðsins á dögunum, þótt bilið milli þorsks- og karfaverðs hafi enn verið alltof mikið til þess að það hefði tilætluð áhrif til hinnar ar til norrænu dómnendarinnar. Mér er sérstaklega minnistætt eitt árið, þá saknaði ég þess mjög aö bók Jakobinu Sigurðardóttur, „Snaran”, var ekki send frá Is- landi, en ég held að hún hefði þá átt mikla möguleika á verölaun- unum. Þetta virðist þó vera að breytast og nú eru frekar sendar bækur eftir yngri höfunda og mér finnst þær sýna betur það sem hér er að gerast i bókmenntunum. En það sem stendur þó Islenskum bókmenntum helst fyrir þrifum á norrænum bókamarkaði, er hversu fáir skilja málið. Hjá bókaútgáfum er enginn sem skil- ur islensku og fæstir geta látið þýða bækur sinar fyrst og fengið siðan útgefanda.” „Að lokum, — þú hefur hldið is- lenskunni vel við þessi ár siðan þú bjóst hér?” „Ég hef nú litið talað hana, en þeim mun meira lesið. Dóttir min verður hér þar til við komum, tii að læra málið, en bæði börnin min eru fædd hér og skilja dálitið i is- lensku. Sonur minn er að læra jarðfræði og hann kemur hingað i næsta gosi, hvenær sem það nú verður. En viö hjónin komum al- komin 1. ágúst, — daginn eftir að Maj Britt fer.” sagöi Erik að lok- um. auknum afla ’77 brostnar. Slðar segir I skýrslunni: „Til þess að ná þessu mark- miði þarf að friða algjörlega þriggja ára þorsk og yngri og draga verulega úr sókn i eldri hluta stofnsins á næstu é.rum, þannig að þorskafli 1976 fari ekki fram yfir 230 þúsund tonn. En vegna hins óvenju sterka árgangs frá árinu 1973 má auka aflahá- markið á árinu 1977 I 290 þúsund tonn.” Og I skýrslunni segir ennfrem- ur: „Meö tilliti til þess alvarlega ástands sem nú rikir I þorsk- stofninum eins og rakið er hér að framan, leggur Hafrannsókna - stofnunin eindregið til að heildar- afli þorsks á Islandsmiöum fari ekki fram yfir 230 þúsund lestir árið 1976.” Hér kemur glöggt fram, að ákveönar forsendur væru fyrir þvi aö auka hámarksaflann 1977 úr 230 þúsund lestum i 290 þúsund lestir. Þessar forsendur voru að sjálf- sögðu að ekki yrði veitt meira en lagt var til að veitt yrði á þessu ári og þriggja ára fiskur yrði al- gjörlega friðaður. Ég fæ ekki bet- ur séð en að þessar forsendur séu brostnar. Allt stefnir á miklu hærri tölu en 230 þúsund lestir I ár. Og 3ja ára fiskur var svo sannarlega ekki friöaður á sfðastliönum vetri, meðan breskir togarar sópuöu upp tugþúsundum lesta af þessum smákópum á friöuðu svæðunum, svo ekki sé minnst á okkar eigið smáfiskadráp, sem oft hefur gengið erfiðlega að stemma stigu við, þó ég viður- kenni að nú horfir til bóta. Allt tal um 280 þúsund lesta afla i ár og hið sama næsta ár á þeim forsendum að þetta sé meðaltal tveggja talna úr „svörtu skýrslunni” fær þvi engan veginn staðist. Meðaltal 230 og 290 er að sjálfsögðu ekki 280. En ég læt hlustendur um lausn þeirrar gátu. Páll Heiðar: — En nú kom það fram i máli ráðherra hér á sunnu- daginn var að þorskinn skipti til- Framhald á 14. siðu. Hlakka til að fást við fleira en bókmenntir — segir hinn nýi forstjóri Norræna hússins, Erik Sönderholm, sem er doktor í dönskum bókmenntum

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.