Þjóðviljinn - 06.08.1976, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJ(ÍÐVILJINN Föstudagur 6. ágúst 1976.
DIOÐVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
Otgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Umsjón með sunnudagsblaði:
Arni Bergmann
Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Skólavörðust. 19. Simi 17500 (5 linur)
Prentun: Blaöaprent h.f.
„HREINLÆTISMÁL”
Formaður stjórnar Lánasjóðs islenskra
námsmanna hefur látið hafa það eftir sér i
blaðaviðtali að ekki þýði annað en að
leggja starfsemi sjóðsins niður það sem
eftir er þessa árs. Ástæða: Engir peningar
eru til i sjóðnum. Til þess að standa i
skilum með vorlánin segir formaðurinn að
vanti 221 miljón króna, en þegar eru
„liðnir tveir mánuðir frá greiðslutima
þeirra lána.” Þá hefur komið fram að
haustlán til islenskra námsmanna eigi að
fjármagna með 600 miljóna króna láni.
Þessi lántökuheimild er ,,bara sóðaskap-
ur” að sögn formannsins ,,og flokkast
undir hreinlætismál en ekki fjármál.” ,,í
raun og veru ætti Lánasjóðurinn alls ekki
að fá að taka lán, þar sem hlutverk hans
er að veita lán.”
Vegna þessa alvarlega ástands i lána-
málum islenskra námsmanna og einnig
vegna þess að nýlega hafa verið settar
reglur sem gera aðstöðu námsmanna
erfiðari til lánagreiðslna er nú svo komið
að þó nokkur hópur hefur i huga að hætta
námi. Háskólarektor, Guðlaugi Þorvalds-
syni, er vel ljós þessi vandi sem vonlegt er
og i viðtali við rikisútvarpið hefur hann
nefnt þann möguleika að námstimi ár
hvert verði styttur til þess að námsmenn
hafi lengri tima til að afla sér tekna. En
um leið lagði háskólarektor áherslu á að
þá yrði jafnframt að tryggja náms-
mönnum sumarvinnu, en á það hefur
mjög skort á þessu sumri.
Þessi vandi islenskra námsmanna er
afleiðing af stefnu núverandi rikis-
stjórnar. Stefna hennar kemur niður á
námsmönnum eins og á launafólki svo
sem rakið hefur verið i leiðurum blaðsins
siðustu tvo dagana og oft áður. Þess vegna
er það stærsta „hreinlætismál” islenskra
námsmanna og launamanna að losna við
núverandi rikisstjórn: stefna hennar er
pólitiskur „sóðaskapur”. —s.
TAKMARKALAUST
Að undanförnu hafa verið nokkur blaða-
skrif um dufl þau sem bandarikjamenn
hafa lagt hér um allan sjó. Þessi skrif eru
flest aðeins staðfesting á fyrri skrifum
Þjóðviljans um þessi efni, einkum þeim
skrifum sem komu fram hér i blaðinu i
fyrra og hitteðfyrrasumar. Það sem nýtt
er i skrifum þessum er grein eftir ungan
blaðamann Halldór Halldórsson. 1 blaða-
brein i vikunni sýndi Halldór fram á
hvernig bandariski herinn hefði notað
Morgunblaðið til þess að birta lygafrétt
um mannslát i bandariska sjóhernum
fyrir nokkrum árum. Þannig var, að
bandariski herinn vann að lagningu sjó-
kapals út frá Stafnesi. Kapallinn var
lagður i skurð sem grafinn var á vegum
hermangsfyrirtækisins Islenskra aðal-
verktaka. Þegar bandarikjamenn tóku við
og lögðu kapal i skurðinn lést einn banda-
rikjamannanna. En þar sem hér var um
hernaðarlegt leyndarmál að ræða mátti
ekki vitnast að sjóliðinn hefði látist með
þessum hætti — þess i stað var búin til
saga. Hún fólst i þvi að bandariskur sjóliði
hefði látist i skemmtisiglingu út frá Garð-
skaga. Morgunblaðið var eitt islenskra
blaða látið birta þessa lygafrétt, eins og
Halldór sýndi fram á i grein sinni.
Siðan grein Halldórs birtist eru liðnir
nokkrir dagar og engin svör hafa borist.
Bendir þvi allt til þess að hinn ungi blaða-
maður hafi farið rétt með: að islenska
Morgunblaðið hafi verið notað til þess af
bandarisku herstjórninni að dreifa lyga-
frétt um banaslys á bandariskum sjóliða.
Það var að visu löngum vitað að Morgun-
blaðið skorti alla sjálfsvirðingu — að nú
ekki sé minnst á þjóðlega reisn þegar
bandariski herinn er annars vegar. Það
var einnig lengi ljóst að Morgunblaðið
hefur gengið lengst allra islenskra stofn-
ana i að þjóna undir bandarisk megin-
sjónarmið: þar stendur Morgunblaðið sist
að baki fyrirtækinu „íslenskir aðalverk-
takar”. En það kann þó að koma ýmsum á
óvart, að stærsta dagblaðið á Islandi sé
notað af bandariska hernum til þess að
koma á framfæri lygafréttum um bana-
slys i bandariska hernum. Lengi getur
vont versnað — en hingað til hafa margir
haldið að það væru takmörk fyrir þjóns-
lund Morgunblaðsins við bandariska her-
námsliðið. Nú er ljóst að henni eru engin
takmörk sett. —s.
Ólœknandi
atvinnuleysi
t fréttum frá Sameinuöu þjóö-
unum lesum viö upplýsingar úr
nýlegri skýrslu Alþjóöa vinnu-
málastofnunarinnar, ILO, aö
um 19 miljónir manna i iön-
væddu rikjunum séu nú at-
vinnuláusar. t skýrslu til ILO
segir Robert NcNamara aö leita
þurfi meira en mannsaldur
aftur i timann til aö finna hliö-
stæöu viö þaö ástand, sem nú
riki. Athugun sem tölfræöi-
stofnun ILO hefur beitt sér fyrir
fjallar um atvinnuleysi i 23
rikjum. Þar er um aö ræöa 18
Evrópulönd og auk þess Banda-
rikin, Kanada, Japan, Nýja Sjá-
land og Ástraliu. í desember i
fyrra voru 18 miljónir manna
atvinnulausar i þessum löndum
og leita veröur aö minnsta kosti
40 ár aftur i timann til að finna
hliöstæöu. Ef þetta er boriö
saman viö ástandiö ’74, kemur i
ljós aö atvinnuleysi hefur farið
ört vaxandi, en það var þá 13.3
miljónir skráöir atvinnuleys-
ingjar. Tveir þriðju af aukn-
ingunni áttu sér staö I Evrópu. 1
Bandarikjunum og Kanada var
aukningin 25 prósent, en 7
prósent i Japan, Ástraliu og
Nýja Sjálandi.
Samhliöa atvinnuleysinu er
veröbólguástandiö. Og þótt
heföbundnar leiöir hafi ekki
gefist vel til þess að ráöa bót á
vandanum, hefur efling opin-
berra framkvæmda á Noröur-
löndunum gefist betur heldur en
skattalækkun 1 Bandarikj-
unum.
Hér sjáum viö i verki eina
helstu þverstæöu kapitalísks
hagkerfis á krepputima og þótt
einhver bati sé talinn fram-
undan, eru menn sammála um
aö seint veröi unnin bót á at-
vinnuleysinu. Og þaö mættu
menn muna, aö i sósialisku rikj-
unum 15 hefur þessum vanda
verið útrýmt.
þróunarlöndunum stööug viö-
skiptakjör á hráefnum og
öðrum helstu framleiösluvörum
þeirra. Þörfin á stefnubreytingu
af þessu tagi er auösæ. Spurn-
ingin er hvort framkvæmdin
veröur i samræmi viö þaö sem
hjalaö er á alþjóöaráöstefnum.
Takmarkalaus
örbirgð
Nú er talaö um gjörbreytta
stefnu I þróunarmálum og
vanda þróunarlandanna. I staö
þess aö keppa aö þvi aö auka
hagvöxtinn, og fjárfestingu i há-
þróaöri nútimatækni, er nú rætt
um aö beina þróunaraðstoö að
hefðbundnum atvinnugreinum,
aöallega landbúnaöi og hand-
verki ýmiskonar, sem skapar
mikla atvinnu og bætir hlut
þorra manna, en ekki aöeins fá-
menns hóps. Samhliöa þessu
hlýtur svo að verða rifist áfram
um nýtt efnahags- og viöskipta-
kerfi i heiminum, sem tryggi
Eftirfarandi tölur úr fréttum
frá Sameinuðu þjóðunum tala
skýrustu máli um hvað viö er að
etja:
Nú er talið að um 700 miljónir
manna I veröldinni búi viö sára
fátækt.
Um 500 miljónir manna búa
viö stööugt hungur.
'Miljónatugir þjást af ýmiss-
konar sjúkdómum, sem ekki
aðeins veikja mótstööuafl fólks-
ins, heldur og valda þvi, að
meðalaldur er langtum lægri i
fátækustu löndunum en annars-
staöar. Margt af þessu fólki á
engan kost á læknishjálp.
A áratugnum frá 1960 til 1970
fjölgaöi ólæsu fullorönu fólki i
veröldinni úr 700 miljónum i 760
miljónir.
Svona er hægt aö halda áfram
aö rekja tölur næstum i þaö
óendanlega. Viö skulum halda
okkur viö ástandiö eins og þaö
er I þrrtunarlöndunum, og þar
má bæta þvi viö, að þau tiu pró-
sent ibúa þessara landa, sem
best hafa það, hafa i tekjur
fjörutiu prósent af heildartekj-
unum.en i hlut þeirra 40 prósent,
sem lægst launin hafa koma
aöeins fimmtán prósent
heildarteknanna, eöa jafnvel
ennþá minna.
Litum til Kina
Atvinnuleysi I iðnrikjum hins
kapitaliska heims og hungur og
ólæsi i mörgum þróunarlanda
viröast vera óleysanleg vanda-
mál.a.m.k. er þeim lýst þannig i
ritum Sameinuöu þjóöanna. En
viö þurfum ekki annaö en lita tii
Kina til þess aö sannfærast um
að helstu frumþörfum manns-
ins, mat heilbrigði og menntun,
er hægt aö fullnægja meö sæmi-
legu skipulagi og samtakamætti
þjóöar.
Önnur
vandamál
Aö auönum er misskipt, það
vissum viö fyrir. transkeisari,
sem hefur tekiö aö sér aö sjá um
varnir fyrir Bandarikin á
Persaflóa, og er sérstakur góð-
vinur Fords, stendur lika i
ströngu og á viö sinn vanda að
striöa. Eins og getur aö lita i
Dagblaöinu:
Keisarinn i Persiu er ákaflega
gjafmildur maöur. Hann sendi
Sorayu fyrrverandi drottningu
sinni nýlega demantshálsmen
aö gjöf: Þaö barst henni i
hendur einmitt daginn sem þau
hefðu átt silfurbrúökaup.
Nýr
siðbótarflokkur
Fyrst var þaö land-
búnaöurinn, og nú eru það þing-
menn. Jónas Kristjánsson, rit-
stjóri Dagþlaösins, hefur hafiö
leiðaraherferö gegn þeim.
„Andrúmsloftið á Alþingi er
eins og i finum breskum karla-
klúbbi”. Þingmenn hafa ein-
angrað sig frá þjóöinni sem finn
hagsmunaklúbbur. Allir stefni
þessi félagar i „fjárplógs-
klúbbnum” aö þvi aö þenja út
rikisbákniö og úthluta aurum
eftir hreppapólitik og vina-
tengslum. Ekkert þýöi fyrir þá
aö halda þvi fram, að vondir
strákar séu aðgrafa undan virð-
ingu Alþingis með skrifum og
ummælum, þeir hafi séö fyrir
þvi sjálfir með þvi að gera
Alþingi aö hagsmunaklúbbi sem
vinna aö þvi að efla völd og fjár-
ráö klúbbfélaganna.
Og i næsta leiðara upplýsir
Jónas að allir flokkar séu eins
og þeir ráöi alltof miklu.
Niöur meö þingmenn og niöur
meö flokkana, hrópar Jónas,
þegar allir eru i flokkspólitisku
sumarfrii. Skyldi nýr siðbótar-
flokkur vera i undirbúningi?
Ofan úr Breiöholti hafa Alþýðu-
blaðinu aö minnsta kosti borist
þær fréttir, að þar sé i undir-
búningi óháö framboö til næstu
borgarstjórnarkosninga.
—ekh.