Þjóðviljinn - 15.08.1976, Qupperneq 16

16 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 15. ágúst 1976
Hi | r ln ii Umsjón: Mörður Árnason og Þröstur Haraldsson
„Það serr f óikið viir ’
,,Það sem fólkið vill láta æsa sig kynferðislega.”
,,B y g g ða r j a f n v æ g i i
menningarmálum” gæti verið
vor-slagorð ýmissa hópa fólks
sem hefur fasta atvinnu á
vetrum við að skemmta höfuö-
borgarbúum. Þekktasta dæmiö
um slikt eru leikhúsin sem r júka
útúr bænum til að sýna hinum
einangraða sveitavarg af-
rakstur undanfarins veturs.
Þess á milli skal fjalliö til
Múhammeðs. Náskylt er annað
fyrirbæri sem vafalaust stendur
vettvangi Klásúlna nær. Þau
heita gjarnan dilli-dó, hanagal
eða eitthvað álika innantómt, og
eru dyggilega stiluö upp á „það
sem fólkiö vill”. Uppistaöan i
þessu fyrirbæri eru fastráðnar
danshljómsveitir viö vin-
veitingahús Reykjavikur.
Þegar vorar eru sveitirnar
stokkaðar upp og haldið af stað i
eina herlega hringferð.
Nokkrum hljóöfæraleikurum af
hinum ólikustu sauðahúsum og
fleiri dei1iteg u n dum
skemmtanaiðnaðarins er hrært
saman I eina rútu, sem siðan
þræðir helstu samkomuhús
landsins meö sólarlandaferð I
bingóvinning á hverju balli.
Fullkominn menningarbiti
handa sveitavargnum.
Fyrri partur kvöldsins fer i að
koma sér i rétt stuð fyrir ballið.
Þegar fer að liða að miðnætti er
sest upp i bil. Barnapian kemur
hlaupandi: „Ætlið þiö ekki að
taka flöskuna með?”
Á tröppum samkomuhússins
standa þessir eilifu vandræöa-
gemlingar áfengislaganna, ung-
lingarnir, og kikja yfir höfuö
herðabreiðra og hálsstuttra
dyravarða, i von um þó ekki
væri neina lyktina af gleðskap-
num. Hún er reyndar eitt af þvi
óviðfelldnasta við svona böll,
þvi klósettin eru staösett I and-
dyrinu, en það er önnur saga.
Ballið er komið vel af staö,
dansgólfið hálffullt af misjafn-
lega rytmiskum skrokkum og
hljómsveitin að ná saman i
sveiflunni. Að sjálfsögðu er
þetta alhliða skemmtistaður
með dansgólfi á milli sviðsins og
upphækkaðra biósæta. Til að
gripa stemninguna sest maöur
upp með hinum djúsurunum,
horfir á og hlustar. Hvers konar
tónlist er svo flutt á dinglum-
dangli reykviskra hljómlistar-
manna um landið? Ef að þessi
spurning væri lögð fyrir fremj-
endur listarinnar yrði svariö
vafalaust eitthvað á þá leiö að
lagalistinn miöaðist viö „það
sem fólkið vill heyra”. Og i
gegnum svariö mætti lesa að
viökomandi telur þetta ekki sina
tónlist, jafnvel hljómsveitar-
stjórinn hefur ekki áhuga á
henni, en hefur samt sem áöur
horft framan i svona böll i
tuttugu eöa þrjátiu ár. Hlutverk
hans er að útsetja lögin „sem
fólkið vill heyra” þá og þá
stundina, velja saman hljóð-
færaleikara „sem fólkið vill
sjá”, brandarakarla „sem
fólkið vill hlægja að” og nú
siöast nektardansmær „sem
fólkið vill aö æsi sig upp kyn-
ferðislega”. Mikiö andskoti
hljóta þessir menn að vera i
góöu sambandi viö „fólkiö”,
þrátt fyrir það aö þeim finnst
tónlist þessa sama „fólks” lltt
áhugavekjandi og spili frekar af
gömlum vana en af innlifun. Svo
mikiö er vist aö hljómsveitin
þreifar litið fyrir sér á ballinu
um hvað áhorfendur vilja fá.
Lag númer tólf er búiö, hljóm-
sveitarstjórinn flettir nokkrum
blöðum, snýr sér að næsta
manni og segir númer sautján
eða eitthvað álika. Það fer
bylgja þvert yfir sviðið þegar
hver meðlimurinn á fætur öðr-
um hallar sér yfir nótnaheftið
og flettir. Upphaf og endar lag-
anna gefa til kynna aö ekki hafi
verið lagt mikið upp
úr samæfingu sveitarinnar,
þessir hlutar eru heldur lausir i
reipunum þótt margt sé vel gert
þar á milli. Enda hæpið að væna
hljóðfæraleikarana um litla
hæfileika, miklu frekar um að
sýna ekki hvaö þeir geta.
Kannski er þetta sorglegasti
hlutinn af fyrirbærinu „það sem
fólkið vill”, nefnilega áhuga-
leysiö. Illmannlegur grunur
læðist að saklausum athuganda
um að „það sem fólkið vill” sé
einfaldlega að fá að borga
pening. Aðgangseyri er ekki
beint stillt i hóf, kostnaöi við
hringferðina er haldið I
lagmarki og reynt er að fá
bingóið til að standa á sléttu.
Takmarkið er fjölbreytni
menningarbitans er að trekkja.
Þegar mannskapurinn hefur
borgað sig inn virðist „þaö sem
fólkið vill’ fá að liggja milli
hluta, hugsunin hefur breyst i að
sjá um að „fólkið fái sitt fyrir
peningana.”
Þaö er falleg leiksýning á
sviðinu. Hér er kominn vel
klæddur hópur atvinnumanna
sem ætlar að skemmta
„fólkinu”. Það er skrýtið hvað
heildarsvipurinn þarna ofan við
dansgólfið er áferðarfallegur.
Liklega hleypur aldrei snuröa á
þráðinn og milli meðlimanna
virðist aldrei hafa hrokkið
styggðaryröi. Heilbrigð lifsgleði
skin úr hveri ásjónu og manni
gæti dottið i hug að hér væru
staddar holdlegar imyndanir
hins óspillta islendings. Eða
hvað? Hljómsveitarstjórinn
stingur dálitið við og minnir á
að mannlegir brestir eru lika til
i þessum bransa hversu heil-
steypt sem myndin á sviðinu er.
Það er hægt að misstiga sig illi-
lega ef maður stekkur ofan úr
efri koju með ekki ótruflað jafn-
vægisskyn eftir svefnlitla nótt.
Það læöist að manni óljós grun-
ur, sem kannski fæst staðfestur,
grunur um að frikvöldin séu
ekki alltaf notuð til að slappa af.
'Einstaka sinnum finnst hlust-
andanum lika að heilasellur
hljóðfæraleikaranna séu ekki i
fullkomnu ástandi til að skilja
meðspilara sina. Slika hnökra
er málað vendilega yfir. Allt er
gert til aö leiksýningin beri sem
minnst merki þess sem gerist
utan sviðs. Það sem skiftir máli
er aö lifa undir þvi sem aug-
lýsingaspjaldið segir, bæði i
orðum og myndum. „Fólkið vill
hafa það svona”, það er
þægilega fyrirhafnarlitiö og
langöruggast. Spurningin er
einföld: Hvað höfum við upp úr
túrnum?
En guð minn góður, það er
hægt að skemmta sér á svona
balli! Dansgólfið er eins og flest
slik og allir virðast fá útrás.
Lagavalið er lika miðað viö að
hægt sé að dnasa: amer-
Iskt sveitarokk I Lonli Blú stil,
vinsæl (óskilgreind) lög,
nokkrir gamlir rokkarar og sitt
lagiö frá hvorum, Bitlunum og
Stones. Enda er þrælgaman að
skekja sig þvi rokkið er þétt og
góð stemning á dansgólfinu.
Timinn liður og það er rennt i
gegnum númerin i nótnaheftinu
þar til hljómsveitarstjórinn tel-
ur að nú fái tónverkamennirnir
sinn kaffitima.
Til aö foröast dauðan pUnkt á
kvöldin eru skemmtiatriði „sem
fólkið vill” næst á dagskrá. Eitt
af þvi undarlegasta sem spekú-
lantar i skemmtiiðnaðinum á
Islandi hafa ákveðið að „fólkið
vilji”, eru innfluttar nektar-
dansmeyjar. Og á balli eins og
þvi sem hér um ræðir er grund-
völlurinn hæpinn. Kvenmenn
sem standa vanalega fyrir
framan kynhungraða karlmenn
og berhátta sig, standa gjarnan
vesældarlegar fyrir framan vel
drukkna islenska æsku sem gæti
átt það til að gefa skit i svona
fyrirbæri a.m.k. ef ekki væri
hægt að hlægja. Alla vega er það
ekki pempiuháttur og ballett-
legar silkislæður sem bliva á
svona samkundu.
Já, minir elskanlegu, böll eru
góður hlutur hvort sem maöur
vill þeytast útúrdrukkinn frá
dansgólfi á klósettið (þar sem
alltaf er flóð), eða setjast niður
og horfa á lifandi leikhús með
annað óraunverulegt i hinum
enda hússins. Kannski styttist
bilið þar á milli ef mottóið væri
ekki svona ofboðslega yfir-
borðslegt. Til dæmis er hægt að
spyrja hljómsveitarmeðlimi
hvort ekki hafi verið ástæða til
aö gera meira úr einhverju sem
fékk sérstakar undirtektir
„fólksins”. Iss, nei fólkið er alls
ekkert að gera kröfur með
undirtektum, það er bara að
segja takk. „Það sem fólkið
vill” var fest á blað áður en lagt
varaf stað, og fólkið fær ekki að
breyta þvi. Það borgar, viö
skemmtum, takk fyrir og góöa
nótt.
m.r.
Hvernig skal mál-
inu beitt?
Deilt á málfar klásúlna
og ,,dýrðlinga” þeirra
Enn finna menn hvöt hjá sér
til að gera athugasemdir við
skrif okkar klásúlna og sist
berum við okkur aumlega yfir
þvi. Hér fer á eftir bréf frá ólafi
Tryggvasyni, sem viö kunnum
. þvi miöur engin deili á, þar sem
hanndeilirá málnotkun okkar:
Þátturinn Klásúlur,
Þjóðviljinn.
Ég var aö lesa grein i blaðinu,
sunnudaginn, 18.7.76, en þar eru
nokkur orð eða réttara sagt orð-
skripi, sem minna einna helst á
skrif Smára Valgeirssonar i
Vikuna. Fyrirsögnin visar á
innihaldið „Kikk af góðu búgi-
rokki” — hvað þýðir það? I
greininni er einnig minnst á
nokkra menn, sem ekki var
hægt að nefna með fullu nafni —
þannig að engir „nema þeir sem
eru I bransanum” skilja.
Hverjir eru Siggi Arna, öli
Garðars, Diddi, Jói G„ Geiri,
Gaston, — hverjir eru þessir
menn? Hvað heita þeir? Þá er
tillegg þáttarins til aö auðga og
bæta móðurmáliö umtalsvert,
og nægir að nefna orð eins og
parti, band sem i greininni
hefur tvenna merkingu, þannig
að hætta er á ruglingi. Þá eru
nokkur bransaorð, sem ég skil
bara alls ekki og mér þætti vænt
um að yröu skýrð i næsta þætti
ykkar. Það eru orð eins og
prógresslf hljómsveit, aö im-
próvisera, kommersial tónlist,
að hljómsveitin trekki að fólk,
djömm power, fira á band, aö
fila, að djóka, að virka sem
binding, það vantar filinguna i
djammið.
Þessi orð eru sum endurtekin
æ ofan i æ. Liklega ætlast höf-
undar þáttarins til þess aö unga
fólkið, sem les greinina læri og
fari að nota þessi orð, sem þeir
sjálfir nota. Svona skrif eru
hrein og bein morðtilraun við is-
lenska tungu. Það er skömm
fyrir hvaða blað sem er — jafn-
vel eins litil blöð og Þjóöviljann
og Alþýðublaðið aö birta þvi-
likar greinar. Ég er ekki að
segja að greinahöfundarnir
þurfi að hafa lokiö prófi i is-
lensku við háskólann — þó það
væri náttúrlega gott. Þeir þurfa
aðeins að hafa almenna þekk-
ingu og kunnáttu i Islensku og
Þao rænir mann alveg ánægj-
unni af bestu árum lifsins að
þurfa slfellt að vera börnunum
sinum gott fordæmi.
vera ekki svo heimskir að
gleypa hvert orð hrátt eftir
dýrðlingunum sinum, jafnvel
þóttað „einn virtasti músikant i
bransanum” eigi I hlut. Þið
mcgiö taka poppskrifara
Moggans til fyrirmyndar! Við-
taliö við Björgvin Glslason
gitarleikara var vægast sagt
lélegt. Með þökk fyrir annars
gott sunnudagsblaö.
Ólafur Tryggvason.
Svar:
Klásúlur þakka Ólafi gagn-
rýnina, en sjá sig tilneyddar að
gera við nokkra athugasemd.
Það er misskilningur hjá þér,
Clafur minn, að viðtalið við
Bjögga I Paradis hafi verið
lélegt, þvert á móti var þetta
viðtal mjög gott. 1 fyrsta lagi
vegna þess fróðleiks sem þar
kom fram um feril þessa tón-
listarmanns og þar með þessar-
ar tónlistargreinar. t öðru lagi
vegna þess hve viðtalið sjálft
gaf greinargóða mynd af
persónunni Björgvin Gislasyni,
lifsafstöðu hans og félagsmótun.
Stóran þátt i þvi, hversu vel
heppnað þetta viötal er, á sU á-
kvörðun að láta orðfæri
popparans halda sér. Um
smekk má lengi deila, þó held
ég að klásUlur séu ólafi hjartan-
lega sammála um vonsku er-
lendra áhrifa i islensku máli.
Enda þarf ekki aö lesa margar
klásúlur til að kynnast til dæmis
andstööu okkar við enska texta i
islensku máli. Og er þaö þvi að
hengja bakara fyrir smið að
saka klásUlur um þau áhrif
engilsaxa i orðfæri sem við-
gangast meöal poppfólksins og
eru reyndar miklu alvarlegri á
ýmsum öðrum sviðum þjóðlifs-
ins. En það er lika úti hött, að
ætla sér, I baráttunni fyrir Is-
lenskun á inntaki og umbúðum
þessa menningarstraums, að
reisa einhver Pótemkin-tjöld
um „virtustu músikantana i
bransanum” meö þvi aö krukka
I orðfæri þeirra I fjölmiðlum.
Hvað varðar orðfæri almennt
i þáttum þessum er þetta að
segja: viö umfjöllun popptón-
listar og þeirra fyrirbrigða sem
henni eru tengdust er ekki að
furða þó teygja þurfi nokkuð á
islenskunni, jafnlitla hefð og
þessir hlutir eiga i islenskri
þjóðarsögu. Við reynum að nota
útlendar slettur eins litið og
hægt er, en erum þó ekki hald-
nar neinum meydómlegum for-
dómum I ætt við hreintúngu-
stefnuna steingeldu. Þannig
hafa ýmis orð útlend unnið sér
vissa hefði á þessu sviði og
ekki lengur ástæða til aö am-
ast við önnur má flokka
undir tiltölulega meinlaust
„slang”, tiskufyrirbrigði sem
koma og fara. Ef Ólafur
þekkir þá kynslóð sem bjó i
húsum með altani, lék sér á
fortóum og þvoði gólf með
skúripúlveriætti hann að skilja
þetta. Sú krafa sem við hljótum
að gera til hverrar þjóðtungu er
að hún sé lifandi, og notkun
þessa þarfasta þjóns sem
minnstum vandkvæðum og for-
dómum bundin. Málsýn okkar á
þvi að vera sem þjálust. Við
eigum að beita ihaldssemi útá
viö, hóflegri og ekki kreddu-
bundinni, innávið hinsvegar að
gefa tungunni vængi með þvi að
reyna á þolrif hennar.snúahenni
einstaka sinnum á haus, auðga
með nýjungasmið og nota sem
leikfang. Við ætlum ekki á þess-
ari siðu að fara inná verksvið
annarra, beinum þvi þessvegna
til þeirra Kobba Ben og Geira
Blöndal að semja orðabók úr
poppbransanum. En ætli það að
fá „kikk af góðu búgi-rokki” sé
ekki eitthvað svipað þvi að
„digga sándið”?
Þessi þarfa umræða gæti fyllt
margar siður. En vegna þess að
viö ráöum aðeins einni og á
henni á nú að vera gagnmerk
frásögn af menningarlifi lands-
byggðarinnar verður að hætta
hér. Aðeins eitt að lokum, og
ekki endilega til ólafs. Þeir sem
gagnrýna þessa margfrægu
ungu kynslóð fyrir slóðahátt i
þjóðlegum efnum ættu ef til vill
að lita sér nær. Og margir
þeirra einnig til Miðnesheiðar
og Straumsvikur. m.