Þjóðviljinn - 09.11.1976, Síða 5

Þriöjudagur 9. nóvember 1976 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
Umræöur um þjóðmál ein-
kennast oftast af aðstæðum á
hverri stund. Atburðarásin
leiðir til einnar orðræðunnar af
annarri. Hiti hversdagsins
mótar röksemdir og niður-
stöður. Hin hraðfleyga stund
heldur mönnum hugföngnum
við ný og ný atriði. Það sem er
að gerast hverju sinni á
athyglina óskerta.
Þótt þessi einkenni þjóðmála-
umræðunnar séu að nokkru leyti
óumflýjanleg, mega þau ekki
hylja hina sögulegu yfirsýn.
Þau eiga ekki að koma i veg
fyrir að við og við sé stað n æmst
um stund og athyglinni beint að
svörum við spurningum um
hver hafi orðið sannspár f deilu-
málum fyrri tima. Hvaða dóma
hefur sagan fellt um málflutn-
ing andstæðra afla? Hver hefur
reynst hafa rétt að mæla? Slikar
spurningar eru ekki aðeins
sagnfræðilega athyglisverðar,
þærgeta einnig orðið leiðarljós i
deilumálum liðandi stundar. Sú
stefna sem best hefur staðist
prófraun sögunnar hefur öðrum
fremur meira gildi. I átökum
hversdagsins er nauðsynlegt að
vita hverjir hafa reynst raun-
sæastir og hverjir eru afhjúp-
aðir sem pólitiskir angurgapar.
DÓMUR SÖGUNNAR
Það er mikilvægt að láta slikar
prófraunir ekki farast fyrir. Og
þegar dómur sögunnar er ótvi-
ræður ber að halda honum á
lofti svo að falsspámenn fyrri
tima geti ekki gengið gleið-
brosandi á meðal vor.
Afmæli EFTA deiln-
anna
Þessa dagana eru rétt átta ár
liðin siðan harðsviraðar deilur
fóru fram um aðild að Friversl-
unarbandalaginu , EFTA.
Viðreisnarstjórnin var þá í fullu
fjöri og stefndi markvisst að
varanlegri innlimun Islands i
markaðsstofnanir, fjármála-
veldi og stórfyrirtækjanet
kapitalisku iðnrikjanna á'
Vesturlöndum.
Aformin um inngöngu i Efna-
hagsbandalagið höfðu að visu
farið út um þúfur þrátt fyrir
mikinn lofsöng dr. Gylfa um
þær fórnir sem færa þyrfti við
slika inngöngu og hástemmdar
lýsingar sjálfstæðisforystunnar
á þeirri dýrð sem biði innan
veggja Efnahagsbandalagsins.
Þegar mótmæli þjóðarinnar
kæfðu EBE-draumana i fæðingu
reyndist Viðreisnarherrunum
nokkurhugguni samningum við
svissneska álhringinn um verk-
smiðjuna góðu sem til aldamóta
mun ganga fyrir auraraf-
magninu. Alverksmiðjan varð i
augum stjórnarliðsins slikur
happafengur að þeir urðu nægi-
lega hressir til að stiga næsta
skrefið á innlimunarbrautinni.
A nóvemberdögum 1968 var
, þjóðinni birt fagnaðarerindið
'um Friverslunarbandalag
Evrópu.
Viðreisnarherrarnir töldu að
EFTA-aðildin myndi færa
þjóðinni almenna hagsæld, bæta
markaðsaðstæður og stórefla
innlenda atvinnuvegi, einkum
og sérílagi iðnaðinn. Að vfsu
yrðu einhverjir smáerfiðleikar i
fyrstunni en þeir myndu fljót-
lega hverfa. Markaðsbandalög
væru gósenlönd framtiðarinnar,
tollalækkanir og viðskiptafrelsi
væru i senn hagur hinna stóru
og hinna litlu. Þótt iðnaðarsam-
steypur EFTA-landanna virtust
ógnvekjandi við fyrstu sýn væri
slfkt helber misskilningur.
Islenskur iðnaður myndi stand-
ast þeim snúning og halda
ótrauöur inná erlenda markaði.
1 EFTA-málinu færu saman
hagsmunir heildsalanna og iðn-
rekendanna. Hinn frjálsi
markaður biði með faðminn út-
breiddan betri tið og blóm 1
haga.
Röksemdir
Alþý öubandal ags ins
Þegar i upphafi EFTA-
umræðnanna fyrir átta árum
bentu talsmenn Alþýðubanda-
lagsins, bæði á alþingi og vett-
vangi fjölmiðla, á þær hættur
sem fælust i fljótræðislegum
ákvörðunum um inngöngu''I
Friverslunarbandalagið. Það
væru ekki efnislegar röksemdir
eða umhyggja fyrir þróun is-
lensks iðnaöar og annarra
útflutningsgreina sem lægju að
baki hinu mikla irafári sem ein-
kenndi meðhöndlun Viðreisnar-
stjórnarinnar á EFTA-aðild-
inni. Það voru fyrst og fremst
braskhagsmunir heildsala-
klikunnar i Sjálfstæðisflokknum
sem voru aðaldrifkrafturinn.
Þegar bera fór á samdrætti I
islensku efnahagslifi og veltu-
gróði verslunarauövaldsins
byrjaði að minnka, taldi heild-
saiaklikan nauðsyníegt að gripa
til annarra ráða sem haldið
gætu gróðalindunum opnum.
Inngangur i EFTA hefði i för
með sér tollalækkanir á inn-
flutningi sem myndu stuðla að
áframhaldandi kaupmennsku
og þannig bæta verslunar-
auðvaldinu það tekjutap sem
ella hefði komið i kjölfar efna-
hagssam dráttarins á þvi
herrans ári 1968. Enn á ný voru
það heildsalahagsmunirnir sem
réðu ferðinni i stjórnarráðinu.
Þótt i veðri væri látið vaka að
islenskur iðnaður myndi eflast
einhver ósköp i kjölfar innlim-
unar Islands i markaðsveldi
Fríverslunarbandalagsins, þá
voru slikar fullyröingar einber-
ar blekkingar. Talsmenn Al-
þýðubandalagsins bentu á að is-
lenskur iðnaöur væri enn á
þroskaskeiði. Margar greinar
hans væru svo veikburða að hol-
skeflur innflutnings frá stórfyr-
irtækjum EFTA-landanna
myndu hindra frekari vöxt
þeirra og jafnvel riða þeim aö
fullu. I stað þess að ganga
markaðsöflum hinna þróuðu
iðnrikja á hönd bæri að vernda
islenska framleiðslu, auka at-
vinnu i landinu sjálfu og styrkja
gjaldeyrissparandi og gjaldeyr-
isaukandi útflutningsgreinar.
Það væri skynsamlegra að setja
verndartolla islenskri iðnþróun
til skjóls i stað þess að hleypa á
nýgræðinginn margvislegum
gerningaveðrum frá erlendum
stórfyrirtækjum sem hefðu eflst
i áratugi og gætu með innlimun
Islands i EFTA hafið slika sam-
keppni við islenskan iðnað að
jafnast gæti við gereyðingu.
Gagnrýni Alþýðubandalags-
ins beindist einnig að þeirri á-
herslu sem markaður EFTA-
landanna hlyti óhjákvæmilega
að fá við inngöngu Islands i
bandalagið. Þeirri hættu væri
boðið heim að mikilvægir mark-
aðir í Bandarikjunum og Aust-
ur-Evrópu yrðu vanræktir.
Möguleikar til aukins útfhitn-
ings islenskra iðnaðarvara i
krafti traustra vöruskipta-
samninga við hin sósiölsku
hagkerfi yrðu ekki nýttir sem
skyldi.
Reynslan
Að átta árum liðnum hefur
fengist dýrkeypt reynsla sem
ótvirætt sýnir að málflutningur
Alþýðubandalagsins var I senn
réttur og raunhæfur. Það er ein-
göngu heildsalastéttin sem hef-
ur hagnast á EFTA-aðildinni.
Islenskur iðnaður hefur ætiö frá
inngöngunni háð samfellda
varnarbaráttu. Forsvarsmenn
hans vita nú aö gylliboð Við-
reisnarherranna fyrir átta ár-
um væruhjómeittog hismi. Þau
voru eingöngu orðaleikir sem
hafðir voru i frammi til að
blekkja iðnrekendur og iðn-
verkafólk til fylgis við innlim-
unarstefnuna. Dómur sögunnar
felur ótvirætt i sér að afstaða
Alþýðubandalagsins var raun-
sannari stefna. Það hefur kost-
að islenskan iðnað ómældar
fórnir að fyrir átta árum var
ekki fariö að ráðum Alþýðu-
bandalagsins.
A siðustu misserum hafa for-
svarsmenn iðnaðarins reynt á
siðustu stundu að bjarga ein-
hverju undan eyðileggingunni
sem komið hefur i kjölfar
EFTA-innlimunarinnar. I raun
og veru hefur það verið aðalbar-
áttumál islenskra iðnrekenda á
undanförnum mánuðum að fá
EFTA-samningnum breytt.
Þeir hafa hvað eftir annað biðl-
að til rikisstjórnarinnar og
krafist frestunar á gildistöku
mikilvægra samningsákvæða.
Nýlegar yfirlýsingar samtaka
iðnaðarins og ummæli margra
forsvarsmanna hans sýna
glöggthver hafði rétt að mæla i
deilunum um EFTA-aðildina
fyrir átta árum.
Auk þessara yfirlýsinga og
ummæla felur dómur sögunnar i
sér margvislegan annan vitnis-
burð. Fyrir skömmu var minnst
merkisafmælis einhvers elsta
iðnfyrirtækis i landinu, Rafha i
Hafnarfirði. Forst. fyrirtækis-
ins, Axel Kristjánsson sem um
langan aldur hefur veriö áhrifa-
maður i Alþýðuflokknum og á
sinum tima taldi EFTA innlim-
uninni allt til ágætis, kom af
þessu tilefni að máli við fjöl-
miðla og flutti fyrst og fremst
þann boðskap að reynslan heföi
nú gert hann andvigan EFTA-
aðildinni. Hann sæi nú að hún
hefði eingöngu orðið iðnaðinum
til óþurftar og tjóns. Það sýnir
manndóm Axels Kristjánssonar
að viðurkenna þannig heiðarleg
mistök sin i stuðningi við EFTA-
aðildina. Það sýnir hve alvarleg
þau mistök hafa reynst að hann
skuli nota merkisafmæli fyrir-
tækisins til að koma yfirlýsingu
um þau á framfæri. Það er
vissulega mikilvægt að skilja,
þótt um siðir sé, að fyrri afstaða
var byggð á falsrökum, en betra
hefði verið að fylgja þegar i
upphafi þeirri afstööu sem Al-
þýðubandalagiö mótaði 1968.
Þegargestir ganga um þessar
mundir um sýningar á islensk-
um iðnaðarvörum, hvort heldur
er I Reykjavik, á Akureyri eða
Egilsstöðum, þegar almenning-
ur er i blöðum, útvarpi og sjón-
varpi hvattur til að kaupa frek-
ar islenskar iðnaðarvörur, þeg-
ar stigið er á stokk og strengd
heit um ný vaxtarskeið iðnaðar-
ins — þá er öllum hollt að hug-
leiða þann ótviræða lærdóm
sögunnar að innlimunarstefna
Viðreisnarherranna hefur
reynst vera mesti bölvaldur is-
lenskrar iðnþróunar á undan-
förnum árum. Hefði stefna Al-
þýðubandalagsins verið ráðandi
1%8 væri islenskur iðnaður
öflug atvinnugrein. Varnarstrið
hans væri úr sögunni. Hann væri
meðal traustustu stoða efna-
hagslegs sjálfstæðis islensku
þjóðarinnar. —A.
Vilja
ylrœktur-
ver í
Hvera-
Þann 4. nóvember hélt hrepps-
nefnd Hveragerðishrepps fund
með garöyrkjubændum i Hvera-
gerði og var þar rætt um hugsan-
lega byggingu stórs ylræktar-
vers. A fundinum voru mættir
flest allir félagsmenn i Garðyrkju
bændafélagi Hveragerðis, og kom
fram á fundinum mjög almennur
vilji fyrir þvi. að ylræktarverið
verði reist i Hveragerði, ef af
byggingu þess verður.
Töldu menn aðstæður i ölfusdal
við Hveragerði sérstaklega
hentugar, en jafnframt kom fram
að flestir telja málið þurfa nánari
athugun við áður en endanleg
ákvörðun verði tekin.
Að sögn Sigurðar Pálssonar,
sveitarstjóra i Hveragerði var
á fundinum kosin nefnd þriggja
garðyrkjumanna til að undirbúá
stofnpn hlutafélags og vinna að
þvi að væntanlegt ylræktarver
verði reist i Hveragerði. 1
nefndina voru kosnir Hans
Gústafsson, Hallgrimur Egilsson
og Páll Michelsen.
Athugasemd
frá tollstjóra
I frásögn i Þjóðviljanum, sl.
laugardag af örstuttu samtali
okkar i sima daginn áður gætir
nokkurs misskilnings. I greininni
er haft eftir mér. „Hítt er annaö
mál að ég sé ekkert athugavert
viö það að tollverðir þiggi gjafir
eins og aðrir menn ef ekkert
annað liggur á bakvið”.
Þetta voru ekki min orð, né
heldur er þetta rétt túlkun þeirra.
Sem svar við spurningu þinni um
þetta efni sagðist ég telja að það
væri ekki bannað með lögum að
þiggja gjafir og þvi ekki refsi-
vert, nema þvi aðeins að viðtak-
andi gerði eitthvað eða léti eitt-
hvað ógert af starfsskyldum
sinum, gjafarinnar vegna.
Ég hefi þvert á móti talsvert við
það að athuga ef opinberir starfs-
menn þiggja gjafir i starfi sinu
eða i tengslum við það, sem best
má sjá af þvi, að ég hefi fyrir
nokkru lagt til við fjármálaráðu-
neytið til þess að taka af allan
vafa, að bætt verði i starfsreglur
fyrir tollverði beinu banni við
móttöku slikra gjafa.
Með þökk fyrir birtingu
leiðréttingarinnar:
Björn Hermannsson
tollstjóri
Enga
samnmga um
landhelgina
Eftirfarandi samþykkt var
gerð á aðalfundi Alþýðubanda-
lagsfélags Vestur-Skaftafells-
sýslu þann 31. okt. 1976:
„Alþýðufundur Alþýðubanda-
lagsfélags Vestur-Skaftafells-
sýslu, haldinn i Vik 31. október
1976, mótmælir harölega öllum
hugmyndum um nýja landhelgis-
samninga viö Efnahagsbandalag
Evrópu eftir að núgildandi samn-
ingar við einstakar þjóðir renna
út.”