Þjóðviljinn - 30.12.1976, Qupperneq 5

Þjóðviljinn - 30.12.1976, Qupperneq 5
Fimmtudagur 30. desember 1976 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA — 5 Það er tæpast nokk- ur, sem kemur til með að taka við af Richard Daley borgarstjóra Chicago i þvi hlutverki sem hann gegndi áður sem stjórnmálaforingi. Einræðisstill hans heyrði sögunni til, þeg- ar fyrir dauða hans. 1 útliti lika liktist Richard Daley jafnvel hinum látna Edg- ar J. Hoover og George Meany sem enn hefur ekki verið sviptur jarðvist sinni. Borgarstjóri, yfirmaður alrikislögreglunnar og formaður Verkalýðssam- bandsins-, Þrir sem allir stóðu og standa fyrir það sama i sögu bandariska valdakerfisins: Hinn ómótmælanlega foringja. Manninn (hvað annað?) sem gefur fyrirskipanir, tekur ákvarðanir og setur fram tilboð, sem ekki er hægt að hafna. Skyldleikinn við mafiuna er augljós. Richard Joseph Daley, borgarstjóri Chicago, var ó- neitanlega pólitiskur guðfaðir. A sama hátt og Huey Long rikis- stjóri rikti einráður i Louisiana, þannig réði Daley yfir Chicago, en ekki bara það, heldur einnig yfir Illinois-fylki. Og staða hans sem stjórnmálaleiðtoga i höfuð- borg iðnaðarins i miðvestur- rikjunum gerði hann að áhrifa- mesta stjórnmálaforingja Bandarikjanna. Hver tekur við? Þegar velta menn vöngum ýf- ir þvi, hver muni taka við af honum i borgarstjóraembætt- inu. Það leysir hann þó enginn af hólmi sem foringja. A sama hátt og einræðisstill Edgar J. Hoover var kominn úr tisku þegar fyrir dauða hans. heyrir stillDaley lika til liðinni tið—og áhrifasvæði hans var hin siðari ár afmarkað innan þrengri ramma flokksdeilda. Það er á sinn hátt einkennandi, að i út- nefningu demókrata til forseta- kjörs á þessu ári var Daley ekki á nokkurn hátt áhrifavaldur. Þvert á móti var litið á það sem merki um sjálfsprottið öryggi Carters, þegar Daley sagði undir það siðasta skilið við gamlan vin sinn, Hubert Humphrey, og veitti Carter stuðning sinn. Carter stóð ekki i neinni þakkarskuld við Daley. Það var Daley, sem á siðustu stundu sá sig tilneyddan til að leggjast á klafann hjá Carter. En þannig hafði það ekki alltaf verið. Þegar Kennedy var kosinn árið 1960, komu siðustu atkvæðin og þau sem réðu úr- slitum úr herbúðum Daleys i Chicago. Og enn i dag er þvi haldið fram, að það hafi verið Daley, sem rændi Nixon kosningasigrinum. Og ef ein- hver kynni að vilja spyrja, hvort borgarstjórinn i Chicago gæti tekið þátt i kosningasvindli, væri svarið: Já, það gat Daley. ...og yfirmanni FBI, J. Edgar Hoover i útliti sem að innræti. ingi einræðisins. Þegar hinn frjálslyndi McGovern vann sig- ur i forsetaútnefningu flokksins árið 1972, var ekkert sem Daley vildi sagt hafa. Og þetta árið var það Daley sem varð að styðja Carter, þrátt fyrir það að Carter hefði auðvitað löngu fyrr reynt að heimsækja þennan for- ingja um leið og aðra. Þegar Daley tók til máls á flokksþing- inu i New York snemma i sum- ar, til að tala um vandamál stórborga, var honum ekki leng- ur fagnað jafn ákaft og heima i Chicago. Þar heyrðist púað á hann af stórum hluta þing- heims. Það fór lika að kreppa að i Chicago og nágrenni. Enda þótt Daley skipaði svo fyrir, að Cart- er skyldi fá stuðning, fylgdi Illinois samt Ford. Og fylkið hlaut að auki nýjan rikisstjóra, sem ekki var bundinn i járn- greipar Daleys. Jim Thomson var þvert á móti repúblikani, sem beindioftar skeytum sinum i kosningaslagnum að Daley sjálfum, en frambjóðanda Demókrata, sem Daley hafði tilnefnt. Jafn ameriskt og eplapæ En þótt still Daleys heyri nú sögunni til, njóta útlistanir hans á bandariskum frelsisréttindum mikillar hylli einmitt i ár, og eru sagðarjafn ameriskar og apple pie. I dag er stíllinn annar, en guðfaðir Chicago var þó góður nokk fyrir sinn hatt. Það segir jafnvelsjálfur Ford forseti, sem fyrir nokkrum dögum hrósaði honum sem „tröllaukinni stærð i bandriskri sögu”. Og Jimmy Carter sleit sig frá bibliunni og ráðherraútnefning- unni og ræðunum um hugsjónir og siðferðilegan mikilleik, til að lýsa þvi yfir, að hann væri „djúpt snortinn” vegna missis „mikils og góðs vinar og mikil- hæfs leiðtoga Demókrata”. Að þvi er AP fréttastofan hermir grétu iifverðir Daleys, þegar þeir heyrðu að foringinn hefði dáið úr hjartaslagi i læknisvitjun... Bvggt á Information- rá. ...verkalýðsforingjanum George Meaney... Pólitískur guðfaðir Chicagoborgar frá Daley gerir alltaf það rétta Richard Daley fæddistf yrir 74 árum og var sonur irsks inn- flytjanda. Faðir hans var málmiðnaðarmaður, og eins og aðrir af irsku bergi brotnir var Daley lika kaþólikki og þar með vegna uppruna sins, innlimaður i hefðbundið flokksbrot Demó- krataflokksins i iðnaðarborgum norðurhéraða Bandarikjanna. Það komst skriður á pólitiskan feril hans árið 1953, þegar hann varð formaður Demókrata- flokksins i Cook Country og tveimur árum seinna borgar- stjóri i sjálfri Chicago. Þar með komst hann yfir það sem i bandariskum stjórnmálum er kallað pólitisk vél, þ.e.a.s. póli- tiskt tröppugangskerfi. Frá þeirri stundu sem hann náði völdum var viðkvæðið: Það sem Daley gerir er alltaf það rétta. Allt frá i byrjun var honum ljóst hver með völdin fór. Ef einhver gerðist svo djarfur að mótmæla þvi sem hann sagði á borgarstjórnarfundum, var straumurinn þegar rofinn að hljóðnema viðkomandi aðila, en það var tækni sem Daly notaði lika þegar flokkurinn sjálfur hélt þing sitt i borginni 1968. Þá stóð Vietnamstriðið sem hæst, og þeir þingfulltrúar sem hugð- ust segja meiningu sina á styrjaldarrekstrinum t.d. urðu þess allt i einu varir að þeir töl- uðu fyrir daufum hlustum. Lög og regla Þannig var farið með þá sem meira áttu undir sér. Venjulegir mótmælendur fengu aftur að kenna á „venjulegu” banda- risku lögreglu-ofbeldi. Daley til- einkaði sér þannig „lög og reglu”. I byrjun sjöunda tugar- ins, þegar uppþot og rán upp- hófust I fátækrahverfum svertingja í Chicago sendi hann lögreglustjóra borgarinnar til- kynningu um að „gefa fyrir- skipun um að lögreglan skyldi skjóta til að limlesta eða gera þá sem ætla að ræna verslanir i borg vorri að krypplingum”. Strax árið 1967 lét hann lög- regluafla sinn berja á friðsam- legum mótmælaflokkum hernaðarandstæðinga með kylf- um- sem fyrirboða um þá með- ferð, sem sama lögregla myndi veita þátttakendum i Vietnam- mótmælunum i tengslum við flokksþing Demókrata árið eft- ir. Þannig var haldið uppi lögum og reglu svo langt sem það náði — gagnvart þeim sem ekki voru sama sinnis og borgarstjórinn. Væri maður i kunningjahópi borgarstjórans naut maður verndar, og armur laganna náði þá illa til manns. Ein „uppgötv- un” Daleys, fyrrverandi rikis- stjóri og héraðsdómari, Otto Kerner að nafni, var þó dæmdur i mútumáli á sama hátt og blaðafulltrúi Daleys hlaut einn- ig dóm. Þeir aðilar sem færðu borg Daleys aukna vegsemd voru lika heiðraðir. Þegar Chicago White Sox urðu Bandarikja- meistarar i slábolta árið 1959, gaf Daley út fyrirskipun um að loftvarnarflautur borgarinnar skyldu þeyttar. Skórinn tekur að kreppa að Timinn tekur þó að hlaupa frá þessum yfirlýsta persónugerf- Richard Daley liktist bæði... Aðgát vegna sprenginga Við læknarnir, og heyrnardeild Heilsuverndarstöðvar Reykja- vikur, fáum til meðferðar marga, einkum börn og unglinga sem orðið hafa fyrir meira eða minna heilsutjóni af völdum ýmisskonar skrautelda og sprenginga um þetta leyti árs. Það er þvi full ástæða til að vara alla við hætt- unni. Það er stórhættulegt og beinlinis glæpsamlegt að kasta „kinverjum” og álika sprengjum að fólki. Verði sprenging nærri eyra má búast við varanlegri heyrnar- skemmd, jafnvel einnig gati á hljóðhimnu. Flugeldar geta sprungið þegar I þeim er kveikt. Gætið þess að andlit eða hendur lendi ekki i stróknum frá eldflaug. Blinda, brunasár og varaníeg örorka hefur þráfaldlega hlotist af óaðgætni við tendrun eld- flauga, og annars þess háttar. Aldrei er of varlega farið með þessa hluti og best að hafa þá ekki um hönd. Einkum þurfa foreldr- ar og forráðamenn barna og ungl- inga að vera vel á verði og reyna að sjá til þess að þetta unga fólk hafi ekki sprengjur um hönd, en þær valda einkum alvarlegu og varanlegu heilsutjóni. Margir hafa komið til okkar á heyrn og sködduð eyru á undan- heyrnardeild Heilsuverndar- förnum árum. Látum það ekki ErlingurÞorsteinsson stöðvar Reykjavikur með skerta koma fyrir i þetta sinn. yfirlæknirheyrnardeildar

x

Þjóðviljinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.