Þjóðviljinn - 15.02.1977, Blaðsíða 7

Þriöjudagur 15. febrúar 1977 ÞJóDVlLJlNN — SiÐA — 7
Ég hef ekki heyrt um neina konu í verkalýðsstétt,
sem er yfirborguð
Bjarnfríður
Leósdóttír,
Akranesi:
Endurskoða þarf við-
miðanir og vinnuaðferðir
A Islandi getur ekki ein ein-
asta fjölskylda lifað af dag-
vinnutekjum verkamanns, ef
honum er greitt samkvæmt
gildandi taxta, þó að 40 stunda
vinnuvika sé lögboðin.
Þetta vita allir og þola
möglunarlitið, bæði verkafólk
og verkalýðsforusta. En á
hverju lifir fólk?
1 siðustu fréfum frá Kjara-
rannsóknarnefnd kemur í ljós
að meðal vinnutfmi verka-
manna i fiskvinnu I Reykjavik
er 60 stundir á viku og verka-
kvenna 53 stundir.Eftir þessúm
útreikningum eru á annaö
hundrað vinnustundir á bak við
heimilishald verkamannafjöl-
skyldu, þar sem bæði hjónin
vinna úti á töxtum verkalýðsf-
elaga, þar fyrirutan er öll vinna
.við heimilisstörfin. Og þessi
langa vinnuvika sigar aðeins
fyrir nauðþurftum. Er þetta^
nýtt þrælahald eða hvað?
A það ekki lengur við á Islandi
að verður sé verkamaður launa
sinna. Trúir fólk þvi sjálft, að
það hljóti réttlátan arð af af-
rekstri vinnu sinnar, þótt það sé
ekki nema hálfdrættingar á
borð við verkafólk, 1 nágranna-
löndum okkar? Trúir fólk þessu
þótt Island sé oröið eitt mesta
láglaunaland i Evrópu og þó
viðar væri leitað?
Er verkalýðsforustan sofnuð
á verðinum? Hefur hún ekki
lengur nægan metnað fyrir hönd
verkafólks hvað varðar virð-
ingu þess og menningu? Hefur
húpekki lengurkjark tilþess að
berjast við óvinveitta rikis-
stjórn? Hvar hafa dagarnir lit
sinum glatað?
1 áraraðir hefur kaupmáttur
launa verkafólks. ekkert hækk-
að, utan þá sveiflu, sem varð
uppávið á hinni stuttu valdatið
vinstri stjórnar, en sem fljót-
lega varð að engu.
Samningarnir sem gerðir
voru 1975, eftir margra mánaða
samningasþóf án verkfalla,
voru beinir kauplækkunar-
samningar. Kaupmáttur launa
hafði á samningstimanum
lækkaðum 11%. Samningarnir i
fyrra hafa einnig reynst
kaupl ækkunarsam ningar.
Kaupmáttur launa mun verða
mun lægri þegar samnings-
timabilinu likur l. mai, heldur
en hann var við undirskrift
samninganna i fyrra vetur.
Þeir voru gerðir nákvæmlega
eftir spá þjóðhagsstofnunar-
innar, en sú spá hefur engan
veginn staðist, og rauðu strikin,
voru aldrei ætluð til að vega
nema að hluta til á móti hækkun
framfærslukostnaðar. Blekið
var varla þornað á undirskrift-
unum,þegar allt aðrar og miklu
meiri hækkanir komu fram i
dagsljósið. Verkalýðshreyfingin
var svikin strax á fyrsta degi.
Hækkanir hafa dunið yfir eins
og alþjóð veit. Hversu oft hafa
tilkynningarnar ekki borist
okkur, að frá og með morgun-
deginum hækki eittog annað um
svo og svo mikið.
Að á morgun skulum við vera
þetta mikið lengur að vinna
fyrir mjólk handa börnum okk-
ar, þetta mikið lengur að vinna
fyrir einu og öðru.
Þessu er náttúrlega mótmælt,
en það vantar allan kraft i þessi
mótmæli, þess vegna eru þau
gagnslaus. Valdhafarnir blása
aðeins á þau, eins og sápukúlu,
sem hjaðnar um leið, þeir svif-
ast þess vegna einskis og fara
sinu fram án nokkurs tillits til
ver ka lýðshreyfingarinnar.
En hvers vegna vantar þann
kraft, sem þarf til að lyfta
verkalýðshreyfingunni upp úr
þeirriniðurlægingu að vera með
lengstan vinnudag og lægstu
launin sem þekkist i nálægum
löndum?
Það er ósköp eðlilegt að fólk
sé þreytt á þessu samningaþófi
og verkföllum, án nokkurs sýni-
legs árangurs og hugsi sem svo :
Það þýðir ekkert að vera að
þessu, það erallt saman tekið af
okkur jafnóðum , og við verðum
bara að svara þessu með auknu
vinnuálagi og með þvl að
þrengja að okkur.
Þeir sem eru sterkari geta
sett atvinnurekendum stólinn
fyrir dyrnar og krafist yfirborg-
ana, sagt að annars séu þeir
farnir. Það er tildæmis opinbert
leyndarmál, að það eru að
stærstum hlutakonursem vinna
á Iðjutaxta, karlmennirnir eru
flestir yfirborgaðir. Og flest
þekkjum við plús ofan á plús
sinnum plús, sem sumir eru á.
Aðrir semja um eitthvað undir
borðið.
I stuttu máli. Atvinnurekend-
um lýðst að skammta þvi fólki,
sem vinnur hjá þeim. Einum
þetta, öðrum hitt, flestum þó
einungis eftir taxta, og þá
náttúrlega öllum konum. Ég
hefi ekki heyrt um neina konu i
verkalýðsstétt, sem er yfirborg-
uð.Það voru settlög á sjómenn,
sumstaðar hafa þeir brotið þau
á bak aftur, i einhverri mynd,
annarsstaðar verða þeir að hlita
þeim.
Svona er ástandið i kjaramál-
um innan verkalýðshreyfingar-
innar.
Við vorum á fundi i kvenna-
deild Verkalýðsfélags Akraness
kvöldið sem hækkanir, á þjón-
ustugreinum, eins og rafmagni
og sima voru tilkynntar. Þá
sagði ein konan „Hvenær
skyldum við tilkynna i sjónvarpi
og útvarpi, að frá og með deg-
inum á morgun hækkuðum við
selda vinnu okkar um ákveðna
upphæð.”? Og konurnar tóku
allar undir þetta. Já, hvers
vegna ekki að auglýsa taxta og
fylgja honum eftir með afli
samtakanna?
A siðasta Alþýðusambands-
þingi var samþykkt kjaraálykt-
un. Þar segir að þingið telji að
lágmarkslaun fyrir dagvinnu
megi ekkivera lægri en 100 þús-
und krónur á mánuði og önnur
laun skulihækka i samræmi við
það, þannig að launabilið hald-
ist i krónutölu. Fullar visitölu-
bætur komi á lágmarkslaunin,
en sama krónutala á þau laun
sem hærri eru. Er þetta bara
papirsgagn,eða hverá að fylgja
þessu eftir? Ég held að verka-
fólk hafi almennt vænst þess að
Alþýðusamband Islands myndi
stuðla að einhverjum raunhæf-
um aðgerðum i kaupgjaldsmál-
um, strax i byrjun þessa árs, en
ekki biða þangað til i vor eða
sumar. Verkamannafélagiö Hlif
i Hafnarfirði kvað upp úr með
það að verkafólk gæti ekki beðið
lengur eftirkjarabótum, Verka-
lýðsfélag Akraness tók i sama
streng og skoraði á Alþýðusam-
bandið og Verkamannasam-
bandið að hefjast handa. Ég
held að öllum sé það ljóst að
rikisstjórn Geirs Hallgrimsson-
ar muni ekki vernda kaupmátt
launa verkafólks. Þess vegna
held ég að verkalýðshreyfingin
geti ekki firrt sig þeirri ábyrgð
aö henni beri að gera það.
En til þess að svo verði þarf
hún að lita i eigin barm og taka
til endurskoðunnar viðmiðanir
sinar og vinnuaðferðir.
Bjarnfriður Leósdóttir
Bakarar kvarta undan verðlækkun
í tilefni af lækkun brauðverðs
27. janúar sl. hefur Landssam-
band bakarameistara sent frá sér
fréttatilkynningu þar sem segir
að mikillar óánægju gæti meöal
bakara með þá ráðstöfun að
lækka verð á nokkrum brauðteg-
undurn.
Rökstuðningur verðlagsyfir-
valda var á sinum tfma sá að verð
á hráefni I brauð — einkum hveiti
— i innflutningi hefði lækkað
verulega að undanförnu. Um
þetta segja bakarameistarar
m.a. að „misstór fyrirtæki hafa
að þessu leyti mismunandi að-
stöðu og telja bakarar þvi mjög
ámælisvert aö miða
verðákvörðun við hagstæðasta
hráefnaverð, sem finnanlegt er
hjá einstökum fyrirtækjum eða
eins og nú er gert að miða við
væntanlegt verð”.
Á öðrum stað segir að við verð-
ákvörðun á brauðvörufn hafi sá
Sparðatínsla
og mis-
skilningur,
segja
verðlags-
yfirvöld
kostnaðarliður sem eigi að standa
straum af föstum kostnaði, vöxt-
um, afskriftum og launum eig-
enda veriðmjög naumt áætlaður.
Nefna þeirsem dæmi um þetta að
þættir eins og hiti, rafmagn,
póstur, simi og rekstur bifreiöa
að atvinnuvandamál byggðar-
laga með einhæft atvinnulif verða
, aldrei leyst á þann hátt, heldur
munu umsvif sliks fyrirtækis
valda stórskaða á þeirri atvinnu-
starfsemi sem fyrir er i byggðar-
lögunum.
Fundurinn beinir þeirri ein-
dregnu áskorun til þeirra sveitar-
stjórnarmanna, sem þegar hafa
lýst áhuga sinum á aö fá álver i
byggðarlög sin að endurskoða af-
stöðu sina til málsins og beina
kröftum sinum i staöinn að upp-
byggingu islensks iðnaðar og
renna þannig nýjum islenskum
stoðum undir atvinnulif þjóöar-
innar.”
hafi hækkað á 2 árum um u.þ.b.
100% en aö verð á brauðvör-
um hafi hins vegar ekki hækkað
nema um 23-43% á sama tima.
Loks segjast bakarar sjá i hendi
sér ástæðuna fyrir þvi að verði á
svokölluðum „visitölutegundum’’
séhaldið niðri og það lækkað rétt
fyrir útreikning nýrrar visitölu.
Kristján Andrésson hjá skrif-
stofu verðlagsstjóra svaraði
þessum ásökunum þvi til aðhvað
snerti hráefnin þá hefðu stóru
bakariin — sem eru u.þ.b. 60% af
öllum bakariunum — samstarf
með sér um innkaup og væri mið-
að viö þau innkaup i verlagsút-
reikningum. Einnig hefði SIS náð
mjög hagstæðum innkaupum i
Kanada nýverið. Hins vegar gæti
verið að einstck lftil bakari sem
stæðu utan við þetta samstarf
fengju þessa verðlækkun seinna
en þau stóru.
Kristján sagði að margt f þess-
ari fréttatilkynningu væri byggt á
misskilningi. Einnig sagði hann
það vera sparðatinslu þegar
bakarameistarar kvörtuðu undan
hækkunum á fastakostnaöi, hann
væri svo sáralitill hluti af
kostnaðinum. Meginhiuti hans
lægi i hráefnunum. Um „visitölu-
tegundirnar” sagði Kristján að
ummæli bakara væru einnig á
misskilningi byggðar. Auk þess
hefðu þeir frjálsari álagningu á
allar kökur svo þeir þyrftu ekki
að kvarta.
— Þaö sem lá að baki verðlækk-
uninni var sú skoðun verðlags-
yfirvalda að ekki væri rétt að
bakarameistarar fengju að halda
öllum þeim hagnaði sem skapast
viö hagstæðari hráefnainnkaup.
Þau heföu talið rétt aö neytendur
fengju hlutdeild i honum meö þvi
að brauðveröið yröi lækkað, sagöi
Kristján að lokum.
—ÞH
Alþýðubandalagið á Akureyri
Vara við umsvifum erlendra
auðhringa
Félagsfundur I Alþýðubanda-
laginu á Akureyri, sem haldinn
var 18. janúar, gerði ályktun þar
sem varað er eindregið við þeirri
stefnu sem iðnaðarráðherra hef-
ur boðað að stórauka umsvif er-
lendra auðhringa i atvinnu- og
efnahagslifi isiendinga. Þá segir i
áiyktuninni.
„Fundurinn fagnar þeirri al-
mennu andstöðu sem risið hefur i
Eyjafirði viö dform um byggingu
álvers i firðinum og telur það
benda til þess að eyfirðingar geri
sérgrein fyrirþeim vandamálum
sem skapast viö byggingu og
starfrækslu slikrar verksmiðju.
Sérstök ástæða er til að benda á