Þjóðviljinn - 16.02.1977, Blaðsíða 12

12 — StÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 16. febrúar 1977
Skjaldfönn
Beinir samningar yið
ríkid um búvöruverð
er það sem koma skal
Það var vist i ágúst
sem fréttamolar úr Inn-
djúpinu komu siðast i
Þjóðviljanum. Þá voru
óþurrkarnir að hrella
okkur. En á höfuðdaginn
29. ágúst, skipti svo al-
gerlega um veðurfar að
varla kom deigur dropi
úr lofti fram til lO.okt.
og sólfar og hlýindi voru
með eindæmum. Nú
þornaði allt og skræln-
aði, lækir og tjarnir
hurfu, ár vætluðu i grjóti
og í haustleitir var
heppilegast að fara i
strigaskóm. Mér er
minnisstætt við gul-
rófnaupptöku 7. okt. að
skraufþur moldin rauk
úr rótunum þegar rófun-
um var barið saman.
Heyskaparlok urðu þó eins og
hver annar barnaleikur og hey-
fengur mikill að vöxtum, en mis-
jafn að gæðum. Þegar horft er um
öxl til liðins árs hygg ég aö veður-
blíðan verði ofarlega i huga.
Óþurrkarnir voru að visu þreyt-
andi, en Urfelli voru ekki mjög
stórfelld hér og alltaf hlýindi.
Snjóföl sást ekki i háfjöllum fyrr
en um miðjan okt. og tók strax
upp aftur og gamlar hjarnfannir
til háfjalla voru raunar á undan-
haldi til veturnótta. Snæfjalla-
strönd var löngu hætt að bera það
nafn með réttu, aöeins nokkrar
blásvartar hjarnfannir, áratuga
ef ekki aldagamlar, hjörðu af þar
til nýsnævið huldi þær seint i
nóvember. Skriöjökulstungan i
Kaldalónsbotni styttist um 50
metra og þynntist að sama skapi.
Hausthret og snjóar urðu þvi ekki
til að fé leitaði til byggða og gekk
þvi seint og erfiölega að ná þvi af
vfl’áUumiklum afréttum, en fá-
menni til smölunar. Fé mun lika
hafa farið óvenjulangt og viða.
T.d. kom dilkær frá Hamri á
Langadalsströnd fram i Norður-
firði á Ströndum skömmu fyrir
jól, en nánast einsdæmi er, að þar
heimtíst fé héðan frá DjUpi. í
haust voru dilkar með rýrara
móti og er taliö að það eigi rætur
að rekja til þess hvað grös féllu
snemma, ásamt því að sifellt
stærri hluti sláturlamba eru tvi-
lembingar.
Það sem af er vetrar, hefur tið
verið einmunagóð, svo til snjó-
laust til áramóta, og allir vegir i
byggð færir, jafnvel var fyrir-
stöðulaust um Kaldalón út á Snæ-
fjallaströnd milli jóla og nýjárs,
sem er fátitt á þeim árstima.
Sími og rafmagn
Eins og fram kom if jölmiölum i
sumar var búiö aö loka velflest-
um slmum hér I sveitinni, þar eð
notendur neituðu aö borga sima-
gjöld, sökum afarlélegs sam-
bands, ónógs simatima (6 kl.st. á
sólarhrings) og tiðra linubilana.
Loforð umdæisstjóra Pósts og
sima á tsaf. um úrbætur I haust,
varð þó til að samkomulag náðist.
Talstöð til notkunar i neyðartil-
'vikum og þegar sfmasambands-
laust verður kom slðsumars og er
á Melgraseyri.
I desemberbyrjun fengu svo
Nauteyrar- og Reykjafjarðar-
hreppur sérlinur til Isafjarðar og
þar með hefur Inndjúpið fengið
allt annað og betra simasamband
innbyrðisog útáviö, en áður. Bæði
eru heyrnarskilyröi gjörbreytt til
hins betra, hvert á land sem er,
og nú er beint samband frá öllum
bæjum og tilallra bæjaá svæðinu
um ísafjörð. Er þetta mikiö og
gott framfaraskref fyrir Ibúa
byggðarlagsins.
Eins og ég hef raunar áður lýst
hér I blaðinu er rafvæöing Inn-
Djúpshreppanna þannig háttaö
að sveitarfélögin hafa stofnsett
héraðsrafveitur samkvæmt orku-
lögum. Þær eru Rafveita
Snæfjalla hér noröan Djúpsins
sem rekur Mýrarár- og Blæva-
dalsárvirkjanir, samtals 260 kw.
og Rav. Reykjafjarðar og Ogur-
hreppa, R.R.Ö. sem er vestan
Djúpsins og er langt komin að
byggja linukerfium sittsvæði, en
fær ennþá alla sina orku um sæ-
streng frá Rafv. Snæfjalla, þar eð
aöalvirkjun Inndjúpssvæðisins,
Sængurfossvirkjun I Húsadalsá i
Mjóafjarðabotni, sem vonast er
til að gefi 450 kw., er ennþá ekki
komin I gagnið. Einstaklingur,
Jón Fannberg, byggirhana og af-
hendir R.R.Ö. i rekstrarhæfu
ástandi og hefur hún raunar verið
Igangi frá i haust en aðeins gagn-
ast fyrir Botn, þar eð um 14 kw
linuspotta út með noröanverðum
Mjóafirði aö Skálavik, vantar til
aö koma orkunni til notenda.
Undanfarinn mánuð hefur þessa
viðbótarorku sárlega vantað, þvi
sökum rennslistruflana til fjalla
vegna frosta og litilla snjóalaga
hefur Blævadalsá ekki annað
þörfinni enda aldrei ætluö fyrir
allt svæöiö. öðru hvoru siðan um
nýjár, hefur þvi orðið að rjúfa
strauminn að nóttunni, til að
safna vatni i virkjunarlóniö og
einnig að takmarka notkun svo
sem til húsahitunar uns vatns-
rennsli kemst i samt lag. Auk
þess hefur Reykjanesskóli orðið
að notast viö diselafl.
Garnaveikin
Hér i Inndjúpinu er mest búið
með sauðfé og viða eingöngu.
Sauölönd eru hér afbragðsgóð,
rúmt i högum og dilkar vænir.
Fjárstofninn hraustur og smit-
andi pestir óþekktar. Þaö sló þvi
miklu felmtri á fólk er sú fregn
barst út i haust aö garnaveiki
væri komin upp I Þúfum i
Reykjarfjarðarhrepp. Varnar-
giröing er úr ísafjaröarbotni
suður I Kollafjörö.
Vestan hennar er Vestfjarða-
hólf þar sem garnaveikin kom
upp. Noröan viö hana er Miö-
Vestfjaröahólf sem nær yfir N-ís,
noröan Djúps, Gufudalssveit i A-
Barö, og Strandasýslu noröan
Steingrimsfj. Þó garnaveikin
væri fyrst staöfest i kindum frá
Þúfum, þá hafa blóðprófanir nú
sýnt aö veikin er komin á flesta
Skriðjökuls-
tungan í
Kaldalóns-
botni
styttist
um 50 metra
bæi i Reykjarfjaröarhreppi og
búin aö gera verulega um sig á
nokkrum þeirra og allar likur á
aö hún hafi borist á fleiri bæi en
Þúfur um svipað leyti. Hvorki
dýralæknar né heimamenn
virðast geta áttaö sig á þvi
hvaöan eöa hvernig smit hefur
borist inn I mitt heilbrigt svæöi,
þvinæst er garnaveikin svo vitaö
sésuöur á Snæfellsnesi og noröur
i Hrútafiröi, og margar varnar-
linur á milli. Eru helstu mögu-
leikar taldir meö heyi, óhreinum
ullarpokum skófatnaöi eöa fötum
manna sem komiö hafa af garna-
veikisvæöinu eöa jafnvel fuglum,
svo sem grágæs. Verulegu máli
viröist skipta aö komist sé aö ein-
hverri viöhlitandi niöurstööu um
hvernig veikin hafi borist hingað
aö Djúpi svo hægt sé aö fyrir-
byggja aö slikt endurtaki sig
annarsstaöar, sé þarna um hand-
vömm eöa andvaraleysi aö ræöa.
Og m ér og f leirum hér er spurn.
Hafa sauðfjársjúkdómanefnd,
trúnaðardýralæknir hennar og
yfirdýralæknir hreinan skjöld i
þessum efnum?
Þeir sögöust ekkert vera hissa i
haust.þeir hefðu alltaf búist við
að eitthvað þessu likt gæti skeö.
Þar meö er ég ekki aö segja aö
bændur hér um slóðir og forustu-
menn hafi veriö nægjanlega var-
kárir gegn vágestum af þessu
tagi. En þeir aðilar syöra sem aö
ofan eru nefndir hafa veriö ótrú-
lega hljóölátir og fúsir þess á und-
anfórnum árum aö heimila héy-
flutninga úr garnaveikihéruöum
inná heilbrigð svæði svo sem
Vestfiröi, og ég veit ekki til þess
að þeir hafi brýnt fyrir hugsan-
legum varðmönnum, svo sem
dýralæknum sveitarst jórnar-
mönnum og forðagæslumönnum
hvað slikt gæti haft I för meö sér.
Þaö sést best á þvi hvaö veikin
gat hreiðraö um sig I Reykjar-
fjarðahrepp og valdiö þar um-
talsveröum vanhöldum, án þess
að menn rönkuðu við sér.
I fyrravor beit svo sauðfjár-
sjúkdómanefnd höfuöiö af
skömminni meö þvi aö lýsa yfir
sigri gegn mæöiveikinni og aö
hætt yrði aö halda viö fjölmörg-
um varnarlinum rétt eins og eng-
ar aörar búfjárpestir væru til. I
lengstu lög verðum viö bændur i
Mið-Vestfjarðahólfi aö vona aö
búféhér sé ósýkt, en sé svo þá er
það meira vegna slembilukku
einberrar, en „forsjár” að sunn-
an eöa aögæslu okkar sjálfra.
Má I þvi sambandi minna á
aövorið 1975 var hey fráBjörgum
iEyjafirði sem kaupa áttihingað
að norðanverðu Djúpi, stöðvað á
tsafirði aðforgöngu hreppsnefnd-
ar hér með fulltingi umdæmis-
dýralæknis og sýslumanns. Bær-
inn sem heyið kom frá var að visu
talinn óskýktur en garnaveiki allt
umkring.
Sauðf jársjúkdómanefnd og
yfirdýralæknir smþykktu að hey-
ið færi á ákvörðunarstað.
I haust lögðu sömu aðilar
blessun sina yfir kúa og mjalta-
vélakaup af Snæfellsnesi hingað i
hrepp. Kýrnar voru að visu
blóðprófaðar en engu að siöur
virðist mikill munur á þeirri yfir-
drifnu varkárni sem sýnd hefur
verið I sambandi við innflutning
holdanautasæðis af hálfu yfir-
dýralæknis annars vegar, og
hinsvegar þvi kæruleysi sem
virðist hafa rikt gagnvart út-
breiöslu garnaveikinnar.
Rjúpan og Finnur
Þá er nú rjúpuvertiðin um garö
gengin i þetta sinn og var jafnvel
ennþá lélegri en 1975.
Ekki leiöist rjúpunni aö gera
grin aö fuglafræðingunum eink-
um þó Finni blessuðum, sem
löngu þykist vera kominn til botns
i hennar leyndarmálum, einkum
þó orsökum sveiflnanna I stofnin-
um en samkvæmt kenningum
hans átti rjúpan að vera i há-
marki 1975 og 1976. Ég hef gengið
til rjúpna frá unglingsárum og
fylgst með henni eftirföngum svo
og þvi sem lærðir og leikir hafa
látið frá ser fara um þessa ráö-
gátu. Ég hef alltaf betur og betur
sannfærst um hvaö raunar er litiö
vitað um atferli rjúpunnar, eink-
um um hegöun hennar og feröir
aö vetrinum. Min skoðun er sú og
hún kemur heim viö álit margra
skotmanna annarra, aö rjúpan sé
miklu viðförulli innanlands en
fuglafræðingar hafa haldið fram
og hún geti verið i hámarki á
Austfjörðum þegr hún er i lág-
marki á Vestfjörðum og allt þar á
milli. Fjöldi hreiöra I Hrisey
þetta og þetta áriö, þarf ekki aö
vera i neinum tengslum við varp
og stofnstærö yfir landiö I heild.
En þar sem ég hef hug á aö koma
skoöunum minum um þetta og
rökstuöningi viö þær á framfæri i
lengra máli en hér er rúm fyrir,
læt ég staöar numiö á sinni. Þó vil
ég nota tækifærið og senda Jónasi
Arnasyni alþm. kveðju mina og
það með að mér þykir leitt aö ég
var aö heiman þegar vest-
iendingar I hópferö um Djúpiö
komu hér I hlaöið I sumar. Frum-
varp hans um breytingar á
rjúpnaveiðitimanum er góöra
gjalda vert, þvi bæði eru rjúpu-
ungar ekki fullvaxnir i okt. og
rjúpnafjölskyldur halda enn hóp-
inn og eru jafnvel heima viö bæi,
sé snjólaust til fjalla.
Ég gæti þvi vel fallist á aö
rjúpnatiminn hæfist ekki fyrr en
1. nóv. og stytta hann þá sem
þessum hálfa mánuöi nemur,
rjúpunum veitir sennilega ekki af
þvi núna i ,,hámarkinu.”Hitt yröi
henni miklu skeinuhættara, væri
jafnvel stórhættulegt, að heimila
veiöi i janúar eöa febrúar þegar
rjúpan er öll komin i byggö og
hópast saman i kjarrskógunum á
tökmörkuðum svæöum. Finnist
sportskyttunum þeir missa ein-
hvers i, er sjálfsagt aö lengja
veiöitlma grágæsavargsins og
jafnvel aö hún yröi réttdræp allan
timann sem hún er hér, uns eitt-
hvaö færi aö slá á þenn ófögnuö.
Bændur og kjaramál
þeirra
Undanfarið hefur veriö mikiö
um fundarhöld bænda sunnan og
noröanlands. Orsakimar eru log-
andi gremja stéttarinnar meö
kjaramál sin og á þessum fundum
voru aö sögn blaöa ekki sparöar
skammirnar i garö forustusauða
okkar, jafnt i kjara sem afuröa-
sölumálum. Bændur hafa um
áratugi veriö tekjulægsta stétt
E
NDRIÐI AÐALSTEIN
ALDFÖNN VIÐ DJÚP SKRIFA