Þjóðviljinn - 19.02.1977, Page 14

14 — StÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 19. febrúar 1977
Eina von mannkyns:
Hovhannes vill fá önnu Kristinu tll þess ab nota hend- Anna Kristfn Arngrimsdóttir lætur ekki segja sér tvisvar og grfpur traustatakl I
urnar og gefur henni vfsbendingu um aðjerðina. hárErlingiGIslasyni.enGIsliAlfreðssonstendurálengdar.Mynd. — gel.
lity. Hér verður að velja milli
þriggja kosta: að islenska, um-
skrifa eða notast við erlendu
hugtökin. Við freistum þess að
taka kost númer eitt og hefja
nýyrðasmíð að ráði bestu
manna. Lesendur skulu minntir
á að lita á orðalykilinn, sem nú
kemur, ef islensku orðin rugla
þá I riminu, þegar lengra verður
haldið. Vonandi hvetur þessi til-
raun til þess að farið verði i al-
vöru að islenska hugtök á þessu
sviði.
Sexuality er I framhaldinu
þýtt sem kynhneigð, lýsingar-
orð: kynhneigður eða kynferðis-
legur. Heterosexuality — gagn-
kynhneigð, lo. gagnkyn-
hneigður. Homosexuality —
samkynhneigð eða kynvilla, lo.
samkynhneigður eða kynvilltur.
Bisexuality — tvikynhneigð lo.
tvikynhneigður. Powergame —
valdatafl eða valdabarátta.
Matriarchy — kvenræði.
Patriarchy — karlræði.
Mín söguskoðun
skýrir allt
— Min söguskoðun er einföld
en tekur öðrum fram vegna þess
að hún skýrir allt. Það er hin
kynferðislega söguskýring. Allt
er kynferðislegt. Þetta eru eng-
in ný sannindi heidur gömul
speki, sem hinir fornu
súmerar, assýringar, egyptar
og fleiri fornar menningar-
þjóðir, höfðu I heiðri og viöur-
kenndu. Þessi einföidu sannindi
hafa hinsvegar fallið I gleymsku
fyrir tilstuðlan trúarbragða eins
og kristninnar, rómantisks
skáldskapar og heimspeki-
þrugls.
Ég tek undir þessa speki og
þarf ekki að kafa I Freud til þess
að skýra hana. Ekkert væri ef
ekki væri frjóvgunin og æxlunin.
Þú sætir ekki hér og hlustaðir á
mig ef foreldrar þinir hefðu ekki
haft kynmök. Þú ætir ekki ykk-
ar ágæta kindakjöt ef ekki væri
hleypt til ánna, og ekki væru
appelsinur og epli á borðum ef
trén yröu svipt frjóvguninni.
Við getum skilgreint lifið með
þvi að segja aö þaö sé það sem
er kynhneigt (sexual). Hvaða
fifl sem heldur þvi fram að svo
séekki afneitar þvi að hann sé á
lifi.
Að skilja kyn-
hneigðina
Til þess að skilja eitthvaö svo
ekki sé talað um allt er óhjá-
kvæmilegt að öðlast skilning á
kynhneigðinni. Þetta eru ein-
faldir hlutir. Samt er þaö stað-
reynd að mannkynið hefur ekki
enn skilið það kynferðislega —
mannlega kynhneigð. Allt er
ekki kynmök, en allt er kyn-
„Heimspeki min er einföld en
hefur það fram yfir aðrar að
skýra allt.” Mynd. — gel.
Mannleg samskipti eru lífið
sjálft og fram hjá kjarna máls-
ins verður ekki komist.
Hér verður ekki hjá þvl kom-
ist að taka upp hanskann fyrir
aðrar listgreinar og spyrja
hvort leikhúsið sé eini miðillinn
sem hægt er að notast við I leit-
inni að skilningi „llfsgátunn-
ar”? Hvað um kvikmyndir t.d.?
— Hreinskilningslega sagt
held ég að leikhúsið sé besta
tækiö og öðru sé I rauninni ekki
til að dreifa. Kvikmyndin er
miðill stjórnandans, hann getur
klippt og skorið að vild. Kvik-
myndin getur verið hæsta stig
ljóðlistar eða málaralistar.
Sama gildir að nokkru um óper-
ur og ballett, sem ég hef ekki
áhuga á. Leikhúsiö er tafarlaus-
ast og sterkast. Það er hæsta
stig sósíalismans, einn fyrir alla
og allir fyrir einn. Sá leikari er
mikið fifl sem heldur að hann
geti staðið einn. Jafnvel mestu
leikarar þurfa stjörnuleik.
Leikhúsreynsla er hæsta stig
sósialismans þar sem
sköpunarmáttur allra leiðir til
lokaniðurstöðu.
Þegar hingað er komið verður
það að samkomulagi að byrja á
kjarna málsins, fllósófiu Hov-
hannesar, og láta hana flakka,
þótt blaðagrein geri henni ekki
þann sóma að bera hana boð-
lega á borð.
TIL KVENNA
Framhald
furðu og og er talið frumlegt og
byltingarkennt, tel ég mér ekki
einu sinni til tekna þvl að allt
þetta er að finna I textanum.
Verst bara að enginn skuli hafa
komið auga á það fyrr.
• Leikrit Shakespeares eru
manniifið segir Hovhannes og
meira fáum við ekki um
túlkunarmáta hans á einstökum
verkum heldur vlkur hann að
listinni almennt.
Leikhús er
ekki list
— Ég fæst ekki við leikhús
sem list. Ég er á móti þvi að
vera borin saman við Grotowski
og Brook, sem ég þó dáist mjög
að báðum tveimur. Þeir eru enn
miklir listamenn og sýningar
þeirra minna á málverk eða
höggmýnd. Orðin „show” og
„showbuisnes” eru hvað minn
skilning snertir óskyld ieikhús-
inu. Ég ,, sýni”ekkert á senunni.
Leikhús er ekki að sýna — leik-
hús er upplifun veruleikans á
sviðinu.
í þeim skilningi er ég ekki
listamaður. Leikhús er staður
þar sem hægt er að kanna hvað
það er að vera mennskur. Þegar
ég kemst að þvi hvað mannleg-
ur veruleiki er þá hætti ég I
leikhúsi þvi að ég hef ekki áhuga
á leiklist sem listgrein.
Með aðstoð leikhússins leita
ég svars viö úrslitaspurning-
unni um mannlegan veruleik:
Hvað áttu við þegar þú segir:
Ég er mennskur? Hvað er lifið?
— Lifið er mannlegur veruleiki
—■ hvað er þaö? — þaö eru
mannleg samskipti og ekkert
annað skiptir mig máli annað en
mannleg samskipti. Allt eru
mannleg samskipti, . jafnvel
sambandsleysið I sumum nú-
timaleikritum, t.d. hjá Beckett.
Heimsspeki mín
úr leikhúsinu
— Heimspeki min er algjör-
lega ávöxtur starfs mlns I leik-
húsinu. Sem betur fer hefur það
ekki verið mitt hlutskipti að fást
við leikrit með niðursoðna
heimspeki I pokahorninu. Nú
geri ég það að vfsu, en það er
árangur áralangra rannsókna
og reynslu af leikritum I leik-
húsi. Heimspeki mln er semsagt
ekki úr bókum heldur sprottin af
reynslu minni af samskiptum
fólks I leikhúsi. Ég er hreykinn
af því að hún er ekki utan leik-
ritanna, heldur I rauninni kjarni
allra þeirra sigildu verka sem
ég hef fengist við svo sem
griskra leikja og leikrita eftir
Shakespeare, Ibsen Tchekov og
Beckett.
I fílósófiu Hovhannesar eru
viss lykilorð sem reyna á þanþol
og skýrleik Islenskunnar. Það
eru hugtök eins og matriarchy,
patriarchy og powergame, sem
ekki valda miklum erfiðleikum,
og svo þau sem erfiðari eru við-
fangs: sexuality, heterosexua-
lity, homosexuality og bisexua-