Þjóðviljinn - 19.02.1977, Síða 16

i <> — SiÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur II febniar 1*77
Könnun á astma- og
ofnæmissjúkdómum
Steindór
r
Arnason:
Þrælahald er efalaust meöal
elstu iþrótta. Hjá okkur er þaö
jafngamaltbúsetunni. Fátt er vit-
að um þau störf sem hinn fjöl-
menni þrælalýður lagöi af mörk-
um til aö landiö héldist i byggð.
Kannski hafa landar okkar sem
til Grænlands fluttust dáið úr
hungri og vesöld vegna þess aö
þeim hafi ekki tekist aö þrælka
þjóðflokka þá sem fyrir voru i
vesturheimi. Mig grunar aö þræl-
ar og ambáttir, fólk litilla ætta,
hafi átt betri daga á fyrstu öldum
Islands byggða en siöar varð.
Hyggnir húsbændur þeirra tiöa
hafi betur metiö erfiö störf afla-
fanga, en okkar öld getur af stát-
aö. Kemur mér þá i hug aöbúna-
aður allur bæöi á sjó og landi sem
erfiöisfólk varð aö þola
möglunarlaust fyrri hluta aldar-
innar. Þaö er eins og þrælahald
hafi brennst í þjóöarsálina.
Þrjóskan gegn sanngjömum
lifsþörfum láglaunastétta hlýtur
aö vera arfgengarmæða. Tillögur
um aö jafna tekjumun þegnanna
hafa engan teljandi hljómgrunn
hlotið i scáum alþingis.
Forréttindin magnast. Þau eru
hulin og dulin af mikilli leikni og
sum djúpfryst.
Hópar nokkurra bæjarfélaga
kröfðust þess i fyrra að gjöld
væru lögö á eftir efnum og ástæð-
um. Þaö þýöir litiö aö æmta.
Smælingjum hefur oftast reynst
erfitt að heimta rétt sinn þegar i
odda skarst við fjármagniö, eins
fór i þetta skipti, litill árangur svo
frést hafi. Hin frækna Selfoss-
orusta heföi veriö vonlaus áratug
fyrr á ferö. Láglaunafólkiö
veröursjálft aö læra starfsmatiö.
Brenna inni sálina hvers viröi vel
unnin störf eru þjóöinni, hvort
sem þvegin eru gólf, slægður fisk-
ur eöa dundaö viö að spá miljón
tonna sjávarafla 1977. Þegar
þetta hefur skilist, er launajafn-
réttis von, án slagsmála.
Visindin efla alla dáð
Snúum okkur þá aö visindun-
um. Þau eru verðugt verkefni
hugsandi fólki, sem lætur sér ei á
sama standa hvernig landsfeður
beita visindagrýlunni til viðhalds
nýmóðins þrælahaldi. Visindin
efla alla dáö hljómaöi hér á árum
um landiö þvert. Nú er hik á
mörgum að rétt sé hermt. Hvort
þekkingin skilar okkur fram á
veg eða hina leiðina er óræð get-
raun. öprúttnir visindamenn á
snærum iðnfursta eða stjórn-
mála, finna upp tól og brugga eit-
ur, sem reynst hefur öllu lifi
versti skaðvaldur. Uppspretta
lifsins, vatnið, er i mikilli hættu.
Höfin eru notuö af fullkomnu gá-
leysi og viö tökum þátt i aö eitra
þau og fylla. Snæfelliö á aö fara
þá leiðina segja fréttir aö noröan.
Reynsla okkar af hagfræöi-vis-
indum er sýnu verri en grannþj.
óðaverðbólgan okkar er gleggst
vitna. Alislensk visindaafrek.
Þótt lærdómsmenn kunni góö skil
þess sem af bók verður numiö, þá
er þar ekki allan fróöleik aö finna
sem sjálfsagt er að stjómendur
hagfræöistofnana hafi á valdi
sinu. Fámenn þjóö er dæmd til aö
axla þann kross að geta ekki
Jialdiö sæmilega alla sina
visindamenn þegar framboö vex
yfir höfuö. Ofstækisfullur áróöur
er viðhaföur til réttlætingar nýj-
um vfsindastofnunum og þá er
ekki hikaö viö aö gylla þörfina
meö öllu tiltæku glundri. Að flýta
Þrœlar vísindanna
sér hægt hefur oft reynst fljóttek-
inn gróöavegur. Astæðulaust aö
láta kaffærast af vafagemlingum
visindanna, sem hlaöa utan á sig
starfsiiði, eins og snjóbolti, meö
ótrúlegum hraöa. Visindastofn-
anir eingöngu atvinnunnar vegna
mega biða betri tiöa.
Þegar visindin lenda á glap-
stigum kemur til kasta alþingis
aö taka i taumana, greina hismiö
frá kjarnanum, beina siöan
vinnuafli hismisins aö aröbærum
verkefnum. Abyrgö alþingis er
mikil, þaö er kosiö af alþjóð til aö
stjórna landinu skynsamlega og
ætti ekki aö láta glepjast af
draumóra visindum. Ég nefni
ekki nöfn stofnana, þær eru af
náttúru vindanna, skipta um nöfn
eins og vindur áttum.
Nú hefur alþingi lotið forsjá
gengisfellinga-visinda I 27 ár.
Allan þann tima hefur dansinn
dunað niöur hjarniö. Visindin
tóku viö dollar á gengi kr. 9.50
1949, nú greiða þau 1977 191 krónu
fyrir sama dollar. Er ekki fúll-
reynt aö visindin fá sig aldrei full-
mett af gengishringlanda. Þrátt
fyrirmjög hátt verölag afuröa og
margföldun tekna rikissjóös,
lengist erlendi skuldahalinn án
afláts og gleypir nú fimmtung
fjárlaga til greiöslu afborgana og
vaxta. Verðbólgan leikur
rikiskassagæti af fullkomnu
miskunnarleysi, hann er stööugt i
vandræöum meö að standa i skil-
um meö lögboöin útgjöld. Einnig
tefst útborgun samningsbundinna
launa þegar kassinn er tómur og
allar yfirdráttarheimildir
fullnýttar.
Morgunblaðsvisindi
Morgunblaöið kynnti fyrir
nokkru átta læröa menn sem þaö
fékk til aö spá i framtíöina. Ekki
var valiö af verri endanum. Hóf-
leg bjartsýni einkenndi svörin,
meöskilyröum þó. Skútan á réttri
leið en siglir hæga ferö. Þeir
segjailla gangi aö hemja útlán og
mikill uggur um nægjanlega
öfluga viöspyrnu, gegn kaup-
hækkunum. Talsveröan áhuga
höföu þeir á skuldahalanum og
langaði aö stytta hann ef fjár-
hagsgeta leyfði, en bera ugg i
brjósti um aö innflutningurinn
gæti þurft á nýjum lántökum aö
halda. Þar lá hundurinn grafinn.
Ég hefi haldið aö glys og glingur
— innflutningur, greiddur meö
lántökum, hæföi ekki skuldum
vafinni þjóöarskútunni, en visind-
insjá hlutina frá sjónarhólióseöj-
andi tollagleypis meö galtóma
tuöruna.
Einn hagfræöinga moggans
fullyrti aö skuldahalinn muni
sniða batnandi llfskjörum mjög
þröngan stakk næstu árin. (Mig
minnir aö prófessorinn sem sagöi
af sér þingmennsku fyrir sjálf-
stæöisfl. hér um áriö og neitaöi aö
fylgja kerfinu út á kviksyndiö,
hafi viöhaftþessi orö um lifskjör-
in.)
Hann veröur okkur dýr skulda-
halinn áöur en hann er allur.
Attmenningarnir minntust ekki
á vinnuþrælkun til aö geta tórt.
Tollar og skattar vart umræöu-
verö vandamál, en óöaverðbólgu-
elskuna sina langaði þá aö kné-
setja eða ná undirtökunum ef
hægt væri. Engar róttækar hag-
sýslunýjungar boöuðu þessir
læröu menn, sem gætu visaö okk-
ur veginn til að geta lifaö af þeim
tekjum sem þjóöin aflar hverju
sinni Einblint er á tekjur lág-
launafólks. Þær eru visindanna
„sálarkröm og valtir fætur” eins
og veriö hefur.
Bankakerfi visindanna
A annan áratug hafa rikis-
stjómir fjármagnaö þarfar sem
óþarfar framkvæmdir meö okur-
vaxta lántökum. Þegar reynsla
fékkst af þessum veisluhöldum
rikisins þutu margir sparif járeig-
endur upp til handa og fóta og
hófu viöskipti viö rikiö. Fljótt tók
aö minnka innstreymi i Lands-
bankann og peningastofnanir.
Landsbankinn sá sig tilneyddan
aö hækka innlánsvexti i 16% og
kvaöst reiöubúinn að kenna ung-
lingum aö hækka þann vaxtafót
um 6% til viöbótar. Margt fleira
hefur bankinn reynt til aö koma
klofbragöi á rikisstjórnarvisindin
þótt hér verði ekki upp talið. Von-
andi hljóta þessir lærðu risar
fljótlega bræörabyltu af þeirri
tegund aðöðrum veröi falin ráös-
mennskan. Rikisstjómin er gjör-
samlega rúin fylgi þvi er hennar
flokkar hlutu i siöustu kosning-
um, hvaö sem Sverrir og Harald-
ur blása á skerminn. Hún og
hennar fylgihnettir hafa reynst
láglaunafólki hrakleg viðundur.
Allar kauphækkanir og kjarabæt-
ur gómaöar aftur samstundis, og
vísindalega útreiknaöar kjara-
skeröingar látnar fylgja i kaup-
bæti.
Glöggir menn, þaulkunnugir
fjármálum, fullyröa aö rikistekj-
ur hafi verið þaö riflegar siöustu
30 árin að engum framkvæmdum
heföi þurft aö fresta né skuldum
safna umrætt timabil, aðeins ef
búvisindi Björns eða Tryggva
hefðu fengiö aö ráöa stjórnsýlu.
Rikisstjórnin hefur unniö fyrir
vantrausti. Loforö uppi ermina,
sem vitandi vits veröa ekki efnd,
er næg forsenda.
Stjórnin hefur haft miklu úr aö
moöa en þaö hefir hvergi nægt til
aö mæta bruölinu og óstjórninni.
Þvi er sjálfgeröur silinn aö efna
til kosninga áöur en sól tekur aö
lækka sinn gang.
Steindór Arnason.
Um þessar mundir eru aö
hefjast viðtækar athuganir á
astma- og ofnæmissjúkdómum
hér á landi. Framkvæmd annast
Rannsóknanefnd félags lækna-
nema og Samtök astma- og
ofnæmissjúklinga i samvinnu
viö læknana Helga
Valdimarsson og Daviö Glsla-
son.
SIBS, Háskóli Islands og
Sáttmálasjóöur hafa veitt fjár-
styrki til rannsóknarinnar.
Tilgangur rannsóknarinnar er
aö afla upplýsinga um tlöni of-
næmissjúkdóma og dreifingu
eftir landshlutum, atvinnu-
greinum o.fl. Sllkar upplýsingar
eru mikilvægar til skipulagn-
ingar heilbrigöismála og
bættrar læknisþjónustu á þessu
sviöi, auk þess sem þær hafa
fræöilegt gildi.
Fámenni islendinga gerir
kleift aö kanna útbreiöslu of-
næmissjúkdóma i heilu þjóöfé-
lagi, sem er 'íHgeílegt hjá fjöl-
mennari þjóðum, og gerir þaö
rannsóknina sérstæða.
Könnunin veröur framkvæmd
i 2 áföngum. 1 fyrri hluta eru
sendir spurningalistar til 5000
einstaklinga milli fertugs og
fimmtugs, sem valdir eru úr
þjóðskránni meö aöstoö Reikni-
stofu Háskóla Islands. Spurn-
ingarnar miöa aö þvf, aö fá úr
þvi skorið, hvort viðkomandi
hafi einhverntíma ævinnar haft
ofnæmiseinkenni. 1 seinni hluta
rannsóknarinnar veröur leitast
viö aö sjúksómsgreina þá, sem
skv. svörum slnum gætu haft of-
næmissjúkdóm.
Greiningin fer fram meö ýtar-
Hluti starfshópsins sem vinnur aö könnuninni: Einar Stefánsson,
læknanemi, Halla B. Baldursdóttir, stæröfræöingur, Magnús Kon-
ráösson, form. samtakanna, Bjarki Ólafsson, læknanemi, Karl
Kristinsson, læknanemi og Daviö Gislason læknir.
legri spurningalista og i sumum
tilfellum viðtali og skoöun.
Gildi þessarar könnunar er
algjörlega háö undirtektum
þátttakenda, bæöi þeirra, sem
hafa ofnæmiskvilla, og ekki siö-
ur hinna, sem ekki telja sig
haldna sllkum sjúkdómi. Ef
svör heimtast verr úr hópi
„heilbrigðra” gæti þaö gefiö
villandi niöurstööur, og er þvi
mikilvægt, aö sem flestir þátt-
takendur svari.
Þvi vonum við og treystum,
að viötakendur bregðist fljótt og
vel viö og stuðli þar meö aö
bættri heilbrigöisþjónustu viö
aStma- og ofnæmissjúka.
(Frá samtökum astma-og
ofnæmissjúklinga).