Þjóðviljinn - 05.03.1977, Blaðsíða 4

4 — SiÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 5. mars 1977
Málgagn sósíalisma,
verkalýðshreyfingar
og þjóðfrelsis.
útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans. Ctbreiðslustjóri: Finnur Torfi Hjörleifsson.
Framkvæmdastjöri: Eiður Bergmann Auglýsingastjóri: Úlfar Þormóðsson
Ritstjórar:Kjartan ólafsson Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Svavar Gestsson Siðumúla 6. Simi 81333
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson. Prentun: Blaðaprent hf.
Umsjón með sunnudagsblaði:
Arni Bergmann.
Skýrsla um
hneyksli
Þetta er skýrsla um hneyksli, — sagði
Jónas Ámason i umræðunum á Alþingi nú
i vikunni, þegar Matthias Bjarnason ,heil-
brigðis- og tryggingamálaráðherra hafði
lokið löngum lestri nýrrar skýrslu frá
Heilbrigðiseftirliti rikisins um hollustu-
hætti i álverinu i Straumsvik.
Það var ljótur lestur, enda svitnaði ráð-
herrann undir lestrinum.
í skýrslu heilbrigðiseftirlitsins er tekið
fram að viðunandi andrúmsloft verði ekki
fyrir hendi á vinnustaðnum i Straumsvik
fyrr en fullkomnum hreinsibúnaði hafði
verið komið i gagnið.
Mörg atriði i skýrslunni benda mjög al-
varlega til þess, að ekki sé aðeins fyrir
hendi hætta á atvinnusjúkdómum, heldur
sénúþegar um atvinnusjúkdóma að ræða,
og það reyndar sagt berum orðum.
Þannig segir orðrétt: „... en strax á
fyrstu árum álbræðslunnar fór að bera á
ýmsum óþægindum, einkum frá slimhúð-
um nefs og öndunarfæra hjá nokkrum
starfsmönnum i kerskálunum.”
Þá er sagt að niðurstöður rannsókna á
nokkrum starfsmönnum, sem veikst höfðu
hafi leitt i ljós, „að þessir menn þjáðust af
einkennum frá öndunarfærum, sem i sum-
um tilvikum voru mjög slæm. Einnig kom
fram ofnæmi hjá sumum þessara
manna.” Tekið er fram i skýrslunni að
„öll veikindatilfeili (sem þarna ræðir um)
ættu að flokkast undir atvinnusjúkdóma.”
Þá er i skýrslunni minnt á að samkvæmt
greinargerð um niðurstöður rannsókna
frá árinu 1972 þá hafi 83% þeirra starfs-
manna, sem skoðaðir voru haft skerta
heyrn og yfir 25% hópsins hafði beðið
„verulegt heyrnartjón”. — Þarna er þó
yfirleitt um unga menn að ræða, flestir
innan við fertugt.
1 skýrslu heilbrigðiseftirlitsins er tekið
fram að árangurslaust hafi verið krafist
ýmissa úrbóta t.d. hvað varðar uppskipun
og meðferð súráls.
Tekið er fram að forráðamenn álversins
hafi verið „viðræðugóðir” (!), en efndir
hins vegar misjafnar. Um stóru eða alvar-
legustu mengunarmálin bæði innan dyra
og utan” segir i skýrslu heilbrigðiseftir-
litsins, að ,,þar hafi efndir verið engar”!
í þættinum Vinnumál i rikisútvarpinu
þann 18. jan. s.l. var greint frá heimsókn i
álverið og rætt við bæði starfsmenn og
fulltrúa fyrirtækisins.
Greinilegt var á viðtölunum við starfs-
menn þá, að þeir töldu mengun innanhúss
i verksmiðjunni á býsna alvarlegu stigi,
en i ljósi þeirrar skýrslu frá heilbrigðis-
eftirlitinu sem flutt var á Alþingi nú i vik-
unni, má það hins vegar furðulegt heita,
hve fulltrúi ÍSAL, sem rætt var við i þess-
um útvarpsþætti var borubrattur, og það
þvi er virtist sannfærður um að allt væri i
besta lagi.
1 umræðunum á Alþingi á þriðjudaginn
var vakti Jónas Árnason m.a. sérstaklega
athygli á þvi atriði skýrslunnar að það er
fyrst um áramótin 1971 og 1972, þegar
Magnús Kjartansson var orðinn
heilbrigðisráðherra, að islensk
heilbrigðisyfirvöld fara að hafa einhver
afskipti af mengunarmálum i Straumsvik
og knýja á um úrbætur. Þeir sem á sinum
tima gengu frá samningum við Alusuisse
létu sig bókstaflega engu varða um holl-
ustuhætti á þessum vinnustað.
Margir muna enn þær heitu og miklu
umræður, sem fram fóru fyrir áratug,
þegar verið var að ganga frá samningum
um álverið. Þá var ekki sist hér i Þjóðvilj-
anum og af hálfu þingmanna Alþýðu-
bandalagsins vakin sterk athygli á þvi
reginhneyksli, að hér skyldi byggð slik
verksmiðja án þess að hreinsibúnaður
fylgdi, enslikt var þá svo sem oft var bent
á algert einsdæmi i viðri veröld.
Svör þáverandi ráðamanna voru einnig
eftirminnileg. Þeir töldu að hér við Flóann
myndu „ryksugur háloftanna” sjá um
mengunarvarnirnar, eins og Stefán Jóns-
son rif jaði upp i umræðunum á Alþingi nú!.
Þá er ekki talið nóg, að alþjóðlegu álfurst •
amir fengju orkuna að kalla gefins,
heldur vildu foringjar Sjálfstæðisflokksins
og Alþýðuflokksins endilega sýna þá lip-
urð, að hlifa þessum góðvinum sinum við
kostnaði af hreinsibúnaði.
Nú eru afleiðingamar að verða ljósari
með hverju árinu sem liður.
Það var fyrst á árum vinstri stjórnar-
innar, sem knúin var fram skýlaus skuld-
binding um uppsetningu hreinsitækja.
Forráðamenn álversins sviku hins vegar
alla fresti, sem þeim þá voru settir, og enn
fást þeir ekki til að segja neitt um það,
hvenær tækin verði komin upp.
Þetta er ekki hægt að liða.
Krafa stjórnvalda á þvi að vera: Bestu
hreinsitæki upp strax, eða lokun verk-
smiðjunnar ella. -k
Um tillögur í fiskveiðimálum:
„Lít aldrei á Fær-
eyinga sem útlendinga”
Matthias Bjarnason sjávarútvegsráöherra lætur Morgunblaöiö hafa þetta eftir sér I ger. Llti hann ekki
á færeyinga sem útlendinga, hlýtur hann aö telja þá islendinga — eöa hvaö? Annars felst I fyrirsögninni
og ummælum ráöherrans athyglisvert skilningsleysi á stööu islands gagnvart Færeyjum, semsé vottur
af einskonar litilsviröingu. Færeyingar eru útlendingar og þeir eru sjálfstæö þjóö. Þeir eru vina- og ná-
grannaþjóö islendinga.
Batti rauði,
Jói svarti og
Geiri stæll
Haildór Halldórsson rifjar upp I
Dagblaösgreinum fróölega þætti
úr heimum hinna islensku fjár-
málabraskara.
14. ágúst 1974 mætti Jóhann
Stefánsson („Jói svarti”) fyrir
dóm vegna fjársvika hans og
Lofts Baldvinssonar. Viöurkenna
þeir aö hafa notaö 2,5 milj. kr.
tékk af reikning sem aöeins um 1
milj. kr. var lögö inn á. Siöar kom
i ljósaö reikningshafinn skrifaöi
út á tveimur til þremur dögum
tékka samtals aö upphæö sjö
miljónir. Loftur Baldvinsson gaf
út tékkana sem prókúruhafi Ar-
bæjarbúöarinnar, enda þótt hann
hafi ekki haft formlegt prókúru-
umboð! Jóhann sagöi i yfir-
heyrslunni aö Asgeir H. Magnús-
son (Geiri stæll) hafi fengiö hjá
sér ávisanir að upphæö 1700-1800
þúsundir króna sem voru allar
dagsettar fram i timann. Ásgeir
hafi ætlaö aö koma þessum ávis-
unum I pening,en ekki tekist. Þá
haföi Jóhann látið Guöbjart Páls-
son (Batta rauða) fá ávisanir aö
upphæð 1,2 milj. kr. sem einnig
voru dagsectar fram I timann og
hann ætlaði aö koma i lóg. Þá
hugöist Jóhann nota tvær ávisan-
ir upp á 1.570 þús. kr. til þess aö
opna ábyrgö i Útvegsbankanum I
Keflavik.
Viö dómsrannsóknina kvaðst
Jóhann hafa um sex ára skeið
ástundað aö selja vixla fyrir
Jósafat Arngrimsson upp á fleiri
tugi miljóna. Vixlarnir voru seld-
ir meö afföllum og nam mis-
munurinn 8 milj. kr. Taldi Jósafat
Jóhann sér skuldugan um þessa
upphæð og viöurkenndi Jóhann aö
svo væri. Jósafat benti Jóhanni á
aö Árbæjarbúin væri til sölu, og
hana „keypti” Jóhann. Þegar
„kaupin” höfðu fariö fram út-
bjuggu þeir félagar vixla upp á
nokkrar miljónir, sem Jósafat
notaði til að borga skuidir sinar.
Þessi saga Halldórs Halldórs-
sonar verður ekki rakin frekar
hér aö sinni, en menn hljóta i
framhaldi af henni aö velta mörg-
um hlutum fyrir sér.
Hvernig fara menn að þvi aö
koma ónýtum ávisunum i pen-
inga?
Hvernig fara menn aö þvi aö
selja vixla upp á tugi miljóna meö
afföllum?
Fleiri spurningar vakna, en
niöurstaöan verður sú umfram
allt aö brýn nauösyn sé á þvi aö
taka þegar I staö fyrir okurlána-
starfsemi þá sem stunduö er i
undirheimum fjármálabraskar-
anna. Okurlánastarfsemi meö
ávisanir fer þannig fram aö Jón
Jónsson fær lánaöar til dæmis 100
þúsund krónur hjá okrara, til
skamms tima,en skrifar út I staö-
inn skuldarviðurkenningu, ávis-
un, upp á t.d. 150 þúsund krónur.
Vixlaokriö fer fram meö þeim
hætti aö menn samþykkja vixla
eöa skuldabréf fyrir miklu hærri
upphæð en þeir fá greidda, þeir
selja vixilinn eöa bréfiö meö af-
föllum. Þaö alvarlegasta I þessu
sambandi er siðan það aö allskon-
ar fyrirtæki sem hafa á sér
heiðarleikayfirbragð réttvisinnar
eru notuð til þess aö miöla þessari
okurstarfsemi. Margir hafa orðið
fórnarlömb þessa grimma og
miskunnarlausa kerfis. Sögur
Halldórs Halldórssonar um Geira
stæl, Jóa svarta og Batta rauöa
eru glöggar heimildir um
völundarhús braskaranna.
Ástæöan til þess aö slik starfsemi
þrlfst i ar og áratugi án þess aö
opinberir aöilar aöhafist neitt af-
gerandi, hlýtur að vera sú, aö
okrararnir eiga hauka I horni,
starfsemi þeirra mætir „skiln-
ingi” valdamanna. Þess vegna
eru ekki sett ný lög gegn okur-
lánastarfsemi.
—s.
Alfreö er hættur aö hlaupa viöa-
vang og komin I skransöluna.
Þetta hefur Visir eftir honum i
gær.