Þjóðviljinn - 27.03.1977, Síða 7

Þjóðviljinn - 27.03.1977, Síða 7
________________________________________________Sunnudagur 27. mars 1977 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7 Áœtluð raforkuvlnnslo d fillu landinu llllllll RotWtun Y///A Anr“4 Hilmlll | | Áburflur stofnunar, Landsvirkjunar, og fleiri aöila hefur nýlega sent út. Inn á teikningu orkuspárnefndar er færö orkuvinnslugeta Kröflu- og Sigöldu- virkjunar. Jafnframt er hér sýnd meöbrotnum linum orkuvinnslugeta Hrauneyjafossvirkjunar (900 gwst) og til samanburöar orka tveggja miölungsvirkjana sem tengdar yröu inn á orkukerfi alls landsins, hver á eftir annarri. Þaö leynir sér varla, hvor kosturinn er hagkvæmari, ef stóriöja er ekki meö i spilinu. þörf landsmanna til heimilisnota, rafhitunar og almenns iönaöar aukistum rúmlega 130gwst. á ári næsta áratuginn, miöaö viö enga nýja stóriöju eftir hugsanlega byggingu málmblendiverk- smiöjunnar eöa um 27-30 mw á ári. Samsvarandi tölur fyrir landsvirkjunarsvæöiö er um 77 gwst og 15-18 mw á ári. Orka Sig- öldu og Kröfluvirkjunar er talin munu endast til ársins 1982. Hins vegar er Hrauneyjafossvirkjun hönnuö fyrir 210 mw. aflgetu og getur framleitt um 900 gwst. Af þessu er ljóstaö til almennr- ar notkunar á landsvirkjunar- svæöinu endist Hrauneyjafoss- virkjun i 12 ár. Ef virkj- unin er ætluö fyrir landiö allt i samtengdu dreifikerfi er hún full- nýtt á 7 árum eftir aö hún fer af staö. Þannig hugsuö gæti virkjun- ináttréttá sér fyrr eöa siöar, þar sem hér er um mjög hagkvæma virkjun aö ræöa. En þar meö er ekki sagt, aö timabært sé aö ráöast i þessa miklu virkjun. Samtenging hinna ýmsu lands- hluta i eitt dreifikerfi er nauösyn- legt framfaraspor sem gerir kleift aö miöa ákvaröanir um virk junarframkvæmdir viö heildarhagsmuni landsmanna og þarfir sameiginlegs orkukerfis. Hins vegar er ekki hyggilegt aö treysta eingöngu á orkuflutninga um langan veg yfir heiöar og fjöll, og þvi er ljóst, aö á fyrri hluta næsta áratugs veröur aö byggja nýjar grunnaflsstöövar i öörum landshlutum en á Suövesturlandi, m.a. óhjákvæmilega á Aust- fjöröum og Vestfjöröum. Þaö er þvi óhugsandi aö meö byggingu Hrauneyjafossvirkjunar sé ætlunin aö slá öllum öörum virkjunaráformum á frest um langa framtiö. Engum dettur í hug, aö Gunnar Thoroddsen eöa forystumenn Landsvirkjunar hafi hugsaö sér aö biöa i 10-12 ár eftir þvt aö Hrauneyjafossvirkjun verði full- nýtt. Þaö er þvi eins ljóst og nokkuö getur veriö,aö meö þvi aö hefja nú byggingu Hrauneyja- fossvirkjunar, án þess aö fyrir iiggi nokkur áætiun um notkun orkunnar til inniendra þarfa, er viljandi og af ráönum hug veriö aö skaöa þaö ástand í orku- málum, sem kallar tafarlaust á stóran orkunotanda, og þannig viröist veriö aö undirbúa jaröveg- inn fyrir nýtt stóriöjuævintýri á vegum erlendra auöfélaga. Reyndar hefur þaö margsinnis komiö fram á undanförnum vik- um, aö veriö er aö undirbúa bygg- ingu þriöja kerskálans i Straums- vík sem miöast viö orkusölu frá Hrauneyjafossi. Aðrar virkjanir tilbúnar nógu fljótt? Stundum heyrist, að eina virkjunin sem geti oröiö tilbúin árið 1981-1982, þegar orkuskortur kann aö gera vart við sig, sé Hrauneyjafossvirkjun. Þetta er þó rangt. Fyrir liggur hönnunar- áætlun um Bessastaöaárvirkjun i Fljótsdal (32 eöa 64 mw), og er áætlað aö hún geti hafiö vinnslu i árslok 1980 eöa ekki siöar en 1981. Þessi virkjun hentar raforku- kerfinu einkar vel,enda yröi hún eins konar toppstöö fyrir Kröflu- virkjun og myndi þannig stuöla aö ákjósanlegu jafnvægi milli afls og orku i raforkukerfinu aö dómi fróöustu manna. Jökuls- árvirkjun i Skagafiröi (32 mw) gæti einnig veriö tilbúin 1981 eöa 1982. Þaö mun vera hagkvæmasta virkjunin af miölungsstærð, sem völ er á hér á landi. Báöar heföu þessar virkjanir þann mikla kost, aö þær yröu fullnýttar i sam- tengdu raforkukerfi á skömmum tima. Ýmsar fleiri miölungs- virkjanir koma til greina, m.a. jarövarmavirkjun á Reykjanes- skaga, t.d. i tengslum viö Hita- veitu Suöurnesja hjá Svartsengi, en hugsanlega yröi þaö einnig mjög hagkvæm virkjun. Aö sjálfsögöu mættu þessar miölungsvirkjanir ekki koma i gagnið á sama tima, heldur yröu 'þær aö fara i gang meö eins til tveggja ára millibili og féllu þá mjög vel aö vænganlegri orku- þörf. Hver virkjun þarf aö vera fullnýtt i þágu orkukerfisins um land allt, þegar sú næsta tekur viö, og hér skal ekkert um þaö fullyrt i hvaöa röö þessar virkjanir þurfa að koma. Virkjunaráfangi á Suövesturlandi hlýtur að koma snemma inn i virkjanarööina,og auk orkuvers i Svartsengi kemur aö sjálfsögöu til greina aö um yröi aö ræöa 1. áfanga Hrauneyjafossvirkjunar, 70 mw. Aðalatriðiö er, að virkjað sé i eðlilegu samhengi við þarfir landsmanna sjálfra, en stóriðju- ásókn útlendinga sé hiklaust visað á bug. Um þessa stefnu f orku-og iðnaðarmálum verður aö fylkja saman þeim mikla fjölda manna i öllum stjórnmálaflokk- um, sem skilja nauðsyn þess, að islendingar varðveiti yfirráð sin yfir orkulindum landsins og at- vinnulifi. Afstaða núverandi ríkisstjórnar og fjárveitingavalds til skólamála sýnir ekki skilning á mikilvægi þessa málaflokks eða vilja til þess að aðlaga skólana breyttum tímum eða bæta aðstöðu nemenda til náms Gerður G. óskarsdóttir/ * skólastjóri Neskaupstað: SIEFNUMÖRKUN Þau leiðu mistök, sem uröu á framkvæmd samræmdra prófa i 9. bekk grunnskóla i febr. s.l. hafa orðið til þess aö skölamál hafa verið nokkuö til umræöu aö undanförnu, og þar viö bætist kynleg herferö nokkurra Ihalds- skriffinna gegn vinstri sinn- uðum kennurum og endurbættu námsefni og kennsluaöferöum. Umræöan um samræmdu prófin hefur beint sjónum manna aö inntökuskilyröum i framhaldsnám. Minna hefur veriö rætt um framhaldsnámið sjálft eöa framhaldsskólana. Ytra skipulag grunnskóla- stigsins eöa skyldunámsins er nú komiö i fast form eftir setn- ingu grunnskólalaganna 1974. Allmiklar breytingar á öllu innra starfieiga sér nú staö eöa eru i undirbúningi á þessu skólastigi. Námsefni i flestum greinum hefur tekiö stakka- skiptum nú á allra siöustu árum og mörg verkefni eru i gangi hjá skólarannsóknadeild mennta- málaráöuneytisins. Reynt er aö aölaga skólastarfiö breyttum þjóöfélagsháttum. Viöhorf skólamanna tii markmiöa skóla eru einnig aö breytast. Nú er i vaxandi mæli iitið á skólann sem alhliöa uppeldisstofnun i staö þess aö einblina á hinn fræöandi þátt og ætla starfs- mönnum skóla eingöngu þaö hlutverk aö miöla þekkingu i ákveöinnigrein meö kennslubók aö leiöarljósiog lita eftir heima- vinnu. Málefni framhaldsskólastigs- ins eru verr á vegi stödd. Þar er ekki um neina heildarlöggjöf aö ræöa og engin skólarannsókna- deild, sem sinnir námsefni og kennsluskipan. Eölilegt heföi veriö aö strax i kjölfar grunn- skólalaganna heföi komiö jafn ýtarleg löggjöf um heildarskip- an framhaldsnáms, en sú varö ekki raunin á. Fyrsti árgangur- inn lýkur grunnskólaprófi i vor. Rúmir tveim mánuöir eru eftir af skólahaldi þessa vetrar og enn er allt i óvissu um nám þorra þessara nemenda næsta ár. um jramlialds skólastigið er knýjandi Flestir framháldsskólar virö- ast ætla aö starfa meö sama hætti og undanfarin ár. Þeir eru alls ekki undir þaö búnir aö laga sig aö breyttum aðstæðum. Um leiö og skráö er I markmiöum grunnskólans, aö ekki skuli mis- muna nemendum, blasir viö hróplegt misrétti á framhalds- skólastigi. Mismunandi náms- leiöum er stiaö sundur I aö- greinum stofnunum og þær njóta mjög misjafns álits i þjóöfélaginu og mismunandi möguleikar eru á afkomu og frama aö námi loknu. Búiö er i haginn fyrir ákveönar náms- leiöir, einkum bóknám, meöan verknám hvers konar situr á hakanum. Fjárveitingavaldið undirstrikar þessa mismunun meö þvi aö kosta menntaskóla- og verslunarskólanám aö fullu en iönnám aðeins 50% og ætlar misfjáöum sveitarfélögum aö sjá um afganginn. A sama tima tala menn fjálglega um þörf á uppbyggingu og aukningu verk- legrar menntunar og mikla nauösyn á eflingu islensks iön- aöar. En hvernig mæta menn aö- steöjandi vanda á komandi hausti? Hvernig aöstaöa veröur þeim stóra nemendahópi búin, sem leitar i framhaldsnám I vor aö loknu grunnskólaprófi og gagnfræöaprófi? Hér er um mun stærri hóp aö ræöa en vant er, þar sem 4. bekkur fellur nú niður. Hinir heföbundnu framhalds- skólar, sem fyrir eru i landinu, menntaskólar, iönskólar og fleiri, munu aö sjálfsögöu taka viö þeim, sem þar rúmast. Siöan veröur rubbaö upp ein- hverjum námsbrautum, sem ekki hafa mikinn tilkostnaö I för með sér. Ljóst er, aö þar mun einhliöa bóknám riða húsum. Þar meö er nemendum beint inná ákveönar leiöir, sem eru i engu samhengi við þarfir og þróun þjóöfélagsins. Afleiöingin veröur sú, aö óeölilegur fjöldi fólks mun t.d. leita eftir ýmiss konar skrifstofustörfum meöan skortur veröur á fólki meö verk- lega kunnáttu til aö starfa viö aðal framleiösluatvinnuvegi þjóöarinnar. Mönnum ætti aö vera ljóst, hvaö slikt hefur i för með sér. 011 uppbygging krefst undirbúnings og þar ætti mennt- un aö vera efst á blaöi. Ungling- arnir þurfa aö öölast menntun til ákveöinna starfa, en jafn- framt allmikla alhliöa menntun svo þeir séu færir um að fylgja eftir hinum hrööu breytingum og framförum i þjóöfélaginu. Meö forgangi bóknáms er nemendum lika hróplega mis- munaö eftir stéttum. Þaö er mun auöveldara aö fást viö hluti, sem maður þekkir heiman aö og hefur áöur haft nasasjón af. Þvi eru unglingar frá heimil- um verkafólks oft verr i stakk búnir til þess að hefja framhaldsnám innan núverandi skólakerfis en t.d. börn emb- ættismanna. Þeir finna ekki i skólanum samsvörun viö þaö umhverfi, sem þau eru i snert- ingu viö. Hér er um stéttamis- munun aö ræöa og skeröingu á lýöréttindum, sem bæta veröur úr. Þvi má heldur ekki gleyma, aö skólaganga kostar peninga. Fólk úr alþýöustétt á erfiöara meö aö sækja nám en hinir efn- aöri, einkum þeir sem bila úti á landsbyggöinni og þurfa að fara aö heiman til náms. Menntamálaráðuneytið hefur nú nýlega sent frá sér erindi til aö kanna hug nemenda i 9. og 10. bekk til framhaldsnáms og til- búiö er lagafrumvarp um framhaldsskólastigiö, sem þó mun aöeins ætlaö til kynningar, en æskilegt heföi veriö aö slik lög hlytu afgreiöslu þegar á þessu þingi, svo línurnar skýröust sem fyrst. t lögum um skólakerfi frá 1974 er reiknaö með, aö samræmt framhalds- skólastig rúmi allar námsbraut- ir milli grunnskóla og háskóla, ennámiö megi svo stunda ýmist i sérskólum, sem aöeins gefa kost á einni námsbraut,eöa fjöl- brautaskólum, þar sem völ verður á fleiri námsbrautum meira eöa minna samtengdum. Nokkrir framhaldsskólar hér á landi starfa eftir áfangakerfi; nám i ákveðinni grein i eina önn (hálfan vetur) gefur ákveöinn stigafjölda. Nemendur velja sér greinar i samræmi við væntan- legt lokamarkmið. Akveöinn stigafjöldi i námsbraut gefur tiltekiö lokapróf. Meö þessu er gerö tilraun til aö brúa það bil, sem nú er milli ýmiss konar framhaldsnáms. Nemendur á annars ólikum námsbrautum geta sótt sam- eiginlega tfma i ákveðnum námsgreinum. Kerfiö er sveigjanlegt, auðvelt er aö skipta um braut þar sem stig af einni braut koma aö gagni á annarri. Þaö er mjög mikil- vægt, þar sem fæstir unglingar eru i stakk búnir viö lok grunn- skóla aö hugsa af festu um starfsval til frambúöar. Persónuleiki þeirra er enn i mótunogþeir hafa vartáttaö sig á eigin getu, löngunum og hæfi- leikum. 1 sliku kerfi á aö vera auövelt aö tengja bóklegt og verklegt nám. Skapa þarf verknáminu viöunandi aöstööu og meta þaö til jafns viö bóknám. Ekki er óeölilegt aö eitthvert verklegt nám veröi liöur I námsefni allra brauta. Verklagni og verksvit eru ómetanlegir þættir i dag- legu lifi, hver svo sem aöal- starfsvettvangur manna er. Þvi þurfa allir nemendur aö hljóta verklega þjálfun hvort sem þeir stefna aö háskólanámi eöa ekki. Hæfileika á verklegu sviöi ber aö virða jafnt sem andlega hæfi- leika. Meistarakerfi iönnáms hlýtur aö hverfa, en i staö þess aö koma verknámsskólar og starfsþjálfun úti i atvinnulifinu undir stjórn og eftir skipulagi skólanna sjálfra. Meö fjölbrautakerfi aukast möguleikar dreifbýlisins til þess að koma á fót framhaldsnámi. 1 fámennum byggðarlögum veröur þess aö sjálfsögöu ekki kostur aö reka margar brautir samtimis, en meö uppbyggingu skólamiöstööva, sem veiti for- ystu, og góöri samvinnu milli skóla. svo og verkaskiptingu milli byggðarlaga.ætti aö mega þoka framhaldsnámi áfram á allmörgum stööum úti um land. Hugsanlegt er aö nemandi taki byrjunaráfanga einhvers náms i sinni heimabyggð, en ljúki námi sinu annars staöar i fjöl- brautaskóla eöa sérskóla. Aöhald og gagnrýni er skólun- um nauösynleg, en þvi má ekki gleyma, aö allar endurbætur kosta fé. Námsskrár verða ekki samdar, kennslubækur ekki endurskoðaðar eöa skrifaöar og menntr.n kennara ekki haldiö viö með kennaranámskeiðum nema fjárveitingavaldið veiti til þess fé. Afstaöa núverandi rikisstjórnar og fjárveitinga- valds til skólamála sýnir ekki skilning á mikilvægi þessa málaflokks eöa vilja til þess aö aölaga skólana breyttum timum eða bæta aðstööu nemenda til náms. T.d. hefur menntamála- ráöuneytinu veriö neitaö um fjárveitingar til námsskrár- geröar og endurskoðunar náms- efnis á framhaldsskólastigi undanfarin þrjú ár, og f járveit- ingar til skólarannsóknadeildar hafa verið stórlega skornar niður, svo ekki verður unnt að halda áfram verkum, sem hafin eru, hvaö þá að byrja á nýjum. Skólamál eru þáttur i sam- neyslu. Þess er vart aö vænta aö flokkur eins og Sjálfstæöisflokk- urinn, sem lýst hefur yfir þvi,aö hann vilji draga sem mest úr samneyslu, efli skólahald á breiöum grunni. Menntamála- ráöherrann sjálfur kvartar yfir litlum fjárveitingum til skóla- mála. svo aö ekki ræöur Framsókn miklu i samstarfinu á þessu sviöi frekar en öörum. Neskaupstaö 20.3.1977 Geröur G. óskarsdóttir.

x

Þjóðviljinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.