Þjóðviljinn - 25.05.1977, Síða 7

Miðvikudagur 25. mai 1977. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 7
SGildi sjónvarpsgluggans er umfram allt í því fólgið
,að hann er hreyfanlegur. Hann er sú
hliðskjálf, sem á að sýna okkur tiðindi úr viðri veröld.
Njöröur P.
Njarðvik
Sjónvarpsglugginn
snýr í vestur
1 nýútkominni skýrslu Rikis-
útvarpsins fyrir áriB 1976 má
meöal annars fræöast um skipt-
ingu sjónvarpsefnis eftir upp-
hafslöndum áriö 1975, sem var
fyrsta ár nýs útvarpsráös. Þvi
eins og menn rekur ef til vill
minni til var fyrrverandi út-
varpsráö sett af meö sérstakri
lagasetningu i febrúar þaö ár.
Þegar athugaö er hvernig erlent
efni sjónvarpsins þetta skiptist
eftir löndum, þá kemur i ljós aö
breskt/ameriskt efni er svo
yfirgnæfandi að þaö er hreint
meö ólikindum aö ekki sé meira
sagt.
Af þessum sökum rak forvitni
mig til aö kanna hvernig erlent
efni heföi skipst eftir upphafs-
löndum á árunum 1971—1975,
þ.e. á siöasta ári viöreisnarút-
varpsins, á þeim þremur heilum
árum sem vinstri meirhluti var
I ráöinu og loks á fyrsta ári þess
hægraráös sem nú situr, sem þó
er ekki heilt (en skýrslur fyrir
árið 1976 liggja enn ekki fyrir).
Á meöfylgjandi töflu um skipt-
ingu erlends efnis er þvi til
einföldunar skipt i þrjá flokka:
breskt/ameriskt, norrænt og
loks i önnur lönd.A töflunni sést
greinilega aö á þessum fimm
árum veröa tvisvar megin-
breytingar á efnisskiptingu.
Skipting erlends sjónvarpsefnis eftir upphafs-
löndum 1971—1975
1971 1972 1973 1974 1975
Breskt/ameriskt......... 71.0% 62.0% 60.7% 62.5% 75.0%
Norrænt.................. 15.0 16.4 17.1 16.3 16.0
önnurlönd................ 14.0 21.6 22.2 21.2 9.0
Heildarskipting sjónvarpsefnis eftir upphafs-
löndum 1971—1975
1971 1972 1973 1974 1975
tslénskt ............... 33.1% 34.8% 37.8% 40.8% 39.4%
Breskt/ameriskt.......... 47.5 40.4 37.7 37.0 45.5
Norrænt................... 10.0 10.7 10.7 9.7 9.7
Önnur lönd................ 9.4 14.1 13.8 12.5 5.4
Arið 1972 dregur v'erulega úr
, bresk/amerisku efni, norrænt
efni er litiö eitt meira en áriö á
undan, en hlutur annarra landa
eykst stórlega. Þessi hlutföll
haldast siöan nokkurn veginn
eða litt breytt þau þrjú ár sem
vinstri menn höföu meirihluta i
útvarpsráöi. En á fyrsta ári nýs
útvarpsráös veröur aftur
gerbreyting. Hlutur norræns
efnis er óbreyttur, en
breskt/ameriskt efni rýkur upp
úr öllu valdi, og hlutur annarra
landa skreppur mjög saman. 1
árslok 1975 er meö öörum oröum
svo komiö aö breskt/ameriskt
efni er þegar oröiö nokkru
meira hlutfallslega en þaö var
1971, og hlutur annarra landa er
oröinn miklu minni en þá. Þann-
ig hefur málum svo gersamlega
veriö snúiö viö á nokkrum mán-
uöum aö viöleitni fyrrverandi
útvarpsráös til þess aö auka
fjölbreytni erlends efnis hvaö
upphafslönd snertir er ekki
aöeins oröin aö engu, heldur er
ástandiö oröiö sýnu alvarlegra
heldur en á siöasta ári
viöreisnarútvarpsráðsins.
Ef litiö er á heildarskiptingu
sjónvarpsefnis á sömu árum
(þ.e. islenska efniö tekiö meö I
reikninginn) veröur mjög svip-
aö uppi á teningnum. Þaö sker
I augu áriö 1971 að
breskt/ameriskt efni er 14.4%
meira en allt Islenskt efni
Islenska sjónvarpsins. A næstu
þremur árum snúast þessi hlut-
föll smámsaman viö. Islenska
efniö veröur stööugt meira aö
vöxtum, og 1974 er hlutfall þess
oröiö meira en bresk/ameriska
efnisins sem nemur 3,8%, sem
vissulega eru ekki miklir yfir-
burðir, en þó skref I rétta átt. En
einnig þetta snýst viö þegar á
fyrstu mánuöum nýs útvarps-
ráös. Hlutur Islensks efnis
dregst litilega saman, en aukn-
ing bresk/amerlska efnisins er
svo mikil aö þaö fer fram úr þvi
islenska sem nemur 6.1%. Og
þaö getur varla talist annað en
uggvænleg þróun aö I islensku
sjónvarpi skuli hlutur bresk/-
amerlska efnisins aftur vera
oröinn mun meiri en innlends
efnis.
Nú veröur þess aö geta I nafni
sanngirninnar að forráöa-
menn sjónvarpsins eiga sér
nokkra afsökun vegna fyrirferö-
ar bresk/amerfska efnisins. Aö
nokkru leyti stafar þetta af þvi
aö dagskrárdeildir sjónvarpsins
eru mjög fáliöaöar og eru þess
vegna vanbúnar að sinna vali
erlends efnis sem skyldi. 1 ööru
lagi er miklu auöveldara aö afla
efnis frá Bretlandi og Banda-
rlkjunum en annars staöar frá.
Og I þriöja lagi er efni frá þess-
um löndum ódýrara en annaö
erlent efni, aö öðru jöfnu aö
minnsta kosti. En þessar afsak-
anir nægja þó engan veginn til
aö réttlæta þá miklu breytingu
sem veröur á efnisvali á árinu
1975. 1 fyrrverandi útvarpsráði
var gerö um þaö sérstök
samþykkt aö stefnt skyldi aö þvl
aö auka skipulega efni frá
meginlandi Evrópu, beinllnis I
þeim tilgangi aö vega upp á
móti hinu mikla bresk/amer-
Iska efnisvali. Nú er sú viöleitni
aö engu orðin. Sllkt viröist tæp-
ast stafa af ööru en þvl aö nú
verandi útvarpsráö sjái ekkert
athugavert viö einhæfni þess
aöstreymis efnis sem nú sker I
augu. ABalatriöiö viröist vera
aö Islendingar hafi sem oftast
fyrir augum sér lifsmynstur
Bretlands og Bandarikjanna.
Nú má enginn skilja orð min
svo, aö ég sé aö amast viö
bresk/amerisku efni af þvl aö
þaö sé lakara ööru efni. Þvi fer
viös fjarri. Þótt margt auviröi-
legt sé þar aö finna er hinu samt
ekki aö neita aö viö höfum séö
margt frábært sjónvarpsefni frá
þessum löndum. En ég vil and-
mæla þvi að breskt/ameriskt
efni sé aö heita má einrátt. Ég
get ekki fallist á aö Island sé
staöfært svo algerlega á bresk/-
amerlsku menningarsvæöi. Þvl
fylgir hættuleg og áleitin inn-
ræting á ótal sviöum sem óþarft
er aö rekja fyrir lesendum Þjóö-
viljans. Ég teldi hins vegar ekki
fjarri lagi aö stefna aö þvi aö
skipting erlends sjónvarpsefnis
yrði þannig aö breskt/amerlskt
efni yröi um 50%, norrænt 20%
og efni frá öörum löndum 30%.
En slik skipting á greinilega
langt I land.
Gildi sjónvarpsgluggans er
umfram allt I þvl fólgiö aö hann
er hreyfanlegur. Ot um hann
má sjá heim allan. Hann er sú
hliöskjálf sem á að sýna okkur
tlðindi úr viöri veröld. En gluggi
islenska sjónvarpsins er oröinn
ansi rammlega negldur á
vesturgaflinn.
ERLENDAR
bækur
Unfinished Animal.
The Azuarian Frontier and the
Evolution of Consciousness.
Theodor Rozak. Faber and Faber
1976.
Sumir stjörnuspámenn vilja
álita, aö nú sé jöröin og þar meö
mannheimur aö koma inn I merki
Vatnsberans og sumir þessara
álita aö Vatnsberinn sé fyrst og
fremmst merki jógans, þótt aðrir
spámenn telji aö Vatnsberinn sé
merki visindamannsins. Rozak
telur aö timabil jógans sé nú aö
hefjast i mannheimi samkvæmt
þessu riti og þeim kenningum sem
þar birtast. Rozak ritaöi bók fyrir
nokkrum árum, „Where the
Wasteland Ends” og vakti hún
talsverða athygli. 1 þessari bók
tekur hann til þar sem frá var
horfiö og fjallar nú um breytingar
þær, sem hann telur aö eigi sér
staö um meövitund nútima-
mannsins.
Hann rekur ýmiskonar ein-
kenni, sem hann telur aö merki
breytta meövitund eða aö
minnsta kosti upphaf breytinga á
meövitund. Fljúgandi diskar,
LSD og ýmiskonar lyf og flkni-
efni, Zen-Búddisma, Jesú-börn,
guöspekikenningar, blómabörn-
in, draumaráöningar, stjörnu-
spár og hulda austræna lærdóma
og jógisma þetta allt ásamt fjöl-
mörgum öörum fyrirbrigöum tel-
ur Rozak vera merki um leit
manna aö yfirskilvitlegum efnum
og kröftum. Höfundur vitnar I
Laing og Leary og ver talsveröu
rúmi til þess aö útlista kenningar
Blavatskys og Rudolfs Steiners.
Gurdieff er leiddur fram, en þaö
vefst nokkuö fyrir höfundi aö
útlista kenningar hans. Hann seg-
ir að einn lærisveina Gurdieffs,
telji aö þaö þurfi aö lesa rit meist-
arans minnsta kosti fjörutlu sinn-
um áöur en menn geti tekiö aö til-
einka sér þá huldu lærdóma þessa
meistara.
Höfundurinn telur aö kristin
kenning kirknanna á Vestur-
löndum sé of þröng og kredduföst
fyrir þá viöáttu sem blasi við
börnum Vatnsberans. Hann telur
dogmurnar andstæöu viö það sem
hann kallar eðlilega þróun og
vikkun meövitundarinnar og
veröi þvi kenningar kirknanna
hemill á mannlegan þroska.
Rozak talar mikiö um mýturnar,
en hann viröist ekki átta sig á þvl
aö dogmur kaþólsku kirkjunnar
eru mýtur, fræöilega útlistaöar á
kristinn hátt og þaö tók marga
vitrustu guöfræöinga kaþólsku
kirkjunnar árþúsund aö þróa þær
til þess forms, sem þær nú hafa.
Auk þessa eiga sér staö opinber-
anir I kaþólskum siö, þar er ekki
Bibllan eina opinberunin, heim-
urinn er ennþá I sköpun. Auk þess
er sú kirkjudeild virkt samfélags-
afl eins og atburöir votta.
Rozak telur aö iönaöarsam-
félagiö* reist á vlsindum, sé for-
dæmt, I fyrsta lagi vegna sam-
keppninnar þ.e. kapltalismans,
sem sé dauðadæmdur vegna innri
andstæöna kerfisins, og aö I ööru
lagi sé vlsindalegt mat á
mennskri viöleitni svo takmarkaö
aö þaö leiöi til róbótisma og and-
mennsku. Rozak telur að maður-
inn sé I eðli sinu trúarvera og að
mennsk gildi séu bundin yfir-
skilvitlegum kröftum. Þessa
krafta eöa afl telur hann sig
marka I kenningum flestra trú-
flokka og einkum I æöri jógakenn-
ingum.
Rozak varar m jög viö þeim jóg-
um sem hafa gert speki slna aö
söluvarningi á Vesturlöndum og
hafa þar safnaö um sig lærisvein-
um, sem ástunda innhverfa ihug-
un um helgar, þess á 'milli sem
þeir iöka prang, lygi og sýndar-
mennsku, sem Rozak telur vera
einkenni nútlma samfélaga I þró-
uöum iönrlkjum. Höf. telur þess-
háttar jógisma afslöppun fyrir
tötralýðinn og að slikt hafi ekkert
gildi.
Sá jógismi sem Rozak álltur
sannan er annars eölis og byggir
á llkamsrækt og andlegri spekt og
leiöir tii framlengingar á meövit-
undinni og upphafningar llk-
amans á æöri sviö, þar sem lik-
ami og sál veröa eitt aö lokum. 1
Pali ritum og I Yoga-Sutra er
mjög fallaö um þessa þroskaleiö,
sem leiöir til framlengingar með-
vitundarinnar sem aö lokum
samsamar subjekt og obiekt. ióe-
inn rennur saman við allifið, nátt-
úruna og frumafliö. Sumir telja
þetta mjög svo ákjósanlegt sviö,
menn nálgast alverundina og
heyra hinn hreina tón eilifðar-
innar. En meö þessu hljóta menn
aö tapa þeirri meövitund sem
mannkyniö hefur veriö aö i streit-
ast viö aö halda I frá þvl þaö brölti
á fjórum fótum út úr myrkviöum
frumskógarins og sleit sig út úr
náttúruhringnum sem umlék
óljósa frumvitund hálfdýrsins.
Framlenging meövitundarinnar
veröur til þess aö iðkarinn lifir I
þokukenndri vitund, þar sem allt
er eitt og einangrast frá mann-
legu félagi, hverfur inn i þoku
náttúrumýstikurinnar. Frum-
textar náttúrumýstikera og jóga
eeta hljómaö fagurlega, en þar
skortir samkenndina meö tegund-
inni og þvi er vafasamt aö kenn-
ingar Rozaks og framleng-
ingu meövitundarinnar I stil jóg-
ans skapi þann heim framtlðar-
innar sem hann ætlar börnum
Vatnsberans.
Bók Rozaks er skemmtilega
skrifuö, höfundurinn fer vitt um
er haldinn engilsaxneskum trú-
boösáhuga
GILBARCO OLÍUBRENNARINN BER AF
Dregið hefur verið úr
réttum lausnum að verð-
launagetraun Þjóðvilj-
ans, þeirri 9du í röðinni.
Ot var dregið nafn Guð-
mundar Guðmundssonar,
Birkimel 10 Reykjavík,
og biðjum við hann um að
lita við hér í Síðumúlan-
um við hentugleika,
Rétt lausn gátunnar er:
Gil-bar-co-ol í u-brenna-r
inn- bera f-, sem út-
leggst: Gilbarco olíu-
brennarinn ber af.
V