Þjóðviljinn - 03.07.1977, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 3. júli 1977
LÚÐVÍK JÓSEPSSON:
Viöbrögö
atvinnurekenda
begar nýir kjarasamningar
höfðu veriö gerðir, birtu blöðin
viötöl við þá aðila sem aö samn-
ingagerðinni stóöu. Viðbrögð at-
vinnurekenda voru öll á einn veg.
Þeir töldu samningana mundu
leiða til mikillar verðbólgu og
flestir lögöu áherslu á að gengis-
lækkun væri óhjákvæmileg. Það
fer þvi ekkert á milli mála hvert
hugur atvinnurekenda stefnir eft-
ir gerð hinna nýju kjarasamn-
inga.
Fulltrúar útgerðar og iðnrekst-
urs krefjast gengislækkunar,
fulltrúar verslunar heimta verð-
hækkanir og fulltrúar annars at-
vinnureksturs vilja velta af sér
öllum afleiöingum nýju samn-
inganna. Þannig standa málin af
þeirra hálfu og þá er komið að
spurningunni um afstöðu rikis-
stjórnarinnar.
Afstaða
ríkistjórnarinnar
I samningaviðræöum verka-
lýðsfélaganna undanfarandi
mánuði, við atvinnurekendur og
rikisstjórn, hefir glögglega komið
i ljós, að afstaða rfkisstjórnarinn-
ar hefir veriö hin sama og afstaða
atvinnurekenda i öllum aöalat -
riðum. Ríkisstjórnin hefir ekki
fengist til að lækka vexti, sem nú
eru orðnir meir en helmingi hærri
hér á landi en i nokkru nálægu
landi. Vaxtalækkun hefir þó veitt
svigrúm til nokkurrar kauphækk-
unar án áhrifa á verðlag.
Rfkisstjórnin hefir heldur ekki
fengist til að falla frá neinu af
þeirri nýju skattheimtu, sem hún
hefir staðið fyrir og leitt hefir til
umtalsverðra verölagshækkana,
eins og t.d. 18% vörugjaldið, sem
hækkar verðlag um 6 miljarða á
ári, eða 2 söluskattsstig, sem áður
runnu i Viölagasjóð en rikis-
stjórnin tók siöan sem tekjustofn
fyrir rikissjóö. Það gjald veldur
verðhækkun sem nemur 3,5
miljörðum króna á ári.
Afstaða rikisstjórnarinnar til
krafna verkalýðsfélaganna
einkenndist öll af skilnings- og
viljaleysi, og þeirri sömu Ihalds-
tregðu, sem alltaf kemur fram
hjá atvinnurekendum, þegar um
er aö ræða kjarabætur til handa
verkafólki.
Það er þvi mikil hætta á, að viö-
brögð rikisstjórnarinnar við hin-
um nýju kjarasamningum, verði i
reynd hin sömu og viðbrögö at-
vinnurekenda. Slik viðbrögð
myndu leiða til nýrrar verðbólgu-
öldu, með gengislækkun og nýjum
álögum i einhverju formi.
Ihaidsstefnan — teikning eftir P. M. Otzen.
Staöreyndir um
verðbólguna
Velji rikisstjórnin veröbólgu- og
veröhækkunarleiðina i framhaldi
af kjarasamningunum, I stað þess
að skapa svigrúm fyrir þeim
kauphækkunum, sem um hefur
verið samið, án þess að til telj-
andi veröhækkana þurfi að koma,
— er nauðsynlegt að sem flestir
átti sig vel á þvi, hver það er, og
hvaö það er.sem fyrst og fremst
orsakar hina miklu verðbólgu hér
á landi. 1 þeim efnum er rétt að
hafa eftirfarandi staðreyndir i
huga:
1
Reiknað hefir verið út, að verð-
bólgan á þessu ári heföi orðið
26—28% þó að nýir kjarasamn-
ingar hefðu ekki verið gerðir.
Liklegt er þó, aö hækkunin hefði i
reynd orðið meiri, eöa um 30%,
vegna óvissra hækkana, sem alit-
af hafa leitað á siðari hluta árs.
2
Erlend verðlagshækkun á litinn
hlut I þessari veröbólgu-aukn-
ingu, þvl hún nemur aðeins
5—6%, og veldur hér þvi aðeins
um 2% af heildarhækkuninni.
3
Ekki er hægt aö rekja frum-
orsakir þessarar verðbólgu til
kaupgjaldshækkana, þvi stað-
reynd er að kaupmáttur launa fór
lækkandi á þessum tima.
4
Höfuð-orsakir þessarar miklu
verðbólguaukningar er að finna i
stefnu rikisstjórnarinnar og kem-
ur m.a. fram i eftirfarandi:
a. Vaxtahækkun veldur veru-
lega miklum verðlagshækkunum.
Vaxtahækkunarstefnan hefir
sifellt meiri og meiri áhrif, þar
sem verslanir og fyrirtæki reikna
nú orðiö vexti mánaðarlega I öll
viöskipti, og refsi-vöxtum er
miskunnarlaust beitt. Meöalvext-
ir fyrirtækja eru um 20%.
b. Verðhækkanir opinberra
aðiia —hafa reynst miklu meiri
en almennt gerist. Slíkar hækk-
anir hefir rikisstjórnin sjálf
samþykkt.
Þannig hefir þjónustu pósts og
sima, útvarps og sjónvarps, hita-
veitu og rafveitna, strætisvagna
og ýmissa stofnana og fyrirtækja
hækkað nær helmingi meir, en
vörur og þjónusta hafa almennt
gert. A sama tima og framfærslu-
vlsitalan hækkaði um 181% hækk-
aöi verö á sementi frá Sements-
verksmiöju rikisins um 315%, og
þó hefir ríkisstjórn enn samþykkt
15% hækkun á sementi.
c. Gengis-sig um 12% á s.l. ári
veldur lika almennri verðlags-
hækkun, sem síðan margfaldast I
framkvæmd.
d. Skattahækkanirrikisins hafa
einnig valdið verulegum verö-
lagshækkunum. Þær má nefna:
vörugjald, söluskatt, sjúkragjald,
hluta af oliugjaldi auk margra
smærri gjaldstofna. Sllkar hækk-
anir nema 12—14 miljörðum
króna á ári. Þannig liggur þaö
óumdeilanlega fyrir, að þaö er
rikisstjórnin sjálf —það er stefna
hennar I efnahagsmálum, sem
valdiö hefir mestum hluta verð-
bólguhækkunarinnar að undan-
förnu.
Iiagstæd
ytri skilyrdi
Þegar núverandi rlkisstjórn
knúði fram kjaraskeröingar-
stefnu sina strax eftir að hún tók
við völdum, réttlætti hún þá
stefnu með þvi, að á árinu 1974
hefði verð á ýmsum útflutnings-
vörum landsmanna fallið mikið.
Þá var á þvi klifað, aö þorsk-
blokkin, sem seld var á ameríku-
markaði, hefði fallið úr 83 centum
pundið I 59 cent. Verðlækkunin á
þorskblokk 1974 var talsverö, en
þó fjarri þvi eins mikil og rikis-
stjórnin túlkaði I áróöri sinum.
En hvað er verðið nú á þorsk-
blokkinni? Nú er veröið 105 cent
pundiðog hefur aldrei verið jafn-
hátt.Verð á svo til öllum útflutn-
ingsvörum okkar er nú mjög hátt,
og hefir aldrei veriö neitt svipaö
áöur. öll ytri skilyrði eru þvi
einstaklega hagstæð til að mæta
sanngjörnum kröfum um hækkun
launa, sem hér voru oröin
helmingi lægri en I helstu við-
skiptalöndum okkar.
Hver verður
stefnan i
efnahagsmálum?
Kaupgjaldssamningarnir sem
gerðir hafa veriö þurfa ekki að
leiöa til verulegra verðlagshækk-
ana. En til þess að svo megi
verða, þarf aö breyta um stefnu I
efnahagsmálum. Það sem gera
þarf er m.a. þetta:
1.
Lækka vexti strax um 4—5%.
Vextir yrðu þó miklu hærri hér en
á nálægum löndum. Stefna á
siðan að enn lægri vöxtum. Inni-
stæöur sparifjáreigenda á að
vernda fyrst og fremst með þvi að
koma i vegfyrir gengislækkun, og
með þvi að draga sem mest úr
veröbólgu.
2.
Stööva veröur hækkanir á opin-
berri þjónustu og samþykkja
jafnvel verðlækkanir i vissum
greinum.
3.
Rikissjóöur falli frá 18% vöru-
gjaldi, og 2 söluskattsstigum og
sjúkragjaldinu. Af þeirri ástæðu
gæti verölag lækkað um 10
miljarða á ári.
Útgjöld ríkissjóðs yröu endur-
skoðuð og dregið úr reksturs-
kostnaði, en félagslegar
framkvæmdir ekki skertar.
Rikissjóður myndi hagnast á
vaxtalækkun og spara útgjöld,
sem leiða af verðlagshækkunum.
Skattar verði hækkaðir i þeim
fyrirtækjum sem sloppið hafa við
skattgreiðslu að mestu.
4.
Atvinnureksturinn verði knúinn
til að taka á sig, án verðlags-
hækkana, hluta af hækkuöum
launum. Rekstur fyrirtækja
verði bættur m.a. með skynsam-
legri skipulagningu á vinnu og
vinnutima.
5.
Unniö veröi skipulega að auk-
inni framleiöslu og ráðstafanir
gerðar til að koma i veg fyrir
gjaldeyrissóun.
6.
Rikiö hætti fjáreyöslu sinni 1
sambandi við erlenda stóriðju, en
snúi sér að eflingu islenskra at-
vinnuvega.
Þannig stefna gæti komið i veg
fyrir nýja veröbólgu og tryggt
batnandi afkomu þjóðarbúsins
alls. Verði verðhækkunar- og
verðbólguieiöin valin.er þaö rikis-
stjórnin og hennar stuönings-
flokkar, sem ábyrgöina bera.
Astæöulaust er meö öllu aö ætla
aö skella skuldinni á verkalýös-
hreyfinguna og kenna kjará-
samningunum um afleiöingar
slikrar afglapastefnu.
Nýir kjarasammngar og
stefnan í efnahagsmálum
Nú þegar loks er lokið löngu
samningastappi um kjaramálin
og nýir kjarasamningar hafa ver-
ið undirritaðir, spyrja margir
hvaö gerast muni i efnahagsmál-
um, eöa öllu heldur I dýrtiðar- og
verðlagsmálum. Spurt er, hvort
afleiðingar kjarasamninganna
verði ný veröbólgu-alda og siðan
nýjar efnahagsaðgerðir með
gengislækkun, eða gengissigi.
Þannig er spurt vegna fenginnar
reynslu, þvl venjuiega hefir ekki
liðiö á löngu frá því að samiö hefir
verið um kauphækkun, þar til allt
hefir hækkað i veröi, vörur og
þjónusta, og siöan hafa efnahags-
ráöstafanir jafnan fylgt i kjölfar-
iö.