Þjóðviljinn - 26.07.1977, Blaðsíða 9

MYNDIR OG TEXTI: GFr
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 28. júli 1977
Þriftjudagur 26. júli 1977. ÞJÓÐVILJINN — SIDA 9 .1
Engu er likara en þessi gamli sumarbústaftur vift Sogift sé samgróinn landinu. Hann er eftirliking af
burstabæ.
Hér eru gamlar hugmyndir útfærftar I nýtiskulegum sumarbústaft svo aft tii fyrirmyndar er. Torfþakift
fer mjög vel vift iandift. Bústafturinn er I landi múrarara i öndverftarnesi i Grimsnesi.
Þó aft þessi sumarbústaftur gæti eins verift vinnuskúr Húsvagn IGrimsnesisem búift er aft klambra viftbyggingu vift. Svona hrófatildur er nú tæplega til prýfti.
efta fangageymsla er hann þó sæmiiega vel hirtur.
|
Sögualdarbærinn fellur vel aft isiensku landslagi og er I samræmi vift
islenska hefft. Vonandi hefur hann áhrif á sumarbústaftastíl í framtift-
BYGGINGARSTÍLL SUMARBIJSTAÐA
Húsagerftariist á lslandi hefur
tekift á sig margvisiegar og oft
skrýtnar myndir á siftustu ára-
tugum. Hún endurspeglar gjör-
byltingu þjóftféiagsins meft öllu
þvi rótieysi sem henni hefur
fylgt. Etv. hafa arkitektar og
aftrir húsateiknarar orftift
fremur fyrir barðinu á þessari
jarftvegsbyitingu af þvi aft þeir
hafa sótt vit sitt til útlanda ag
vantar þvi rætur i isienskri
byggingarhefö. Arangurinn er
fulikomin sundurgerö, glundr-
ofti og oft á tiftum fáránleiki I
húsbyggingum. Reykjavik er
eitt besta dæmift um þetta. Þar
rikir ýmist stílleysa, skrýtin
stilblöndun, ofhleftsla efta i
fiestum tiifellum kassastili i
sinni ijótustu mynd. Kinverskar
haliir koma eins og skrattinn úr
sauftarleggnum vift Ægissiftu,
márisk kirkja vift Háteig,
spænsk viila i Laugarási efta
mexikanskur risbratti i Breift-
holti. Þetta er still hinnar ný-
rikur, rótlausu og óþjóölegu
borgarastéttar. Nú, einkum á
siftari árum,hafa sumarbústaftir
risift eins og mý á mykjuskán á
ýmsum fögrum stöftum I
nágrenni höfuftborgarinnar.
Þeir eru sumir reistir af van-
efnum,aftrir af miklum iburfti og
svo má finna allt þar á milli.
Þeir enduróma þjóftfélags-
byltinguna. Mjög litift hefur
verift rætt opinberlega um
sumarbústafti og er hér gerft til-
raun til aft fitja opp á umræftu
um byggingarstil sumarbú-
stafta.
Nýlega var sögualdarbær
i'eistur I Þjórsárdal og er hann
vel gerður i alla staði og til prýði
íi þeim stað þar sem hann
stendur. Fellur hann vel að
islensku landslagi eins og
siveitabæir gerðu lengstum.
líörður Agústsson, höfundur
jiessa bæjar, mun hafa látið svo
ummælt að hann vonaði að bær
jsessi hefði einhver áhrif á
jsíenska byggingarlist en hann
ur allra manna fróðastur um
liana. Ef undirritaður ætti
íiumarbústað vildi hann helst af
iillu búa i sögualdarbænum af
jpví að hann er einhvern veginn i
fslenskum anda og passar inn i
liandið.
A ferð austur fyrir Fjall má
Hita ýmislegt skrýtið. Sunnan
við Sogsbrúna, beint á móti
Þrastarlundi, er yfirlætislaus
gamall bústaður sem fellur svo
vel inn i landið að engu likara er
en hann sé samgróinn þvi. Hann
er reistur i stíl gömlu bursta-
bæjanna og virðist a.m.k. i
fljótu bragði vera trúverðug
eftirliking. Þegar gægst er á
glugga má lita baðstofu og
gamla muni. f þessum dúr
mættu fleiri sumarbústaðir
vera.
Þegar ekið er upp i Grims-
nesið blasir mikill f jöldi bústaða
við og er þeim dreift eins og
hráviði um kjarrlendið og finnst
mér það heldur óviðkunnanlegt,
sérstaklega ef þeir skaga mjög
hátt upp i loftið. I landi múrara i
öndverðarnesi eru sumar-
bústaðir yfirleitt snyrtilegir en
falla misjafnlega vel við landið.
Þar rakst ég á fallegan bústað
sem fellur sérstaklega vel inn i
landið. Hann hefur hæfilega
bratt þak með grasþekju, er
sniðinn i islenskum anda án
jiess að vera gamaldags og
kvistur á honum minnir á
fornan stil. Þessi bústaður er
ekki eftirliking en samtreistur i
islenskri byggingarhefð.
Snarbrött þök sem ná alveg
niður á jörð finnst mér ekki eiga
vel við en þau eru mjög
áberandi á nýrri bústöðum.
Flestir sumarbústaðir á
landinu eru eins og hverjir aðrir
skúrarog margir forljótir. Slika
bústaði má t.d. sjá áberandi i
Miðfellslandivið Þingvallavatn.
Flennistórir gluggar éru
islenskt einkenni á byggingum
siðari áratuga. I norskum
kofum eöa sumarbústööum svo
að dæmi sé nefnt eru hins vegar
yfirleitt litlir gluggar i sam-
ræmi við aldagamla reynslu.
Einn bústað i Hestvik sá ég sem
var eins og hánýtiskuleg bensin-
stöð i borg og féll ákaflega illa
að landinu.
Þannig er islensk sundurgerð.
Svo eru það hjólhýsin. Nú er
fariö að planta þeim út i móa og
jafnvel byggja við þau til sárra
leiðinda fyrir augað.
1 þeim hreppum sem eru
skipulagsskyldir mun ekki vera
kveðið á um útlit sumarbústaða
en ekki væri vanþörf á. Þegar
deilurnar stóðu á sinum tima
um nýja sumarbústaði innan
þjóðgarðsins á Þingvöllum, sem
auðvitað var eitt reginhneyksli
frá upphafi til enda, beit sam-
viskubitið Þingvallanefnd og
þess var krafist að sumar-
bústaðir hyrfu sem mest inn i
landslagið. Árangurinn var sá
að þeir urðu eins og dökkar
skitaklessur i kjarrinu. Blettir á
auganu.
Hvað sem öðru liður hrýs mér
hugur við þeirri þróun að drita
sumarbústöðum hvar sem er
án skipulags og eftirlits.
—GFr
Ymisleg skringilegheit má sjá i sumarbústöftum. Margt er verra en aft gefa hugmyndafluginu lausan
tauminn og þaft hefur verift gert i þessum bústaft I Miftfellslandi i Þingvailasveit. Amk. eru margir bú-
staftir ljótari en þessi, þó aft deila megi um hvort hann sé faiiegur.