Þjóðviljinn - 13.08.1977, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 13. ágúst 1977
— Krókurinn var al-
veg yndislegur staður og
er það enn. Ég geymi
hann auðvitað alltaf i
minningunni eins og
hann var þegar ég var
að alast þar upp og þykir
vænt um hann þannig,
en þó þykir mér hann
alltaf fallegri og fallegri
eftir þvi sem ég sé hann
oftar og hefur hann þó i
hvert sinn tekið veruleg-
um breytingum frá þvi
sem áður var. Ég hefi
eiginlega borið þennan
stað á bakinu hvar sem
ég hef farið og flækst i 40
ár. Hann hefur aldrei við
mig skilið og gerir ekki
úr þessu.
Hverskyldiþaö vera, sem talar
svo fallega um bæinn undir Nöf-
unum annar en hann Bjössi
Bomm, ööru nafni Björn Jónsson,
læknir i Swan River i Kanada.
Ég frétti þaö af tilviljun hjá
Einari Má að Björn væri kominn
til landsins. Og samstundis ákvað
ég aö reyna aö ná tali af honum.
Það gat þó orðið þungur róöur,þvi
þegar Björn kemur hingaö heim
heldur hann ógjarna kyrru fyrir
ogdvelur aööllum jafnaöi fremur
utan höfuöborgarinnar en innan.
Meiningin var auövitaö aö eiga
blaöaviötal viö Björn en hamingj-
an mátti vita hvernig hann tæki
þvl. Vissi þó, að hann var fremur
vinveittur Þjóöviljanum en hitt
og setti von á þaö. En hvort sem
ég fengi nú blaðaviðtal eöa ekki,
þá færi þó aldreihjá þvi, aö gam-
an yröi aö hitta hann eftir öll þessi
ár. Viö höfum nefnilega naumast
sést frá þvi viö vorum um ferm-
ingu aö læra sund i Steinsstaöa-
lauginni og héldum til hjá þeim
öölingsmanni, Sigmari heitnum á
Steinsstöðum, ásamtþeim Didda,
bróöur Björns, frændum þeirra
Jakobi og Magnúsi Sigurðssonum
frá Veöramóti, Siguröi Sigurðs-
syni listmálara (Sigga sýlu-
manns) og fleiri góðum félögum.
Og ég náði tali af Birni, þar sem
hann bjó hjá dóttur sinni Geir-
laugu, á Meistaravöllum 11. Ég
baö um viðtal. — Sjálfsagt, sagði
Björn, sjálfum sér likur f sfman-
um, — en nú er ég á förum norður
á Sprengisand aö leita aö beina-
kerlingum, viö veröum að biöa
með þetta þangaö til ég kem aft-
ur. Raunar fer ég þá strax úr
bænum i ferðalag meö dóttur
minni en ætli viö getum samt ekki
hist í nokkrar minútur.
Og svo er þaö Björn, sem hring-
ir morguninn eftir, segir aö
Sprengisandsför sin hafi dregist
um einn dag; geti ég komið núna?
Og ég gat þaö.
Ætlaði að sækja Valgarð
— Uppvaxtarár min á Krókn-
um voru guödómleg. Og í raun og
veru finnst mér fátt, sem fyrir
mig hefur boriö vera þess vert að
rifja það upp,nema þau. Ég lenti
snemma i einskonar fóstri hjá
þeim afbragðs hjónum Kristjáni
Blöndal, póstafgreiöslumanni, og
Alfheiöi konu hans. Mér þótti
mjög vænt um þau og ekki sföur
Valgarð, son þeirra, sem raunar
varmiklueldrienég, þóttég kalli
hann alltaf fóstbróöur minn. Þeg
ar Valgarö fór til Þýskalands til
náms i versiunarfræöum, þá
saknaöi ég hans ákaflega. Ég á-
kvaöþað á hverjum morgni aö nú
skyldi ég sækja hann til Þýska-
lands i dag. Mér var ljóst, aö til
þess yröi ég aö komast yfir sjó-
inn. Og ég sá engin önnur ráö en
aö vaöa hann. En þaö var sama
hvar ég prófaöi aö leggja frá
landi. Sjórinn reyndist hvergi
væöur. Þá hugkvæmdist mér þaö
ráö aö fara á kamarinn, tala þar
viö guö og fá leyfi hjá honum til
þess aö sigla á smjörlikiskassa til
Þýskalands aö sækja Valgarö. Og
guð bænheyrði mig þarna á kamr-
inum. Ég fékk leyfið, ýtti smjör-
likiskassanum a tlot og fór um
borö. En sú sjóferö fékk ömurleg-
an endi. Kassinn sökk og ég meö
enHelgi Hálfdanarson, (nú löngu
frægur fyrir ljóöaþýðingar o.fl.),
náöi fyrir einhverja heppni i háriö
á mér, (þaö var þá meira en
núna), og dró mig á land. Um
þann atburö orti ég löngu seinna:
En lekur var kassinn þvi var
ekkivon
aö vel tækist sigling á hafi.
Þá barþar að Helga Hálfdanar-
son,
sem á hárinu dró pilt úr
kafi.
Útlistar Heigi af hárri raust
og hristir úr lungum hans
s jóinn:
„Ef smjörlikiskassa þú sigl-
irúr naust
er sýnt aö þú vöknir i skó-
inn”.
Svo fór um sjóferö þá og varð
ég nú að gefast upp við aö sækja
Valgarö.
Styrjaldartimar
Við stóðum alltaf i styrjöldum,
strákarnir á Króknum. Liklega
heföi okkur hentaö vel aö vera
uppi á Sturlungaöldinni. Liöinu
var i raun og veru sjálfskipt.
Sauðá rann gegnum Krókinn, (og
væri betur aö hún geröi þaö enn),
og hún skipti liði. Viö smiöuöum
okkur sverö úr tunnustöfum og
ööru handhægu efni og var þetta
mikil vopnaframleiðsla. Þetta
voru ógurlegarorrustur. Viö blátt
áfram hálf drápum hverja aðra.
Einn missti t.d. annað augaö.
Hann er nú samt stórbóndi núna
norður i Húnavatnssýslu.
Viö háöum lika sjóorrustur og
stálum þá bátum til þess. Þá var
mikið mannfall i liöi beggja, en
þaö fór vist eins og f Flóabardaga
aö hvorugt liöið sigraöi.
Allt fór nema austur-
trogið
Einu sinni tókum viö okkur
nokkrir saman og hnupluðum
bátsskel, sigldum henni inn og
austur meö Borgarsandi f þeim
tilgangi aö stela þar silungi úr
netum. Ekki tókst betur til um þá
vikingaferö en svo, aö við misst-
um fyrir borð árar og öll siglinga-
tæki nema austurtrogiö reyndist
heldur „klént” siglingatæki, og
rak okkur nú út fjörö og allt út aö
Innstalandsskeri. Sást þá til okk-
ar úr landi. Króksarar héldu vist
að þarna væru Tyrkir á ferö og
var boöiö út heilum herflokki. En
þetta reyndust óvenju friösamir
Tyrkir, höföu enda ekki annaö
vopna en eitt austurtrog. Þótti þvi
ekki taka að beita þá harðræðum
og voru skammir einar látnar
nægja.
Hýddur á torginu
Eitt var þaö vopn, sem var öör-
um skæðara i þessum mikilfeng-
legu fólkorrustum. Þaö voru bog-
ar, sem við bjuggum til úr stálvir,
sem við náöum i, eftir einhverj-
um krókaleibum, hjá Pétri Sig-
hvats. Þetta voru geysigóöir bog-
ar óg afburða vopn. Einu sinni
skaut ég ör i hattinn á höfðinu á
Valdimar heitnum i Vallanesi.
Þar sat hún föst. Þaö þótti nú i
meira lagi biræfiö, sem von var,
aö vera að skjóta á stórbændur
framan úr sveit, enda fékk ég
makleg málagjöld fyrir tiltækiö.
Ég var nefnilega hýddur opinber-
lega á torginu og hefur enginn
Króksari orðiö svo frægur hvorki
fyrr né siðar. Um þennan merkis-
atburð orti ég:
Þá Bommarinn hattinn af bog-
fimiskaut
of bónda meö flissi og orgi,
hann fyrir þaö réttmæta hegn-
ingu hlaut,
var hýddur á Miöbæjartorgi.
Hundahirðir
A þessum árum tiðkaöist þaö
mjög aö bændur og annað sveita-
fólk kæmi riöandi i Krókinn. Voru
þá gjarnan hundar meö í för, þvi
þeir eru fylgispakir húsbændum
sinum og öllum skepnum trygg-
ari. Voru suma daga stórir hópar
afhundum i Króknum. Ég geröist
mikill vinur og félagi hundanna.
Hændiþá að mér meö ýmsu móti
og rigsaði þá um staöinn I farar-
broddi 20 til 30 hunda. Þaö var
mikiö fylgdarlið og fritt. Og jafn-
an er menn hugðust halda heim-
leiöis en vantaði hundana var
spurt: — Hvar er Bjössi?
Mikill menningarbær
Krókurinn var ákaflega mikill
menningarbær. Ætli þaö mætti
ekki lengi leita aö þeim staö á Is-
landi frá þessum árum, þar sem
samtimis voru leiksýningar i
þremur samkomuhúsum i heila
viku? En þannig var þaö á Krókn-
um i Sæluvikunni. Og dansað i
þeim öllum aö leiksýningum
loknum. Já, þetta voru sannar-
lega gullnir dagar.
Og þó leið yfir einn skuggi, sem
aldrei gleymist. Það er mann-
skaöinn mikli I des. 1935 og óveör-
iö, sem honum olli. Ég rifja það
ekki upp hér, þaö yröi of langt
mál, en þá fórust tveir bátar meö
7mönnum, en aðrirkomust af viö
svo illan leik, aö björgun þeirra
má kallast hreint kraftaverk. Þá
voru dimmir dagar á Krók.
Verkamenn vakna
A þessum árum voru verka-
menn aö færast i aukana á Krókn-