Þjóðviljinn - 02.12.1977, Blaðsíða 7

Föstudagur 2. desember 1977. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 7
3Alþýöubandalagiö er komið yfir umbrotatímann
og ef flokkurinn hugsar sér til áframhaldandi
sóknar verður hann að tileinka sér nútímaleg
viðhorf ungs fólks til lýðræðis og vinnubragða
Gunnlaugur
Astgeirsson
Lýðrædið og
fulltrúar fólksins
Um siðustu helgi lauk forvali
Alþýðubandalagsins i Reykja-
neskjördæmi fyrir framboð til
alþingiskosninganna að vori.
Þegar þessi áðgerð er um garð
gengin er þvi rétt að hugleiða
hvernig til hafi tekist og hvort
þessi leið sé fær og þarfleg.
Aðferðin
I stuttu máli er aðferðin
þessi: Þátttakendur eru fiokks-
menn AB. Áfangar forvalsins
eru tveir. 1 fyrri áfanga skrá
menn tiu nöfn á blað, algjörlega
óbundið og óraðað. Talið er i
hverju flokksfélagi og hljóta
þeir tiu menn sem oftast eru
nefndir tilnefningu félagsins til
að taka þátt i seinni áfanga.
Félögin eru sex. Þátttakendur i
seinni áfanga geta þvi verið allt
að 60, en vegna sameiginlegra
tilnefninga verða þeir færri. f
reynd urðu þeir 34.
1 siðari áfanga raða menn tiu
nöfnum i tölusetta röð, þ.e.a.s.
setja upp framboðslista eins og
þeir vilja hafa hann. Úr þessu er
unnið þannig að sett er upp tafla
þar sem sýnt er hvað hver mað-
ur hefur hlotið mörg atkvæði i
hvert sæti. Þannig eru þær upp-
lýsingár sem fram koma i for-
valinu lagðar fyrir félagsmenn
án þess að beitt sé neinni reikni-
reglu sem sennilega gerði ekki
annað en að skekkja niðurstöð-
una, hver sem reglan væri.
Kostir
Fyrri áfanginn kemur i stað-
inn fyrir framboð. Kostir þess
eru:
1. Leitað er beint til félags-
manna og þeir spurðir að þvi
um hvaða menn þeir vilji velja i
seinni áfanga. Mönnum eru ekki
settir neinir kostir fyrirfram,
sem hugsanlega væru allsendis
ófullnægjandi.
2. Með þessu móti er unnt að
kalla fram fólk sem annars gæfi
engan kost á sér til framboðs, þó
svo að einstaklingar eða hópar
færu þess á leit við það.
3. Með þessu er dregið úr
þeirri ofuráherslu á einstak-
linga sem oft fylgir prófkjörum,
reynt er að komast hjá mikilli
togstreitu i upphafi og úthýst er
þeirri seðlavæddu auglýsinga-
mennsku og lýðskrumi sem
fylgt hefur prófkjörum ihalds og
krata i haust.
4. Með tilnefningu úr hverju
félagi er tekið eðlilegt tillit til
svæðaskiptingar kjördæmisins
(les: hreppapólitik).
5. Tiltölulega'auðvelt er að
koma á fram f æri mönnum sem
smærri hópar eða byggðarlög
vilja fá i framboð.
I seinni áfanga forvals er hið
eiginlega val á framboðslistann.
Með þvi að reikna ekki út neina
niðurstöðu eftir reikniformúlum
er reynt að hindra að spilað sé á
þá formúlu og þvi meiri likur á
að menn setji listann upp eins og
þeir vilja raunverulega hafa
hann.
Til viðbótar þessu má nefna
að þátttaka er bundin við
flokksfélaga og er annað reynd-
ar fáránlegt fyrir ekki stærri
flokk en AB ennþá er, og á með-
an við búum við núverandi
kosningakerfi og burðumst við
að halda uppi stjórnmálaflokk-
um.
Lýdrædi og
fulltrúalýðræði
Okostur þessarar aðleröar er
fyrst og fremst sá að fólk þarf
að koma tvisvar á kjörstað.
Framboðum mætti vissulega
koma fyrir öðruvisi. En hér er
reynt að hafa i heiðri grund-
vallarreglu lýðræðisins: að sem
allra flestir taki þátt i að móta
ákvarðanir frá upphafi. Þetta
sýnist að visu vera sjálfsagður
hlutur, og rikjandi hugmynd er
að unnt sé að tryggja þetta með
þvi fulltrúalýðræði sem við bú-
um við á flestum sviðum.
En fulltrúalýðræðið er i reynd
mjög takmarkað. Kjörnir full-
trúar hafa alltaf tilhneigingu til
þess að fjarlægjast umbjóðend-
ur sina. t stað þess að leita eftir
vilja og frumkvæði umbjóðend-
anna hneigjast fulltrúarnir tii
þess að þröngva sinum vilja og
skoðunum uppá umbjóðend-
urna. Það má að visu segja að
það sé hlutverk foringja og ann-
ara kjörinna fulltrúa að móta
stefnu og taka ákvarðanir og ef
þeir séu komnir i andstöðu við
umbjóðendur sina verði þeir
ekki framar kjörnir. En málið
er ekki svona einfalt.
í stjórnmálahreyfingu og
reyndar annarsstaðar er nauð-
synlegt að jákvæð vixlverkan sé
milli kjörinna fulltrúa og um-
bjóðenda. Þessa vixlverkan er
erfitt að tryggja. Hefðbundin
fundahöld ná ekki þessu marki
nema að mjög óverulegu leyti.
Það er vegna þess að okkar
meðaljón og gunna komast ekki
yfir þann tjáningarþröskuld
sem hindrar allt of marga i að
taka til máls á fundum þó að
þau hugsi sitt. Þetta eiga full-
trúarnir og foringjarnir erfitt
með að skilja, enda eru þeir oft-
ast að meira eða minna leyti at-
vinnukjaftaskar. Auk þessa er
forræðistrú alin upp i okkur
gegnum allt skólakerfið og for-
ræði af ýmsu tagi er rikjandi
valdbeitingar-form i okkar þjóð-
félagi og gerir það foringjunum
mun auðveldara að mata og
móta umbjóðendur sina.
Alþýdubandalagið
Af þessum ástæðum er full
þörf á að leita nýrra leiða.
Draga úr foringjaveldi og efla
áhrif meðaljóns og gunnu. Þetta
á alls ekki aðeins við um fram-
boð til alþingis, heldur er þetta
eitt af meginverkefnum i okkar
þjóðfélagi, verkefni sem sósial-
iskur flokkur á að beita sér fyr-
ir. Árangurs er ekki að vænta
nema flokkurinn byrji á sjálfum
sér.
Það hafa engar patentlausnir
verið fundnar, en þau skref sem
stigin eru i áttina eru jákvæð.
Forvalið i Reykjaneskjördæmi
er eitt þessara skrefa. Það voru
skiptar skoðanir um hvort þessi
leið skyldi farin. Óttuðust menn
einkum að svæðaskipting, kyn-
skipting osfrv. yrði óeðlileg á
listanum sem út kæmi, þátttaka
yrði litil og menn nenntu yfir
höfuð ekki að taka þátt i þessu
veseni. Reynslan sýnir að þessi
ótti var með öllu ástæðulaus.
Veruleg þátttaka og niðurstað-
an sýna ótvirætt að flestir
flokksmenn eru gæddir viðun-
andi pólitiskri ábyrgð;artilfinr
ingu (þó það nú væri) og að
lokaðar stofnanir þar sem að
'fulltrúanna mati rikir bestu
manna yfirsýn eru óþarfar.
Það er nauðsynlegt að gera
tilraunir og fikra sig áfram, þvi
kyrrstaðaog stöðnun eru iauði
fyrir róttækan flokk. Sú tauga-
veiklunarkennda hræðsla við
nýjungar og breytingar, hreyf-
ingu og óróleika sem stundum
verður vart i Alþýðubandalag-
inu og er arfleifð frá árunum
kringum 1970, er allsendis
ástæðulaus og mjög neikvæð.
Alþýðubandalagið er komið yfir
þann umbrotatima, og ef flokk-
urinn hugsar sér til áframhald-
andi sóknar verður hann að til-
einka sér nútimaleg viðhorf
ungs fólks til lýðræðis og vinnu-
bragða.
Það er nefnilega æskan sem á
framtiðina.
Nærri 200 myndir
Nú stendur yfir i Iðnaðar-
mannahúsinu við Hallveigarstig
sýning á nærri 200 myndum eftir
43 iðnaðarmenn. Er þetta i fyrsta
sinn sem efnt er til slikrar sýning-
ar hér á landi. Sýningin verður
opin til 11. desember. Virka daga
er sýningartiminn frá kl. 16—22,
en um helgar frá 14—22. Myndin
var tekin við opnun sýningarinn-
ar.
Askorun á yfirstjórn
Ríkisútvarpsins
Á fjölmennum fundii Félagi isl.
fræða i Amagarðivið Suðurgötu i
Reykjavik hinn 10. nóvember 1977
fóru fram talsverðar umræður
um málfar og framburð þula og
stjórnenda fastra þátta i hljóð-
varpi og sjónvarpi. M.a. gerði
Baldur Jónsson dósent grein fyrir
málfarslegum leiðbeiningarstörf-
um, sem hann hefur haft með
höndum fyrirfólk, sem þegar hef-
ur verið ráðið til starfa við rikis-
útvarpið.
1 lok fundarins var með sam-
hljóða atkvæðum samþykkt
áskorun, sem hljóðar þannig:
„Almennur félagsfundur i
Félagi isl. fræða haidiun 10.
nóvember 1977 skorar á útvarps-
ráð.útvarpsstjóra og fram-
kvæmdastjóra hljdðvarps jafnt
sem sjónvarps að sjá til þess, að
eftirleiðis verði ekki ráðnir i
þularstörf eða til stjórnunar
fastra þátta'i þcssum fjölmiðlum
menn með framburðargalla og
takmarkaöa tilfinningu fyrir töl-
uðu og rituðu islensku máli.
Fundurinn telur nauðsynlegt,
að komið verði á fót námskeiðum
i islensku, einkum eðlilegum og
áheyrilegum lestri islensks máls,
fyrir þuli hljóðvarps og sjón-
varps, enda verði þeim gert bæði
kleift og skyldt að sækja slik
námskeið. Á þetta bendir fundur-
inn sökum þess að hann telur að
ekki verði lengur unað við það
lestrarlag, sem æ meir hefur rutt
sér til rúms i hljóðvarpi og sjón-
varpi á siðustu árum.”
Búnaðarsamband Suðurlands hyggst efna til
Landbúnadarsýníngar
á Selfossi í sumar
Stjórn BúnaðarsambandsSuður-
lands hefur ákveðið aö halda
stóra alhliða landbúnaðarsýningu
á Selfossi sumarið 1978. Akveðið
heíur vcrið að sýningin verði opn-
uð 11. ágúst og standi til 20. ágúst.
Er það ein vika með tveimur
helgum dögum.
Kosin hefur verið fimm manna
sýningarstjórn, og eiga sæti i
henni: Stefán Jasonarson, Vorsa-
bæ, Hermann Guðmundsson,
Blesastöðum, Hjalti Gestsson,
Selfossi, Kjartan Ólafsson, Sel-
fossi og Einar Þorsteinsson, Sól-
heimahjáleigu, sem er formaður.
Hefur sýningarstjórn haldið
nokkra fundi og er undirbúningur
sýningarinnar hafinn af krafti.
Kom þetta fram á fundi, sem
sýningarstjórn hélt með frétta-
mönnum s.l. þriðjudag.
Tilefni sýningarinnar er afmæli
Búnaðarsambands Suðurlands,
en það verður sjötugt á næsta ári.
I sambandi við sýninguna hefur
Búnaðarsambandið efnt til rit-
gerðasamkeppni meðal nem-
enda i öllum grunnskólum á Suð-
urlandi, serú eru um 30 að tölu.
Eru ritgerðaefnin þrjú: 1. Fyrir-
myndar sveitabú. 2. Eftirlætis-
húsdýrið mitt. 3. Starfsdagur i
sveit. Verðlaun verða veitt fyrir
bestu ritgerðina i hverjum flokki
og tvær aðrar viðurkenningar.
Verða verðlaunin afhent á vænt-
anlegri landbúnaðarsýningu.
Stjórn landbúnaðarsýningar á-
kvað að stofna tii sýningarráðs.
Eiga sæti i þvi fulltrúar frá helstu
stofnunum og fyrirtækjum, sem
samskipti hafa við landbúnaðinn,
eða 19 aðilar alls. Hlutverk sýn-
ingarráðs er að gefa þessum aðjl-
um kost á að fylgjast með undir-
búningi sýningarinnar og að hafa
áhrif á skipulagningu og uppsetn-
ingu hennar.
Sýningardeildir verða 7. Mun
verða skipuð nefnd, sem sér um
undirbúning i hverri deild. t
hverri nefnd verða 3—5 menn.
Deildirnar eru: Búfjárræktar-
deild, Jarðræktardeild, Heimilis-
iðnaðardeild. Bygginga- og bú-
tæknideild. Garðyrkjudeild. Þró-
unardeild. Afurðadeild.
Sýningin hefur til umráða
gagnfræða- og iþróttahúsin, og
landssvæði það, sem til ráðstöf-
unar verður, er um 25 þús. ferm.
Landbúnaðarsýningar eru ár-
legur viðburður i nágrannalönd-
um okkar og þykja þýðingar-
miklar til kynningar á landbúnað
inum. Nokkrar landbúnaðarsýn-
ingar iiafa verið haldnar hér á
landi. en fyrsta alhliða sýningin
var i Reykjavik 1947, á vegum
Búnaðarfél. Islands. Siðan var
mjög stór sýning á vegum bænda-
samtakanna i Reykjavik 1968 og
vafalaust stærsta sýning, sem
haldin hefur verið hér á landi.
Búnaðarsamband Suðurlands
hélt alhliða landbúnaðarsýningu
á Selfossi 1958. Heppnaðist hún
mjög vel og var fyrst slikra sýn-
inga haldin á vegum einstakra
búnaðarsambanda.
Á hverju ári eru haldnar fjöl-
margar búfjársýningar um allt
Iand en flestar smáar i sniðum og
fyrir eina búfjártegund á hverj-
um stað.
Stórar, alhliða landbúnaðar-
sýningar eru mjög dýrar i upp-
setningu og rekstri. Þær eru mjög
öflug tæki til kennslu og kynning-
ar og gefa innsýn i fjölbreytileik
landbúnaðarins og gildi hans fyr-
ir þjóðarbúskapinn.
Eins og fyrr segir verður sýn-
ingin haldin á Selfossi og ætlar
Selfosshreppur að leigja Gagn-
fræðaskólann og sambyggt i-
þróttahús, sem er t smiðum, og
nærliggjandi landssvæði. Hefur
hreppsnefnd Selfosshrepps sýnt
þessu máli mikinn skilning og
velvilja. —mhg
Séð yfir sýningarsvæöið á Selfossi sumarið 1958.