Þjóðviljinn - 03.12.1977, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 3. desember 1977.
Múlgagn sósialisma,
verkalýðshreyfingar
og þjóðfrelsis.
Útgefandi: Ctgáfufélag Þjóbviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson.
Umsjón meö sunnudagsblaöi:
Arni Bergmann.
Auglýsingastjóri: Úlfar Þormóösson.
Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Sföumúla 6, Sfmi 81333
Prentun: Blaöaprent hf.
Slíkt köllum
við
ekki árangur
Það heyrist oft frá talsmönnum rikis-
stjórnarinnar um þessar mundir, að eigin-
lega hafi stjórnin nú verið um það bil að
kveða niður verðbólguna á íslandi, þegar
verkalýðshreyfingin knúði fram kjara-
samningana i júni s.l. og spillti þar með
öllu fyrir vesalings ráðherrunum.
Þegar talsmenn rikisstjórnarinnar ræða
um þetta þá segja þeir gjarnan sem svo
að i maimánuði s.l. hafi hraði verðbólgu-
hjólsins verið kominn niður i 26% á
ársgrundvelli og skylt sé að klappa fyrir
rikisstjórninni fyrir slikan árangur.
Við skulum skoða þetta nánar.
Á árunum 1970-1973 hækkaði fram-
færslukostnaður samkvæmt opinberri
visitölu sem hér segir (breytingar frá
fyrra ári): Árið 1970 um 13,2%, árið 1971
um 6,4%,árið 1972 um 10,3% og árið 1973
um 22,2%. Þetta sýnir að þarna var verð-
bólgan aðeins um 13% á ári að jafnaði.
Hér er á fleira að lita. Á árunum
1970-1973 hækkað kaupmáttur meðaltima-
kaups verkamanna um fullan þriðjung,
það er 33% samkvæmt viðurkenndum
opinberum upplýsingum kjararann-
sóknarnefndar. Laun hækkuðu á fyrr-
greindu árabili, sem sagt ekki bara til
jafns við verðhækkanir á vörunum-heldur
fullum þriðjungi betur.
Svo kom árið 1974. Þá var vinstri stjórn-
in búin að missa meirihluta sinn á þingi
vegna upplausnar i flokki Samtaka frjáls-
lyndra. Þáverandi stjórnarandstöðuflokk-
ar, Sjálfstæðisflokkurinn og Alþýðuflokk-
urinn lýstu þvi yfir, að þeir myndu nota
atkvæðamagn sitt á þingi til að hindra all-
ar ráðstafanir til viðnáms gegn verðbólgu,
hvort svo sem þeir teldu þessar ráðstafan-
ir efnislega góðar eða slæmar. Þeir stóðu
við þessa fáheyrðu yfirlýsingu. Á þessu
sama ári, 1974, gerðistþað einnig að erlent
verð á okkar innfluttu vörum hækkaði á
einu ári um hvorki meira né minna en
34%, sem auðvitað hlaut að segja til sin i
verðlagi hér innanlands. Erlent verð á
innfluttum vörum hafði einnig hækkað
mjög mikið á árinu 1973, eða um 14%, en
aftur á móti ekki nema sáralitið, örfá pró-
sent á ári, næstu árin þar á undan. Kosn-
ingar fóru fram á árinu 1974, og rikisstjórn
Geirs Hallgrimssonar tók við um mitt það
ár.
Við árslok 1974 var ljóst, að visitala
framfærslukostnaðar hafði það ár hækkað
um 43% frá fyrra ári (ársmeðaltöl borin
saman).
Geir Hallgrimsson, forsætisráðherra
lýsti þvi þá yfir i fyrstu stefnuræðu sinni,
að verðbólgan skyldi komin niður i 15% á
ári við lok fyrsta valdaárs núverandi
rikisstjórnar. En hvað gerðist?
Á árinu 1975 hækkaði verðlag meira en
nokkru sinni fyrr eða siðar, eða um 49% á
einu ári samkvæmt upplýsingum Þjóð-
hagsstofnunar. Og þegar framfærsluvisi-
talan var siðast mæld, þann 1. nóv. s.l.
reyndist hún vera 840 stig, hafði hækkað
um hvorki meira né minna en 183% frá þvi
i ágúst 1974, er núverandi rikisstjórn tók
við stjórnartaumunum. Þetta sýnir svo
ekki verður um villst, að verðhækkanir i
tið núverandi rikisstjórnar hafa ekki að-
eins verið jafn miklar og á árum vinstri
stjórnarinnar, heldur nákvæmlega helm-
ingi meiri á jafnlöngum tima, 38 valda-
mánuðum hvorrar rikisstjórnar um sig.
Samt hefur erlent verð innfluttrar vöru
aðeins hækkað um 5-8% á ári á árunum
1975-1977.
Og hvað um kaupið? Kaupmáttur
verkamannalauna hækkaði, sem áður
segirum 33% frá 1970-1973, — þetta er fyr-
ir kjarasamningana i ársbyrjun 1974.
Á fyrstu valdamánuðum núverandi
rikisstjórnar voru launakjör almennings,
kaupmátturinn hins vegar skertur um
20-25%. Þessi gifurlega kjaraskerðing stóð
óhögguð allan timann, þar til verkalýðs-
hreyfingin knúði fram kjarasamningana i
júni á þessu ári, eða i nær þrjú ár. Þessi
kjaraskerðing stóð enn óhögguð i mai i
vor, þóttþá væri orðið ljóst, að þjóðartekj-
ur okkar íslendinga yrðu á árinu 1977
hærri á hvert mannsbarn en nokkru sinni
fyrr i sögunni. — En framundan var spáð
20-30% hækkun á ári á framfærslukostn-
aði, þótt engar raunverulegar launa-
hækkanir hefðu komið til.
Rikisstjórnin þykist hafa unnið afrek að
hafa komið verðbólguhraðanum niður i
26% á ársgrundvelli i örstuttan tima, þótt
hækkanir erlends verðlags á ári væru ekki
nema 5-8%. En þetta er ekkert afrek, þvi
að hver var aðferðin? Aðferðin var sú, og
sú ein að halda kaupinu langt fyrir neðan
allt velsæmi á sama tima og þjóðarbúið
skilaði meiri arði en nokkru sinni fyrr.
Það er auðvitað hægt að koma verðbólg-
unni niður i núll með þvi að færa kaup
verkafólks niður i núll. En slíkt er ekki
árangur i viðureigninni við verðbólgu
heldur valdniðsla gegn verkalýðsstéttinni.
Nú er ljóst að verðbólgan stefnir á ný á
fyrra met frá árinu 1975.
Baráttan gegn verðbólgunni verður
jafnframt að vera barátta fyrir hagsmun-
um verkafólks. Sá „árangur”, sem bygg-
ist á kjaraskerðingu láglaunafólks er
verri en enginn árangur. Það eru verð-
bólgubraskararnir, sem eiga að skila
launastéttunum til baka þeim ránsfeng, er
þeir nú sitja yfir í skjóli rikisstjórnarinn-
ar. k.
Sveitasímans sárt saknað
Pistil vikunnar i Norðurlandi
24. nóvember ritar Óttar
Einarsson og saknar sárt
sveitasimans frá æskudögum
sinum.
Hvað er að frétta úr sim-
anum? heitir pistillinn:
„Hvað er að frétta úr siman-
um? var stundum spurt i minni
sveit i þá góðu, gömlu daga,
þegar túnin voru græn og him-
inninn blár til sveita á íslandi. 1
þann tið var það svo, eins og
viða er enn, að heilu sveitirnar
voru tengdar saman á einni
linu, þannig, að allir gátu talað
við alla og það sem betra var
allir hlustuðu á alla að vild
sinni. Opinberlega viðurkenndi
þó enginn, að hann hleraði sim-
töl nágranna sinna, en það var
með ólikindum, hve frétt, sem
sögð var i tveggja manna tali i
sima, fékk skjóta og breiða
vængi. Sumir bæir lágu undir
sterkari grun en aðrir, hvað
varðaði frjálslega umgengni við
þetta ágæta tæki, simann.
Þóttust menn þekkja þá úr t.d. á
slætti stofuklukkunnar, eða þá
þvi að hlerandi gat ekki á sér
setið að skjóta inn athugasemd
eða jafnvel fyrirspurn i hita
augnabliksins, — einkum er
talað var um kindur.
Sagnir hef ég heyrt af bónda
einum, sem var svo áhugasam-
ur simnotandi, að hann neytti
engrar máltiðar öðruvisi en
hafa simtólið undir vanganum á
meðan. Vildi þá stundum
glamra i taltrektinni, ef fiskbiti
eða kartafla datt ofan i hana og
bóndi fór að bisa við að veiða
aðskotahlutinn upp með hnif eða
gaffli, án þess að missa af neinu
i samtali nágranna sinna á með-
an.
t þessum dúr voru fyrstu
kynnin, sem ég hafði af þessari
ágætu uppfinningu Edisons, eða
hver sem það nú var. Siðan hef-
ur mikið vatn til sjávar runnið,
— timarnir breyst og mennirnir
með. Sem einn af skattgreið-
Hvað er að frétta
úr símanum
endum hins islenska rikis hef ég
fengið lagðan inn til min
náttúrulausan og húmorlausan
sima, sem oftar en hitt er upp-
spretta leiðinda og vandræða.
Hygg ég, að þar muni margur
hafa svipaða sögu að segja.”
Landssíminn og uppeldis-
hlutverk hans
Svo sem kunnugt er, er hverju
simtæki af þessari gerð
skammtaður ákveöinn fjöldi
simtala eða skrefa árs-
fjórðungslega og er sá skammt-
ur svo naumt við neglur skor-
inn, að það má kallast algerlega
vonlaust fyrir visitölufjölskyld-
una að halda sig innan þess
ramma. Umframsimtöl svo-
kölluð hafa svo aftur i för með
sér talsverð útgjöld, sem hin
sama visitöluf jölskylda á oft æði
erfitt með að inna af hendi. Tak-
ist það ekki innan tilskilins
tima, er viðkomandi sima lokað
og áðurnefnd visitölufjölskylda
sambandslaus við afganginn af
veröldinni þar til skuldin er að
fullu greidd ásamt hæfilegri
sekt fyrir í>að að eiga ekki hand-
bært fé á réttum tima.
Ég hef stundum verið að velta
þvi fyrir mér, hvort ekki væri
hægt að hafa þetta fyrirkomu-
lag bara einhvern veginn öðru-
visi. Óneitanlega væri skemmti-
legast að taka upp þetta góða,
gamla kerfi, að allir gætu talað
við alla — og þar með allir
hlustað á alla — hvenær, sem
þeim dytti i hug og greiddu t.d.
fyrir það árlegt afnotagjald af
simtæki sinu, eins og útvarps-
tæki og sjónvarpstæki. Þvi
miður er þetta sennilega ófram-
kvæmanlegt, a.m.k. hvað
varðar hlustunarmöguleika og
verðum við þvi að una við svo
búið enn um hrið.
En þvi er ekki að neita, að
með refsiaðgerðum sinum á
hinum almenna simnotanda
leggur Landsimi íslands sitt af
mörkum til þess að ala þjóðina
upp i nákvæmni, reglusemi og
stundvisi og gengur þar á undan
með góðu fordæmi.
Þvi var það, að kellingin glotti
út i annað, þegar hún sá auglýs-
ingu frá landsimanum i blöðun-
um þess efnis, að áætlað væri,
að simaskráin fyrir 1978 kæmi
að öllum likindum út fyrri hluta
ársins. Lái henni hver sejn vill.
Góð kenning
Góðar samsæriskenningar
eru ætið skemmtilegar og hafa
það yfirleitt til sins ágætis að
þær gera meintum samsæris-
mönnum upp meiri fláttskap og
kænsku en þeir hafa til að bera.
Það þarf nefnilega töluvert vit
og góða skipulagsgáfu til þess
að standa að vel heppnuðu sam-
særi. Finnbjörn Hjartarson
prentari mærir foringja sinn i
grein i Morgunblaðinu i gær en
rekur i framhjáhlaupi siðasta
sameiginlega meistarastykki
framsóknarmanna og komma.
„Eftir að framsóknarmenn og
kommúnistar komu Dagblaðinu
á laggirnar með fjárhagsstuðn-
ingi, til þess augljóslega, að
reyna að koma á ófriði innan
Sjálfstæðisflokksins, hafa þeir
nagað sig i handarbökin vegna
þess að útbreiðsla siðdegisblað-
anna hefur komið harðast niður
á þeim sjálfum. Sá, sem þetta
skrifar, hefur áður minnst á
fæðingarhriðir Dagblaðsins, og
fullyrti þá eins og nú, að það
hefðu verið framsóknarmenn og
kommúnistar, sem komu Dag-
blaðinu af stað með fjárstuðn-
ingi, og hefur það verið stað-
fest. T.d. var Dagblaðsmönnum
lánaður allur pappir til að byrja
með, ásamt prentunarkostnaði,
en framsóknarmenn birtu
reikninga þar að lútandi upp á
nokkrar miljónir.
—e.k.li.
'T