Þjóðviljinn - 22.01.1978, Blaðsíða 13

Þjóðviljinn - 22.01.1978, Blaðsíða 13
12 StÐA — ÞJÓÐVILJINN , Sunnudagur 22. janúar 1978 Sunnudagur 22. janúar 1978 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 13 Hraunið gln nú yfir miöbænum Búist er viö aö hitinn i hrauninu endist tilað hita upp Vestmannaeyjakaupstaö I amk. 30-40. ár. Myndin er tekin af hrauninu á svölum vetrardegi (Ljósm.: GFr) Gámabyggöin i Vestmannaeyjum. Þeir eru bráöabirgöahúsnæði sem enn er búiöí þó aöfarið sé aö rýma þá. Hrauniö Ibaksýn. Vantar 600 í íbúartölu Páll Zúphónfasson bæjarstjóri Gamli spitalinn i Vestmannaeyjum hefur verið gerður að ráðhúsi. Þetta virðulega hús sómir sér vel i þvi hlutverki. Skömmu fyrir jól átti Þjóðviljinn viðtal við bæjarstjórann Pál Zóphóniasson þar i húsinu. Þá stóð einmitt yfir afgreiðsla fjárlaga á Al- þingi og það var efst i huga hins unga bæjarstjóra að rikisvaldið ætlaði að fara illa með Vestmanna- eyinga að þessu sinni. fyrri „Þeir skulda okkur hundrað miljónir vegna sjúkrahússins en eins og stendur virðast þeir ekki ætla að veita nema 20 miljónir til að borga þessa skuld”, segir hann. Það er lika niðurskurður á framkvæmdafé til hafnarinnar. — Mikill? — Já, það er tvimælalaust skoriö meira niður hjá okkur en öðrum. Það var meiningin að gera nýjan kaja i Norðurhöfninni og var sú framkvæmd á fjögurra ára áætlun. Féð er nú skorið niður um helming. — En er ekki höfnin að mörgu leyti betri en fyrir gos? — Jú hún er mun betri. Hins vegar er löng löndunarbið á ver- tið og það kemur sér illa fyrir sjómenn sem vilja helst koma inn aö kvöldi og halda út á ný um miðja nótt. Höfnin er hjarta Vest- mannaeyja og framkvæmdir við hana verða að vera aðaluppistaöa i framkvæmdum hér. — Fór ekki mikill vikur i höfn- ina? — Jú. enda er verið að dýpka hana núna. Við eigum eftir að hreinsa 30-40 þúsund rúmmetra úr henni og það ætlum við að gera i vor og sumar. — Veröur það siöasta hluti hreinsunar eftir gos? — Já, það má segja þaö. Þó þyrfti að hreinsa meira af hrauni af hafnarsvæðinu svo að hægt sé að komast út á skansinn. —■ Er vikurfoki alveg lokið? — Það er nú ekkert á við það sem var td. 1974-75. Þá var nær ólift utandyra ef eitthvað var að veðri. Ekki þurfti annað en einn rokdag,þá voru rúður ónýtar. — Hversu margir eru Vest- mannaeyingar núna? — Við erum 4640 skv. siðasta manntali og okkur hefur þá aö- eins fjölgað um 110 frá árinu á undan. Vantar þvi enn um 600 manns til að ná fyrri ibúatölu. — Hversu mikill hluti af núver- andi ibúum bjó hér fyrir gos? — Um 75%. Þúsund manns eru nýir innflytjendur. Það eru enn um 1700 gamlir Vestmannaeying- ar uppi á landi. — Hvernig standa húsnæöis- málin? — Húsnæði er af skornum skammti. Það sem hefur bæst við hefur frekar farið i aö rýmka um lólk. Nú hefur lika verið tekin ákvörðun um að fækka jafnt og þétt bráðabirgðahúsnæði á næstu 5-10 árum. — Attu þá við þessa svokölluðu gáma? — Já. Hver gámur er um 64 fm og mjög hentugur til bráða- birgða en hætt er við aö þeir verði meö timanum annars flokks hús- næði svo sem eins og braggarnir voru eða Höfðaborgin og Pólarnir i Reykjavik. Gámarnir voru upphaflega 60 en nú er búið i tæp- lega 50. — Mér skilst að ungt fólk sé nú tiltölulega fleira en var fyrir gos? — Já, td. karlar á aldrinum 25- 35 ára og konur á aldrinum 20-25 ára eru tiltölulega fleiri. — Hvernig liður svokallaðri hraunveitu? — Strax og farið var að byggja upp Vesturbæinn var tekin ákvörðun um fjarhitun og settur upp bráðabirgðaketill þe. fyrir oliudreifingu. Nú er verið að ganga frá tengingu milli hrauns- ins og Vesturbæjarins og viö von- umst til að ljúka þeim fram- kvæmdum fljótlega á árinu 1978. — A hverju byggist hraunveit- an? — Kerfið er byggt upp á röra- spirölum þar sem vatni er dælt i gegnum varmaskipta i hrauninu. Þar þéttist gufa. Siðan er notað venjulegt húshitunarkerfi. — Hversu lengi endist ykkur varminn i hrauninu? — Við reiknum með að hann geti enst i 30-40 ár og kannski lengur. Þegar hann þrýtur getum við meö auðveldu móti fariö yfir i rafmagnshitun eða annað. Kerfið i götunum cg húsunum veröur til staðar. — Hvernig kemur hraunveitan út fjárhagslega? —- Gjaldskráin er ekki ósvipuð og i hitaveitunni á Akureyri. Hraunveitan er ódýrari en raf- magn en mun dýrari en hitaveit- an i Reykjavik. Stofnfram- kvæmdir eru mjög dýrar en fjár- magnaöar að mestu leyti með er- lendum lánum. — Nú er hér félagsleg þjónusta af margvislegu tagi sem ekki var áður. Er þetta ekki dýrt bænum? — Rekstrargjöld hafa aukist verulega og fé til framkvæmda er minna að sama skapi. Hins vegar var þessi félagslega þjónusta ein af grundvallarforsendum þess að fólk flyttist aftur. Sú þjónusta sem við veitum nú getur borið 6- 10 þúsund manna bæ. Takmark okkar er að fjölga ibúum á næstu árum og eftir 3 ár aö ná fyrri ibúatölu. — Hvernig er skipulagsmálum bæjarins háttað? — Arið 1972 var samþykkt skipulag til 20 ára sem við höfum i meginatriðum farið eftir. En auð- vitað hefur sú breyting orðið á að gamli Miðbærinn er nú alveg i austurhluta bæjarins. Vegna þess hve bærinn hefur teygst vestur á bóginn höfum við oröið að reisa skólahús fyrir yngstu árgangana i Vesturbænum til að stytta skóla- leið þeirra. Nú er hins vegar i bi- gerð að byggja þar nýjan grunn- skóla. —■ Ætlið þið ekki að varðveita einhverjar húsaleifar til minja um hamfarir gossins? — Jú, það eru nokkur hús i hraunjaðrinum sem við ætlum ekki að hrófla við fyrst um sinn. Einnig hefur komið til tals að setja upp á nokkrum stöðum i hrauninu spjöld með myndum af þvi sem áöur var. Legsteinn Jóns pislarvotts stendur nú á þeim stað þarsem áður voru Kirkjubæirnir, aðeins 70 metrum ofar. — Hér hefur verið mikill ferða- mannastraumur eftir gos. Hvaöa þjónusta er þeim látin i té? — Litil önnur en að fara með þá um eyjuna þar sem langflestir þeirra stoppa aðeins i 2-3 tima. Spurningin er sú hvort viö ættum að leggja meira upp úr ferða- mannastraumnum. Bæjarsjóður býður nú upp á betri tjaldaðstöðu en áður við gamla golfskálann. Þar er eldunaraöstaða og klósett Hjálparsveit skáta rekur hann fyrir bæinn. — Norðurlandabúar gáfu mikið fé til Vestmannaeyja eftir gos. Sýna þeir ekki mikinn áhuga enn- þá? — Jú, mjög mikinn. Við reynum að sýna þeim þakklæti fyrir veitta aðstoð. Gjafaféð hefur farið i barnaheimilin, elliheimilið, iþróttamiðstöðina og sjúkrahúsiö. Arsfundur norrænu félaganna var haldinn hér i haust og mikið er um opinberar og óopinberar heimsóknir. 1 sumar verður hér mikið um að vera. Þá verður hér mikil menningarvika með einkunnaroröunum Maðurinn viö hafið eöa eitthvað i þeim dúr sem Menningarmálasjóður Norður- landa styrkir. Það er ASl, verka- lýðsfélögin, bæjarfélagið og fyrir- tækin i bænum sem gangast sam- eiginlega fyrir þessari viku. Reynt verður aö virkja alla mögulega aðila til þátttöku. Hér veröa sýningar, ráöstefnur og hvers kyns menningarviðburöir. Búist er við að Noröurlandabúar fjölmenni og hér komi jafnvel heilt skip með þátttakendum það- an. — G.Fr MINNINGAR ÚR GOSI Hér sitja þær frá vinstri Gunnlaug Einarsdóttir, Stella Hauksdóttir og Ólöf Þórarinsdóttir. Börnin eru Linda Reynisdóttir (6ára), Guðmundur Jónsson (6ára) og Emil Þór Reynisson (5 ára). Ólöf á Lindu og Emii en Stella Guömund. (Ljósm.: GFr) /,Það eina sem ég pæii í er að ég ætla að verða sniðugri en síðast og fara ekki hænufet frá Eyjum fyrr en örugglega hefur verið gengið frá húsi og búslóð". Þetta sagði ólöf Þórarinsdóttir í samtali við blaðamann Þjóðviljans þegar hann spurði hana fyrir jól hvort hún hug- leiddi aldrei að nýtt gos gæti orðið. Húsið hennar sprakk í loft upp í gosinu vegna gasmyndunar. Blaðamaður spjallaði við ólöfu dagstund yfir kaffi- bolla áSamt móður hennar, Gunnlaugu Einarsdóttur, og Stellu Hauksdóttur en þær vinna allar i Vinnslu- stöðinni i Eyjum. —- Eruö þiö allar innfæddar? Gunnlaug: Eg hef átt heima hérna siðan 1941 að undanteknum 8 árum uppi á landi og ég sá eftir þeim tima héðan. Ég komst aldr- ei i samband viö fólkið þar. Hugs- unarhátturinn er allt ööru visi. — Hvernig þá? — Þetta var upp I sveit og mað- ur var litinn hornauga vegna póli- tiskra skoðana. Það var ekki gott að vera kommi. Hérna rlfst mað- ur og svo er það búiö. — Þið hafið veriö komin til baka fyrir gos? — Já, við fíuttum til baka haust- iO fynr gos en áttum ekki hús hér svo aö við urðum ekki fyrir miklu eignatjóni. Stella: Ég flutti hingaö 10 ára með foreldrum minum og er ekki á þeim buxunum aö fara aftur. Ef ég fer frá Vestmannaeyjum þá flyt ég eitthvað langt i burtu frá Islandi en alls ekki til Reykjavik- ur. — Voruð þið þar meðan á gos- inu stóð? Stella: Ég var á Stokkseyri og þar var ágætt aö vera. Við vorum þar um tima tvær I torfkofa með fjölum ofan á moldinni og smá- eldhúsi án þæginda og gátum varla snúiö okkur inni. En ef maður fór út aö skemmta sér td. til Reykjavlkur varð maður fyrir miklu aðkasti. Einu sinni var það tekið fram að það væri allt i lagi að við splæstum áfengi og siga- rettum af þvi aðviö fengjum nóga peninga úr Viðlagasjóöi. — Þú misstir algjörlega þina búslóð, Ólöf. Hvað fékkstu mikiö I bætur? — Ég fékk 198.000 krónur og kom mjög vel út miöað við marga aðra. Gunnlaug: Margt fólk lét okkur i friði en eins og alltaf varð maður meira var við hina. Stella: Það var ekki nema einn og einn sem maður fann að var raunverulegur vinur. Gunnlaug: Sonur minn varð fyrir aðkasti á balli fyrir austan fjall og eina svariö sem hann fékk þegar hann innti eftir ástæðum var að Vestmannaeyingar ættu ekki að láta sjá sig á balli fyrir austan fjall. Stella: Við erum fólk lika. Gunnlaug: Þegar litlu krakk- arnir voru sendir i sjoppu voru þeir spuröir aö þvi hvort þeir ætl- uðu að fara aö kaupa fyrir Við- lagas jóöspeninga. — Hvar varst þú? — Ég var i Hveragerði, i sum- arbústaö sem ágætur maður lét okkur I té og um tima I Reykjavik og á Selfossi. — Eru Vestmannaeyingar kannski öðru visi en annaö fólk? — Það segja sumir að það sé erfitt aö komast i samband viö þá og sennilega virka þeir grófir við fyrstu kynni. En þeir eru frjáls- legir, glaöværir og söngelskir. Viö förum alltaf aö syngja en það er bannaö á veitingahúsum I Reykjavik. Stella: Ég tek það fram aö ég heyrði aldrei óvildarrödd á Stokksejfri. Gunnlaug: Ég held að margir áliti að þessar miklu gjafir hafi runnið beint til okkar en þaö er misskilningur. Þær fóru að mestu leyti i þjónustustarfsemi ýmis- konar. — Hvernig leið gosnóttin? Stella:Égman litiö eftir henni nema það að ég var óskaplega sjóveik á leiðinni til Þorlákshafn- ar. Gunniaug: Ég heyrði i bruna- lúðrinum en sofnaöi aftur. Þá kom strákurinn og sagöi að heil gata logaöi. Þegar ég kom út var fólk að sniglast fram og til baka en flestir voru rólegir. Einn og einn var þó i panik. Ætli karl- mennirnir hafi ekki verið meira kveifur en kvenfólkiö eins og oft- ar. ölöf dóttir min var svo salla- róleg aö ég hélt aö húsið hennar yröi komiö undir hraun þegar hún væri búin að gefa pelann og taka sig tii. ólöf: Já, ég ætlaöi að taka flug daginn eftir. Emil Þór (5 ára): Linda fór grenjandi i bil niður i bæ. Linda (6 ára): Ég var ekkert grenjandi! Stella:Nei, ég man að þú varst ekkert grenjandi þegar þú komst niöur i bæ. Ólöf: Þið voruð svo litil að þið munið ekkert eftir þessu. Linda: Vist man ég þaö! — Finnst ykkur bera á ótta við aö hér geti aftur orðið gos? Gunnlaug: Ekki nú oröiö. Fyrsta veturinn bar dálitið á þvi. Ef maður heyröi eitthvað fór maður strax að gá. Stella: Ef veðriö er mjög gott, rólegt og stillt eins og logn sé á undan stormi finn ég stundum til ótta. Annars liður mér mjög vel. — Þið hafið veriö óöfúsar að koma aftur? — Já, það var aðallega eldra fólkiö sem treysti sér ekki til að koma aftur. Það bjó svo margt i gömlum húsum i Austurbænum sem fóru undir hraun. Hins vegar voru unglingar og krakkar mjög spenntir að koma aftur enda var ekki lift fyrir þá i landi. Litið var á unglinga úr Vestmannaeyjum i Reykjavik eins og litið er á nigg- ara i Suðurrikjum Bandarikj- anna, það var kannski litið á okk- ur sem Islendinga en ekki fyrsta flokks. Stella: Ég held að unga fólkið i Eyjum hafi þjappast saman á ákveðinn hátt eftir gos. — Ykkur væri þá ekki ljúft aö þurfa að flýja i annað sinn? ólöf: Ég held að viö förum ekk- ert að troða okkur upp á lands- menn aftur. Stella: Ég færi til Noregs. Gunnlaug: Ég held aö ég færi frekar austur á land heldur en til Reykjavikur. — GFr VIÐTAL VIÐ PÁL ZÓPHÓNÍASSON BÆJARSTJÖRA 1 S SPJALLAÐ VIÐ ÞRJÁR KONUR í EYJUM

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.