Þjóðviljinn - 04.02.1978, Blaðsíða 11

«.
1*78 ÞJOÐVILJINN — StÐA 11
Umsjón:
Dagný Kristjánsdóttir
Elisabet Gunnarsdóttir
Helga ólafsdóttir
Helga Sigurjónsdóttir
Silja Aöalsteinsdóttir
,Ég lærði mest af Matthildi
og öðrum öskukellingum
Fyrir viku birtum viB kafla úr
bók MálfriBar Einarsdóttur,
Samastaður i tilverunni, en þaö
er fyrsta bók höfundar sem orö-
inn er 78 ára. Okkur langaöi til aö
kynnast Málfriði nokkru betur en
við höföum þegar gert meö lestri
bókar hennar og þvi lögöum viö
leið okkar til hennar á sunnudag-
inn var og röbbuðum við hana
dagstund. Fer viötalið hér á eftir:
Fyrir 30 árum
Þaö er langt siðan þú byrjaðir
að skrifa þessa bók, er það ekki?
„Þaö eru bráöum 30 ár siöan.
Ég hitti einn öldurmann i
Kaupmannahöfn, sem ég trúði á
eins og páfa. Hann sagöi mér aö
byrja og ég byrjaði. Uppistaöan i
bókinni var skrifuö á sjúkrahúsi i
Kaupmannahöfn. Þá var ég mikið
veik. Hann vildi aö ég skrifaöi
ævisögu mina eöa skáldsögu. Ég
haföi eitthvaö fengist viö aö vinna
fyrir blöð og þýtt dálitiö af kvæö-
um fyrir Helgafell en ekkert
skrifaö af þessu tagi. Ég þýöi úr
Norðurlandamálunum, þýsku,
ensku og frönsku, og meira aö
segja úr spænsku, þótt skömm sé
frá aö segja, þvi ég sem kann
hana ekki”.
Reyndirðu ekki fyrr en núna aö
fá þessa bók gefna út eða eitthvað
annað eftir þig?
Útgefendur höfnuöu mér lengi
vel, Ragnar i Smára og fleiri.
Kristinn E. Andrésson sá þessi
blööog vildi fá miklar leiörétting-
ar á þau. Svo hvarf hann frá þvi
aö gefa þau út. Sigfús Daöason
var eins og likandi engill. Hann
vildi engu breyta, lét allt halda
sér. Sigfús vill fá meira frá mér.
Meiri ævisögu. En ég er orðin
hræsigömul (eins og formóðir
mfn ein Helga biskupsfrú i Skál-
holti, sem svo gömul varö aö hún
mundi ekki eftir aö hún heföi
nokkurn tlma komiö aö Skál-
holti.) og veit ekki hvort ég get
nokkuð meira.
Alltaf sjálfstæð
Heldurðu að þér hefði gengiö
betur hefðir þú verið karlmaöur?
,,Ég veit það ekki, þaö er ekki
vist. Aörar konur fengu allt sitt
gefiö út. Halldóra B. Björnsson
var ekki I vandræðum með þaö.
Og Sigriöur systir min, hún gaf Ut
ljóðabækur. Reyndar varð hún aö
gefa þá fýrstu Ut sjálf. Ég veit
samt um eina konu sem á efni i
heila ljóðabók. Hún vill koma
henni út en gengur ekki vel. Þetta
eru góö ljóö og einn ágætis
menntamaður sagöi viö hana
þegar hann sá þau: „Hér áttu
fjársjóð.” HUn á efni I aðra bók,
óbundiö mál. Hún hefur huga á aö
ljóðabókin komi út i haust.
Þú virðist alltaf hafa verið
sjálfstæð manneskja, jafnvel
þegar þú varst barn.
„Ég vildi aldrei láta boöa mér
neitt. Frænka min ein vildi einu
sinni boöa mér trú, þaö var áöur
en ég varð sex ára. En ég vildi
ekkert slíkt heyra.”
Varstu ómannblendin þegar þú
varst ung?
„Ómannblendin? Ég gat talaö
við þá sem vildu tala viö mig. En
það urðu ekki margir slikir á
minni leiö, þótt margt Urvalsfólk
væri aö alast upp i grennd viö
mig. Éghittiþaö fólk ekki fyrr en
seinna, Magnús Ásgeirsson og
fleiri.”
Var mikið tii af bókum I Þing-
nesi?
„Fornritin voru til — og svo
einhver kynstur af guösoröabók-
um sem var búiö aö láta Ut á
pakkhúsloft. Og fleira var til
þ.á.m. þær fáu skáldsögur sem Ut
voru komnar.
Hvernig þótti þér að búa i
hjónabandi?
„Ég vildi ráöa mér sjálf, en ég
hef haft meiri peningaráð eftir aö
ég missti fyrirvinnu mína.
Reyndar er óhægt um samanburö
á þessum veröbólgutimum.
Ég átti góöan mann. Hann hét
Guöjón Eiriksson og viö eignuö-
umst einn son. Viö flæktumst
milli leiguhjalla i Reykjavik
þangaö til hann varö húsvörður
hjá póstinum. Þvf starfi fylgdi
ibúð, stærri enég haföi haft áður.
En þar voru alltaf veikindi, berkl-
ar. Ég var veik og sonur minn
fékk berkla lika ársgamall. Þetta
fór um allan likamann á mér, i
bæöi nýrun meöal annars.
Læknirinn sagöi aö þaö væri
furöa aö ég skyldi vera lifandi, og
Fólk talar yfirleitt ekki um
berklafaraldurinn sem þú lýsir
svo átakanlega i bókinni þinni.
„Nei, fólk vill ekki breiöa þetta
Málfrlður Einarsdóttlr
svona vel lifandi. 1. Kaupmanna-
höfn fékk ég þúsund ljósböö, svo
mörg haföi enginn fengiö áöur.
Ég átti met i ljósbööum”.
Var maðurinn þinn fastheldinn
á fé við þig?
„Já, hann var þaö fremur.
Hann haföi heldur sjaldan vel-
launaða stööu. Eftir aö ég fór aö
skrifa og þýöa haföi ég dálitiö
milli handanna. Égreyndi aöeins
ab kenna, en mér féll þab ekki”.
út. Fólk vill þegja um allt sem
máli skiptir. Þvi finnst ljótt af
mér aö tala um þetta. Þaö er
margt fólk reitt viö mig út af bók-
inni minni. Ég er að reyna aö
breiða yfir þetta meö þiö vitiö
hver ju, en þaö er svo húmorlaust,
fólkið.”
Þú minnist nokkuð á nauð-
ungargiftingar I bókinni. Voru
þær algengar?
„Það var litiö um aö hjón
skildu, en nauöungargiftingar
voru algengar. Getiö þiö hugsaö
ykkur nokkuð andstyggilegra en
veröa aðgiftasteinhverjum karli,
sem maöur hefur engan áhuga á?
Ungum mönnum sem áttu ekki
neitt var meinaö aö giftast. Voru
þó stundum fengnir til að giftast
vinnukonu sem var meö barni eft-
ir húsbóndann. Ég man þó ekki
eftirþvi i minni sveit en þetta var
alsiöa, liklega viöa um land. Ekki
er það haft i hámælum.
Þú hafðir vist ekki mikið sam-
band við föður þinn, en var hann
ekki góður við þig?
Nei, nei, hann var aldrei til-
takanlega góöur viö mig. Ekki
vondur heldur. En mér fannst
gaman að honum. Mér fannst svo
gaman i húsinuhjá honum og þaö
ætlaöi aldrei aö fara af. Þaö var
einhver daufingjaskapur i hon-
um, það hefur vist veriö skaöi aö
móöir min dó.
t>að skolaðist ekkert til.
Svo að við vikjum aftur að rit-
mennsku þinni. Af hverjum hef-
urðu lært mest um stfl og frá-
sagnarlist?
„Églæröi mest af Matthildi og
öörum öskukellingum. Konunum
heima, þær voru allar i öskunni
og vatnsburöinum. Þessar konur
lásu mikiö, fornritin, þjóösögurn-
ar og fleira. Þaö skolaöist ekkert
til hjá þessum konum. En nú eru
gamlar konur settar á gamal-
mennahæli og fá ekki aö kenna
börnum. Svo haföi ég ákaflega
gaman af Halldóri Laxness —ég
má ekki segja meöan hann var
og hét!
Ertu ánægð með viðtökurnar?
„Já, ég er mjög ánægö meö
dómana sem bókin fékk, lika Jó-
hann Hjálmarsson, sem segir að
ég sé bölvuð rót — náttúrlega á
kurteislegri hátt eins og siðuðum
manni sæmir.
Hvað finnst þér um pólitikina?
„Ég veit ekki hvar ég er i póli-
tik—en ætli ég sé ekki einhvers
staðar I grennd viö ykkur? Ann-
ars hefur mér alltaf fundist aö
kvenréttindi ættu ekki aö vera til.
Þaö ætti ekki aö vera til aö kúga
konur —þótt þaö viögangist enn.”
Gaf 1,1 miljón
Skákþing Kópavogs
hefst 12.febrúar
Vestur-Skaftfellingurinn. Einar
Þorkelsson ánafnaði Thor Thors-
sjóðnum 1,1 miljón isl. króna i
erfðaskrá sinni.
1 tilefni af þessu hefur blaöinu
borist eftirfarandi fréttatilkynn-
ing Islensk-ameriska félaginu:
Thor Thors sjóönum I New
York, sem starfar á vegum Ame-
rican Scandinavian Foundation
hefur nýlega bæst vegleg gjöf að
upphæð $48.500.- Eins og kunnugt
er hefur sjóöur þessi m.a. það
markmiö aö styrkja Islendinga til
náms I Bandarikjunum.
Gjöf þessi barst sjóönum frá
dánarbúi Einars Þorkelssonar I
samræmi við erföaskrá hans.
Einar Þorkelsson fæddist i
Vestur-Skaftafellssýslu áriö 1917.
Hann fluttist til New York 1942 og
starfaöi þar sem tiskuhönnuöur
til dauöadags. Hann lést i New
York 1975.
I erföaskrá sinni geröi Einar
ráðstafanir til þess að fé þetta
gengi til styrktar islenskum
námsmönnum i Bandarikjunum
svo og til styrktar ameriskum
námsmönnum á Isiandi. 1 sam-
ræmi viö þaö hefur fé þessu nú
veriö ráöstafaö til Thor Thors
sjóösins.
Siguröur Helgason, formaöur
félagsins, sem var nákunnugur
Einari persónulega lýsir honum
þannig: „Einar var hvers manns
hugljúfi og vildi allra götu greiBa.
Þótt hann byggi svo lengi fjarri
ættlandinu þá var hugurinn ávallt
á Islandi, enda ráöstafaöi hann
eigum sinum til málefnis sem
hann taldi uppbyggilegt og gæti
oröið islensku þjóöinni til góös.
Einar var frábærlega hæfur maö-
ur og komst mjög langt i sinni
grein, enda mikils metinn af
stéttarbræörum sinum.”
Gjöf þessi samsvarar kr. 1.1.
milj. og hefur sjóðurinn eflst
mjög ás.l. mánuðum þar sem af-
hending á $60.000.- I tilefni af 200
ára afmæli Bandarikjanna hefur
bæst við sjóöinn,auk fyrrgreindr-
Efaiar Þorkelsson
ar upphæöar. Þannig hefur sjóö-
urinn aukist um samtals
$108.500,- sem samsvarar kr. 2.3.
milj.
Miðvikudaginn 1. febrúar var
haldinn 12. aðalfundur Taflfélags
Kópavogs, en starfsemi félagsins ,
hefur verið mjög lifleg undanfar-
ið.
I stjórn voru kosnir Sverrir
Kristjánsson, form. Egill Þórðar-
son, gjaldkeri, Hjalti Karlsson,
ritari, Jón Pálsson, meðstj. og
Ólafur Þór meðstjórnandi.
Félagiö hefur tekiö upp þann
starfsmáta aö halda „15 minútna
mót” i lok hvers mánaðar og
veröur þeim hætti framhaldið
þetta ár.
Sunnudaginn 12. febrúar hefst
Skákþing Kópavogs 1978. Veröur
teflt i þrem eða fjórum riölum og
verða 8 manns i hverjum riöli.
Auk sigurlauna veröa að þessu
sinni veitt sérstök verðlaun fyrir
fegurstu skákina á þinginu. Tekiö
veröur við þátttökutilkynningum
fram til kl. 13.30 á sunnudag er
mótið hefst. Vilji menn fá nánari
upplýsingar um félagið og eða
skákþingiö geta þeir snúiö sér til
einhvers sem er i stjórn félagsins.
Nýr fógeti
r
1
Neskaup-
stad
Forseti Islands hefur hinn 30.
þ.m., að tillögu dómsmálaráö-
herra, skipað Þorstein Skúlason,
fulltrúa viö borgarfógetaembætt-
iö i Reykjavik, bæjarfógeta i Nes-
kaupstað frá 1. febrúar 1978 að
telja.