Þjóðviljinn - 09.06.1978, Síða 4

4 StÐA — ÞJ6ÐVILJINN Föstudagur 9. júní 1978
DIOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans. Framkvæmdastjóri: Eiöur Berg-
mann Ritstjórar: Kjartan Olafsson Svavar Gestsson Fréttastjóri: Ein-
ar Karl H'araldsson. Umsjón meö sunnudagsblaöi: Arni Bergmann.
Auglýsingastjóri: Gunnar Steinn Pálsson Ritstjórn, afgreiösla auglýs-
ingar: Siöumúla 6, Simi 81333 Prentun: Blaöaprent hf.
r
Ihlutun Banda-
ríkjastjórnar
Leyniskýrslurnar sem Þjóðviljinn birti í fyrrad^g
sýna Ijóslega samhengið í stefnu Bandaríkjanna gagn-
vart íslandi allt frá stríðslokum. Skýrslurnar, komnar
frá utanríkisráðherra Bandaríkjastjórnar, stílaðir til
„þjóðaröryggisráðsins” vestur þar, eru einmitt frá ár-
inu 1950, því millibilsástandi sem ríkti eftir að Island
hafði tengst Atlantshafsbandalaginu en áður en her-
sveitir Bandaríkjanna hreiðruðu um sig á Keflavíkur-
flugvelli til þeirrar langdvalar sem enn stendur.
Af skýrslunum er Ijóst, að Bandaríkjastjórn ætlaði
aldrei að sleppa tökunum á íslandi, þeim tökum sem hún
fékk á stríðsárunum þegar Bretar neyddust til að láta
Bandaríkjamönnum eftir hluta af fyrra áhrifasvæði
sinu á hafinu milli Evrópu og Ameriku.
Fyrirvari íslenskra stjórnvalda við inngönguna í At-
lantshafsbandalagið 1949, um að hér skyldi ekki vera er-
lendur her á friðartímum, var ekki tekinn alvarlega af
Bandaríkjastjórn. Þvert á móti skyldi unnið að því eftir
samræmdri áætlun að koma íslenskum stjórnvöldum til
að þiggja „hervernd” á ný.
Af síðari framvindu mála hér á Islandi má ráða, að
hinni leynilegu áætlun Bandaríkjastjórnar frá árunum
1949 og 1950 hef ur verið fylgt eftir í framkvæmd. Helstu
þættir aðgerðanna voru: Að beita islenska stjórnmála-
menn fortölum, að ná trúnaðarsambandi við embættis-
menn, hvetja til baráttu „gegn kommúnismanum" innan
verkalýðssamtaka, ráðstafa Marshall-fé á heppilegan
hátt, beita markaðsaðstöðu til þvingunar í sambandi við
íslenskan útflutning. Eða: „styrkja þá hluta þjóðar og
stjórnar sem eru okkur vinsamlegir", eins og segir orð-
rétt í skýrslunum.
Skýrslur Bandaríkjastjórnar viðurkenna að áformin
um langvarandi hersetu á Islandi rákust á andstöðu frá
meirihluta fslendinga, en Bandaríkjamenn treystu leið-
togum Sjálfstæðisflokks, Framsóknarflokks og Alþýðu-
flokks til að lúta vilja sinum. Þeir brugðust ekki því
trausti, og því fór sem fór.
—h.
Lög Lánasjóðs
gildi
Dómsvaldið í landinu hef ur nýlega hrundið veigamiklu
atriði i þeim úthlutunarreglum sem ríkisstjórnarfulltrú-
arnir í stjórn Lánasjóðs íslenskra námsmanna hafa mót-
að og farið eftir s.l. hálft annað ár. Staðfestur var sá
skilningur námsmanna og samtaka þeirra á lögum um
Lánasjóðinn, að við lánveitingu skyldi tekið tillit til þess
kostnaðar sem heimili námsmanns hefuraf framfærslu
maka og barna. Samkvæmt þessu hefur Lánasjóður
brotið lög á barnaf ólki við nám, og hann heldur áf ram að
gera það nema þvi aðeins að úthlutunarreglum verði
breytt i samræmi við dóminn.
Nú bregður svo við að hinn löglausi „meirihluti" ríkis-
stjórnarinnar í stjórn Lánasjóðs hyggst hafa dóminn að
engu og halda sinni stefnu gagnvart þeim námsmönnum
sem hafa framfærslubyrði af börnum. Það er augljós
réttlætis- og raunar réttarfarskrafa að fulltrúar ríkis-
stjórnarinnar víki úr stjórn Lánasjóðs, svo að rétt lög
megi ná fram að ganga. Jafnframt hlýtur menntamála-
ráðherra að telja sig skyldan til að fara að lögum og
dómi við staðfestingu á úthlutunarreglum.
Námstækifæri barnafólks mega ekki velta á stuðningi
foreldra sem eru misjafnlega efnum búin. Ef svo verð-
ur, er verið að stuðla að því að langskólanám verði f or-
réttindi efnaðri hluta þjóðfélagsþegnanna. Opinber
stefna í þessum málum er frá misrétti til jafnréttis, og
sú stefna ein á rétt á sér, bæði siðferðilega og lagalega.
—h.
Sjálfstœðis-
flokkurinn er
margklofinn
Sjálfstæðisflokkurinn er
margklofinn i hermálinu.
Væringar þar innanflokks i þvi
máli hafa komið æ betur i ljós
allt frá árinu 1975 þegar hald-
leysi „verndaranna” kom i ljós i
landhelgisstriöinu við Breta.
Dagblaöiðhefur veriö iðiö viö aö
taka upp hanskann fyrir þá
Sjálfstæðismenn sem vilja
meiri gjaldtökur af Bandarikja-
mönnum fyrir setu hersins hér.
En íslendingar leggja sig i
mikla hættu vegna setu hersins
hér. Herstöðin er forgangsskot-
mark i kjarnorkuátökum og
niður sett i mesta þéttbýli
landsins þar sem tveir þriðju
landsmanna búa.
Um þetta segir Jónas i for-
ystugrein i gær:
„tslendingar lögöu sig I mikla
hættu, þegar- þeir leyfðu her-
stöðina á Keflavikurflugvelli í
nágrenni tveggja af hverjum
þremur islendingum. Sennilcga
hefur engin þjóö lagt sig i jafn-
mikla útrýmingarhættu i þágu
sameiginlegra varna Vestur-
landa.”
Dauöa- og geislunargeiri einnar megatonna kjarnorkusprengju á
Keflavikurflugvöll. Innan innsta hringsins færust allir. Geislavirkt
úrfelli bærist yfir mesta þéttbýlissvæöi landsins.
Dagblaöið krefst þess af Geir
Hallgrimssyni að hann viður-
kenni skilyröislaust að herinn sé
ekki hér vegna hagsmuna Is-
lendinga, heldur einvörðungu
vegna Bandarikjastjórnar. I
samræmi við það eigi að krefj-
ast meira fjár af Bandarikjaher
fyrir aðstööuna.
Um leið eigi forysta Sjálf-
stæðisflokksins að viðurkenna
aö aronskan sé rökrétt fram-
hald af fyrri mútum sem hún
hafi þegiöfrá Bandarikjastjórn.
Geir heldur þvi enn fram að
Bandarikjaher sé hér vegna Is-
lendinga sjálfra og þeir eigi að
láta aðstööu hér i té i þágu sam-
eiginlegra varna hins „frjálsa”
auðvaldsheims. Það er að segja
okkar heimshluta.
Djúp gjá hefur
myndast innan
Sjálfstœðis -
flokksins
Hér er um slikan grundvallar-
ágreining aö ræöa að nærri
stappar aö bilið milli andstæðra
fylkinga i Sjálfstæöisflokknum i
þessu máli sé jafnstórt og milli
herstöðvaandstæðinga og her-
stöðvasinna almennt. Þaö er
nefnilega mikill munur á þvi
hvort menn telja þjóðvörn i her-
stöðinni eða einvörðungu hald í
henni sem féþúfu.
Þarna er um hugmyndalegan
ágreining aö ræða, enda þótt
augljóst sé af skrifum Dag-
blaðs-Jónasar að hann telur
hagsmunalega ágreininginn
minni en Geir Hallgrimsson vill
vera láta.
Og Gunnar Thoroddsen hefúr
ekki látiðaf þeim vanasinum aö
vera á móti Geir og biðlar til
aronskumanna i sinum mál-
flutningi. Geir reynir hinsvegar
að kveða aronskuna niður útá-
við.
Engin þjóð
í meiri
útrýmingarhœttu
Og s vo hatrömm eru átökin aö
stofnaður hefur verið „heill
Stjórnmálaflokkur” sem hefur
það að meginstefnumáli að
mjólka Bandarikjaher meira en
oröiö er.
Hvorn kostinn
velur þú?
Þórbergur Þórðarson hefur
meöeinni samlikingu sem hann
hefur eftir gáfaðri frú lýst þeim
vanda sem herstöðvasinnar eru
inú.Hanaerað finna i „A tólfu
stundu”, frá 1945. Þegar spurt
er um það hvort menn vilji
leggja sig i útrýmingarhættu
fyrir meiri peninga eða búa
áfram viö útrýmingarhættu
fyrir sömu peninga eða enga,
hvorn kostinn vilja menn taka?
„En Amerikumenn taka okk-
ur hvort sem er og þá er betra
að semja við þá og hafa eitthvað
upp úr þvi,” segja larvarnir.
Þessari ómagaheimspeki þykir
mér hæfilegast að svara með
likingu sem gáfuð frú mælti I
min eyru um þessa smá-
afstöðu. I umfjöllun um hana
hafa hin pólitisku átök sem
fram fara i landinu speglast
mjög rækilega.
Morgunblaðið drattaöist seint
og um siðir á vettvang. Það
rasddi við fulltrúa fyrirtækisins
og reyndi að sá sundrungu
meðal verkafólksins meö þvi að
ræða við skólafólk sem er að
koma til sumarvinnu i frysti-
húsinu.
Þá var látið að þvi liggja að
verkalýðsfélögin i Hafnarfirði
hefðu æst verkafólkið til vinnu-
stöðvunarinnar. Þetta er al-
rangt.
Þjóöviljinn hefur fylgst með
deilunum i BOH frá þvi i haust.
Þegar verið var að koma á
bónuskerfi i frystihúsinu,
endurbæta véla- og húsakost.og
vikja frá starfi gamalreyndum
og vinsælum verkstjóra var
mikill urgur i starfsfólkinu. Oft
lá við aö upp úr syði.
Þjóðviljinn fór á vettvang og
ætlaði að segja fréttir af deilu-
málum i Hafnarfiröi. Þá var
það sem trúnaöarmenn verka-
fólksins, forystumenn Hlifar og
Framtiðarinnar, svo og bæjar-
fulltrúi Alþýðubandalagsins
báðu blaðið að gera ekki úlfaþyt
úr málum, þvi hugsanlega væri
hægt að lægja deilurnar þannig
að allir mættu vel við una.
Vafalaust má flokka þetta
undir linkind og ef til vill hefði
verið skynsamlegra að ræða
málin strax opinberlega i haust.
Að hinu leytinu mætti flokka
þetta undir ábyrga afstöðu og
nauðsynlega varkárni. A engan
hátt er þvi hægt að halda þvi
fram að verkalýðsfélögin i
Hafnarfirði hafi æst til átaka.
íhaldið œtlar að
þreyta fólkið
Það er ljóst að þeir ungu
menn sem tóku að sér aö koma
nútimasniði á Fiskiðjuver BÚH
hafa gert mistök og ekki gætt
þess að koma fram viö verka-
fólk eins og þeim ber skylda til.
Tækniblinda hefur e.t.v. slegiö
þá. Vonandi læra þeir af þessum
mistökum og reynast nýtir
menn i öðrum fiskiðjuverum
siðar meir. Þaö er engin ástæöa
til þess að ætla að þeim verði
ekki falin ábyrgöarstörf i fisk-
vinnslustöðvum annarsstaðar
nú þegar þeir eru reynslunni
rikari.
■
I
____ !
„Verkalýdsforystan j
æsir fólkidtjlaðgerda’ -
segir sumt starfsfólk BXJH-
lýðsforystan virðist ekki
bakka eftir að þetta hefur
I
mennsku: „Ef þú ert giftur
maður og ert neyddur til að
velja um það tvennt að selja
konuna þina dóna eða að henni
verði nauögað af dóna — hvorn
kostinn myndirðu heldur
kjósa?”
Afstaða til
r
BUH-deilunnar
t deilunni sem nú stendur hjá
Fiskiöjuveri Bæjarútgeröar
Hafnarfjarðar verður að taka
1 upphafi var rætt um aö
menn yröu aö taka afstööu til
þessarardeilu. Þaö hafa nú full-
trúar verkalýðsflokkanna i
bæjarst jórn Hafnarf jarðar gert.
Alþýðubandalagið og Alþýöu-
flokkurinn hafa lagt fram til-
lögu um nýja verkstjóra og að
deilan veröi leyst meö manna-
skiptum aö kröfu verkafólksins.
Ihaldsstjórnin I Hafnarfirði
felldi þessa tillögu og samþykkti
aðra sem ekki fullnægir óskum
verkafólksins.
thaldið ætlar að þreyta fólkið
til hlýðni.
—ekh