Þjóðviljinn - 13.08.1978, Blaðsíða 10

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 13. ágúst 1978
Yst á Úthéraði stendur
eyjörðin Húsey milli fljót-
anna Jökulsár á Brú og
Lagarfljóts. Hún er
mynduð af framburði
þessara vatna og er
stundum nefnd ,,landið
milli fljótanna" eftir
Mesópótamiu hinni fornu.
Hún stendur lágt yfir sjó,
og skiptast á mýrar og
grösug drög, mólendi er
víða, hrísmóar og nokkuð
grónar aurar. I gömlum
heimildum er henni lýst
svofelldum orðum: ,,Hús-
ey er nytjajörð, víðáttu-
mikil og vötnum gyrt
kringla, skammdegis-
1 ganga drjúg að hringmáli.
Er þar engjaval á sumrum
en svall og snjófergja á
vetrum". Jörðinni fylgja
= hlunnindi, því lax og silung
má taka í Lagarfljóti, en
: reka drífur á fjörur.
í Drýgsta búsílagið eru þó
selalátur í ósum fljótanna,
þar sem Húseyjarbændur
leggja net sín. Þegar
gengið er um jörðina er
I áberandi hversu fugla-
líf er mikið, þarna á kjóinn
j sér griðland, kríuvarp er í
blóma, og á aurum fljót-
; anna vælir skúmur yfir
veraldar vonsku. Það er
tvibýii i Húsey og í öðrum
bænum búa Elsa Árna-
dóttir og örn Þorleifsson
ásamt fjórum börnum.
Þegar útsendarar Þjóðvilj-
ans kveðja dyra er Elsa
fjarri góðu gamni, og það
lendir á Erni að eyða með
okkur dagstund við spjall
um selveiði og landbúnað,
pólitík og f lest milli himins
og jarðar.
Skinnin verðlaus?
„Við búum hdr með 300 kindur
og gerum svo út á selinn”, segir
Orn. „1970 byrjuðum við með
tvær hendur tómar en hlunnindin
auövelduðu okkur að byggja upp
bústofninn. Siðan hefur verðið á
selskinnum hriðlækkaö vegna
andófsöldu gegn allri selveiði og
nú er óvist hvort nokkur skinn-
tutla selst. Veröldin er nú ekki
)) stærri en svo, að þegar kvik-
myndadisir úti heimi snúast gegn
seladrápi þá er afkomu okkar
selakalla á Islandi hætt komið.”
Þó andstæðingar selveiðanna hafi
raskað afkomu Húseyjarbænda
er Orn ekki bitur i þeirra garð.
Snobbkellingar
kaupa skinnin
„Ég get að vissu marki skilið
þetta fólk. Kóparnir eru einungis
veiddir vegna skinnanna og þau
Get að vissu marki skiliö and-
stæöinga selveiöanna.
Hér eru Þorleifur og Haraldur kaupamaöur aö kljdfa drumba og af miklu kappi — þennan daginn uröu staurarnir 70,en þaö þótti köppunum
ekki mikiö.
HUSEY
landið milli fljótanna
eru notuð i kápur sem enginn
hefur efni á að kaupa nema rikar
snobbkellingar úti heimi. Með
selveiðinni er þvi nánast verið að
eyða lifi i hreinu tilgangsleysi.
Aftur á móti veit ég ekki hversu
mikill sannleikur er fólginn
i áróðrinum sem er beint gegn
veiðinni. Það er sagt að kóparnir
séu ekki drepnir heldur bara rot-
aðir og flegnir lifandi og svo megi
sjá þá skriðandi húðlausa i blóði
sinu á isnum. Sé þetta rétt er það
að minnsta kosti haugalygi hvað
varðar Island. Veiðinni er t.d.
hannig háttað hjá okkur, að við
förum með nót og látum hana
reka i ósnum. Um leið og selur
kemur i er hann tekinn og af-
lifaður, þannig að langfæstir
drukkna i nótinni þó margir haldi
hinu gagnstæöa fram. Við aflifum
kópinn þannig, að um leið og hann
er greiddur úr nótinni er hann al-
rotaður. Siðan förum við með
hann i land þar sem hann er skor-
inn og mænustunginn. Það er nú
ekki mikill munur á þessari að-
ferð og þeim sem til skamms
tima voru notaðir til að aflifa
stórgripi á Islandi.”
Farið í sel
Til að ekkert fari á milli mála
fer örn með okkur að vitja um
selanet sem liggja við stjóra i
fljótinu. Meðan við róum á bát-
krili útá ána fræðir hann okkur á
þvi, að selveiðin nemi allt að 250
kópum á sumri og þau skipti
þannig með sér verkum, að hann
sjái um veiðina en Elsa og krakk-
arnir flái, þvoi skinnin og spýti.
Og Elsa er ekkert blávatn i þeim
efnum þvi 80-90% af skinnunum
fara i úrvalsflokk þó hlutfall úr-
valsflokks af landsveiöinni sé
mun minna.
Einn kópur reynist vera i net-
unum, og áður en hann er inn-
byrtur greiðir örn honum vænt
högg með gildu kefli. 1 landi er
hann svo aflifaður að fullu og i
augum blaðamanns sem er
sláturhúsvanur eru það ekki
grimmdarlegar aðfarir. A leið-
inni heim að bænum sýnir örn
okkur hvar tröllslegir selir flat-
maga á sandflákum úti ánni og
segir okkur sögu af einum sem
tveir selakallar fengu i nótina og
var næstum búinn að draga þá og
bátinn á haf út. „Þeim yrði sko
ekki skotaskuld úr þvi að hvolfa
bátkrili eins og minu. Hausinn á
þeim er eins og á stórum tuddum,
enda er ég fljótur að draga inn
nótina ef ég kem auga á þá”,
segir örn. Otsendarar hins
sósialiska málgagns brosa bara
hetjulega og þakka sinum sæla
fyrir að vera komnir i land.
„Meiri putta”
„Mér hefur verið sagt af göijnlu
fólki, að áður fyrr hafi selurinn
oft orðið til bjargar i harðæri.
Menn komu þá langt að þegar
selurinn fór að veiðast á vorin,
þvi kjötið fékkst án endurgjalds.
Þetta er lika aukaafurð sem
nýttist illa ef nágrannar og aðrir
hirtu ekki með okkur. Nú seljum
við hins vegar skrokkinn áþúsund
kall og látum andvirðið renna i
félagsheimili sem við erum að
byggja hér i hreppnum”. Og örn
er ekkert að tvinóna við hlutina
heldur drifur i okkur selkjöt, sem
smakkast sist verr en niður-
greidda lambakjötið. Þvi næst er
skellt i okkur súrsuðum hreifa,
sem er uppáhaldsfæða Hús-
eyinga, og þegar við erum búnir
með nægju okkar heyrist enn i
Hjálmari litla, fjögurra ára syni
Arnar, „Meiri putta”.
Tilbúin vandamál
Þaö er betra aö hafa góöa húfu
þegar 20 kriur telja þaö heilaga
skyldu sina aö skita á hausinn á
manni.
: örn er fyrcv. búnaðarráðu-
nautur og reynist hafa skeleggar
skoðanir á landbúnaðarmálum.
„Það þýðir ekkert að berja
hausnum við þann grjótpál að hér
sé hægt að reka hallalausan land-
búnað. Hann er styrktur á einn
eða annan hátt i flestum löndum
og auðvitað komast íslendingar
ekki hjá þvi heldur. En vandamál
landbúnaðarins eru mestanpart
heimatilbúin. Það er til dæmis
fjasað um offramleiðslu þó fram-
leiðslan hafi ekkert aukist. Ef
Anna sér um roltubók búsins, þekkir allar ærnar meö nafni og veit uppá birgðir fara allt i einu að safnast
hár hvenær þær báru. þá hlýtur kaupmáttur fólks að