Þjóðviljinn - 29.10.1978, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 29. október 1978
Júliána Gottskálksdóttir skrifar:
Börn og söfn
Stjór hluti þeirra sem sækja
söfn og sýningar eru börn. Þau
koma oftast þangað meö for-
eldrum sinum eöa i hópi jafn-
aldra og þá i fylgd fóstra eöa
kennara. Eru slíkar heimsóknir
liöur i uppeldi þeirra og fræöslu.
Hafa börnin hins vegar alltaf
jafnmikiö gagn og gaman af
þessum heimsóknum? Nægir aö
leiöa skólabörn um söfn og
benda þeim á þaö merkilegasta
án þess aö þau vinni frdcar Ur
efninu og séu undir heimsóknina
búin? Þaö er ekki heldur vist aö
börnum þyki jafngaman aö
horfa á uppstillta hluti og full-
orönum. Þeim nægir ekki alltaf
aö horfa; þau veröa lika aö
snerta. A fæstum söfnum og
sýningum er þó unnt aö leyfa
slíkt.
Til aö koma til móts viö
en börnin eiga þaö sameiginlegt
aö þau þurfa aö aölagast hinum
siöarnefnda. Ljósmynda-
sýningin er meö heföbundnum
hætti og krefst vissrar einbeit-
ingar og höföar þvi fremur til
fulloröinna en barna.
„Gekk ég yfir sjó
og land”
Þegar gengiö er eftir göngum
og um sali Louisianasafnsins
tekur eitthvaö allt annaö viö.
Hér er heföbundiö
sýningarform rofiö. Verkin eru
flest svo nefnd umhverfisverk
sem umlykja áhorfandann og
hann nýtur þeirra ekki meö
sjóninni einni saman heldur
heyrir ýmis hljóö og finnur alls
konar lykt. Efniö i verkunum er
mjög blandaö og ósjaldan tekiö
beint úr riki náttúrunnar.
árið 1962,og siöast I vetur vann
hann aö slíku verki meö
frönskum börnum á Nútima-
listasafninui Paris. A Louisiana
er unniö aö verkinu þær sex
vikur sem sýningin stendur, en
siöan á þaö aö standa þar
óhreyft yfir veturinn þar til
tekið veröur til viö þaö á ný
næsta sumar. Erik Dietman vill
aö börn fái aö skapa óhindrað og
gefi hugmyndafluginu lausan
tauminn. Sagöist hann hafa
tekið eftir þvi aö börnin hafi i
fyrstu veriö bundin raunsæju
umhverfi sinu og viljaö smiöa
húsgögn, kofa og þess háttar, en
siöan hafi þau horfið frá þvi og
fariö aö búa til hina furöuleg-
ustu hluti og nota ýmiss konar
dót sem þau hafi þá ef til vill
litiö öðrum augum en áöur.
Sigling á fleka
Neðar I garöinum er tjörn.
Þvert yfir hana hefur strengur
veriö straigdur. Viö hann er
tengdur fleki sem börnin fá aö
sigla á yfir vatniö, en flekanna
draga þau áfram meö þvl aö
toga I strenginn. Flekinn er
búinn til úr gömlum neta-
stólpum, oliutunnum og fleiru.
Höfundarnir eru hjónin Bulgar
Finn og Ina Munck sem hafa
langa reynslu af þvi aö búa til
tréfleka úr gömlu efni.
Undirtektir góöar
Margvislegt efni hefur fariö f ..Humlebek-listaverkið”.
þessar hirslur, hvorkiheima hjá
sér né annars staöar. A sýning-
unni er þvf börnum aöeins
leyföur aögangur aö þeim
skápum og kommóöum sem þar
eru. A næsta gangi er heilmikiil
dýragaröur. URJstoppuö dýr,
einkum fuglar, standa þar meö
veggjum og viröast vera yngstu
börnunum til ótrúlega mikillar
ánægju sem strjúka þeim og
klappa. t innsta salnum hefur
veriö útbúinn dálitill birki-
skógur og inni á milli tr jánna er
uppbúið rúm sem dregur aö sér
athygli barnanna. Þau rifa
ábreiöuna af og kanna hvaö er
undir; sum leggjast i rúmiö.
Fyrir ofan er þakgluggi sem
dagsljósiö fellur innum niöur á
rúmiö og gefur skóginum um
leiö einhvern ævintýralegan
blæ.
hversu seigar heföbundnar hug-
myndir okkar eruum umherfið,
hugmyndir, sem eiga sér
stundum litla eöa enga stoö I
leikanum.
„Humlebæk-
listaverkið”
Oti i garöinum hinum megin
viö húsiö er annaö verk sem
börn hafa unniö aö. Hér er
stærðarbygging eöa myndverk
sem skólabörn frá Humlebæk,
nágrenni Louisianasafnsins,
hafa smiöaö, málaö og sett
saman úr alls konar dóti. Þeim
til aöstoöar er sænski lista-
maöurinn Erik Dietman. Hefur
hann gert svipaöar tilr^unir
áöur, fyrst I vinnustofu sinni
Aö sýningunni hafa margar
hendur unniö, hún er fjölbreytt,
en um leiö misjöfn. Enda þótt
börnin fá aö prófa þar ýmislegt
sem sumt er þeim nýstárlegt,
eru þau i raun aö taka viö þvi
sem búiö hefur veriö út handa
þeim. Minnisstæöastar eru þvi
þær deildir sýningarinnar þar
sem börnin hafa sjálf veriö aö
verki. A þaö ekki sist viö um
„Humblebæk-listaverkiö" svo-
nefnda, sem börn vinna sj£lf
aö á sýningunni. Þrátt fyrir
ýmsa hnökra sem kunna aö sjást
bendir allt til þess aö sýning
þessi nái til þeirra sem hún var
ætluð. Stórir hópar barna
beggja vegna Eyrarsunds koma
þangað daglega og þaö eru þau
sem gæöa hana lifi, þvi án
þeirra viröist sumt þar heldur
bragðlitiö. Þessi tilraun
Louisianasafnsins hefur lika
vakiö athygli og áhuga yfirvalda
á hinum Noröurlöndunum og
hafaOsló og Stokkhólmur sent
þangað fulltrúa sina til aö sækja
þar hugmyndir vegna undir-
búnings sýninga eöa dagskrá
ýmiskonar i tilefni barnaárs
Sameinuðu þjóöanna 1979..
Júliana Gottskátksdóttir.
Sýning
athafnaþörf barna hefur á
sumum söfnum erlendis veriö
gripiötil þessráös aöútbúa her-
bergi þar sem börn sýninga-
gesta geta teiknað, málaö og
föndraö meöan foreldrarnir
ganga um sýningasalina A
Nútimalistasafninu i Stokk-
hólmi var slik tilraun gerö fyrir
tiu árum. Þar höföu börnin
stóran sal fyrir sig þar sem þau
gátu föndraö og leikið sér. Eftir
nokkurra ára reynslu komust
mennþó aöþvi aöþetta varekki
lausnin. I raun og veru voru
börnin bara geymd þarna.
Safniö var þeim jafn framandi
og áöur.
Sýning á
Louisianasafninu
A Louisianasafninu viö Kaup-
mannahöfn hefur 1 haust veriö
gerö tilraun til aö brúa þetta bil
milli barna og safnsins.
Upphafiö var raunar fjóröa
alþjóöaljósmyndasýningin und-
ir heitinu „Börn heimsins”
sem unnin haföi veriö vegna
barnaárs Sameinuöu þjóöanna
1979. Sýning þessi haföi veriö
„Gekk ég yfir sjó og land”
heitir þessi hluti sýningarinnar
og er unninn af hóp danskra
listamanna. Er sýningín hugsuö
sem nokkurs konar völundarhús
þar sem einkum er reynt aö
höföa til skynjunar barna á um-
hverfinu. Hjá fullorönum er
hins vegar reynt aö vekja til-
finningar og fá fram nyndir seir
gleymst hafa meö árunum.
Fyrsta verkiö sem komiö aö
er pokabyrgi skreytt ýmsu dóti.
Þegar gengiö er um „dyr” þess
blasir viö stæröar blóm, hvitt á
lit, sem hangir á þráöum úr
loftínu. Fyrir ofan blómiö er
smágluggi, svo aö dagsbirtan
fellur niöur á þaö og gerir þaö
aöverkum aö manni viröist þaö
nýútsprungið. A næsta gangi er
stór tágaskál á gólfinu. 1 henni
er stór tréskeiö sem börnin
setjast gjarna I og láta félaga
sina rugga sér. Hér er ekki verið
að sýna fullorönum stæröar-
hlutföllinn iheimibarnsins, sem
heföi getaö oröiö skemmtilegt,
heldur viröist frekar vera um
óvenjulegt barnaleikfang aö
ræöa. Innar ásama gangi liggur
stór höggmynd af konu á
gólfinu. A hana vantar bæöi
A gólfinu er stór tágaskál meö mikilii tréskeiö.
boöin Louisianasafninu ogaf þvi
tilefni ákváöu forráöamenn
þess aö efna til sýningar þar
sem börnin skyldu vera I
brennidepli. Var henni gefið
heitiö „Börn eru ein þjóö”.
Ljósmyndir
Ljósmyndasýningin „Börn
heimsins” er i fremstu sölum
safnsins. Myndimar eru 500 aö
tölu og er þeim raöaö eftir
myndefni. Sýna þær börn
hvaöanæfa úr heiminum viö
ólikar aöstæöur: viö leiki og
störf, meö jafnöldrum sinum
eöameöalfulloröinna, i striöi og
friöi. Hér situr myndefniö I
fyrirrúmi, en ekki ljósmynda-
tæknin ein saman. Viö sjáum aö
heimur barnanna er ekki siöur
misjafn en heimur fulloröinna,
höfuö, handleggi og fótleggi, en
hún hefur hins vegar stóran
maga sem hægt er aö opna og
börnin geta lagst I. Þetta maga-
hólf er fóöraö plastdúk, en
viröist vera fyllt vatni undir
honum svo aö hann gefur eftír,
þegar lagst er á hann. Verkiö
heitir „Maginn hennar
mömmu” og á aö leyfa börn-
unum aöf inna hvernig þaö er aö
liggja I móöurkviöi.
1 einum salnum gefst börn-
unum kostur á að svala forvitni
sinni. Meö veggjunum hefur
veriö raðaö skápum og
kommóöum. Slikum hlutum
sýna börn yfirleitt mikinn
áhuga, þvi allar skúffur og
skápar hljóta aö hafa eitthvað
forvitnilegt aö geyma. Þeim
leyfist þó sjaldan aö kanna
um
og
fyrir
börn
Sýning skólabarna
Oti i garöinum er sýning á
myndum sem börnúr 28 skóium
i Danmörku hafa málaö undir
handleiöslu teiknikennara
sinna. Var þetta verkefni unniö
aö tilstuölan Teiknikennara-
sambands Danmerkur og var
viðfangsefnið daglegt umhverfi
barnanna. 1 sameiningu hafa
börnin málað myndir á stór tré-
spjöld sem slðan voru fest á
grindur. Myndirnar eru festar
upp hver viö hliöina á annarrri
og oft nær sama myndin yfir tvö
til þrjú spjöld. Margar mynd-
anna viröast sýna lifiö I sveit-
inni; grunnurinn er grænn,
húsin lltil meö bröttu þaki og
börn og dýr eru úti á túni. Á
fáum myndum má sjá blokkir,
malbikaðar götur og bíla sem
eru einkenni borgarlifsins sem
mörg dönsk börn alast upp viö
eins og önnur börn á Vestur-
löndum. Má vera aö myndir viö
gamlar sögur og ævintýri hafi
haft áhrif á myndir barnanna.
Myndir eftir börn sýna ósjaldan