Þjóðviljinn - 23.12.1978, Qupperneq 12

Þjóðviljinn - 23.12.1978, Qupperneq 12
12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 23. desember 1978 Laugardagur 23. desember 1978 ÞJ6ÐVILJINN — SIÐA 13 I KAPPHLAUPI VIÐ JOLIN I kapphiaupinu við jóiin og allt það umstang sem fylgir þeim, vakna ýmsar spurningar. I einu af fyrstu Fingrarímunum var spjallað við nokkra hljómplötuútgefendur og þeir inntir eftir væntan- legum útgáfum og fleiru. Strax þá var allt útlit fyr- ir óhemju mikla útgáfu. Nú á Þorláksmessu er greinilegt að þetta er Ifk- lega mesta útgáfuár ís- lenskrar hljómplötusögu. Annað er líka Ijóst. Sala hefur verið með eindæm- um dræm í ár vegna óstöðugs ástands í mark- aðsmálum. Það hafa heyrst þær raddir að nú muni eitthvað gerast. Hljómplötuverslanir úti á landi munu jafnvel hætta rekstri og verslanir á höf- uðborgarsvæðinu segja upp starfsfólki. En er þetta ekki aðeins venjulegt svartsýnishjal? Er nokkuð verra ástand núna en endranær? Til að grennslast fyrir um þetta og fleira lagði Fingrarím 13 spurningar fyrir 4 stærstu hljóm- plötuútgefendurna. 13 spurnmgar 1. Hver er mefialsala islenskrar hljómplötu i ár? / Meöalsala þinna platna? 2. Hver er meöalkostnaður viö gerö þinna hljómplatna? 3. HvaÖ gerir þú ráö fyrir aö margar islenskar hljómplötur standi undir sér i ár? 4. Gefa undanfarandi upplýs- ingar til kynna aö þaö sé kreppa i landinu? 5. Er nokkurt vit i aö gefa út hljómplötur á tslandi einsog ástandiö er? 6. Nú kvarta bókaútgefendur yfir þvi aö hljómplötusalan sé á kostnaö bókasölunnar. Ert þú sama sinnis? 7. Er ekki offramboö á islensk- um hljómplötum? S.Myndir þú vilja standa i þeim sporum i dag aö vera aö hefja hl jóm plötuútgáf u? 9. Heldur þú aö hljómplötuút- gefendur / eöa þú sem hljóm- plötuútgefandi, fari i jólakött- inn? 10. Hvaö gefur þú i jólagjafir — gefuröu hljómplötur? 11. Hafa gæöi Islenskra hljóm- platna batnaö á siöustu árum aö þinu mati? 12. Ætlar þú aö gefa út plötur (bækur) áriö 1979? 13. Ert þú búinn aö gera einhver plön fyrir næsta ár? Þaö skal tekiö fram aö þessar spurningar voru allar bornar fram munnlega, þannig aö viö- komandi fékk ekkert tækifæri tii aö hagræöa svari sinu. Fingrarím Umsjón Jónatan Gardarsson Björn Valdimarsson hjá hf. 1. Ég tel aö meöalsalan sé um 2000 eintök. 2. Mér sýnist aö meö auglýsing- um, dreifingarkostnaöi, vinnu og öllum öörum áföllnum kostn- aöi, sé hann á bilinu 11-13 milj- ónir króna. Þá er miöaö viö 150 stúdiótima (20 þús. kr. pr. klukkustund I Hljóörita — innsk. blm.) og ca. 1,6 miljónir I aug- lýsingar miöaö viö lágmarks augl. kostnaö. Þetta dæmi segir aö þaö þurfi uþb 3000 eintök til aö borga plöt- una. 3. Ætli þaö sé ekki nálægt helm- ingur þeirra platna sem gefnar eru út hér heima sem standa undir sér. Þessar endurútgefnu plötur ættu allar aö standa undir kostnaöi. Ég held samt aö þaö sé enginn gróöi af islenskum plötum. Þaö er mikiö betra aö taka Meatloaf eöa Marshall & Hain og auglýsa þau upp. 4. Miöaö viö plötusöluna er mjög áberandi samdráttur. Þaö vant- ar jafn mikla prósentu I söluna núna einsog eftir gengisfelling- una. Kemur þaö verst niöur á útgáfunni. Einhverjar verslanir fækka starfsfólki eftir áramót. Þaö er þannig hljóö i fólkinu. 5. — Kanski svona peningalega er ekki grundvöllur fyrir aö gefa út vandaöar plötur. En menn hafa samt aldrei hætt aö gefa út bækur þó gengiö hafi illa. 6. — Þaö kemur mér ekkert á óvart, þvi tónlistarneysla lands- manna er alltaf aö aukast. Þaö 'kemur mikiö út af islenskum plötum á þessu ári. 7. — Þaö er greinilega offram- boö þessa stundina. Ég tók aö gamni minu niöur smá tölur nú fyrir stuttu. Þaö kom I ljós aö fyrstu 15 dagana i desember komu út 15 ísl. hljómplötur. Þetta er mikil útgáfa á stuttum tima. 8. — Ég myndi ekki vilja gera þaö nema aö mikiö fjármagn væri fyrir hendi. 9. — Þaö veröur þungur róöur- inn hjá mörgum. 10. — Ég reyni aö gefa sem fæst- ar jólagjafir, og reyni jafnvel aö gefa plötur. Maöur dregur kanski eitthvaö fram af gömlum útsölulager (hlær viö). 11. — Þaö er alveg greinilegt aö á þessu ári komu út plötur sem standast fullkomlega saman- burö viö þaö besta erlendis. Hlutfallslega stöndum viö vel aö vígimiöaö viöhvaö viö gefum út margar góöar plötur. Sjáöu til dæmis erlenda stórmarkaöi hjá poppþjóöum.Þareru gæöin hlut- fallslega langtum minni. 12. — Jú, þaö er stefnan aö reyna aö halda þvl áfram. Þaö þýöir ekkert aö leggja árar I bát. 13. — Nýjar plötur meö Þokka- bót,og Mannakorn, frestuöust á þessu ári, þannig aö þær veröa I janúar eöa febrúar. Svo höldum viö eitthvaö áfram. \ v ‘ f x ~i Björn Valdimarsson Steinar Berg Isleifsson eigandi Steina hf. 1. — Meöalsalan i ár er á milli 1000 og 1500 eintök. 2. — Ég verö náttúrlega aö skjóta til aö svara þessari spurningu. Þessi spurning er mjög óraunhæf vegna þess aö kostnaöur er svo breytilegur. Stúdiótimar hafa t.d. hækkaö um 100% á árinu. Ég myndi áætla aö framleiösla 3000 ein- taka kostaöi 6 - 8 miljónir. Til samanburöar er min dýrasta plata á 8- 9 miljónir. Þaö er Is- land Spilverks Þjóöanna. 3. — Ég hef ekki heildaryfirlit yfir markaöinn og þekki ekki nákvæma stööu hans I dag. Þaö má reikna meö aö Islenska út- gáfan standi mjög mikiö i járn- um. Þar á meöal er min útgáfa. Þaö er aöeins ein plata sem ekki stendur undir sér, en hinar rétt ná aö standa undir kostnaöi. Samt stend ég betur aö vigi en margur annar vegna hins mikla titlafjölda. 4. — Þaö er kreppa i hljómplötu- útgáfu. Enég, veit; ekki; hvort gengi I hljómplötuútgáfu er merki um ástand i landinu. En þaö er einsog rikisstjórn óski eftir aö andleg kreppa sé rikjandi I landinu. Jú! þaö er kreppa i landinu. Þaö á aö neyöa fólk til aö kaupa ekki hljómplötur. Þaö getur rétt leyft sér aö kaupa I soöiö. 5. — Nei ég tel þaö ekki vera neitt vit, enda ætla ég aö draga saman seglin. Ég hætti aö skilja sjálfan mig ef ég gef mikiö út næsta ár. 6. — Ég vona aö þaö sé rétt. Mér finnst þessi bókaútgáfa alveg úti hött. Ekki þaö aö ég vilji bókaútgáfunni nokkuö illt. En bókaútgáfan býr viö 0 prdsent tolla og þaö er ekki eins slæmt ástand hjá þeim og okkur. Hljómplatan kemur sem viöbót viö bókanotkun. Þaö er kanski aö einhverjum hluta á kostnaö bókarinnar. Platan er menning- arauki og hlýtur aö ganga aö hluta inná þennan markaö. 7. — Ég veit ekki. Ef aöstæöur væru allar eölilegar og skattar væru lagöir niöur á hljómplöt- um. Ef litiö væri á þetta einsog hverja aöra listgrein, eöa iönaö. Og ef popptónlistarmenn fengju sama starfsgrundvöll og aörir I landinu, þá væri ekki offram- boö. En meöan svo er ekki er ástandiö óeölilegt og framboöiö of mikiö. Ég tel aO 60 - 70 is- lenskar plötur ættu aö geta komiö út á Islandi á ári. 8. — Nei, jesús nei. Þaö hefur reyndar komiö fram aö ég ætla aö draga saman útgáfuna, en þar sem ég er tengdur nokkrum listamönnum og stend enn uppi, ætla ég aö sinna vissum skyld- um. Útgáfan er aö færast I hendur færri útgefenda þvi smáaöilar geta ekki staöiö i út- gáfu, dreifingu og ýmsu ööru. Útgáfurnar veröa aö byggja upp á einhverju ööru meö. Verslun eöa dreifingu t.a.m. 9. — Ég fer I jólaköttinn. Ég er alltaf I sömu helvltis fötunum. Ég er ákaflega kærulaus um klæöaburö. 10. — Ég hugsa ekki um jólin. Ég geri ekkert fyrir jólin eöa um jólin sem gerir þau aö hátiö. Aumingja konan mln fær aö standa i þessu öllu saman. Þaö er ekki fyrr en seint og siöar meir þegar mér er þakkaö fyrir jólagjafirnar, aO ég verO var viö þær. 11. — Hvort þau hafa!!! Saman- ber minar plötur. Ég hef aldrei gefiö út lélega plötu (glottir). 12/13— Já, ég ætla aö gefa út plötur 1979. Ég frestaöi þremur plötum I ár vegna slæms ástands markaOsins. Þannig aö hvort sem mér likar betur eöa verr, verö ég aö gefa þessar plötur út næsta ár. Auk þess veröur einhver önnur fram- leiösla frá mér. Steinar Berg tsleifsson Jón Ólafsson hjá Hljómplötuútgáfunni hf. 1. — Ég held aö hún sé svona 5500 stk. hjá mér. Brunaliöiö og Halli og Laddi eru háar i sölu. Markaöurinn i heildina gefur af sér innan viö 3000 eintök á aö giska. 2. — Hann er gifurlega hárogég er ekki tilbúinn til aO gefa þaö upp. Hann er örugglega hærri en hjá hinum útgáfunum. 3. — Ég veit þaö ekki, þaö eru likur á aö minar plötur standi undir sér. Ég held þaö hafi ekki allir sömu sögu aö segja. 4. — Þaö er stór kreppa og viö erum gífurlega pind stétt. Þaö er litiö allt öörum augum á okk- ur en þann minnihluta-hóp sem þarf á sínum klassisku tónleik- um aö halda einu sinni i viku. Þaö fólk fær t.d. alla mögulega fyrirgreiöslu vegna sinna hljómleika og annarra starfa. Þaö er jafnvel borgaö meö þess- um minnihluta. 5. — Fyrirtæki sem eru búin aö koma sér upp sem útgáfum hætta ekki bara svona. Nema rikiO komi manni til hjálpar viö aö hætta einsog I útgeröinni. Þaö er fólk i vinnu og þaö þarf aO fá sinar tekjur. Ég verO aO hugsa um mitt starfsfólk. ÞaO eru allir minir listamenn á sér- samning og mega þeir þvi hvergi annarsstaöar vinna. 6. — Nei, viö vinnum ekki aö þvi aö menn kaupi ekki bækur. Viö gefum út plötur á viö vlsnaplöt- ur og þess háttar sem hvetja fólk óbeint til aö kaupa bækur. Svo er þaö dómur fólksins hvort er eigulegra. bók eöa plata. Annars er hraOinn oröinn svo mikill aO fólk hefur kanski ekki tima til aö lesa bækur. Þaö er mikiö auöveldara aö setja plötu á fóninn. En hver veit nema platan og bókin samein- ist, þ.e. platan fari á fóninn. Þaö er kanski réttasta leiöin aö sög- ur séu lesnar inná plötur og svo sest maöur niöur og hlustar. 7. — Nei, nei, ég held þaö ekki. En ég held aö þaö væri hinsveg- ar gustuk aöbenda þvi fólki sem á ekki peninga til aö gefa út plötur en berst samt baki brotnu, á aö láta þaö eiga sig. Þaö er aö rembast viö aö borga stúdlótima og annann kostnaö. Svo loksins þegar platan kemur út, hefur þaö ekki efni á aö aug- lýsa. þannig aö platan gleymist einfaldlega. 8. — Nei, ég gleymi sennilega aldrei þegar ég var aö byrja. Ég var bara litiö peö og dæmiö var hörmulegt. Þaö var enga fyrir- greiöslu aö fá neins staöar. Ég reikna ekki meö aö dæmiö sé ööruvisi I dag. 9. — Nei, ég trúi þvl aö þessi köttur hafi aldrei veriO til og muni aldrei veröa til. 10. — Já, þaö geri ég. Þaö er ekki til betri jólagjöf en hljóm- platan. 11. — Já, tvimælalaust. 12. — Já, þaO ætla ég aö gera. 13. — ÞaO eru komin drög aö starfsáætlun. Hún veröur kynnt þegar þar aö kemur. Ég óska svo öllum gleöilegra jóla. Jón ólafsson Svavar Gestsson eigandi S.G. hljómplatna 1. — Meöalsalan er kanski 1000 - 1200 plötur, vegna þess aö þaO kemur svo gifurlega mikiö út, sem selst aöeins I um 300 - 400 eintökum. Hjá mér er meöalsal- an eitthvaö um 2500 - 3000 stk. 2. — Meöalkostnaöur viö gerO minna platna er u.þ.b. 3 miljón- ir. Hann getur þó veriö meiri og einnig minni eftir einstaka verkefnum. 3. — Liklega munu koma út um 50 Islenskar plötur I ár. — Þær veröa tæplega 70 skv. minni könnun, Svavar. — Jæja, þá þess heldur. Ég geri ráö fyrir aö 1/3 af þvi sem út kemur standi undir kostnaöi. 4. — Siöur en svo, þaö er ein- faldlega gefiö of mikiö Ut af plötum hérna. Land meö rúm- lega 200 þús. ibúa ber engan veginn 70 Islenskar plötur á ári. 5. — Já, auövitaö er vit I þvi. Þaö er meö þetta einsog bókaút- gáfuna. Þaö er algert happ- drætti hvaö selst. Kanski selst þaöbest.sem sist skyldi. Og þaö kemur niöur á þeim plötum sem eru listrænar og vandaöar. Þaö þarf aö borga meö þeim. 6. — Ég er á allt annari skoöun. Þetta eru allt aö þvi tveir ólikir kaupendahópar. Menn hafa hamraö á þvi i blööum og viöar undanfarin tvö ár aö plötur séu aö ryöja bókinni til hliöar, sem er alrangt. Ég geri ráö fyrir aö bókatitlum fari frekar f jölgandi á ári hverju, en hitt. 8.— Já, miöaö viö þá reynslu sem ég haföi aö baki sem hljóm- listarrnaöur þegar ég byrjaöi, og ef ég hefOi þá reynslu nú sem nýliöi, vildi ég vera aö byrja. En aö hoppa úti plötuútgáfu eftir aö hafa veriö umboösmaöur hljómsveita eöa sendill i bóka- útgáfu, þaö vildi ég ekki gera. 9. — Nei, ég er ekki svo mikiö háöur jólunum. Ég er meö vörur sem eru i sölu allt áriö. Þó des- ember heföi ekki komiö, færi ég alls ekki á hausinn. En ég er hræddur um aö þeir sem eru I einnar plötu útgáfu, kórar og þess háttar veröi illa úti. Þetta er fólk sem oft kann illa eöa ekkert til verka varö- andi útgáfu, eyöir öllum sinum fristundum I æfingar og allskon- ar stúss og eru svo aö hamast viö aö greiöa stúdiótima, fá plöt- una pressaöa, pakka henni og eyöir ómældum tlma I þetta. Þaö er hæpiö aö þessar plötur standi undir sér. 10. — Ég gef ekki plötur frekar en hvaö annað. Þaö eru til dæm- is bækur og ýmislegt fleira. Bókakaup hafa ekki minnkaO hjá mér þó ég hafi fariö út I hl jóm plötuútgáf u. 11. — Já gæöin hafa batnaö aö öllu leyti, nema hvaö textunum viökemur. 12/13— Já, ég gef út plötur og bækur næsta' ár. Ég hef gert langtlma samning um gerö platna meö myndskreyttri bók frá Disneyland-útgáfunni. Svo heldur þetta áfram á svipaöan máta og verið hefur. Eínsöngvarar, barnaplötur, kórar og dans- og dægurlaga- plötur. - Jg Svavar Gests Fjórir stærstu hljómplötuútgefendurnir spurðir 13 spurninga í jólastressinu TIMITIL KOMINN Gabriel Garcia AAarqes Hundrað ára einsemd Þýð. Guðbergur Bergsson Bókaútg. AAáls og menn- ingar 1978 Nú er þetta öndvegisverk komiö út I Islenskri þýöingu og timi var til kominn. Þaö er annars svolltiö kjánalegt aö eiga aö fara aö skrffa ritdóm um Hundráö ára einsemd. Bókin sú hefur „fariö sigurför um heiminn” eins og stundum er sagt og fengiö ótal verölaun og viöurkenningar. Um þessa bók hafa veriö skirfaöar doktorsritgerðir af læröum mönnum og hún er kennd og lesin alls staöar þar sem bókmennta- saga er I hávegum höfö. Hundraö ára einsemd eftir Gabriel Garcia Marqes er I stuttu máli sagt af- skaplega fræg bók og hér veröa henni aö sjálfsögöu ekki gerö nein viöhlltandi skil. Af suður-amerískum bók- menntum. Slöustu 50árin eöa þ.u.b. hafa s- amerlskar bókmenntir oröiö stöö- ugt athyglisveröari or mannaöri. Framan af öldinni voru s-ame- rlskir rithöfundar margir hverjir undir miklum áhrifum evrópskra bókmennta — einkum þvl helsta bókmenntastórveldi sem þá var — Frakklandi. S-ameriskir rit- höfundar áttu heldur ekkert gott meO aO láta til sin heyra hvorki á alþjóöavetvangi eöa heima fyrir þar sem ógnarstjórnir og spilltir leppar nágrannanna I noröri sátu á valdastólum. Þegar borgarastrlöinu á Spáni v3r lokiö og fasistar komnir þar til valda uröu ákaflega margir spánskir listamenn og hugsuöir landflótta. Margir þeirra fóru þá / Kristján Jóh. / Jónsson skrifar um bókmenntir til S-ameriku og byr juöu aö starfa þar. Augu umheimisins beindust þá frekar aö S-amerlku og þeir frá- bæru höfundar sem þar voru nutu góös af. S-amerlskar bókmenntir hafa jafnframt oröiö æ sjálfstæö- ari "og sérkennilegri, höfundar þar á bæ hafa.gert afskaplega skemmtilegar tilraunir meö form og frásagnaraöferöir. Þeir bestu hafa nýtt glettilega vel og glæsi- lega bæöi I formi og viOfangs- efnum þau sérkenni S-amerlku- búa og fjölskrúðugar menningar þeirra sem gerir Evrópubúa oft og iðulega heimaskitsmát meö einfaldleika sinum eöa flækjum eöa furðulegheitum og framandi andrúmslofti yfirleitt. Annars er þaö borin von aö maöur geti bögglaö þvi nokkurn veginn skiljanlega útúr sér i hverju töfrar þessara bókménnta eru fólgnir — þá sjáiö þiö sjálf i bókinni Hundrað ára einsemd. AAose-minnið Sagan Hundraö ára einsemder ættarsaga. Ættarhöföinginn leiöir fólk sitt yfir f jöllin eins og Bibllan segir aö Móses hafi gert, og aö lokum eftir margra mánaöa feröalag ákveöa þau aö halda ekki lengra og reisa þorpiö Macondo. Þar gerist svo sagan. Þaö sem skilur þessa sögu frá svo mörgum öörum er kostulegur frásagnarmáti höfundar ekki siöur en etniviöur hans. Þetta hefur veriö kallaöur „magiskur realismi”. Eins og mörgum er kunnugt þá er oft mjög erfitt aö segja til um þaO hvaO er raun- veruleiki og hvaö ekki. Til þess aö skýra þetta nánar má setja þetta þannig upp: Þaö gerist einhver atburöur. Menn skýra hann fyrir sér, túlka hann og tengja hann viö heimsmynd sina. Þar meö er hann oröinn aö reynslu sem bygg- ir upp heimsmyndina sem má svo aftur nota til þess að skilja nýja reynslu og svo koll af kolli. Hér á landi eru Islendingasögurnar ef til vill besta dæmiö um sllka þróun. Margir yröu vafalaust fljótir til þess aö taka undir þaö aö þær væru raunsæislega skrif- aöar. Engu aö síður eru þær fullar af lygilegasta óraunsæi: Núna — þegar hver sótraftur er á sjó dreginn til þess aö gera lltiö úr hetjudáöum Islenskra fornkappa þá eru margir tilbúnir til þéss aö kalla lýsingarnar á þeim óraun- sæilegar. Þaö breytir þvl hins vegar ekki aö langt fram á þessa öld trúöu menn á þessar lýsingar og voru jafnvel til meO aö brúka sögurnar um hetjuskap Gunnars á Hliöarenda til aö sanna hetju- skap Kjartans Ólafssonar (ekki þingmannsins) — og öfugt. Þegar þannig stendur á er þessi hetju- skapur raunveruleiki i hugum fólksins og þaö er tvlmælalaust sá raunveruleiki sem mótar siöan aftur hugmyndir þess. í Hundraö ára einsemd er fá- fræöi og hjátrú fólksins látin móta sögu þess. Þetta hefur á köflum æöislega spaugilegar afleiöingar og manni getur stundum viö lestur þessarar bókar fariö aö finnast aö öll tilveran sé spreng- hlægilegur misgáningur og mis- skilningur. Þó er þessi saga mikill harmleikur. Uppreisnarforinginn Aureliano sem ræöst gegn hörku og valdi hershöföingjanna veröur sjálfur haröasti og valdamesti hershöfö- inginn um tima. lmyndunarafl og þekkingarþrá ættarhöfuösins Jose Arcadio Buendia endar i fulikominni vitfirringu og þannig mætti lengi telja. Hér hefur þó aöeins veriO drepiö á örlitiö af efninu i þessari bók. Hún er fléttuö saman úr sög- um margra manna — úr fjöl- mörgum vel þekktum og litt þekktum hugmyndum sem ganga eins og stef gegnum verkiö sem er óendaniega fjölbreytilegt. Lofsvert framtak Útkoma þessarar bókar er ómetanleg fyrir alla þá sem hafa gaman af góöum bókmeiintum og hana ætti ekki aö vanta nokkurs staöar þar sem bókmennta- kennsla fer fram. Þaö er sannar- lega gleöilegt aö Mál og menning skuli sjá sér íært aö .standa aö þessari útgáfu og vonandi veröur ekki látiö viö þetta sitja þó aö þaö sé tæpast gróöafyrirtæki aö kosta þýöingu og útgáfu á bestu verk- um heimsbókmenntanna hér á landi. Ég hef ekki nokkur tök á þvi aö bera frumtexta og þýöingu Guö- bergs Bergssonar en miöaö viö ensku þýöinguna er hún aldeilis frábærlega glæsileg . Kristján Jóh. Jónssoi sjómaöur...” /Dagný Kristjánsdóttir skrifar um bókmenntir Ragnar Þorsteinsson: Skipstjórinn okkar kona Sjómannasaga Bókaforlag Odds Björns- sonar 1978 Jæja — þá eru konurnar farnar að leggja undir sig flotann lika. Timi var til kominn. Aöur en langt um líður getum viö kannski fariö aö snúa öllum sjómanna- söngvunum viö og syngja: Ég heiti Silja kalda Ur eyjunum og ég er inn undir hjá peyjunum... o.s. frv. Skipstjórinner jafnréttissinnuö afþreyingarbók — og þaö finnst mér aldeilis makalaus blanda. Silja rotar Njörð Aðalpersóna bókarinnar heitir Silja. Hún er útskrifuö úr sjó- mannaskólanum og I upphafi bókar er hún aö fara sinn fyrsta túr sem stýrimaöur á togaranum Sæljóninu. Karlarnir eru fullir af fordómum fyrst I staö en Silja er ekki ýkja lengi aö uppræta þá — hún er ekki aðeins besti sjómaö- urinn um borö heldur er hún lika mikill verkmaöur — harðdugleg og ósérhlifin. Þaö er satt aö segja alveg sama aö hvaöa verki hún gengur — alltaf glansar hún i gegnum þaö enda nánast alin upp á sjó. Auk allrar sjómennskunnar er hún siöprúö svo aO af ber. Hún á unnusta sem hún heldur fullri tryggö viö hvernigsem allt veltur og fer á hans hliö. Og sannarlega steöja hætturnar aö meydómi Silju. Hásetarnir Njöröur Njarö- ar og Svanur gera sér mjög dælt viö hana. Þegar sá fyrr nefndi gerir sig liklegan til aö nauöga skipstjóranum, fullur og vitlaus. þá rotar Silja hann (!) og bindur og lætur svo karlana á vaktinni hiröa sjarmörinn. Eftir þaö hætt- ir Njöröur aö reyna viö hana. Ibókarbk ná svo elskendurnir, Silja og Denni saman og allt fer vel. Gagnrýnin afstaða Skipstjórninn okkar er kona er hin æsiíegasta saga. Tvisvar bjarga Silja og hennar menn ööru fólkiúr sjávarháska.fyrst tveimur krökkum á báti, svo áhöfn af heil- um togara. Auk þessafær skipiö á sig ofsa-veður ognæstum er fariö illa, þaö er siglt til Þýskalands meö afla og svo eru ástamáiin upphaf stööugrar spennu. Lifinu um borö, vinnunni og veiöunum, er lýst i bókinni — en ekki meO gagnrýninni afstöOu. Þaö er enga þreytu, leiöa, spennu eöa ótuktar- skap aö finna i þessari bók. Sam- félagið sem myndast um borö í togara gengur I þessari bók næsta áreynslulaust sinn gang. Allt eru þetta ósköp góöir kallar, sterkir og stæöilegir, og þó þeir strlöi hver öörum er þaö allt I góöu. Ég hef nú heyrt töluvert ööruvisi sagnir af lifinu á sjó. AD einu leyti og þvi talsvert mikilvægu er þó tekin gagnrýnin afstaöa en þaö er afstaöa höfund- ar til jafnréttismála. Jafnréttis- mál ganga eins og rauöur þráöur gegnum alla bókina og hvergi er slakaö á klónni i þeim efnum. Oll karlmennsku-vitleysa og fordóm- ar gagnvart kvenfólki eru af- greidd skörulega og þaö hlakkar I manni stundum aö sjá hvernig fariö er meö karlana i bókinni þegar þeir eru meö eitthvert raus. Þaö er heldur ekki á hverj- um degi aö islenskir rauösokkar koma til tals I bókmenntum — án þess aö fariO sé um þá niörandi oröum I leiöinni. Húrra fyrir Ragnari Þorsteinssyni. A sjó Stlll bókarinnar er ansi stirö- legur og oft tala persónurnar of- boðslegt bókmál. Til dæmis sprettur Njöröur háseti upp i mikilli reiöi ogsegir: „Égheld nú bara aö moldin sé farin aö rjúka i logninu hér úti á reginhafi” (74) Allar vinnulýsingar bókarinnar og lýsingar á sjómennskunni eru á kjarngóöu sjómannamáli og satt aö segja fór aö styttast mjög i skilningi undirritaörar þegar komu klausur einsog þess- ar: „Skilaöu til hans Jens I vél- inni um leið og þú ferö niöur aö dæla úr forpikknum en aö fylla lýsistankinn aö aftan... Sæljóniö var stórhættulegt, meö sjó aftan viö þvert, sérstaklega þegar hún gat ekki náO skipinu meira niöur að aftan. Hún leyfir þvi ekki aö svifa til. Strax og þaö fær ölduna skáhallt inn aö aftan á hvorn veg- inn sem er, byrjar þaö aö skera sig niöur um forvantinn.” (87-88) Bókarkápa er voöalega ljót. Kvenmaöurinn sem „prýöir” kápuna er út af fyrir sig ekkert óásjáleg (I brókinni sinni og búss- unum) en myndin er of lýst og illa tekin. Kápan er algerlega tengsla- laus viö bókina sjálfa og sölu- mennska af þessu tagi er alltaf- bæöi ódýr og ergileg. Dagný. Féll niður úr ritdómi I umsögn Kristjáns Jóh. Jónssonar um smá- sagnasafn Böðvars Guð- mundssonar Sögur úr seinni stríðum, sem birt- ist hér í blaðinu í gær, urðu þau mistök að niður féll ein málsgrein. Rétt er niðurlag ritdómssins svona: „Þessar sögur Böðvars Guö- mundssonar eru ákaflega skemmtilegar. Böövar hefur mjög gott skopskyn og bestu sögurnar I þessari bók einkenn- ast af þvi. Sagan piniartoker til dæmis bráöskemmtileg og þar má sjá nokkuö sem ekki er al- deilis daglegt brauö hjá islensk- um rithöfundum þ.e. aö höfund- ur gerir þar góölátlegt grln aö sjálfum sér jafnt og öörum. Raunar vakti þaö mikla undr- un mina þegar ég sá þetta smá- sagnasafn aö þaö vantar I þaO eina af bestu sögum Böövars. Hún var lesin upp I útvarp fyrir u.þ.b. þremur árum aö mig minnir og þar fór B.G. á kostum i grini og skelmishætti. Sagan fjallaöi um bankastjóra sem var að sýna skandinaviskum starfs- bræörum sinum land og þjóö og þeir leigöu sér rútu og farar- stjóra en voru svo óheppnir aö hann reyndist vera einn af þess- um illgjörnu kommúnistum. Ég skil ekkert i þvi aO þessi saga skuli ekki vera birt i þessu safni. Smásagnasöfn eru mjög oft samtiningur sagna frá mörgum árum og gjalda þess stundum illa. Þaö er satt aO segja ekki oft að fyrir augu manns ber smá- sagnasafn þar sem meirihluti sagnanna er bæöi vel gerður og bráöskemmtilegur. Ég vona aö Böövar komi meö meira af sög- um áður en langt um llöur. Kristján Jóh. Jónsson

x

Þjóðviljinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.