Þjóðviljinn - 30.12.1978, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 34. descmber 1978.
fjölskyldur
Fjölskyldan fer siminnkandi,
eftir þvi, sem árin liða. Algengt
er nú að ungt fólk eignist þetta
tvö, i mesta lagi þrjújbörn. Þaö
má með sanni segja, að full-
komnari getnaðarvarnir eigi
þarna hlut að máli, jafnframt
þvi hve konur eru orðnar miklu
stærri aðili að vinnumarkaöin-
um en áður. Fólk ræður orðið
sinum barnafjölda sjálft að
mestu og þar sem afkoma
flestra heimila leyfir ekki ann-
að en að báðir aðilar vinni úti,
verður oft erfitt aö vera meö
börn og veita þeim þá
aðhlynningu sem þurfa þykir,
þar sem þjóðfélagið hefur alls
ekki komið til móts við þessa
breyttu lifnaðarhætti. Eitt barn
veröur jafnvel of mikið. 1 fram-
haldi af þessu er hægt að velta
þvi fyrir sér hvað hér er gert
fyrir börn og foreldra.
Utan við kerfið
Hvaða breytingar geta oröið
á lifi fólks þegar börn koma til?
Eins og ástandið er hér núna
lendir stór hópur kvenna til
dæmis utan viö kerfið i sam-
bandi viö framfærslulifeyri I
fæðingarorlofi (t.d. námskonur
og lausafólk ýmis konar, sem
vinnur hjá rikinu). Þessar kon-
ur þurfa aö sjá sér fyrir fram-
færslu á einhvern ótilgreindan
hátt þann tima, sem þær eru
óvinnufærar sökum barnsburð-
ar. Kerfið okkar gerir nefnilega
ekki ráðfyrirþvi, að allar konur
þurfi lifibrauö handa sér og
börnum sinum þegar þau eru
nýkomin i heiminn — þrátt fyrir
þessa staðreynd vonskast Ihald-
ið stööugt út i mæöur, sem leyfa
sér að vinna úti frá ungum
börnum. Sem dæmi um, hvað
viö erum langt á eftir i þessum
efnum má nefna að i Sviþjóð
eiga allir rétt á 9 mánaða orlofi
við fæöingu barns, sem skiptist
milli móöur og föður ef þess er
æskt.
Óöryggi
Einstæðar mæður hér geta
varla leyft sér að hafa börn sin
á brjósti, eigi þær að sjá fyrir
þeim sjálfar, og oft veröa lág-
launakonur i þeirri stöðu að
vera upp á ættingja og góð-
gerðastofnanir komnar, þrátt
fyrir fulla vinnu, eigi þær aö sjá
börnum sinum sæmilega far-
boröa. Slikar konur eru að jafn-
aði ofurseldar okri og óöryggi
húsaleigumarkaöarins. en al-
gengastmun, að Uiúsaleigu fari
um þriðjungur launa, eins og
þeim málum er háttað nú. Lág-
launafólk I Sambúö hefur frek-
ar tækifæri til að komast yfir
eigið húsnæði, enda gerir fólk
það yfirleitt þegar börn eru
komin I spilið.og það getur vist
enginn láð þeim, sem hefur
kynnst þvi,aö vera að flækjast
meö börn i leiguhúsnæðis-
bransanum hérlendis. Þetta
þýðir oft og tlöum ómælt vinnu
ájag á báða foreldra meðan
börnin eru ung — víxlasúpur og
skuldastress. Ekkert má út af
bera, ef áætlanirnar eiga að
standast. Ef annað foreldranna
É Umsjón:
Guðrún Ögmundsdóttir
*** k Hallgerður Gísladóttir
_ J| Kristín Ásgeirsdóttir
(p Kristín Jónsdóttir
' jÍ ^ólrún Gísladóttir
Hugleiðing 1 tilefni
komandi barnaárs
Nú árið er liðið i aldanna skaut, rétt einu sinni.
Það ár, sem nú fer i hönd, árið 1979, hafa Samein-
uðu þjóðirnar ákveðið að tileinka börnum, þeim
einstaklingum i þjóðfélaginu, sem hvað erfiðast
eiga með, að berjast sjálfir fyrir bættum kjörum
og auknum réttindum sér til handa. Það væri þvi
ekki úr vegi nú um áramótin að leiða aðeins
hugann að stöðu barna og foreldra i þessu þjóð-
félagi, sem við búum i.
Jakobina Siguröardóttir:
á að vera heima, sem yfirleitt
kemur ekki til greina hjá venju-
legu fóki vegna fjárhags-
ástæðna, þýðir það þvllikt
vinnuálag á hitt foreldrið, að
þaö fær litinn sem engan tima
til að umgangast fjölskyldu
sina. Sá sem heima situr með
börnin, venjulega konan, vegna
þess að karlmenn eiga oftast
kost á betur launaðri vinnu, ein-
angrast. Þessi leiö er oft valin
vegna skorts á frambærilegum
dagvistunarstofnunum, en eins
. og allir vita er harla litill
möguleiki hér i bæ og víðar fyrir
fólk I sambúö á þvi að koma
börnum sinum inn á dagvistar-
heimili. Fólk þarf að leysa þau
mái meö þvi að kaupa gæslu á
einkaheimilum, og allir þekkja
dæmi um það aö menn þurfa að
þeytast með börnin sin bæjar--
hornanna á milli i gæslu fyrir og
eftir vinnu og bæta þar meö ofan
á langan vinnudag. Þetta gerir
lika bil að algerri nauösyn fyrir
barnafólk.
/
Ihaldsblaður
skjóður
Og hverjum skyldi þetta ástand
koma verst niður á, nema
börnunum. Ýmsir heyrast tala
um unglingavandamálið nú á
dögum, skort á uppeldi ung-
dómsins nú til dags osfrv. Yfir-
borðslegar ihaldsblaöurskjóður
hafa oft og tiðum ástæðurnar
fyrir þessu öllu saman á hreinu.
Um er að kenna frekju og
Fimm börn
Þau sitja í brekkunni saman
syngjandi lag
tvær stúlkur, þrír drengir með
bros um brár
sem blóma leita í dag
Þau vita ekki að heimurinn hjarir
á heljarþröm
— Þau elstu tvö eru aðeins f jögra
og öllum er gleðin töm
Því allt sem frá manni til moldar
við morgni hlær
umhverfis þau í unaði vorsins
ilmar syngur og grær
Hér syngja þau söngva vorsins
sumarsins börn
óhrædd við daginn, sólgin í sólskin
með sakleysið eitt að vörn
gegn öllu sem lífinu ógnar
um allan heim
Ég heimta af þér veröld, lát vor
þeirra lifa
og vaxa í friði með þeim
ábyrgðarleysi kvenna, sem
„nenna” ekki lengur aö helga
sig börnum sinum eins og öllum
sönnum konum ber að gera — .
Sýknt og heilagt er aliö á
sektarkennd mæöra i velvak-
endum Moggans og stólræðum
prestahyskisins sem segir
okkur aö elska auðvaldið á jól-
um, en sá jólaboðskapur var
fyrir okkur borinn nú I vikunni.
— Það er fólk af svipuðu sauða-
húsi, sem,kjöriö i æskulýösráö
til að vinna aö málefnum ung-
dómsins okkar.eyöir vinnuti'ma
sinum i að miðla upplýsingum
til alþjóöar um þaö, aö Rauö-
sokkur brúki áfengi á dansleikj-
um, og er unga fólkið vafalaust
miklu bættara meö þann fróð-
leik —
Leggjum hönd
á plóginn
Það er eins og sumir haldi, að
hér riki sama þjóðfélagsástand
og um aldamótin. Nær væri, að
velta þvi fyrir sér, hvernig þjóð-
félagið getur komið til móts viö
breyttar aðstæður fjölskyldu-
fólks, þannig aö börn og foreldr-
ar hafi það betra. Málið er
nefnilega það, að vansæl og
ófullnægð börn eru oftast óham
ingjusöm vegna þess, að for-
eldrum þeirra liður illa. Það,
sem minnst er á hér að framan,
eru nokkrar ástæöur fyrir þvi,
að foreldrum og börnum liður
illa þó að margt fleira komi inn I
dæmiö, sem mætti taka með.
Þau svið þjóðfélagsins, þar sem
brýnustu úrbóta er þörf, til aö
fjölskyldufólk úr láglaunastétt-
um megi lifa betra lifi, eru
húsnæðismál, dagvistarmál, og
slðast en ekki sist þyrfti að vera
styttri og sveigjanlegri vinnu-
timi fyrir báða foreldra. Hugsið
ykkur hvað það væri nú indælt,
ef allir foreldrar gætu haft svo
sem sex tima vinnu á dag hvort
og tryggt pláss á góðu dag-
vistarheimili fyrir börnin sin
þann tima, sem þau eru i vinnu
og gætu haft öruggt húsnæöi og
lifibrauð fyrir þau laun sem
fengjust fyrir þessa vinnu.
Þetta kann að viröst mörgum
útópia hér á Islandi i dag, þar
sem örugg hlutavinna er ill-
fáanleg og framfærsla heimila
láglaunafólks með börn gengur
ekki nema bæði hjónin vinni
úti, dagvistunarpláss er tæpast
að fá, nema fyrir einstæða for-
eldra og námsfólk og ibúöakaup
leggja þvilika bagga á herðar
fólks, sem ekki á stönduga að til
að ganga undir sér. Enda er úr-
bóta ekki von, nema menn
standi saman um aö leggja
þeim öflum lið, sem berjast fyr-
ir úrbótum i þessum málum. Við
skorum á fólk aö sitja ekki með
hendur I skauti á komandi ári,
heldur leggja hönd á plóginn.